Search results

1

Spójność (jedność) atrybutów Boga we współczesnej teologii filozoficznej

100%

Mordarski R.

Przegląd Filozoficzny. Nowa Seria

|

2016

|

issue 2

2

Racjonalność procesu argumentacji teologicznej.

100%

Kroplewski Z.

Filozofia Chrześcijańska

|

2009

|

vol. 6

47-62

EN

Following presentation content synthetic model of rationality of theological argumentation demonstrating these factors which are important for acknowledging whether the argumentation is rational or not, or demonstrating the level of the concentration of rationality. The following paper doesn’t contain analyses concerning rationality of theology as a knowledge but it contains the factors which are important in estimating rationality of mental processes taking part in the process of theological argumentation from psychological point of view. The model concerns theological argumentation as a mental process (including process of reasoning, process of drawing inferences and other mental processes) which is taking part in a mind of theologian speculating on the truths which he/she believes in and which he/she deliberate. This paper shows at one hand a model which can be used by theologian to estimate the rationality of his/her process of theological argumentation and at the other hand a model which can be used by others trying to estimate the rationality of the theologian mental processes.

PL

Following presentation content synthetic model of rationality of theological argumentation demonstrating these factors which are important for acknowledging whether the argumentation is rational or not, or demonstrating the level of the concentration of rationality. The following paper doesn’t contain analyses concerning rationality of theology as a knowledge but it contains the factors which are important in estimating rationality of mental processes taking part in the process of theological argumentation from psychological point of view. The model concerns theological argumentation as a mental process (including process of reasoning, process of drawing inferences and other mental processes) which is taking part in a mind of theologian speculating on the truths which he/she believes in and which he/she deliberate. This paper shows at one hand a model which can be used by theologian to estimate the rationality of his/her process of theological argumentation and at the other hand a model which can be used by others trying to estimate the rationality of the theologian mental processes.

3

Sensus Divinitatis jako koncepcja genezy przekonań teistycznych

100%

Ruczaj S.

Diametros

|

2019

|

vol. 16

|

issue 59

48-60

EN

Alvin Plantinga's notion of sensus divinitatis ("sense of divinity") refers to a human cognitive faculty designed to produce theistic beliefs that have warrant (positive epistemic status). While most of Plantinga's commentators focus on whether introducing this notion really helps to defend the rationality of theistic beliefs, the genetic aspect of the operation of the sensus divinitatis is often overlooked. This paper is devoted to fill this gap. On the basis of Plantinga's opus magnum titled Warranted Christian Belief, I distinguish three different interpretations of how sensus divinitatis creates theistic beliefs. I also analyse the ways in which human sin impairs the proper functioning of this sense of divinity in each of these interpretations.

PL

W koncepcji Alvina Plantingi, sensus divinitatis („zmysł boskości”) jest ludzką władzą poznawczą, nakierowaną na tworzenie posiadających gwarancję (pozytywny status epistemiczny) przekonań o Bogu. Większość komentatorów myśli Plantingi koncentruje się na pytaniu, czy wprowadzenie tej koncepcji faktycznie pozwala obronić racjonalność przekonań teistycznych, pomijając przy tym zazwyczaj genetyczny aspekt funkcjonowania zmysłu boskości. Niniejszy artykuł ma na celu wypełnienie tej luki. Na podstawie Warranted Christian Belief Plantingi wyróżniam trzy możliwe interpretacje tego, jak sensus divinitatis tworzy przekonania teistyczne. Wskazuję także, w jaki sposób ludzki grzech wpływa na poprawne funkcjonowanie zmysłu w ramach każdej z tych interpretacji.

4

Spójność (jedność) atrybutów Boga we współczesnej teologii filozoficznej

88%

Mordarski R.

Przegląd Filozoficzny. Nowa Seria

|

2016

|

issue 2

5

Geoffrey SAMUEL, The Origins of Yoga and Tantra: Indic Religions to the Thirteenth Century

88%

Samuel G., Rostalska A.

ARGUMENT: Biannual Philosophical Journal

|

2011

|

vol. 1

|

issue 1

162-167

6

Kant, Fichte i wczesny Hegel o religii moralnej

75%

Chlewicki M.

Przegląd Filozoficzny. Nowa Seria

|

2011

|

issue 1

7

Leo Strauss on Religion as the Fundamental Alternative to Philosophy

75%

Wood W.

Roczniki Filozoficzne

|

2023

|

vol. 71

|

issue 2

289-311

PL

Leo Strauss jest autorem znanej tezy o istnieniu nierozwiązywalnego konfliktu między filozofią a „objawieniem”, tj. monoteistyczną religią objawioną. Filozof jako filozof nie może być osobą wierzącą, zaś osoba wierząca jako wierząca nie może być filozofem. Mniej znane jest natomiast to, że myśl Straussa o religii jako podstawowej alternatywie dla filozofii podąża dwiema rozbieżnymi torami. Pierwszy z nich podkreśla wyjątkowe znaczenie religii objawionej, podczas gdy drugi kładzie nacisk na konflikt między filozofią a tym, co nazywa on „religią w ogóle”. Czasami Strauss sugeruje, że objawienie stanowi szczególne „wyzwanie” dla filozofii i filozof musi podważyć samą możliwość objawienia, aby uzasadnić prawomocność filozofii. Czasami jednak sugeruje on, że objawienie jest po prostu jedną z religii, nie różniącą się w swej istocie np. od starożytnego politeizmu i w związku z tym nie stanowi, jak się wydaje, szczególnego „wyzwania”. Twierdzę, że Straussowi ostatecznie nie udaje się pogodzić tych dwóch wątków i że to niepowodzenie jest związane zarówno z napięciami wewnątrz jego pozytywnej koncepcji samej filozofii jako drogi pośredniej między dogmatyzmem a sceptycyzmem, jak i z tym, że przesądza on z góry sprawę, zakładając bez uzasadnienia, że z „samej idei objawienia” wynika w sposób konieczny, iż nie da się jej zharmonizować z filozofią.

EN

Leo Strauss is well known for his thesis that there is an irreconcilable conflict between philosophy and “revelation,” i.e. monotheistic revealed religion, which cannot be harmonized. The philosopher qua philosopher cannot be a believer, while the believer qua believer cannot be a philosopher. However, it is less widely recognized that Strauss’ thought about religion as the fundamental alternative to philosophy follows two divergent trajectories. The first emphasizes the unique importance of revealed religion, while the other emphasizes the conflict between philosophy and what he calls “religion in general.” Sometimes, Strauss suggests that revelation poses a unique “challenge” to philosophy, such that the philosopher must refute the mere possibility of revelation in order to justify the legitimacy of philosophy itself. Sometimes, however, he suggests rather that revelation is a religion like any other, not essentially different from e.g. ancient polytheism, which would seem therefore to pose no unique “challenge.” I argue that Strauss ultimately fails to reconcile these two strands of this thought and that this failure is related both to tensions internal to his positive conception of philosophy itself as a middle path between dogmatism and skepticism and to the fact that he begs the question by assuming, rather than proving, that it follows necessarily from “the very idea of revelation” that it cannot be harmonized with philosophy.

8

Znaki boskiej rzeczywistości: Interpretacja i krytyka koncepcji teistycznych znaków naturalnych Charlesa S. Evansa

71%

Stanisław S.

Roczniki Filozoficzne

|

2020

|

vol. 68

|

issue 1

121-136

EN

The aim of this paper is to interpret and criticize the theory of theistic natural signs (TNS), formulated by Charles S. Evans. TNS are characteristic experiences or features of the world which cause the person who encounters them to form certain basic beliefs about the existence and nature of God. I propose two interpretations of how TNS work, using the categories of perception and indirect perceptual recognition. I also present two arguments against the theory of TNS. First, I point out that the theory does not explain adequately why TNS are ambiguous, i.e., can be read in different ways. Second, I observe that certain experiences may be taken to be „atheistic natural signs”. Their existence gives one a reason to suspect that God is a deceiver.

PL

Celem artykułu jest interpretacja i krytyka koncepcji teistycznych znaków naturalnych (TZN), przedstawionej przez Charlesa S. Evansa. TZN to charakterystyczne doświadczenia lub własności świata, które sprawiają, że jednostka, która się z nimi zetknie, formuje pewne podstawowe, uzasadnione przekonania o istnieniu Boga i jego naturze. W artykule proponuję dwie interpretacje tego, jak funkcjonują TZN, odwołujące się do kategorii percepcji i pośredniej identyfikacji percepcyjnej. Przedstawiam także dwa argumenty krytyczne wobec koncepcji TZN. Po pierwsze, wskazuję, że nie wyjaśnia ona zadowalająco, dlaczego TZN są niejednoznaczne, tj., mogą być odczytywane na różne sposoby. Po drugie, zauważam, że pewne doświadczenia można potraktować jako „ateistyczne znaki naturalne”. Istnienie takich doświadczeń daje rację do przypuszczenia, że Bóg jest zwodzicielem.

9

The Church of Jesus Christ of Latter-Day Saints and Its Doctrine: A Philosophical Approach

71%

Ptaszek R. T.

Roczniki Filozoficzne

|

2020

|

vol. 68

|

issue 1

161-180

EN

In the article, I demonstrate how realistic philosophy of religion can be employed in order to obtain a preliminary verification of the truthfulness of the doctrine proclaimed by a particular religious community. The first element of a religious doctrine that qualifies for philosophical evaluation is its non-contradictory character. For this reason I endeavour to reconstruct one such doctrine and show how it is possible to demonstrate, through philosophical analyses, that such a doctrine does not meet the aforementioned criterion. For the object of my studies I chose the Church of Jesus Christ of Latter-day Saints (called the Mormon Church for short), as I find it particularly interesting among the religious movements alternative to Christianity. Among new religious movements currently in existence the Mormon Church stands out in several respects. First, this religious community utilises a variety of sources of revelation. Furthermore, although their sacred story, that spanning a dozen or so centuries, begins in Israel it mostly takes place on American soil. Finally, the Mormon Church sets forth a vision of a future ‘holy land,’ and the concept of salvation that is essentially different from those of other Bible-based religious movements. The Mormon concept of salvation, referred to as the plan of eternal progress shows both unique goal and unique means to achieve it. People are to become gods and populate multiple worlds. According to Mormons there will be different levels of salvation associated with what life a person lived on earth. Reconstruction and philosophical analysis of the main elements of the Mormon doctrine shows its weak points, inconsistencies, and oversimplifications. From this perspective, the Mormon ‘sacred story’ hardly could be regarded as something more than a colourful and interesting myth. But the question of reasons why Mormons still put their faith in such an inconsistent doctrine lies outside the scope of these considerations.

PL

Kościół Jezusa Chrystusa świętych w dniach ostatnich i jego doktryna z perspektywy filozofii W artykule pokazuję, jak za pomocą realistycznej filozofii religii można dokonać wstępnej weryfikacji prawdziwościowych aspiracji doktryny konkretnej wspólnoty religijnej. Pierwszym elementem doktryny religijnej możliwym do filozoficznej oceny jest jej niesprzeczność. Dlatego w tekście rekonstruuję doktrynę konkretnego ruchu religijnego i pokazuję, jak na drodze filozoficznych analiz można wykazać, że nie spełnia ona tego kryterium. Jako przedmiot badań wybrałem główne elementy doktryny Kościoła Jezusa Chrystusa Świętych w Dniach Ostatnich (nazywanego w skrócie Kościołem Mormonów), ponieważ uważam go za szczególnie interesujący alternatywny wobec chrześcijaństwa ruch religijny. Spośród działających obecnie ruchów religijnych Kościół Jezusa Chrystusa Świętych w Dniach Ostatnich wyróżnia się pod kilkoma względami. Przede wszystkim wspólnota ta korzysta z wielu różnych źródeł objawienia. Ponadto ich „święta opowieść” to licząca kilkanaście wieków historia, która choć rozpoczyna się w Izraelu, w większości dzieje się na kontynencie amerykańskim. Wreszcie Kościół Mormonów przedstawia wizję „ziemi świętej” oraz koncepcję zbawienia, które w istotny sposób różną się od koncepcji przyjmowanych przez inne wspólnoty religijne bazujące na Biblii. Oryginalność koncepcji zbawienia mormonów, którą nazywają „planem wiecznego postępu”, dotyczy zarówno celu tego planu, jak też możliwych form jego realizacji. Jeśli chodzi o cel, to według mormonów ludzie mogą stać się bogami i zaludniać swoim potomstwem kolejne światy. Przeprowadzona z punktu widzenia filozofii religii rekonstrukcja i analiza głównych elementów doktryny mormonów pokazuje jej liczne słabości, niespójności i uproszczenia. Z tej perspektywy „świętą opowieść” mormonów trudno uznać za coś więcej niż tylko barwny i interesujący mit. Natomiast odpowiedź na pytanie, dlaczego mormoni wciąż wierzą w tak niespójną doktrynę, wykracza poza zakres podjętych w artykule rozważań.

10

Ultimism: A Philosophy That Wants to Be a Religion

71%

Biłgorajski P.

Roczniki Filozoficzne

|

2021

|

vol. 69

|

issue 3

291-304

PL

Ultymizm – filozofia, która chce być religią Ultymizm to pogląd, wedle którego istnieje metafizycznie i aksjologicznie ostateczna rzeczywistość, w stosunku do której możliwe jest osiągnięcie ostatecznego dobra. J. L. Schellenberg uważa, że ultymizm jest podstawą każdej religii, podczas gdy różnice między religiami wynikają z różnych poglądów na to, jaka jest natura rzeczywistości ostatecznej. Schellenberg próbuje wykazać, że jeśli w religii jest postęp, to najrozsądniej jest założyć, że jesteśmy dopiero na początku badania rzeczywistości ostatecznej. Celem artykułu jest wykazanie, że można podnosić zastrzeżenia epistemologiczne i metodologiczne wobec ultymizmu. Prezentuję argument epistemologiczny, wskazujący na poznawcze ograniczenia wyobraźni, oraz argument metodologiczny, kwestionujący wykonalność projektu Schellenberga.

EN

Ultimism is the view that there is a metaphysically and axiologically ultimate reality in relation to which it is possible to achieve the ultimate good. John Schellenberg believes that ultimism is the backbone of every religion, while the differences between religions arise from different views of what the nature of the ultimate is. Schellenberg tries to show that if there is progress in religion, then it is most reasonable to assume that we are only at the beginning of the inquiry into the ultimate. The aim of the paper is to show that epistemological and methodological objections can be raised against ultimism. It will present an epistemological argument, pointing to the cognitive limitations of imagination, and a methodological argument, questioning the feasibility of Schellenberg’s project.

11

Evelyn Underhill rozumienie mistyki

63%

Kiwka M.

Analecta Cracoviensia

|

2018

|

vol. 50

EN

In the English-speaking world of the first half of the twentieth century Evelyn Underhill (1875–1941) was one of the most widely read writers on religion and spiritual practice, in particular on Christian mysticism. The paper aims at Underhill’s understanding of mysticism. Beginning with the presentation of the concept of mysticism and its main characteristics, the classification of the phases of the mystical process, through the problem of the authenticity and unity of the mystical testimonies, including the philosophical context of her thought and anthropological structures used in her analysis – there are presented here the fundamental features of Underhill’s theory of mysticism. The whole supplements her inspiring vision of the mystical future of the mankind.

PL

W świecie anglojęzycznym I połowy XX wieku Evelyn Underhill (1875–1941) była jedną z najbardziej poczytnych autorek, piszących o religii i życiu duchowym, a szczególnie o mistyce chrześcijańskiej. Ukazanie zasadniczych elementów jej teorii mistyki stanowi zasadniczy cel niniejszego przedłożenia. Jego realizację otwiera przedstawienie wypracowanego przez nią pojęcia mistyki i jej zasadniczych charakterystyk. Omówienie etapów procesu mistycznego, problemu autentyczności oraz jedności doświadczenia mistycznego łącznie z kontekstem filozoficznym i strukturami antropologicznymi, które autorka wykorzystuje w swoich analizach – stanowi tematykę dalszej części opracowania. Całość zamyka niezwykle inspirująca wizja mistycznej przyszłości rodzaju ludzkiego, jaką znajdujemy w publikacjach tej anglikańskiej pisarki.

12

Lawina w omodlonym świecie – filozofia religii wobec przypadków Saula Smilansky’ego

63%

Wojtysiak J.

Roczniki Filozoficzne

|

2016

|

vol. 64

|

issue 1

61-73

PL

Niniejszy artykuł stanowi polemikę z esejem Saula Smilansky’ego pt. O wątpliwej warości moralnej pewnych rozpowszechnionych form modlitwy. Według Smilansky’ego niektóre modlitwy prośby, a zwłaszcza modlitwy o czyjeś dobra kosztem kogoś innego, są niemoralne. Zgadzam się, że nie każda modlitwa jest moralnie akceptowalna, lecz jednocześnie argumentuję, że jego uzasadnienie tej tezy zakłada lub zawiera fałszywe przesłanki. W szczególności formułuję cztery zastrzeżenia (lub zarzuty) wobec jego argumentu: (i) punktem wyjścia filozofii modlitwy powinny być nie prywatne przekonania filozofa, lecz (w przypadku braku empirycznej wiedzy o modlących się ludziach) ortodoksja lub ortopraksja określonej religii (zastrzeżenie metodologiczne); (ii) modląca się osoba (zwłaszcza w trudnej sytuacji życiowej) nie rozważa konsekwencji wysłuchania swej modlitwy (zastrzeżenie psychologiczne); (iii) zgodnie z modelem biblijnym każda modlitwa prośby zawiera warunek ‘jeśli Bóg chce’ (zastrzeżenie teologiczne); (iv) pomimo (reprezentowanej przez Smilansky’ego) powszechnej opinii, modlitwa prośby nie jest działaniem w zwykłym znaczeniu tego słowa (zastrzeżenie ontologiczne). Tej ostatniej tezy bronię, posługując się rozróżnieniem Charlesa Taliaferro na Świat Omodlony i Świat Nieomodlony. Poza tym próbuję podać własne kryterium moralności modlitwy prośby: modlitwa taka jest moralnie dobra, jeśli buduje pozytywną relację z Bogiem lub innymi ludźmi oraz jest wypowiadana wraz z uzupełnieniem ‘Boże, bądź wola Twoja!’

EN

The article is a polemic with Saul Smilansky’s essay “A Problem about the Morality of Some Common Forms of Prayer.” According to Smilansky some petitionary prayers, especially prayers for one’s own good at the expense of someone else, are immoral. I agree that not every prayer is morally acceptable but at the same time I argue that Smilanksy’s justification of this thesis presupposes or includes some false premises. In particular I give four reservations about (or objections to) his argument: (i) philosophy of prayer should start not with the private beliefs of the philosopher but (if one does not have empirical knowledge about praying people) with a given religious orthodoxy or orthopraxis (the methodological reservation); (ii) a praying person (especially in a difficult life situation) does not consider the consequences of his or her prayer’s being answered (the psychological reservation); (iii) according to the Biblical model every petitionary prayer involves the conditional clause ‘if God wills’ (the theological reservation); (iv) in spite of a common opinion (represented by Smilansky) petitionary prayer is not action in the ordinary meaning of this word (the ontological reservation). I defend the last thesis using Charles Taliaferro’s distinction between the Petitionary World and the Non-Petitionary World. I also try to introduce my own criterion of the morality of petitionary prayer: such a prayer is morally good if it builds a positive relationship between a petitioner and God or other people and if it is spoken together with the supplement ‘God, your will be done!’

13

Aretologiczna interpretacja (chrześcijańskiej) wiary religijnej

63%

Pijas P.

Roczniki Filozoficzne

|

2019

|

vol. 67

|

issue 1

97-118

PL

W artykule argumentuję, że model aretologiczny jest trafnym modelem (chrześcijańskiej) wiary religijnej. Rozpoczynam od przedstawienia dwóch konkurencyjnych i skrajnych modeli obecnych w filozofii religii, które określam jako model intelektualistyczny i antyintelektualistyczny. Następnie staram się pokazać pewne podstawowe własności fenomenu wiary religijnej, które są przez te modele ignorowane, co stanowi poważną trudność teoretyczną dla całej filozofii religii. Przedstawiam model aretologiczny jako możliwą alternatywę, bazując na rozwojowej (developmental) teorii cnoty autorstwa Julii Annas i innych narzędziach wypracowanych przez przedstawicieli współczesnej etyki cnót. Trzon argumentacji zakłada podobieństwo wiary religijnej i moralności, a przez to problematyki filozofii religii i etyki.

EN

I argue that an aretaic model is apt for (Christian) religious faith. I begin with a presentation of two rival and radical models of faith present in philosophy of religion, which I label as, respectively, “intellectual” and “anti-intellectual” model. Then, I try to show some essential characteristics of faith that are ignored by these models, which results in a serious theoretical difficulty for philosophy of religion. I present the aretaic model as a convincing alternative, using Julia Annas’ developmental theory of virtue and some other conceptual tools provided by representatives of contemporary virtue ethics. The core of the argumentation presumes that religious faith and morality are similar, thus also the issues of philosophy of religion and ethics are similar.

14

Ecumenical issues in Józef Herbut’s philosophy of religion

63%

Wolsza K.

Studia Oecumenica

|

2020

|

vol. 20

PL

Filozofia religii była jednym z głównych nurtów badań prof. Józefa Herbuta. Stworzył on oryginalną odmianę analitycznej filozofię religii. Przy pomocy środków logicznych analizował w niej różne wymiary religii, przede wszystkim język religijny. W ostatnim okresie twórczości do swych badań filozoficznych Herbut włączył zagadnienia ekumeniczne. Jego badania tych zagadnień miały dwa etapy. W pierwszym etapie Herbut próbował stworzyć specyficzną logikę ekumenizmu. Postawił on hipotezę, że przyczyną kryzysu dialogu ekumenicznego jest brak wyraźnie określonego celu. Wykorzystując logiczną teorię zbiorów, Herbut skonstruował możliwe modele jedności doktrynalnej różnych wyznań. Modele te zostały skonstruowane a priori, bez odwołania do faktycznie prowadzonych dialogów. W drugim etapie realizacji swego projektu Herbut skupił się na treści doktryn katolickiej i ewangelickiej przedstawionych w katechizmach. Tu także postawił hipotezę badawczą, że języki teologii katolickiej i ewangelickiej są odmienne, ponieważ mają różne założenia filozoficzne. Założenia te sięgają średniowiecznego sporu o uniwersalia. Język teologii katolickiej jest pod dużym wpływem realizmu umiarkowanego, a język teologii ewangelickiej – pod wpływem nominalizmu umiarkowanego (są to dwa z czterech stanowisk w sporze o uniwersalia). Projekt badawczy Herbuta jest oryginalny i nowatorski w polskiej literaturze filozoficznej i teologicznej. Natomiast w literaturze obcojęzycznej można spotkać projekty analogiczne do projektu Herbuta (József Fuisz, Charles Morerod).

EN

The philosophy of religion constituted one of the main fields of research by Prof. Józef Herbut. He created an original version of the analytical philosophy of religion. With the use of logical means, he analysed various dimensions of religion, primarily religious language. During the last period of his work, Herbut included ecumenical issues in his philosophical research. His research on these issues consisted of two stages. During the first stage, Herbut tried to create a specific logic of ecumenism. He hypothesised that the reason for the crisis of ecumenical dialogue consists in the lack of a clearly defined goal. Using the logical set theory, Herbut constructed possible models of doctrinal unity of different denominations. These models were constructed a priori, without reference to actual dialogues. During the second stage of his project, Herbut focused on the content of Catholic and Evangelical doctrines presented in catechisms. Here, he also put forward a research hypothesis that the languages of Catholic and Evangelical theology are different because they include different philosophical assumptions. These assumptions reach back to the medieval problem of universals. The language of Catholic theology is heavily influenced by moderate realism, and the language of Evangelical theology is influenced by moderate nominalism (these are two of the four standpoints in the problem of universals). Herbut's research project is original and innovative in terms of Polish philosophical and theological literature. However, in foreign language literature it is possible to find ones analogous to Herbut's project (József Fuisz, Charles Morerod).

15

O wątpliwej moralności pewnych rozpowszechnionych form modlitwy

63%

Smilansky S., Iwanicki M.

Roczniki Filozoficzne

|

2016

|

vol. 64

|

issue 1

7-16

PL

W chwilach szczególnego zagrożenia ludzie zwykle błagają Boga o pomoc dla siebie lub swoich bliskich, modląc się na przykład, żeby lawina zmieniła kierunek lub żeby znalazł się dawca organów dla czyjegoś umierającego dziecka. Taka modlitwa wydaje się naturalna, a dla wierzących nawet rozumna i akceptowalna. Niestosowne wydaje się potępianie takiej typowej modlitwy jako czegoś złego. Ale kiedy dokładnie zbadać, co się rzeczywiście dzieje w takich sytuacjach, to okazuję się, że często tego rodzaju modlitwa jest moralnie dyskusyjna. Autor twierdzi, że taka modlitwa powinna być postrzegana jako forma działania (a nie, powiedzmy, nadziei), a tym samym powinna spełniać wysokie standardy moralne, które odnoszą się do działań; ponadto autor twierdzi, że założenie dobroczynności Bóstwa nie wystarcza, aby taką modlitwę legitymizować.

EN

At a time of acute danger, people commonly petition God for help for themselves or their loved ones; such as praying that an avalanche heading in one’s direction be diverted, or that an organ donor be found for one’s dying child. Such prayer seems natural and, indeed, for believers, reasonable and acceptable. It seems perverse to condemn such typical prayer, as wrong. But once we closely examine what is actually happening in such situations, we shall see that frequently prayer of this sort is morally problematic. The author argues that such prayer ought to be seen as a form of action (rather than, say, mere hope), thereby needing to meet the higher moral standards ones which apply to actions; and that the assumption of the benevolence of the deity does not suffice to make such prayer legitimate.

16

Ocena trafności zarzutów przeciw ateizmowi semantycznemu Bohdana Chwedeńczuka

63%

Remisiewicz Ł.

Internetowy Magazyn Filozoficzny Hybris

|

2018

|

vol. 41

|

issue 2

98-125

EN

The article is diverse on two parts. In the first part, the author refers assumptions of Bohdan Chwedeńczuk book, “Przekonania religijne” [Religious Beliefs] that was devoted to justify the thesis according to which religious statements are meaningless. He emphasizes a role of so called Hume Requirement that was postulated as a demarcation line between meaningful and meaningless words in Chwedeńczuk argumentation chain. Next he indicates main objections against the Requirement which were considered by Chweden czuk. The second part of the article is a discussion with critiques that were emerging after publishing of “Przekonania”. Such philosophers as J. J. Jadacki, M. Przełęcki, K. Kondrat, M. Pawliszyn, W. Wolan czyk and I. Ziemin ski formulated a number of arguments against the thesis about meaninglessness of religious statements. Author shows that Jadacki, Przełęcki and Ziemin ski presented compelling arguments which cannot be undermine basing on the “Przekonania” text, thus these objections must be included if the Chweden czuk’s theory could be considered as justified. Arguments formulated by Kondrat and Wolan czyk are possible to refute and Pawliszyn’s critique is pointless.

17

Uwagi Ludwiga Wittgensteina na temat Pisma Świętego

63%

Goniszewski P.

Studia Koszalińsko-Kołobrzeskie

|

2018

|

issue 25

11-25

PL

Celem niniejszego artykułu jest analiza kilku uwag L. Wittgensteina, których tematem jest Pismo Święte. Egzegeza tych fragmentów będzie miała charakter pewnego wglądu i rozjaśnienia często niejasnych wypowiedzi austriackiego filozofa na temat Biblii. Uwagi Wittgensteina zestawione zostaną również ze współczesnymi historyczno-krytycznymi poglądami na temat ksiąg biblijnych. Wybrane do analizy fragmenty, mimo że nie pochodzą z „oficjalnych” dzieł austriackiego filozofa, czyli Traktatu logiczno-filozoficznego oraz Dociekań filozoficznych i prawdopodobnie nigdy nie miały zostać opublikowane, są jednak świadectwem jego intelektualnej aktywności i stanowią ważne źródło dla filozofii religii.

EN

The purpose of this article is to discuss a few of L. Wittgenstein's remarks on the Bible. The exegesis has the character of a certain insight and clarification of the vague statements on the Bible given by an Austrian philosopher. Wittgenstein's remarks are compared with contemporary, historical and critical views on the biblical books. The texts selected for the analysis do not belong to the “official” works of the Austrian philosopher as Tractatus Logico-Philosophicus and Philosophical Investigations, and might never have been published. Nevertheless, they are a testimony of his intellectual activity and the important source of religious philosophy.

18

Świat życia religijnego we francuskiej fenomenologii

63%

Zgórecki P.

Filozofia Chrześcijańska

|

2022

|

vol. 19

47-67

EN

Religious experience seems to lie outside the boundaries of the immanent structures of experience that phenomenology studies. Phenomenology was born, after all, at the moment of delineating the boundary between the immanent structure of experience and what is external to it and therefore secondary. In France, however, it is not difficult to find thinkers who do not hesitate to cross this line. French phenomenology, thus opening the possibility of the world of religious life, seems to move within the limits of the method described by Husserl. The phenomenological concept of the world of consciousness is based on the belief that there is a fundamental difference between the psychological experience and the experience of consciousness. At the source of the concept of the world of religious life described here, on the other hand, is the belief that because religious experience is not a psychological experience, but an experience of consciousness, it meets the criteria set by phenomenology for experience. Therefore, it is justified here to use the concept of religious experience in the strict sense. It is also legitimate to subject this experience to phenomenological examination. Religious experience, on the other hand, shapes the world of religious life referred to in this article, which in itself can also become the subject of phenomenology research.

PL

Wydaje się, że doświadczenie religijne leży poza granicami immanentnych struktur doświadczenia, które bada fenomenologia. Fenomenologia narodziła się wszak z chwilą wyznaczenia granicy między immanentną strukturą doświadczenia, a tym co wobec niej zewnętrzne i dlatego wtórne. We Francji nietrudno jednak znaleźć myślicieli, którzy nie wahają się tej granicy przekroczyć. Fenomenologia francuska zatem otwierając możliwość świata życia religijnego wydaje poruszać się po granicach metody opisanej przez Husserla. U źródeł fenomenologicznej koncepcji świata życia świadomości leży przekonanie o zasadniczej różnicy między przeżyciem psychicznym a przeżyciem świadomości. U źródeł opisywanej tutaj koncepcji świata życia religijnego natomiast leży przekonanie, że ponieważ przeżycie religijne nie jest przeżyciem psychicznym, ale przeżyciem świadomości, spełnia kryteria stawiane doświadczeniu przez fenomenologię. Dlatego uprawnione jest tutaj posługiwanie się pojęciem doświadczenia religijnego w sensie ścisłym. Uprawnione jest też poddanie tego doświadczenia fenomenologicznemu badaniu. Doświadczenie religijne kształtuje natomiast ów świat życia religijnego, o którym mowa w tym artykule, a który sam w sobie również może stać się przedmiotem badań fenomenologii.

19

Język i filozofia religii. Analiza i dyskusja

63%

Kleszcz R.

Roczniki Filozoficzne

|

2023

|

vol. 71

|

issue 2

373-396

EN

The article is a discussion text. In my response to the text dealing with semiotic problems (polysemy, vagueness, contextual dependence), I discuss the objections directed at semiotics as a tool for shaping appropriate language skills, in the context of the postulate of criticism. I accept the author’s opinions about limited possibilities in this regard. In my response to the texts on the philosophy of religion, I defend its status as a legitimate philosophical sub-discipline. Detailed issues in the field of philosophy of religion (including the problem of omnipotence) are also discussed. I defend the nature of the philosophy of religion as a discipline other than theology and not reducible to metaphysics.

PL

Artykuł jest tekstem dyskusyjnym. W dyskusji z tekstem poruszającym problemy semiotyczne (polisemia, nieostrość, zależność kontekstowa) omawiam i dyskutuję zarzuty kierowane pod adresem semiotyki jako narzędzia pozwalającego kształtować odpowiednie sprawności językowe, w kontekście postulatu krytycyzmu. Akceptuję opinie autorki tekstu o ograniczonych możliwościach w tym zakresie. W dyskusji z tekstami dotyczącymi filozofii religii bronię jej statusu jako uprawnionej subdyscypliny filozoficznej. Poddawane są także dyskusji szczegółowe kwestie z zakresu filozofii religii (m.in. problem wszechmocy). Bronię charakteru filozofii religii jako dyscypliny innej niż teologia i nie dającej się zredukować do metafizyki.

20

Gods and people in literature and philosophy. God by the picture of human or human by the picture of god? Homeric vision of reality versus Heraclitus’ vision of reality

63%

Skrzypek-Faluszczak J.

Logos i Ethos

|

2023

|

vol. 62

|

issue 2

27-46

PL

Artykuł dotyczy zagadnień teologicznych u Homera i Heraklita. Analiza dzieł Homera i myśli filozoficznej Heraklita służy ich porównaniu i zestawieniu, wydobywając istotne różnice dotyczące obrazu boga i człowieka. Autorka rozwija zarówno literackie, jak i filozoficzne rozumienie bogów. Porównuje relację człowiek–bóg we wczesnej greckiej literaturze i filozofii. Istnieje interesujące wewnętrzne napięcie w poszukiwaniach literackich, które można zrozumieć tylko wtedy, gdy weźmie się pod uwagę religijną funkcję tej literatury. Autorka stara się opisać wizję świata i miejsce w nim człowieka w obu źródłach: literaturze i filozofii. W pismach filozoficznych można dostrzec ruch w wizji struktury świata: bogowie stają się bardziej niedostępni dla ludzi, ale ludzie zyskują możliwość stania się bardziej boskimi, jeśli podążają za odpowiednim zestawem myśli i działań proponowanych przez filozofię. Religijni poeci mówili o przeszłości, kiedy bogowie byli dostępni dla ludzi. Ich fantazje często mieszały się ze starymi wierzeniami, dzięki czemu świat bosko-ludzki jest równie cudowny i ekscentryczny, co przerażający. Filozofia podbija nie tylko umysły, ale i serca, by skierować je ku ideałowi, pamiętając o nieosiągalnym wzorcu cnotliwego człowieka. Podczas gdy religia opisuje bogów podobnych do ludzi, filozofia tworzy nową postać człowieka przypominającą boga.

EN

The article deals with the theological issues of Homer and Heraclitus. The analysis of the works of Homer and the philosophical thought of Heraclitus serves to compare and contrast them extracting significant differences regarding the image of god and man. The author develops both literary and philosophical understanding of gods. She compares the man-god relationship in early Greek literature and philosophy. There is an interesting intrinsic tension in the literary tropes that can only be understood if the religious function of this literature is taken into account. The author tries to describe the vision of the world and the place of human beings in it in both sources: literature and philosophy. In philosophical writings, there can be seen a movement in the vision of the world structure: the gods become more inaccessible to humans, but humans gain the opportunity to become godlier if they follow a proper set of thoughts and actions proposed by philosophy. Religious poets were speaking of the past when the gods were approachable to people. Their fantasies were often mixed with old beliefs so that the divine-human world has as much wonder and eccentricity as dread. Philosophy conquers not only minds but also hearts, to convey them towards the ideal, bearing in mind the unattainable model of a virtuous man. While religion describes gods similar to humans, philosophy forges a new god-resemblant human figure.

Refine search results

Spójność (jedność) atrybutów Boga we współczesnej teologii filozoficznej

Racjonalność procesu argumentacji teologicznej.

Sensus Divinitatis jako koncepcja genezy przekonań teistycznych

Spójność (jedność) atrybutów Boga we współczesnej teologii filozoficznej

Geoffrey SAMUEL, The Origins of Yoga and Tantra: Indic Religions to the Thirteenth Century

Kant, Fichte i wczesny Hegel o religii moralnej

Leo Strauss on Religion as the Fundamental Alternative to Philosophy

Znaki boskiej rzeczywistości: Interpretacja i krytyka koncepcji teistycznych znaków naturalnych Charlesa S. Evansa

The Church of Jesus Christ of Latter-Day Saints and Its Doctrine: A Philosophical Approach

Ultimism: A Philosophy That Wants to Be a Religion

Evelyn Underhill rozumienie mistyki

Lawina w omodlonym świecie – filozofia religii wobec przy­pad­ków Saula Smilansky’ego

Aretologiczna interpretacja (chrześcijańskiej) wiary religijnej

Ecumenical issues in Józef Herbut’s philosophy of religion

O wątpliwej moralności pewnych rozpowszechnionych form modlitwy

Ocena trafności zarzutów przeciw ateizmowi semantycznemu Bohdana Chwedeńczuka

Uwagi Ludwiga Wittgensteina na temat Pisma Świętego

Świat życia religijnego we francuskiej fenomenologii

Język i filozofia religii. Analiza i dyskusja

Gods and people in literature and philosophy. God by the picture of human or human by the picture of god? Homeric vision of reality versus Heraclitus’ vision of reality

Lawina w omodlonym świecie – filozofia religii wobec przypadków Saula Smilansky’ego