Search results

1

Bilder auf dem Teller – Bilder im Kopf? – Über den Beitrag der Kulinaristik1 zur Stereotypenforschung

100%

Szczęk J., Kałasznik M.

Studia Linguistica

|

2013

|

issue 32

189 - 204

EN

Stereotypes, defined as Lippamann’s (1962) images in the mind, might be expressed with the use of various means, also linguistic. A means of conveying stereotypes is often ethnonyms which evoke certain connotations and influence a person’s attitude towards other nations. The point of departure in this analysis is the discussion on language discrimination, and the subject of the analysis are the German and Polish names of dishes and their components containing ethnonyms. Our objective is to investigate whether the names under discussion are an indication of language discrimination in either of the aforementioned languages.

2

Leksyka słowiańskich dialektów miejskich: egzoetnonimy w gwarze Warszawy, Brna i Moskwy

88%

Juszczak B.

Studia Rossica Posnaniensia

|

2020

|

vol. 45

|

issue 1

PL

The present study concentrates on the issue of exoethnonyms and, in particular, exoethnonyms replacing orthonyms in the vocabulary of Slavonic urban dialects – namely, the urban dialect of Warsaw, the Hantec slang of Brno and the urban dialect of Moscow. Based on the data extracted from dictionaries, it was possible to select such designations. From the linguistic point of view, these nominations are either occasionalisms or names more deeply rooted in the lexical system of the urban dialects in question. The article includes the analysis and classification of the research data in terms of the linguistic and extralinguistic motivation and axiological evaluation of particular items.

3

Sposoby tworzenia habitatywów przez uczniów klas piątych – wyniki badań własnych

75%

Zając E.

Język Polski

|

2022

|

vol. 102

|

issue 1

108-115

PL

Tematyką nazw mieszkańców zajmowano się już na różnych płaszczyznach – badano je od strony językoznawczej, leksykalnej, historycznej, omawiano etnonimy w dziełach literackich i słownikach, jednak niewielu publikacji doczekało się opracowanie sposobów tworzenia habitatywów przez dzieci i młodzież – stąd podjęcie tego tematu. Celem artykułu jest zaprezentowanie i omówienie materiału leksykalnego dotyczącego nazw mieszkańców krajów. Materiał zgromadzono na podstawie ankiety przeprowadzonej wśród uczniów klas piątych szkoły podstawowej w powiecie tureckim w województwie wielkopolskim. Zadaniem badanych było utworzenie 34 habitatywów. Przedstawiona analiza dotyczy sposobów tworzenia habitatywów z uwzględnieniem technik słowotwórczych.

EN

The topic of the names of residents has already been dealt with on various levels - from the linguistic, lexical and historical perspective, ethnonyms were discussed in literary works and dictionaries, but few publications have developed ways of creating demonyms by children and adolescents - hence the topic was taken up. The aim of the article is to present and discuss the lexical material concerning the names of inhabitants of countries. The material was collected on the basis of a survey conducted among fifth-grade students of a primary school in the Turek district in the Wielkopolska voivodship. The task of the respondents was to create 34 demonyms. The presented analysis concerns the methods of creating demonyms, taking into account word-formation techniques.

4

Designations for the Gypsy Ethnos in Modern Ukrainian and Other European Languages: Historical and Sociolinguistic Dimensions

75%

Пономаренко В.

Slavia Orientalis

|

2021

|

vol. LXX

|

issue 3

5

Baba jak Szwed, czyli o ksenofobii we frazeologii

63%

Skommer G.

Folia Scandinavica Posnaniensia

|

2011

|

vol. 12

289-297

EN

.

6

Ляхи и поляки в языковой истории новгородской земли

63%

Васильев В.

Rozprawy Komisji Językowej ŁTN

|

2018

|

vol. 66

509-522

PL

W artykule autor analizuje funkcjonowanie dwóch polskich nazw etnicznych w tekstach dawnego piśmiennictwa nowogrodzkiego, w toponimii nowogrodzkiej i leksyce dialektalnej. Pierwsza część artykułu została poświęcona etnonimowi ляхи. Omówiono występowanie etnonimu w dawnych kronikach (latopisach) nowogrodzkich. W wyniku antroponimizacji tego etnonimu pojawiły się stare nowogrodzkie imiona własne Ляхъ, Ляшко, które zostały odnotowane w gramotach na korze brzozowej z XII–XIII w. Przeanalizowano również średniowieczną toponimię z tematem Лях-/Ляш- na terenach leżących w pobliżu południowo-zachodnich granic historycznej ziemi nowogrodzkiej, por. nazwy miejscowości Ляховичи (znana od 1134 roku) oraz Лахова (= Ляхова). Jest bardzo prawdopodobne, że te nazwy były pozostawione przez starożytnych Lachów-Lędzian, którzy wraz z innymi Słowianami mogli uczestniczyć w kolonizacji północno-zachodniego terytorium rosyjskiego. Druga część artykułu jest poświęcona nazwie поляки, która utrwaliła się w języku rosyjskim w XVII wieku, przesuwając nazwę ляхи na peryferie językowe. W piśmiennictwie rosyjskim zaczęto używać etnonimu поляки w opisach wydarzeń okresu Wielkiej smuty w Rosji na początku XVII w. Zwykle jednak w rejestrach podatkowych ziemi nowogrodzkiej (piscovyje knigi) oraz innych dokumentach z XVII–XIX w. używa się słowa поляк w szerszym sensie – jako określenia mieszkańców dawnej Rzeczypospolitej, czyli państwa polsko-litewskiego. Najczęściej słowem поляк nazywano Białorusinów, którzy uciekli na sąsiednie ziemie nowogrodzkie w poszukiwaniu lepszego życia. Zresztą etniczni Polacy również żyli w niektórych miejscowościach guberni nowogrodzkiej w XIX w. W końcowej części artykułu przedstawiono kilka napisów nagrobnych w języku polskim, które zostały znalezione na miejscu pochówku Polaków z XIX wieku we wsi niedaleko Nowogrodu.

EN

This article analyzes how Polish ethnic names are reflected in the material of ancient Novgorod written sources, Old Novgorod toponymy and dialectal vocabulary. The first part of the article is devoted to the ethnonym Ljachi. Firstly, the functioning of the ethnonym in ancient Novgorod chronicles is explored. Due to the so-called “anthroponymization” of this ethnonym the Old Novgorodian personal names Ljach, Ljashko marked in the 12th–13th centuries, appeared. Secondly, the medieval toponymy on Ljach-/ljash- is explored, among which most important are the names of Ljachovichy (from 1134) and Lachova (= Ljachova) in villages located near the southwestern borders of the historical Novgorod Region. It is likely that these place-names were left by the ancient Ljachi-Lendzjane, which, along with other Slavs, could have participated in the colonization of the territory of the Russian Northwest. The second part of the article deals with the ethnic name Poljaki that stuck in the Russian language in the 17th century, displacing the ethnic name Ljachi to the periphery of the language. Novgorod Cadastre Books (piscovyje knigi), as well as other written documentation of the 17th–19th centuries generally use the word Poljak in the wider, territorial sense – as a designation of the inhabitants of the Polish-Lithuanian States. Most often, the word Poljak referred to the Belarusians who had fled to neighboring Novgorod in search of a better life. However, ethnic Poles also lived in separate localities in Novgorod province in the 19th century. At the end of the article, there is interesting material on inscriptions in Polish, that are on the tombstones over the graves of Poles living in the 19th century in the countryside near Novgorod.

7

Využitie antroponým v etnických vtipoch

63%

Záborská A.

Acta onomastica

|

2018

|

vol. 59

|

issue 1

258-272

EN

The aim of the paper is to describe the functions of anthroponyms with an ethnic attribute in ethnic jokes. Based on the excerption of such anthroponyms from 404 Slovak and 507 American ethnic jokes and a subsequent analysis, we assign three specific functions to these proper names - formal, ethno-referential, and compositional function. The presence of an ethnic specific anthroponym turns a joke into an ethnic joke in the broadest sense and regardless of its topic. Moreover, these anthroponyms refer the recipient to a specific ethnic group with its typical as well as stereotypical features and characteristics. Finally, these expressions may take an active part in the creation of the punchline via a play on words.

8

Etniczne i językowe zróżnicowanie osadnictwa na zachodnich obrzeżach Wielkiego Księstwa Litewskiego na podstawie spisu włościan w Inwentarzu starostwa tykocińskiego z 1573 roku

63%

Kondriatuk M., Filinowicz A.

Rozprawy Komisji Językowej ŁTN

|

2018

|

vol. 66

243-254

PL

W artykule przedstawiono zróżnicowany etnicznie i językowo proces osadnictwa zachodniej części dawnego Wielkiego Księstwa Litewskiego, dziś województwa podlaskiego, obejmującego ziemie w ramionach rzeki Narwi i jej lewego dopływu – rzeki Śliny. Obszar ten był zasiedlany przez Słowian zachodnich i wschodnich oraz Litwinów. Podstawą opracowania jest rękopis Inwentarza starostwa tykocińskiego z 1573 roku sporządzony przez Łukasza Górnickiego, starostę tykocińskiego, sekretarza, bibliotekarza i pisarza króla Zygmunta Augusta. Na podstawie analizy spisu włościan 18 wsi i folwarków tego starostwa pokazano udział poszczególnych grup etnicznych i językowych w zasiedleniu terenu. Najliczniej zasiedlili ten obszar Słowianie zachodni i wschodni, a w nieco mniejszym stopniu Litwini i Jaćwingowie. Magnaci i namiestnicy litewsko-ruscy podlegający Trokom – Glińscy, Radziwiłłowie i Gasztołdowie – przenosili do dóbr ziemskich i królewskich na Podlasiu Litwinów i Białorusinów ze swoich posiadłości na Litwie i nad Niemnem. Badania nad przynależnością językową i etniczną włościan oparto na analizie ortografii i etymologii antroponimów.

EN

This paper presents the differing ethnic and linguistic character of the settlements of the western part of the former Lithuanian Grand-Duchy, today the Podlaskie Voivodeship, occupying the land between the river Narew and its tributary, the Ślina. The area was settled by Eastern and Western Slavs as well as Lithuanians. The basis of this research is the manuscript The Tykocin District Inventory of 1573, collated by Łukasza Górnicki, Starost of Tykocin, secretary, librarian and scribe to King Zygmunt August. On the basis of analysis of the record of the peasantry in 18 villages and farms of that district, a breakdown of the ethnic and linguistic composition of the area is given. The largest group were the Eastern and Western Slavs, with slightly fewer Lithuanians and Yotvingians. The Lithuanian-Russian governors under the authority of Trakai – the Glińskis, the Radziwiłłs and the Gasztołds – brought Lithuanians and Belarusians from their possessions in Lithuania and on the river Neman to the land and royal properties of Podlasie. Research on the ethnicity and language of the peasants is based on an analysis of the orthography and etymologies of anthroponyms.

9

Nazwy własne w Kronikach Jakuba Wędrowycza Andrzeja Pilipiuka

51%

Domaciuk-Czarny I.

Roczniki Humanistyczne

|

2018

|

vol. 66

|

issue 6: Językoznawstwo

29-42

EN

The nomenclature in The Chronicles of Jakub Wędrowycz is connected with the mimetic fiction, the realistic trend in literary onymy, and with the poetics of magical realism. The Chronicles, as an example of contemporary popular literature, falls into the category of grotesque, it exploits black humor and combines realism with supernatural occurrences; it also favors current events and intertextualities. The realistic onymic layer performs its typical functions: geographic names place the events on the Polish-Ukrainian borderland (Wojsławice, Stary Majdan, Uchanie), locate them in time (The Soviet Union, FRG), and perform the semantic function as well (Gallows gorge). Personal names and ethnonyms are also typical, their structure is governed by the probability rules, and they serve the pragmatic functions in the literary work in both the official and the colloquial language (compare Szkopy [Krauts], Germans, Semen Paczenko, Józef/Józwa, Maciuś [diminutive], Skorliński). Proper names in The Chronicles engage in word plays and they can be grotesque, humorous; they lighten the atmosphere of horror and mystery especially in the context of the protagonist’s—Jakub Wędrowycz’s doings and his characteristics.

PL

Nazewnictwo Kronik Jakuba Wędrowycza związane jest z fikcją mimetyczną, realistycznym nurtem onimii literackiej i z poetyką realizmu magicznego. Kroniki, jako przykład popularnej literatury współczesnej, podlegają kategorii groteski, wyzyskują czarny humor, łączą realizm ze zjawiskami nadnaturalnymi, preferują aktualność zdarzeń i odniesienia intertekstualne. Realistyczna warstwa onimiczna pełni w zbiorze swe typowe funkcje: nazwy geograficzne lokalizują akcję na pograniczu polsko-ukraińskim (Wojsławice, Stary Majdan, Uchanie), pełnią też funkcję lokalizacji w czasie (Związek Radziecki, RFN), semantyczną (wąwóz Szubienica). Nawy osobowe oraz etnonimy również są typowe, ich struktura podlega zasadzie prawdopodobieństwa, pełnią pragmatyczne funkcje w dziele literackim w oficjalnej lub potocznej odmianie językowej (por. Szkopy, Niemcy, Semen Paczenko, Józef/Józwa, Maciuś, Skorliński). Nazwy własne Kronik to formy uwikłane w gry językowe, groteskowe, humorystyczne, przełamujące nastrój grozy i tajemniczości w obliczu działań i charakterystyki głównego bohatera, Jakuba Wędrowycza.

10

Settlement names referring to Czech settlers in medieval Hungary

51%

Rácz A.

Acta onomastica

|

2023

|

vol. 64

|

issue 1

157-171

EN

There are no Hungarian written sources from the time preceding the Conquest. Latin-language written culture in Hungary emerged with the establishment of the Kingdom of Hungary in the Carpathian Basin (in 1000 with the coronation of St. Stephen) and the conversion to Christianity. The early Latin (less frequently Greek) written sources created at this time (charters, chronicles, etc.) contain Hungarian words and expressions only sporadically and they were mostly proper names designating places. These, however, due to their early appearance and low number have proved to be truly valuable in studies of historical linguistics. Historical studies also greatly rely on the conclusions drawn from them when exploring the early history of Hungarians and they attempt to describe the ethnic and population history of the contemporary Carpathian Basin also in consideration of the results of historical linguistics concerning the semantic and etymological features of names and their origin. In this respect, the settlement names rooted in ethnonyms have a key role as they also shed light on relations between Hungarians and other peoples. In this paper, I study those settlement names that may refer to Western Slavic settlers designated by the cseh ethnonym in medieval Hungarian language.

CS

Z doby před dobytím neexistují žádné maďarsky psané památky. Písemné památky zaznamenané v latině se objevily v době založení maďarského království v Panonské pánvi (r. 1000 korunovace sv. Štěpána) a konverze ke křesťanství. Rané latinsky (a méně často také řecky) psané prameny vytvořené v tomto období (listiny, kroniky apod.) obsahují maďarská slova a výrazy pouze sporadicky a většinou se jedná o vlastní jména označující místa. To se ovšem s ohledem na jejich stáří a malý počet ukázalo být opravdu cenné pro historicko-lingvistický výzkum. Historické vědy na jejich závěry spoléhají při studiu rané historie Maďarů a také do značné míry usilují o popis vývoje etnicity a osídlení v současné Panonské pánvi v souladu s výsledky historické jazykovědy. V tomto ohledu hrají místní jména vycházející z etnonym klíčovou roli, protože napomáhají vysvětlovat vztahy mezi Maďary a dalšími národy. V tomto článku jsou zkoumána místní jména, která mohou odkazovat k západoslovanským osadníkům, kteří byli označováni ve středověké maďarštině etnonymem cseh.

11

Uralist Aleksei Burõkin – ühe polühistori panus soome-ugri ja samojeedi rahvaste folkloori, etnoloogia ja keelte uurimisse

51%

Tibor T. S.

Mäetagused

|

2023

|

vol. 88

148-158

EN

The article gives an overview of the contribution of Alexey Burykin (1954–2021), doctor of philology and history, to the study of the languages, folklore and ethnology of the Finno-Ugric and Samoyed peoples. Burykin, whose total number of publications exceeds 1,300, has researched the Uralic peoples in a comparative way, in the context of other peoples; above all, the indigenous peoples of Siberia. His field of interests has included the mention of the Uralic peoples in sources, old written texts, folkloristics and ethnology of the Uralic peoples (Ob-Ugric, Samoyed and Sami folklore, Siberian shamanism), etymology of common and proper names, kinship vocabulary and the problems of the Khanty phrasal verb.

12

Język w procesie kształtowania nowych regionów w Polsce

51%

Sagan-Bielawa M.

Slavia Meridionalis

|

2021

|

vol. 21

PL

Artykuł dotyczy ewolucji tożsamości regionalnej, jaka dokonała się w wyniku administracyjnej regionalizacji sprzed 20 lat. Celem artykułu jest pokazanie roli języka w tych zmianach. Nazwy 16 województw utworzonych w Polsce w 1999 roku nawiązują do historycznych nazw geograficznych, a same terminy województwo i region traktowane są jako synonimy. Użycie nazw typu Małopolska, Podkarpacie, Pomorze Zachodnie jako wariantywnych nazw województw (zamiast określeń województwo: małopolskie, podkarpackie, zachodniopomorskie itp.), tworzenie nowych nazw mieszkańców (np. Zachodniopomorzanie, Małopolanie, Ślązacy, Lubuszanie), a także abstrakcyjnych nazw cech (np. „małopolskość”, „podkarpackość”) powodują, że zaciera się różnica między podziałem administracyjnym a tradycyjnymi regionami. Mieszanie się nazewnictwa administracyjnego i geograficznego sprzyja również powstawaniu przekonania o istnieniu podziałów gwarowych i dialektalnych odpowiadających granicom województw.

EN

The article concerns the influence of state reform on the evolution of regional identity. The aim of the article is to describe the role of language in these changes. In 1999, sixteen large regions (voivodeships) were established; it is significant that the contemporary names of these voivodeships refer to historical choronyms. The boundaries between administrative divisions and traditional ethnographic regions are indistinct due to the use of variant names like Małopolska, Podkarpacie, Pomorze Zachodnie instead of the formal names województwo małopolskie, podkarpackie, zachodniopomorskie etc., as well as the creation of new names of inhabitants (e.g. Zachodniopomorzanie, Małopolanie, Ślązacy, Lubuszanie) and nomina-abstracta (e.g. “małopolskość”, “podkarpackość”). The meaning of the Polish word region (‘area’, ‘territory’, also ‘private homeland’) became synonymous with województwo (‘voivodeship’, ‘province’). Furthermore, the blurred distinction between geographical and administrative names gives rise to the misconception that dialectal differentiation in Poland is related to the boundaries of voivodeships.

13

„Francuzy“ i „russkije“ v zerkale jazyka : vzaimnye otraženija (na materiale etnonimičeskich i toponimičeskich derivatov)

45%

Berezovič E. L., Kabakova G. I.

Acta onomastica

|

2016

|

vol. 56

25-45

EN

The article analyzes certain lexical units of the Russian and French languages which function as semantic and morphological derivatives of ethnonyms and macrotoponyms: in Russian - derivatives of the ethnonyms француз, галл and toponyms Франция, Париж; in French - derivatives of the words Russe, Russien ´Russian´, Cosaque ´Cossack´ to ´a Russian soldier´ to ´Russian´, Moscou ´Moscow´, Moscovite (archaic) ´an inhabitant of Muscovy, Russian´. Additionally, the article focuses on set expressions containing the above-mentioned words. Considering this material, the authors conduct a contrastive study of cultural and linguistic images of the French and the Russians (in Russian and French, respectively). The article studies the following thematic spheres of secondary semantics: „Character traits, behaviour“; „Diseases“; „Appearance“; „Language“; „The quality of life, welfare“; „History“. The authors reveal the motivation of language facts, analyze the evaluative components in their meaning and draw conclusions about the main patterns in the development of the images of the nations in question.

Refine search results

Bilder auf dem Teller – Bilder im Kopf? – Über den Beitrag der Kulinaristik1 zur Stereotypenforschung

Leksyka słowiańskich dialektów miejskich: egzoetnonimy w gwarze Warszawy, Brna i Moskwy

Sposoby tworzenia habitatywów przez uczniów klas piątych – wyniki badań własnych

Designations for the Gypsy Ethnos in Modern Ukrainian and Other European Languages: Historical and Sociolinguistic Dimensions

Baba jak Szwed, czyli o ksenofobii we frazeologii

Ляхи и поляки в языковой истории новгородской земли

Využitie antroponým v etnických vtipoch

Etniczne i językowe zróżnicowanie osadnictwa na zachodnich obrzeżach Wielkiego Księstwa Litewskiego na podstawie spisu włościan w Inwentarzu starostwa tykocińskiego z 1573 roku

Nazwy własne w Kronikach Jakuba Wędrowycza Andrzeja Pilipiuka

Settlement names referring to Czech settlers in medieval Hungary

Uralist Aleksei Burõkin – ühe polühistori panus soome-ugri ja samojeedi rahvaste folkloori, etnoloogia ja keelte uurimisse

Język w procesie kształtowania nowych regionów w Polsce

„Francuzy“ i „russkije“ v zerkale jazyka : vzaimnye otraženija (na materiale etnonimičeskich i toponimičeskich derivatov)