Search results

1

NIEJASNOŚCI W WITTGENSTEINOWSKIM UJĘCIU WIARY RELIGIJNEJ

100%

Czesna E.

Roczniki Filozoficzne

|

2012

|

vol. 60

|

issue 2

47-70

PL

Autor Wykładów o wierze znacząco wpłynął na rozwój analitycznej filozofii religii. Jego koncepcja wiary religijnej uchodzi wśród komentatorów za kontrowersyjną i radykalną. W moim artykule staram się pokazać, że Wittgensteinowskie uwagi będące podstawą powyższej kwalifikacji, są często niejasne i niekonkluzywne. Omawiam krytycznie m.in. przesłanki tzw. „Wittgensteinowskiego fideizmu”, na który składają się następujące twierdzenia: 1) o nierozumieniu się teisty i ateisty, 2) o autonomii dyskursu religijnego (niezależności od naukowego i zdroworozsądkowego obrazu świata), 3) o niereferencyjności języka religii (nie opisuje on rzeczywistości metafizycznej), 4) o niemożności krytykowania religii. W ramach pytania o autonomię przekonań religijnych, staram się dociec, czy według Wittgensteina istnieją „podobieństwa rodzinne”, semantyczne między pojęciami empirycznymi a religijnymi, a także, jaką rolę w wierze pełnią argumenty rozumowe: świadectwa historyczne, twierdzenia nauk przyrodniczych, „dowody” na istnienie Boga. Natomiast w ramach pytania o odniesienie przedmiotowe i funkcję przekonań religijnych, wyjaśniam na czym polega Wittgensteinowski nonkognitywizm.

EN

The author of “Lectures on Religious Belief” significantly influenced the development of ana- lytic philosophy of religion. His conception of religious belief is regarded by many commentators as controversial and radical. In this article I try to demonstrate that his remarks being the basis for this negative appraisal, are often unclear and inconclusive. I discuss critically, i.a., premises of so-called “Wittgensteinian fideism,” which consists of the following claims: (1) a lack of understanding between a theist and an atheist, (2) the autonomy of religious discourse (independence from a scien- tific and a common sense world view), (3) non-referential language of religion (it does not depict metaphysical reality), (4) an inability to criticize religion. Regarding the question of the autonomy of religious beliefs, I try to inquire whether, according to Wittgenstein, there are semantic “family resemblance” between the empirical and religious concepts, and also, what is the role of rational arguments in the field of faith: historical evidence, claims of natural science, arguments for the existence of God. As regards the problem of the reference and function of religious beliefs, I explain reasons why Wittgenstein’s position is classified as non-cognitivism.

2

Fideizm we współczesnej polskiej filozofii

100%

Cyrkun K., Siekierski A.

Polonia Journal

|

2019

|

issue 9

45-58

PL

W naszym artykule próbujemy ukazać współczesne rozumienie fideizmu w kręgu polskich filozoficznych rozważań, jednocześnie ze zwróceniem uwagi na intelektualną groźbę tegoż zjawiska wśród polskich chrześcijan. Rozwój fideizmu prowadzi w kręgach ludzi wierzących do narastania postaw bierności, niechęci do rozwoju posiadanych zdolności.

EN

In our article, we try to show a contemporary understanding of fideism in the circle of Polish philosophical considerations, at the same time paying attention to the intellectual threat of this phenomenon among Polish Christians. The development of fideism leads in the circles of believers to the development of attitudes of passivity, reluctance to develop their abilities.

3

Kierkegaard wobec problemu ukrycia Boga

80%

Dobrzeniecki M.

Roczniki Filozoficzne

|

2019

|

vol. 67

|

issue 1

65-82

PL

Wielu współczesnych analitycznych filozofów religii próbowało odpowiedzieć na ateistyczny argument z ukrycia, który został przedstawiony przez Johna L. Schellenberga w 1993 r. W niniejszym artykule autor koncentruje się na zarzutach, jakie wysuwał Søren Kierkegaard względem koncepcji wiary, jaką można spotkać m.in. w tekstach Schellenberga. Myśl autora żyjącego 150 lat przed sformułowaniem argumentu z ukrycia pozwala nam wychwycić te jego założenia, które zazwyczaj są przemilczane. Można np. przypuszczać, że Kierkegaard podałby w wątpliwość twierdzenie Schellenberga, że najlepszym świadectwem umożliwiającym rozwój wzajemnej relacji między Bogiem a człowiekiem jest przeżycie akceptującej obecności Boga w ludzkiej świadomości. Kierkegaard argumentował w swych pracach, że wyłącznie ukrycie Boga gwarantuje wolną i bezinteresowną relację między Bogiem a ludźmi. Pokazuje to, stosując język metafor, w których porównuje wiarę do miłości małżeńskiej, życie człowieka do egzaminu oraz relację między Bogiem a człowiekiem do relacji między królem a sługą. Ten sposób rozumowania ujawnia wagę roli obrazów Boga w refleksji filozofów parających się argumentem z ukrycia.

EN

More than a few contemporary analytical philosophers of religion have tried to answer the atheistic argument from hiddenness presented in 1993 by John L. Schellenberg. In the paper the author focuses on the objections raised by Søren Kierkegaard with respect to the concept of faith that is displayed in Schellenberg’s philosophy of religion. The insight from the author living 150 years before the current debate allows us to notice the premises of the hiddenness argument that are commonly overlooked. One can, i.e. suppose that Kierkegaard would cast doubt on Schellenberg’s claim that the best evidence allowing the development of a mutual relationship between God and the human being is an experience of an accepting presence of God in human consciousness. Kierkegaard argues in his works that only the hiddenness of God guarantees a free and a selfless relationship between men and God. He shows this in a colourful language of metaphors in which he compares faith to conjugal love; a human life to an exam and a relationship between God and the human being to a relationship between a king and a female servant. This way of reasoning reveals the importance of the role of the images of God in the reflections of philosophers tackling the hiddenness argument.

4

Jedność wiary i rozumu w nauce o aniołach św. Tomasza z Akwinu. Angelologia Akwinaty w perspektywie encykliki Fides et ratio Jana Pawła II

80%

Dutkiewicz T.

Studia Gdańskie

|

2017

|

issue 41

219-231

PL

Świętemu Tomaszowi z Akwinu tradycja przypisała miano Doktora Anielskiego ze względu na fakt opracowania przezeń w sposób systematyczny szeregu kwestii z zakresu angelologii. Jan Paweł II odwołując się w Fides et ratio do tego tytułu, przedstawia św. Tomasza jako „mistrza sztuki myślenia i wzór uprawiania teologii”, zwracając zarazem uwagę na wyjątkowość oraz aktualność ujęcia relacji wiary i rozumu, które wypracował Akwinata. Aktualność tego ujęcia wiąże się z faktem, że – jak zauważa Papież – błędne podejścia w tej dziedzinie w postaci fideizmu oraz skrajnego racjonalizmu, które zdominowały kulturę nowożytnej Europy, doprowadziły do jej głębokiego kryzysu. O jego wyjątkowości zaś, decydują – wskazane przez Jana Pawła II – umiejętne godzenie nadprzyrodzonego i rozumnego charakteru aktu wiary oraz umiejętne łączenie jedności wiary i rozumu z niezbędną autonomią dziedzin poznania opartego na wierze oraz refleksji czysto racjonalnej. Choć w samej encyklice nie znajdujemy bezpośrednich nawiązań do problematyki angelologicznej, to jednak właśnie wykład prawd wiary w tej dziedzinie przeprowadzony przez Doktora Anielskiego stanowi wdzięczne źródło przykładów owocnej współpracy dwóch metaforycznych skrzydeł, o których czytamy w Fides et ratio – wiary i rozumu – umożliwiającej wzniesienie się na wyżyny dostępnego człowiekowi poznania.

EN

St. Thomas Aquinas is referred to by Tradition as the Angelic Doctor due to his systematic studies on a number of questions concerning angelology. John Paul II, alluding to this title in Fides et Ratio, presents St. Thomas as a “master of the art of thinking and the model of practicing theology”, directing our attention to the exceptional and always relevant nature of Aquinas’ approach to the relation between faith and reason. As the Pope observes, the relevance of this approach is linked to the fact that erroneous perspectives in this field, in the form of fideism and the extreme rationalism which dominated the culture of modern Europe, have led to an acute crisis. According to John Paul II, the exceptionality of Aquinas’ approach lies in his skilful reconciliation of the supernatural and the rational character of the act of faith, and in his combining faith and reason into a unity, while respecting the indispensible autonomy of cognitive fields based on faith and purely rational reflection. Although there are no direct references to angelology in the encyclical, the presentation by the Angelic Doctor of the truths of faith, in this respect, constitutes a rewarding source of examples of fruitful cooperation between these two metaphorical wings of faith and reason, which in Fides et Ratio enable man to ascend to the heights of knowledge.

Refine search results

2 Roczniki Filozoficzne

1 Polonia Journal

1 Studia Gdańskie

1 Cyrkun K.

1 Czesna E.

1 Dobrzeniecki M.

1 Dutkiewicz T.

1 Siekierski A.

2 2019

1 2017

1 2012

NIEJASNOŚCI W WITTGENSTEINOWSKIM UJĘCIU WIARY RELIGIJNEJ

Fideizm we współczesnej polskiej filozofii

Kierkegaard wobec problemu ukrycia Boga

Jedność wiary i rozumu w nauce o aniołach św. Tomasza z Akwinu. Angelologia Akwinaty w perspektywie encykliki Fides et ratio Jana Pawła II