Search results

1

Epitafium pastora Carla Schmidta w kościele parafialnym pw. Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny w Przytoku

100%

Kufel R. R.

Adhibenda

|

2020

|

issue 7

103-112

EN

The only sepulchral monument in the church in Nowy Targ is the epitaph plaque located in the vestibule of the church from the side of Kisielińskiej Street. The parish priest Rev. Mirosław Donabidowicz commissioned the renovation of the memorial. The epitaph was dedicated to the local pastor Carl Wilhelm Gottlieb Schmidt (+1 814). The plaque is made of sandstone. It is 171 cm long, 87.5 cm wide and 12 cm thick. The epitaph from Przytok is an example of the nineteenth-century sepulchral art in the present-day Province of Lubusz.

2

„Epitafijum Hannie Kochanowskiej” jako tekstowa podstawa destruktywnej reinterpretacji „Trenów”

63%

Obremski K.

Pamiętnik Literacki

|

2022

|

vol. 113

|

issue 2

67-75

PL

„Epitafijum Hannie Kochanowskiej” zachowuje status dwoisty: chociaż do samych Trenów już nie należy, to przecież pozostaje z nimi zwrotnie sprzężone i rzuca na nie takie światło, które zasadniczo zmienia ich wymowę. To znaczy: poświęcone Hannie epitafium pozwala zakwestionować „krzepiącą” wymowę całego cyklu. Zwerbalizowana epitafijnym wierszem racjonalizacja drugiej ojcowskiej tragedii to skondensowany manifest postawy pasywnej: odtąd doczesne życie Kochanowskiego będzie przez niego pojmowane już wyłącznie jako bierne podążanie ku śmierci. Powrót do rozpaczy wiązał się z jej dozgonnym doświadczaniem. Destruktywna reinterpretacja „Trenów” była immanentnie sformułowana przez samego Kochanowskiego, a jednak dotąd pozostawała niedostrzegana przez badaczy. Dlaczego? Ponieważ finalnie jednak przeczyła optymistycznej wymowie cyklu – czytanego samoistnie i tym samym postrzeganego w odcięciu od jego epitafijnego dopełnienia.

EN

“Epitafijum Hannie Kochanowskiej” (“Epitaph for Hanna Kochanowska”) preserves its double status: though it does not belong to “Treny” (“Laments”), the piece feedbacks it and sheds such light on it that changes its meaning. What is meant is that the epitaph dedicated to Hanna allows to challenge the “conforming” significance of the cycle. Rationalisation of the father’s second tragedy verbalised by the epitaph is a condensed manifesto of a passive stance: from this moment Kochanowski will conceive of his earthly life only as a passive struggle leading to death. Return to despair is linked with its lifelong experience. Destructive reinterpretation of “Treny” (“Laments”) was immanently formulated by Kochanowski himself, though to this day researchers have unnoticed by. Why? Because it ultimately denied the optimistic significance of the cycle read intrinsically and at the same time perceived as isolated from its epitaphial complement.

3

Cmentarz jako opowieść. Co opowiada stary cmentarz Dieweg w Uccle?

63%

Wasilewska-Lipke Z.

Prace Filologiczne. Literaturoznawstwo

|

2012

|

issue 2(5)

99-125

EN

The essay on Brussels Dieweg Cemetery in Uccle presents the concept of reading the cemetery culture text as a story of the dialogue between the living and the dead, which was taking place at the time of establishing and functioning of the necropolis, i.e., starting in the second half of the 19th century until 1939. Dieweg Cemetery is an example of Catholic-Jewish funeral art, whose historic testimonies in a variety of styles fall into decay and surrender to nature. The ‘reportage’ part gives an account of the dispute between Catholics and Belgian liberals in the 1860s over the right to administer the licences on the new necropolis. The main part of the essay touches upon the subject of cemetery aesthetics symbolising attitudes towards death in the second half of the 19th and at the beginning of the 20th century. They are expressed in multilingual inscriptions and numerous grave medallions in two religions on the ground, where Catholics and Jews form a community. A plan of the necropolis and a series of author’s photographs are attached to the paper as they are crucial illustrations of the words.

4

Z Szymonem Starowolskim na szlaku sarmackich nekropolii

63%

Milewska-Waźbińska B.

Prace Filologiczne. Literaturoznawstwo

|

2012

|

issue 2(5)

159-176

EN

The article seeks to analyse chosen epitaphs adopted from Szymon Starowolski’s oeuvre titled Monumenta Sarmatarum (Cracoviae 1655). This book contains Latin epitaphs originating from the Polish–Lithuanian Commonwealth territories, as well as from abroad. The inscriptions bequeathed by Starowolski are presented at the backdrop of the European epitaph tradition. The paper also briefl y discusses the content of inscription collection published in early modern period, which might have inspired the Polish author. The epitaphs from Buczacz and Potok in commemoration of the members of the Buczacki, Tworowski and Potocki’s houses, included in Monumenta Sarmatarum, are analyzed in-depth. Particular attention is paid to both the content, with the commonplaces typical of funerary genres, and the form. As corroborated, the prose texts usually take the form of eulogium – a genre characteristic of the baroque culture – and poetic epitaphs act as funerary epigrams. The source texts of the inscriptions in question are then juxtaposed with the texts of the same epitaphs included in the Latin armorial Orbis Polonus by Szymon Okolski (Cracoviae 1641–1643). Finally, it is posited that further research of Starowolski’s works is required from historical, literary and philological standpoint related to the transmission of text.

5

Об эпитафиях Амвросию Дубневичу в черниговской поэтике середины XVIII века

63%

Ciganok O. g.

Religious and Sacred Poetry: An International Quarterly of Religion, Culture and Education

|

2013

|

issue 3(3)

19-34

EN

The purpose of this publication is to examine the epitaph’s theory and practice in the Chernihiv poetics of 1749–1750 against the background of Ukrainian literary theory as well to analyse from a philological point of view the epitaphs dedicated to a remarkable personality of his time – the Bishop of Chernihiv and Novgorod-Siverskyi Ambrose Dubnevich – in comparative context. The research paper is based on the study of the little known, even in academic circles, handwritten Ukrainian treatises. The chapter on the epitaph in the Chernihiv poetics 1749–1750 is large and substantial compared to other Ukrainian courses; epitaph’s samples are chosen very carefully. The paper analyzes the epitaph’s theory in the Chernihiv poetics: definition, methods of epitaph’s presentation – narrative and by prosopopeia, epitaph’s species – rhetorical and poetic epitaphs, genologic functions of the samples. The epitaph genre in the Chernihiv poetics of the mid 18th century is seen as a kind of curious poetry. This is a trend of old Ukrainian literary theory (along with under-standing of the epitaph as an epigram and as an inscription). In the Chernihiv poetics of 1749–1750 the epitaph’s samples supplement the theory of genre. The paper focuses attention on the variety of formal solutions and features of an epic epitaph-epicedium, of lyrical elogia – an abuse elogium and the poetical one, rhetorical (historical) epitaph, the epitaphs’ cycle and a Christian epitaph written in leonine verse. The epitaphs of the Chernihiv poetics of the mid 18th century have not only historical value; they are also important for the reconstruction of our theoretical knowledge of old Ukrainian literature, and present a certain aesthetic value to the modern reader. Epitaph’s theory and practice in the Chernihiv poetics of 1749–1750 show how important it is to take into account not only the poetics of the Kyiv-Mohyla Academy, but also courses of regional Ukrainian institutions. A future task is to consider student funeral poems dedicated to Ambrose Dubnevich which are attached to the Chernihiv poetics.

PL

Celem artykułu jest badanie teorii i praktyki epitafiów w poetyce czernichowskiej z roku akademickiego 1749–1750 na tle ówczesnej ukraińskiej myśli teoretycznoliterackiej, a także analiza epitafiów wybitnej osobowości swojego czasu – biskupa czernichowskiego i nowogrodzko-siewierskiego – Ambrożego (Ambrosiusa, Ambrozjusza) Dubniewicza – w szerokim kontekście porównawczym. Artykuł naukowy oparto o wyniki badań mało znanych nawet w środowisku akademickim rękopiśmiennych skryptów ukraińskich. Rozdział o epitafium w poetyce czernichowskiej z roku akademickiego 1749/1750 jest obszerny i znaczący w porównaniu z innymi traktatami ukraińskimi, wybrano przykłady o większym znaczeniu. W artykule zanalizowano teorię epitafium w poetyce czernichowskiej: definicję, metody prezentacji epitafium – narracyjną i przez prosopopeję, rodzaje – epitafium retoryczne i epitafium poetyckie, genologiczne funkcje przykładów. W poetyce czernichowskiej z roku akademickiego 1749/1750 gatunek literacki epitafium postrzegano jako rodzaj poezji osobliwej. To jeden z trendów ukraińskiej myśli teoretycznoliterackiej (wraz z rozumieniem epitafiów jako fraszek i napisów). Podane przykłady uzupełniają teorię gatunku. W artykule zwraca się uwagę na bogactwo rozwiązań formalnych i na cechy epitafium-epicedium o charakterze epickim, liryczne elogia (potępiającego i poetyckiego), epitafium retoryczne (historyczne), cyklu epitafiów, na epitafium chrześcijańskie w formie wiersza leonińskiego. Twierdzi się, że epitafia w poetyce czernichowskiej z roku akademickiego 1749/1750 mają nie tylko wartość historyczną, ale są one również ważne dla rekonstrukcji naszej wiedzy o teorii dawnego piśmiennictwa ukraińskiego, posiadają także pewną wartość estetyczną dla współczesnego czytelnika. Przykłady omówionej teorii i praktyki epitafium w poetyce czernichowskiej z roku akademickiego 1749/1750 dowodzą, jak ważne jest wzięcie pod uwagę nie tylko poetyk Akademii Kijowsko-Mohylańskiej (Kijowsko-Mohylewskiej), ale także kursów ukraińskich uczelni regionalnych. Zadanie na przyszłość – analiza literacka studenckich wierszy funeralnych, poświęconych Ambrożemu (Ambrosiusowi, Ambrozjuszowi) Dubniewiczowi, które są dołączone do poetyki czernichowskiej.

6

О рукописном сборнике фунеральных стихов 1750 г.

51%

Ciganok O. g.

Religious and Sacred Poetry: An International Quarterly of Religion, Culture and Education

|

2014

|

issue 1(5)

119-134

EN

The paper is devoted to students’ handwritten poems which are attached to the Chernihiv poetics of 1749–1750. These works were written on the occasion of the Bishop of Chernihiv and Novhorod-Siverskyi Ambrose Dubnevych’s passing. Texts are unique, there are no similar in the Ukrainian poetics and rhetorics. Based on the handwriting analysis, it can be concluded that there are poems of ten authors in the collection. Each of the Chernihiv poets wrote first epitaph (longer than the traditional, and more rhetorical) and after it – a panegyric-epicedium. Additionally one anonymous author composed a description of the funeral (first three works are written in the same handwriting), and one student else added so called ‘a square verse’ (versus quadratus). Nineteen school poems show different and common features. Texts differ in volume (from 5 to 182 lines), in form (4 varieties of the acrostic, the presence or absence of chronostics, etc.), in degree of the rhetoric and poetry. Features of an epitaph’s style and the epicedium’s one are not always clear, but biography of the deceased is given mostly in epitaph, the main attention to praising merits of the hero is drawn in epicedium. The epicedium’s creators mainly set the task – "show image" of Ambrose Dubnevych, so they present the material in form of «ordo naturalis», describing the life of the deceased from the origin from the "most honorable parents ..." until his death in Glukhov during the hetman’s election. Key milestones of the hero’s life path are education at the Kiev Academy, ordination as a monk, teaching and receiving high church officials, work on the statute of Lithuanian and the Magdeburg law, moving to the Trinity Sergius Lavra etc. Poems in Slavonic have more in common. Two works in Polish are marked by an innovative approach in the subject interpretation. The analysis of the description of the Ambrose Dubnevych funeral is conducted in the context of intermediality. The part of funeral poems in supplement amplifies the epitaph’s theory in the basic course of the Chernihiv poetics of 1749–1750. The poetics and her supplement build integrity, contributing to a better understanding of each other.

PL

Niniejszy artykuł analizuje wiersze z rękopisów dodanych do poetyki czernichowskiej z roku akademickiego 1749–1750. Utwory zostały napisane z okazji śmierci biskupa Czernichowskiego i Nowgorodzko-Siewierskiego Ambrozjusza Dubniewicza (Ambrosiusa, Ambrożego Dubniewicza). Teksty te nie mają odpowiedników w poetykach i retorykach ukraińskich. Na podstawie analizy pisma można stwierdzić, że w zbiorze zawarte są prace dziesięciu autorów. Każdy z poetów czernichowskich napisał najpierw epitafium (dłuższe niż tradycyjne, a bardziej retoryczne), a po nim – panegiryk-epicedium. Dodatkowo, jeden nieznany autor ułożył opis pogrzebu (trzy pierwsze utwory zostały napisane jednym charakterem pisma), a jeszcze inny student dodał tzw. „wiersz kwadratowy” (versus quadratus). Dziewiętnaście wierszy szkolnych posiada pewne cechy wyróżniające (odmienne) oraz pewne cechy wspólne. Teksty różnią się wielkością (od 5 do 182 wersów), formą (4 odmiany akrostychów, obecność lub nieobecność chronostychów etc.), stopniem retoryczności i poetyczności (poetyckości). Cechy stylowe epitafium a epicedium nie są zawsze jasne, jednak w epitafium podaje się przeważnie biografię zmarłego a w epicedium koncentruje się na wysławianiu cnót bohatera. Twórcy epicedium mieli za zadanie "pokazać obraz" Ambrozjusza Dubniewicza, więc zaprezentowali materiał w formie „ordo naturalis”, opisując życie zmarłego od urodzenia z szanowanych rodziców aż do śmierci w Głuchowiu w czasie wyborów hetmana. Najważniejszymi etapami drogi życiowej bohatera są: studia w Akademii Kijowskiej, święcenia (wyświęcenie) na mnicha, nauczanie i podejmowanie wysokich stanowisk kościelnych, praca nad statutem prawa magdeburskiego i litewskiego, przeniesienie się do Ławry Troicko-Siergiejewskiej etc. Utwory w języku słowiańskim mają więcej wspólnego między sobą, utwory w języku polskim demonstrują innowacyjne podejście w interpretacji tematu. Opis pogrzebu jest analizowany w kontekście intermedialności. Część wierszy funeralnych z dodatku uzupełnia teorię epitafiów w podstawowym kursie poetyki czernichowskiej z roku akademickiego 1749/1750. Poetyka i dodatek do niej stanowią komplementarną całość, przyczyniając się do lepszego zrozumienia obydwu części.

7

Słowo i obraz w piśmiennictwie kręgu eparchii przemyskiej XVII–XVIII wieku

51%

Pilipowicz D.

Latopisy Akademii Supraskiej

|

2021

|

vol. Obraz - Słowo - Litera

|

issue 12

173-184

EN

The article is devoted to the relations between literature and visual arts. The texts created on the initiative of the church hierarchs of the Przemyśl eparchy reflect the striving for the synthesis of arts and the visuality of the literary text, characteristic of the baroque era, both in Polish and Ukrainian culture. It took various forms depending on the subject of the work and its genre character. A pomjanyk of Bishop Innocent Winnicki combined a graphic element devoted to soteriological and vanitative themes with the memory of the dead. The series of portraits of the deceased bishops of the Przemyśl eparchy created in the mid-18th century have short epitaphs or, in the case of bishop Onufry Szumlański, a panegyric epigram with references to the symbolism of the coat of arms. An interesting example is Nomen Maximilianus written in honor of bishop Maksymilian Ryło by Ignacy Pilawski. The work consisted of an allegorical emblematic poem of a heraldic character and 12 anagrams built around the bishop’s name, in which the author used many allegorical images to interest the reader and skillfully praise the protagonist of the work. The analysis of these texts shows how important it was for the authors of the time to influence the reader’s imagination with the visual effect of a literary work.

8

Wiekopomna zasługa i zakonna pokora – dzieje serca Stanisława Konarskiego

51%

Mączyński R.

Folia Historica Cracoviensia

|

2016

|

vol. 22

265-302

PL

Artykuł zwraca uwagę na interesujący zabytek sprzed 130 lat, znajdujący się w krakowskim kościele pijarów – plastyczną oprawę miejsca złożenia serca Stanisława Konarskiego (1700–1773), zakonnika Szkół Pobożnych z XVIII stulecia, a przy tym wydawcy zbioru praw krajowych Volumina legum, odważnego publicysty domagającego się wzmocnienia władzy królewskiej i zwalczającego liberum veto, reformatora szkolnictwa i założyciela słynącej z nowoczesności uczelni Collegium Nobilium. Kreśli także okoliczności przeniesienia w 1882 roku tej „relikwii” z Warszawy do Krakowa oraz opisuje uroczystość wprowadzenia jej 13 lutego do zakonnej świątyni pod wezwaniem Przemienienia Pańskiego. Podejmuje również trzy istotne kwestie badawcze. Pierwsza kwestia, która też wielce zajmowała współczesnych – a szczególnie rektora kolegium krakowskiego Adama Słotwińskiego – to problem autentyczności owej pamiątki, która ujawniona została po ponad stu latach od pogrzebu zasłużonego pijara, w prywatnym posiadaniu warszawskiego optyka Jakuba Pika. Zwłaszcza że brakuje jakichkolwiek bezpośrednich świadectw z 1773 roku mówiących o odłączeniu po śmierci Stanisława Konarskiego jego serca od ciała. Jednak zgromadzone przesłanki pozwalają przyjąć z prawdopodobieństwem graniczącym z pewnością, iż jest to autentyczna – i zarazem jedyna po dziś dzień zachowana – cielesna partykuła sławnego zakonnika. Druga kwestia, całkowicie pomijana w ówczesnej refleksji, to przyczyna odłączenia serca od ciała. Ten aspekt rozważań kazał zwrócić uwagę na niezwykle rozpowszechnioną w Rzeczypospolitej – najpierw pośród rodzin monarszych, później także magnaterii i szlachty – nowożytną tradycję osobnych pochówków serc, zazwyczaj składanych w ufundowanej przez zmarłego świątyni. Wskazano, że szczególnie wiele serc oddzielonych od ciał spoczęło w kościołach pijarskich (Rzeszów, Warszawa czy Łowicz). Nie był to jednak obyczaj stosowany wobec zakonników. Casus serca Stanisława Konarskiego dowodzi, że w opozycji wagi wiekopomnych zasług do ślubów zakonnej pokory – zwyciężyły zasługi. Trzecia kwestia, której nie potrafili rozwikłać współcześni, dotyczyła miejsca pierwotnego przeznaczenia puszki z sercem Konarskiego. Konfrontacja skromnych wzmianek z sytuacją warszawskich pijarów w pierwszej połowie XIX wieku pozwoliła ujawnić drogę, jaką ona przebyła. W 1773 roku umieszczono ją w kaplicy konwiktorskiej w pałacu Collegium Nobilium, następnie około 1811 roku została przeniesiona do pijarskiego kościoła przy ulicy Długiej, w roku 1834 zakonnikom zarekwirowano ich świątynię, więc cielesna partykuła Stanisława Konarskiego trafiła do gmachu objętego przez nich kolegium przy ulicy Jezuickiej. Tam znajdowała się do 1866 roku, a po kasacie zakonu znalazła się w rękach Jakuba Pika. Ten starannie ją przechował i ofiarował do krakowskiego kościoła pijarów w Krakowie, gdzie w 1882 roku umieszczono ją w niszy w ścianie prezbiterium. Plastyczną oprawę tego miejsca zaprojektował Tadeusz Łepkowski, ówczesny konserwator zabytków. Zaś popiersie portretowe Stanisława Konarskiego wykonał krakowski rzeźbiarz Tadeusz Błotnicki. Rysy twarzy odwzorował na podstawie konterfektu z czasów Stanisława Augusta – rzeźby André Le Bruna, należącej do pocztu mężów szczególnie dla Rzeczypospolitej zasłużonych, jaki ozdobił otwartą w 1786 roku Salę Rycerską na Zamku Królewskim w Warszawie.

EN

The article concentrates on an interesting 130-year-old artefact located in the Krakow church of Piarists – the decoration of the place where Stanisław Konarski’s (1700–1773) heart was buried. Konarski was a monk of the Pious Schools in the 18th century, as well as publisher of a collection of national laws Volumina legum, a bold commentator calling for strengthening royal power and abolishing liberum veto, reformer of the educational system and founder of the renowned, modern Collegium Nobilium. The circumstances of the discovery and relocation of the relic in 1882 from Warsaw to Krakow and the ceremony of its introduction to the monastic Church of the Transfiguration of Jesus on February 13 are also outlined. Three significant research issues are also discussed. The first one is the problem of the authenticity of the artefact, which was discovered more than a hundred years after Konarski’s death in the possession of a Warsaw optician Jakub Pik. It was then that the question started occupying the minds of researchers, including the rector of the Krakow college Adam Słotwiński. The question is made more relevant by the lack of any direct evidence from 1773 about the removal of Stanisław Konarski’s heart from his body after his death. The information gathered so far allow us to assume, with probability bordering on certainty, that it is authentic and the only surviving part of this famous monk’s body. Another question, totally absent from past reflections on the subject, is the reason why the heart was removed. This particular aspect turns our attention at a strikingly popular early-modern Polish tradition – first in royal families, later also among magnates and nobility – of burying hearts separately, usually by entombing them in a church founded by the deceased. It was found that a considerable number of hearts removed from bodies had been inhumed in Piarist churches (Rzeszów, Warsaw or Łowicz). This tradition, however, did not normally apply to monks. The case of Stanisław Konarski’s heart proves that in the juxtaposition of great merit and monastic vows of humility the merit prevailed. A third question, which contemporaneous researchers could not answer, is the original destination of the box with Konarski’s heart. A confrontation of scant mentions with the situation of Warsaw Piarists in the first half of the 19th century allows us to retrace its route. In 1773 it was placed in the monastic school chapel at Collegium Nobilium, then in 1811 it was relocated to the Piarist church in Długa street; in 1834 the order was deprived of the church, so Konarski’s heart was brought to their college in Jezuicka street. It was held there until 1866, and after the dissolution of the order it was in the possession of Jakub Pik. Pik carefully stored the relic and donated it to the Piarist church in Krakow, where in 1882 it was placed in an alcove in the presbytery. The decoration of the place was designed by Tadeusz Łepkowski, the then restorer. Stanisław Konarski’s bust was sculpted by Tadeusz Błotnicki from Krakow. Facial features were reproduced on the basis of an image from the times of Stanisław August – a sculpture by André Le Brun, displayed in a gallery of people of particular merit to the Republic of Poland opened in the Knights’ Hall at the Royal Castle in Warsaw in 1786.

9

Anonim "Epitafium Leandra, Izydora i Florentyny" (ICERV 272: "Epitaphium Leandri, Isidori et Florentine")

51%

Krynicka T.

Vox Patrum

|

2020

|

vol. 75

591-604

EN

"Epitaphium Leandri, Isidori et Florentine" (ICERV 272) translated into Polish and briefly commented.

PL

Przekład z opracowaniem "Epitaphium Leandri, Isidori et Florentine" (ICERV 272).

10

Inskrypcje łacińskie i herby możnowładców w kościele św. Wita w Tuliszkowie

51%

Cichy B.

Nasza Przeszłość. Studia z dziejów Kościoła i kultury katolickiej w Polsce

|

2020

|

vol. 134

95-115

EN

In Tuliszków, in the church of saint Vitus the Martyr, there are Latin inscriptions and coats of arms of aristocrats who had something in common with Tuliszków. In the existing scholarly papers no analysis of these inscriptions has been made. Also, insufficient attention has been paid to the remaining coats of arms. The aim of this paper was to describe the existing objects, analyze the inscriptions’ content and evaluate them critically in light of available and already published information about the church in Tuliszków. The methods to conduct this analysis were: on-site verification, survey of state and church archives, as well as an investigation of literature. It turned out that Mikołaj Zaremba from Kalinów, son of the castellan of Kalisz, was a husband of Anna nee Sieprska. Their daughter, Katarzyna, married Jan Krotoski who was a diplomat of Stefan Batory. After their husbands’ death Anna and Katarzyna funded an epitaph of the deceased. It is still to be found in the church in Tuliszków. Moreover, there is a baptistery from 1890 in this church. The baptistery was funded by Zofia Jadwiga nee Zamoyska – a wife of Ludwik Wodzicki. Both the baptistery and the church tower are decorated by Zamoyski’s and Wodzicki’s coats of arms. In my paper, it has been shown for the first time that Jan Krotowski was a husband of Katarzyna Zarembianka.

PL

W Tuliszkowie – w kościele pw. św. Wita męczennika – znajdują się inskrypcje w języku łacińskim, a także herby możnowładców związanych z Tuliszkowem. Do tej pory nie dokonano analizy treści tych inskrypcji. Nie poświęcono też należytej uwagi zachowanym herbom. Celem artykułu jest opisanie istniejących obiektów, analiza treści inskrypcji i krytyczna w ich świetle ocena dotychczasowych publikacji związanych z kościołem w Tuliszkowie. Za metodę badawcza obrano wizję lokalną, kwerendę w archiwach państwowych i kościelnych oraz przegląd literatury przedmiotu. Analiza pokazała, że Mikołaj z Kalinowej Zaremba, syn kasztelana kaliskiego, był mężem Anny z Sieprskich. Ich córka – Katarzyna – wyszła za mąż za Jana Krotoskiego – dyplomatę Stefana Batorego. Po śmierci mężów Anna i Katarzyna w 1597 roku ufundowały zmarłym epitafium znajdujące się w kościele w Tuliszkowie. W kościele tym znajduje się też chrzcielnica z 1890 r. fundacji Zofii – Jadwigi z Zamoyskich, żony Ludwika Wodzickiego. Chrzcielnicę i wieżę kościoła zdobią herby Zamoyskich i Wodzickich. W niniejszym tekście po raz pierwszy wykazano również, że Jan Krotoski był żonaty z Katarzyną Zarembianką.

11

Inwentarz zbiorów sztuki Prowincji Krakowskiej Zakonu OO. Kapucynów : (c. d.) : 3. Epitafia i inskrypcje

51%

Gadacz K.

Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne

|

1966

|

vol. 12

83-181

EN

-

12

Anathema in lateinischen Inschriften

51%

Ehmig U., Zawadzki K.

Vox Patrum

|

2019

|

vol. 71

185-208

EN

A recently finished study of early Christian epitaphs that contain the term adiuro or coniuro to protect the tombs shows that ignoring these instructions would be penalized with a series of draconian punishments. Relevant curses and punitive formulas were borrowed from the Old and New Testaments. Inter alia the culprit should be punished by means of anathema, the eternal damnation. In recent years Konrad F. Zawadzki has intensively dealt with anathema in the literary sources of the early church and pointed out that the punishment was used in doctrinaire disputes against heretics. The use of the term in Latin inscriptions, which has not been studied so far, is the focus of this study. The eleven relevant inscriptions dating from the 6th to the 8th century are analyzed epigraphically and theologically. They are directed against moral offenses and point to a later expansion and popularization of the meaning of anathema.

PL

Ukończone niedawno badania nad chrześcijańskimi epitafiami zawierającymi terminy adiuro lub coniuro zwracają uwagę na to, że owe epitafia – mające na celu chronić groby przed profanacją – grożą klątwą każdemu, kto ośmieliłby się naruszyć miejsce pochówku zmarłych. Używane w tym kontekście groźby i sankcje karne niejednokrotnie zapożyczano ze Starego lub Nowego Testamentu. Profanacje grobów podlegały między innymi anatemie, skazującej profanatorów na karę wiecznego potępienia. Konrad F. Zawadzki, który w ostatnich latach intensywnie zajmował się użyciem terminu „anatema” w źródłach literackich, zwrócił uwagę na to, że sankcja anatemy we wczesnej literaturze chrześcijańskiej stosowana była przede wszystkim w kontekście sporów dogmatycznych z heretykami. Użycie terminu „anatema” w łacińskich inskrypcjach, które do tej pory nie było jeszcze nigdy przedmiotem badań naukowych, a które w niniejszym przedłożeniu poddane jest szczegółowej analizie, ukazuje, że kara anatemy – skierowana przeciwko profanatorom grobów – dotyczyć mogła w pierwszej linii nie odstępstw dogmatycznych, ale przewinień moralnych. Prezentowane i omawiane w artykule jedenaście inskrypcji łacińskich zawierających termin „anatema” i datowanych na czas między VI a VIII wiekiem jest wymownym dowodem na to, że sankcja anatemy – początkowo stosowana jedynie w kontekście dogmatycznym – z biegiem lat zaczęła obejmować nowe „przeklęte” obszary.

13

Teologiczno-wychowawcze przesłanie epitafiów cmentarnych na przykładzie wybranych cmentarzy w Toruniu

45%

Janowska M.

Studia Pelplińskie

|

2019

|

vol. 53

231-248

EN

One is never indifferent when it comes to the event of death. Cemeteries are such places where we can meditate upon the fragility of the human life in this world. Much information on life and death can be drawn from the tombstone epitaphs. The content of these inscriptions as found in selected Torun commentaries illustrate the changes in our mentality when it comes to the problem of passing away. The man becomes aware that he or she does not freely control his or her life which as a matter of fact does not belong to them. On one hand we rebel against the necessity of dying and even against God himself and on the other we command ourselves to the Lord. Whenever we die with Christ and in Christ, we can defeat death that as our enemy deprives us of our lives (Cf. Rm 14, 7–8). The human existence is in the hand of God. We do not just live for ourselves, as the service in favour of others is the fulfilment of the Divine commandment of love of one’s neighbour and testimony of our life dedicated to the Lord.

PL

Wobec wydarzenia śmierci nie można przejść obojętnie. Szczególnym miejscem refleksji na temat kruchości doczesnego życia jest cmentarz. Cennym źródłem wiedzy i informacji na temat życia i śmierci są inskrypcje nagrobne. Ich teksty spisane z wybranych cmentarzy w Toruniu ilustrują stosunek żywych do zmarłych, ukazują przemiany, jakie na przestrzeni czasu zachodzą w podejściu człowieka do problemu śmierci. Człowiek staje w bezpośredniej konfrontacji z faktem, że nie rozporządza sam swoim życiem i że jego własne życie nie jest jego własnością. Z jednej strony stawia opór. Przyjmuje postawę rozpaczliwego, gniewnego buntu. Z drugiej strony powierza się samemu Bogu. Śmierć, jako wróg człowieka, który chce go ograbić z życia, zostaje zwyciężona wszędzie tam, gdzie człowiek umiera z Chrystusem i w Chrystusie. Święty Paweł w Liście do Rzymian napisał: „Nikt z nas nie żyje dla siebie i nikt nie umiera dla siebie: jeżeli bowiem żyjemy, żyjemy dla Pana. I w życiu więc i śmierci należymy do Pana” (Rz 14,7–8). Całe życie człowieka jest w ręku Boga. Nie żyje jedynie dla siebie, ale przez służbę innym, żyje dla Boga, ponieważ służba jest wypełnieniem Bożego przykazania miłości bliźniego, a więc świadectwem życia oddanego Bogu.

Refine search results

Epitafium pastora Carla Schmidta w kościele parafialnym pw. Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny w Przytoku

„Epitafijum Hannie Kochanowskiej” jako tekstowa podstawa destruktywnej reinterpretacji „Trenów”

Cmentarz jako opowieść. Co opowiada stary cmentarz Dieweg w Uccle?

Z Szymonem Starowolskim na szlaku sarmackich nekropolii

Об эпитафиях Амвросию Дубневичу в черниговской поэтике середины XVIII века

О рукописном сборнике фунеральных стихов 1750 г.

Słowo i obraz w piśmiennictwie kręgu eparchii przemyskiej XVII–XVIII wieku

Wiekopomna zasługa i zakonna pokora – dzieje serca Stanisława Konarskiego

Anonim "Epitafium Leandra, Izydora i Florentyny" (ICERV 272: "Epitaphium Leandri, Isidori et Florentine")

Inskrypcje łacińskie i herby możnowładców w kościele św. Wita w Tuliszkowie

Inwentarz zbiorów sztuki Prowincji Krakowskiej Zakonu OO. Kapucynów : (c. d.) : 3. Epitafia i inskrypcje

Anathema in lateinischen Inschriften

Teologiczno-wychowawcze przesłanie epitafiów cmentarnych na przykładzie wybranych cmentarzy w Toruniu