Search results

1

Słowniki, encyklopedie i leksykony tradycyjnej odzieży jako forma ich identyfikacji i dokumentacji niematerialnego dziedzictwa kulturowego

100%

Tymochowicz M.

Lud

|

2020

|

vol. 104

PL

Wydawnictwa informacji bezpośredniej cieszą się w ostatnich kilku dekadach dużym zainteresowaniem. Powstają one zarówno w wersji drukowanej jak i online. Dla wielu dziedzin wiedzy zostały już opracowane. W niniejszym artykule przyglądam się wybranym obcojęzycznym encyklopediom, słownikom i leksykonom poświęconym tradycyjnym strojom ludowym, narodowym czy etnicznym, aby wykazać, że publikacje te stanowią ważne źródło dokumentacji niematerialnego dziedzictwa. Przybliżam także polskie próby stworzenia tego typu publikacji wraz z omówieniem ich układów.

2

Uwagi metajęzykowe w informacyi matematycznej Wojciecha Bystrzonowskiego (1749)

86%

Szczaus A.

Studia Językoznawcze. Synchroniczne i diachroniczne aspekty badań polszczyzny

|

2009

|

vol. 8

143-151

EN

The paper aims at reviewing remarks that refer to language, being contained in the Informacya matematyczna by Wojciech Bystrzonowski. The Informacya was a popular compendium focused on dissemination of traditional natural, mathematical and technical knowledge. Nevertheless, Bystrzonowski took a keen interest in linguistic problems and therefore there are some observations in the text of his encyclopaedia on: etymology of selected toponyms, anthroponyms and appellatives, sources of borrowings, functional differentiation of the Polish language, and linguistic custom.

3

Globalisierung in der Frühen Neuzeit – Zwischen universaler und nationaler Kultur

72%

Roszak S.

Zapiski Historyczne

|

2011

|

vol. 76

|

issue 4

95-106

PL

Artykuł poświęcony jest wybranym zagadnieniom transferu kulturowego w Europie doby nowożytnej. Punktem wyjścia dla tych rozważań było wskazanie na różne tempo adaptacji wzorców kulturowych w XVI–XVIII w. Jako przykład autor omawia proces przenikania pojęć i języka oświecenia do różnych krajów. O opóźnieniu w adaptacji wzorców decydowało nie tylko oddalenie danego kraju od centrum kulturowego, ale również poziom społeczny odbiorców i kod kulturowy, jakim się posługiwali. W inny sposób i w odmiennym tempie wzorce kulturowe krążyły na poziomie czytelników traktatów filozoficznych, literatury pięknej, korespondencji, a inaczej były adaptowane na poziomie uczestników kultury oralnej. Autor analizuje rozwój wspólnoty uczonych „respublica litteraria”. Po rozpadzie jedności Kościoła w okresie reformacji, to właśnie „respublica litteraria” jako ponadnarodowa i ponadwyznaniowa wspólnota humanistów umożliwiała współpracę elit intelektualnych. Czynnikiem spajającym i ułatwiającym komunikację był język łaciński, w różnym tempie zastępowany od XVIII w. przez język francuski. Przykładem takiej komunikacji uczonych różnych wyznań była wymiana korespondencyjna między katolikiem J. A. Załuskim, luteraninem J. D. Schoepflinem (Schoepflinus) oraz kalwinistą P. Mauclerc. W XVIII w. elity intelektualne podjęły próbę wprowadzenia tzw. uniwersalizmu racjonalistycznego, w miejsce dawnego uniwersalizmu chrześcijańskiego. Tradycyjną księgę mądrości – Biblię miała zastąpić nowa księga – encyklopedia. Najważniejsze inicjatywy stworzenia encyklopedii uniwersalnej powstały w kręgu francuskim (encyklopedia Diderota) oraz saskim (encyklopedia Zedlera). W ostatniej części scharakteryzowano postawy elit intelektualnych w Europie wobec ideałów oświeceniowych, podkreślając sukcesy i porażki koncepcji kultury uniwersalnej w zetknięciu z tradycjami narodowymi poszczególnych państw.

4

Reportaże, podręczniki i „kartki z podróży”, czyli przepisywanie gatunków w Faraonie Bolesława Prusa

58%

Pietrzak P.

Zagadnienia Rodzajów Literackich

|

2014

|

vol. 57/114 z. 2

149-161

PL

Artykuł dotyczy gatunkowych i stylistycznych związków między powieścią Faraon Bolesława Prusa a dziewiętnastowiecznym piśmiennictwem poświęconym starożytnemu Egiptowi Monografie, podręczniki, reportaże, artykuły gazetowe występują tu nie tyle jako źródła wiedzy, ile jako gatunkowa matryca wypracowana przez i dla człowieka Zachodu, umożliwiająca mu pisanie i czytanie o staroegipskiej cywilizacji. Szczególną uwagę poświęca autor roli prasy, zwłaszcza „Tygodnika Ilustrowanego”, gdzie Prus publikował swą powieść. Dziewiętnastowieczne czasopismo, zdaniem autora, nie jest wyłącznie miejscem publikacji utworu literackiego. Zawarte w nim teksty wchodzą z nim w rozmaite relacje stylistyczne, gatunkowe i poznawcze. „Tygodnik Ilustrowany” pośredniczył między Faraonem a piśmiennictwem egiptologicznym poprzez szereg artykułów popularyzujących.

EN

The paper examines generic and stylistic relations between the novel Pharaoh by Bolesław Prus and the 19th century writings devoted to the ancient Egypt. Monographs, handbooks, reportages, newspaper articles are considered not so much the sources of the knowledge as the sort of generic matrix elaborated for people of the West to write and read on the Egyptian civilisation. The author discusses several connections between Pharaoh and the content of “Tygodnik Ilustrowany”, a weekly where the novel was published. The 19th century press is considered here not a merely medium for a novel in serial nor even a simple source of ideology, but also a network of generic and thus cognitive instruments necessary for a novelist.

Refine search results

1 Lud

1 Studia Językoznawcze. Synchroniczne i diachroniczne aspekty badań polszczyzny

1 Zagadnienia Rodzajów Literackich

1 Zapiski Historyczne

1 Pietrzak P.

1 Roszak S.

1 Szczaus A.

1 Tymochowicz M.

1 2020

1 2014

1 2011

1 2009

Słowniki, encyklopedie i leksykony tradycyjnej odzieży jako forma ich identyfikacji i dokumentacji niematerialnego dziedzictwa kulturowego

Uwagi metajęzykowe w informacyi matematycznej Wojciecha Bystrzonowskiego (1749)

Globalisierung in der Frühen Neuzeit – Zwischen universaler und nationaler Kultur

Reportaże, podręczniki i „kartki z podróży”, czyli przepisywanie gatunków w Faraonie Bolesława Prusa