Search results

1

Jak zwracamy się do małych dzieci

100%

Binkuńska E.

Język Polski

|

2013

|

vol. 93

|

issue 5

377-386

PL

Mowa kierowana do dziecka w okresie niemowlęctwa należy do zjawisk językowych posiadających swoiste cechy. Specyfika ta dotyczy zarówno systemu fonetycznego, jak i morfologicznego oraz składniowego. Charakterystycznym aspektem mowy kierowanej do niemowląt jest również tworzenie form adresatywnych nazywających dziecko. W grupie adresatywów można zatem odnaleźć formy odimienne, w których zaszły określone procesy fonetyczne i morfologiczne, oraz fakultatywne sposoby nazywania odbiorcy tekstu, na przykład określenia metaforyczne bądź metonimie. Formy adresatywne kierowane do niemowląt nie tylko pełnią funkcję identyfikacyjną oraz dyferencyjną, ale także stanowią środek językowy, za pomocą którego nadawca wyraża swoje uczucia względem małego dziecka.

EN

The speech directed at a child in its infancy is one of the lingual phenomena having its own specific features. This specification refers both to the phonetic system as well as the morphological and syntactic ones. A distinctive aspect of the speech directed at infants is also creating the forms of address by which the child is called. In this group of forms of address one can find forms derived from a name in which there have occurred certain phonetic and morphological processes and facultative methods of calling the recipient of a text, for instance metaphorical expressions or metonymy. The forms of address directed at infants apart from identification and differential functions are also known to be a lingual tool used by a speaker to express their emotions towards a young child.

2

Zmiany w polskim modelu grzeczności na przykładzie językowych sposobów zwracania się firm do klientów w mediach społecznościowych

100%

Dąbkowska A.

Poradnik Językowy

|

2023

|

vol. 802

|

issue 3

66-78

EN

This article discusses the changes occurring in the traditional model of Polish politeness. The changes were discussed based on three issues concerned with linguistic politeness of enterprises having their business profiles in social media: politeness relationships with their customers, spelling of forms of address, their formal language forms. The descriptive approach was applied to that end. It boils down to indicating changes in linguistic politeness behaviours observed in the analysed media compared to traditional patterns. The material basis comprises 1,290 posts published in the period 2014–2022 on Facebook, Instagram, and Twitter. The reasonability of such research is attested to by the noticeably growing impact exerted by social media on Polish language users, which will result in a transformation of the Polish politeness model.

3

Good morning, China! – czyli o dzień dobry po chińsku oraz o niektórych formach adresatywnych

100%

Malejka J., Gang Z.

Postscriptum Polonistyczne

|

2010

|

issue 2(6)

59-66

EN

The article is dedicated to some greeting formulae and some address forms in contempo-rary Chinese (more precisely Mandarin) language. It discusses general rules of grammatical and lexical system as well as pragmatics and language politeness both in official and unoffi-cial speech. The text is partly of a comparative character (it presents how different expres-sions function within Polish and Chinese communication). It also underlines the glottodi-dactic aspect, which, in this case, refers to teaching not only a foreign language but also a foreign culture.

4

Jak zwracamy się do osób nieznajomych? Granica między swoim a obcym we współczesnej polszczyźnie

100%

Kawamoto Y.

Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Językoznawcza

|

2022

|

vol. 29

|

issue 2

119-136

EN

The subject of this article is the manner of addressing strangers in Polish. In order to verify the current use of the language in this regard, two research methods were used: a survey method and an analysis of comments on a website aimed at the business community. As the respondents of the survey indicated, the contemporary Polish language speakers recognise the importance of the traditional border of officiality when choosing the appropriate forms of address. However, a problem in communication arises when the conceptual opposition of the official / unofficial intersects with the opposition of ours / others. This problem is sometimes observed in a business conversation, in which a recruiter addresses a job candidate using Polish ty form from the first contact and treats them as a person on the “our” side. The analysis of the comments from the internet showed that the relationship between the recruiter and the candidate basically remains between strangers and it is better to avoid the use of unofficial forms, especially those which use the addressee's first name.

5

Звертання до адресата в польськомовному діалозі викладачів та учнів в Україні

100%

Кравчук А. М., Бундза І. В.

Studia z Filologii Polskiej i Słowiańskiej

|

2023

|

vol. 58

PL

Artykuł przedstawia wyniki badań ankietowych nad sposobami zwracania się do adresata w polskojęzycznym środowisku dydaktycznym w Ukrainie. Uwzględniono 556 wypowiedzi pochodzących ze 153 ankiet wypełnionych przez respondentów z 16 miast z różnych regionów Ukrainy. Zbadano nominalne oraz pronominalne sposoby zwracania się wykładowców szkół wyższych oraz kursów językowych do uczących się oraz uczących się do wykładowców. Badania ujawniają proporcje sposobów zwracania się stosowanych w sytuacjach dydaktycznych w Ukrainie na tle normatywnych odpowiedników w polszczyźnie ogólnej. Ujawniono m.in. rozdźwięk między uświadamianiem przez wykładowców normy ogólnopolskiej i akceptowaniem lub wręcz promowaniem przez nich niezgodnej z normą ogólnopolską formy adresatywnej „pan/pani + imię” podczas zwracania się do wykładowcy.

EN

The article presents the results of a questionnaire survey on the forms of address in the Polish-language teaching environment in Ukraine. The analysis is based on 556 statements from 153 questionnaires completed by respondents from 16 towns in different regions of the country. The topic in focus is nominal and pronominal forms of address used by university teachers and teachers at language courses when talking to their students, and those used by learners when addressing their teachers. The study reveals the proportions of use of various forms of address in teaching situations in Ukraine against the background of their normative Polish equivalents. The results indicate, among others, the discrepancy between the teachers’ awareness of the Polish norm and their acceptance or even promotion of the form “pan/pani + name” when addressing the teacher, which is inconsistent with the general Polish language norm.

6

„Tytułomania” w Polsce i na Słowacji na początku XXI wieku

88%

Olchowa G.

Kształcenie Językowe

|

2015

|

vol. 13 (23)

11 - 20

EN

In the article the author tries to establish whether Poles and Slovaks today have a mania for titles. She demonstrates how forms of address are influenced by historical, social and cultural factors, and at the same time argues that the use of various forms of address by the two close nations does not correspond to their language family affiliation. Although the analysed West Slavic languages belong to the same cultural sphere, the different forms of address, including titles, in these two languages have been influenced by political and social determinants. The author stresses that this is best evidenced by the treatment of surnames in Polish and Slovak. She carries out a comparative analysis, using historical criteria (social, geopolitical, national), usage criterion as well as socio-cultural criterion. She concludes that what has turned out to be the most important factor in Polish is the social criterion, while in Slovak — geopolitical and, to a lesser extent, social criterion. On the other hand, mania for titles in Polish has been influenced by domestic elements and in Slovak — by foreign elements. The usage criterion points to mania for titles in Polish. However, referring to the socio-cultural criterion, the author concludes that in the early 21st century Slovaks are too fond of titles, while the opposite is true in Poland — Poles tend to be overfamiliar.

7

Słów kilka o kolokwializacji w oryginale i przekładzie

88%

Białek E.

Między Oryginałem a Przekładem

|

2015

|

vol. 30

55-68

EN

A studied literary work is novel „Похороните меня за плинтусом” [Bury me under the floor] (P. Sanajew, 2010) and its Polish translation „Pochowajcie mnie pod podłogą” (I. Korybut‑Dashkievich, 2009). The author investigates the mazy family relations which are reflected in the language and primarily found in everyday dialogues. The elaborate pejorative nominations as nouns, adjective‑noun collocations, including vulgarity and, to a lesser extent, positively‑marked lexis are conspicuous. The translator selects different counterparts to achieve the same wording of the original text, depending on the recipient and the context of expression. She uses a variety of synonymous means of the target language. To translate expressive forms of address and other nominations denoting humans can be a real challenge as bilingual dictionaries hardly reflect colloquial and vulgar vocabulary so bilingual parallel corpora can be useful then.

8

Socjokulturowy aspekt powitań w języku suahili

88%

Wójtowicz B.

Afryka

|

2019

|

issue 50

101-118

EN

Today most linguists agree that language and culture are tightly connected. It is also argued that in order to communicate successfully, we need to achieve a level of socio-cultural competence along with an ability to use the grammar and the lexicon of a particular language. There are many kinds of cultural norms and values that one has to obey, as there may be fundamental communication and discourse differences between one language and another. This paper is primarily concerned with some issues of discourse strategies and pragmatics of African languages. While the study focuses on greeting practices among the Swahili, it also investigates how learners acquire the pragmatics of Swahili greetings in a foreign language context, and how Swahili, as a language of wider communication, is influenced by cultural norms and values of its speakers, for whom Swahili is not a primary language.

9

Forms of Address as Discrete Modal Operators

88%

Sosnowski W. P.

Cognitive Studies

|

2016

|

issue 16

EN

Forms of Address as Discrete Modal OperatorsThe category of expressions of politeness includes, among others, forms of address. Forms of address express honorification. Honorification can be defined as a special type of meaning that consists of information about the social and interpersonal relations between the speaker and the addressee, the speaker and the hearer, and the speaker and the protagonist of the predication. As far as their place in the syntactic structure is concerned, forms of address can either be integrated with the other elements of a predication or not. However, they are always part of a predication’s semantic structure. Moreover, forms of address convey the speaker’s attitude to the meaning of the predicate that they want to convey, which consequently means that forms of address also carry a modal element. Modality can be defined as a situation in which an individual is in a particular mental state, i.e. exhibits some kind of attitude to a situation or a type of situations.Forms of address can be categorised as modal operators conveying imperatives, requests, suppositions, etc. The term "operator" can be used for a unit of language when it changes the semantic structure of the predication. My research on honorification is mainly based on contemporary corpora, both monolingual and multilingual. In the present study, I analyse forms of address which carry imperative and optative meanings. Formy adresatywne jako dyskretne operatory modalneW obrębie wyrażeń realizujących funkcje grzecznościowe znajduje się grupa form adresatywnych. Są one częścią kategorii honoryfikatywności rozumianej jako szczególny rodzaj znaczenia zawartego w treści wypowiedzi, informację o towarzysko-społecznej relacji między nadawcą a odbiorcą, nadawcą a słuchaczem oraz nadawcą a bohaterem wypowiedzi. Gramatycznie formy adresatywne mogą być zarówno zintegrowane, jak i niezintegrowane syntaktycznie z resztą wypowiedzi, ale zawsze są częścią semantycznej struktury zdania. Wyrażają one także stosunek mówiącego do komunikatu, jaki przekazuje odbiorcom komunikatu, i tym samym mają przekaz modalny. Przez modalność autor rozumie sytuację, w której dane indywiduum (osoba) znajduje się w danym stanie mentalnym, tj. ma określony stosunek do szeregu sytuacji i typów sytuacji.Formy adresatywne można uznać za dyskretne operatory modalne zawierające takie treści, jak: rozkazuję ci, życzę sobie, przypuszczam i in. Termin ,,operator" używany jest w przypadkach, w których możemy go wskazać jako nośnika zmian w semantycznej strukturze zdania. Współczesne badania nad honoryfikatywnością autor opiera głównie na obecnie opracowywanych narodowych korpusach wielojęzycznych równoległych i jednojęzycznych i analizuje formy adresatywne o znaczeniu imperatywnym i optatywnym.

10

Charakterystyka języka familijnego Joachima Lelewela dotyczącego społecznej przestrzeni rodziny (na podstawie listów do najbliższych)

88%

Jaros V.

Studia z Filologii Polskiej i Słowiańskiej

|

2019

|

vol. 54

EN

A Description of Joachim Lelewel’s Familial Language Concerning the Family Social Space (on the Basis of Letters to His Loved Ones)This article is a contribution to research on Joachim Lelewel’s familial language. The study is limited to a range of linguistic phenomena concerning the family social space, and considers the two-volume collection of his letters from many different places written in various periods of his life. The epistolary prose under examination reflects the language of nobility and intelligentsia circles of the first half of the nineteenth century, with its distinctly marked hierarchical structure of the family social space. Its exponents include family names (e.g. the names for kinship and family relations, maritonymics and patronymics, names used with reference to married couples), familial forms of address (with the conventional forms Pan/Pani ‘Sir/Madam’, Dobrodziej/Dobrodziejka/Dobrodziejstwo ‘Sir/ Madam/Sir and Madam’, lit. ‘benefactor/benefactress/benefactors’ in relation to the elderly), emotional colloquial vocabulary and unofficial anthroponyms. This use of familial language, characterised by infrequent use of personalised forms, belongs to marked informal register.Charakterystyka języka familijnego Joachima Lelewela dotyczącego społecznej przestrzeni rodziny (na podstawie listów do najbliższych)Niniejszy szkic stanowi przyczynek do poznania właściwości języka familijnego Joachima Lelewela. Charakterystyka ograniczona została do repertuaru zjawisk językowych dotyczących społecznej przestrzeni rodziny. Podstawę materiałową tworzy dwutomowy zbiór korespondencji pisanej z wielu miejsc pobytu w różnych okresach życia historyka. Badana proza epistolarna odzwierciedla język środowiska szlachecko-inteligenckiego pierwszej połowy XIX wieku, w którym wyraźnie zaznacza się zhierarchizowanie struktury przestrzeni społecznej rodziny, czego wykładnikami są nazwy rodzinne (m.in. nazwy pokrewieństwa i powinowactwa, marytonimika i patronimika, określenia par małżeńskich), familiarne adresatywy z konwencjonalnymi formułami Pan // Pani, Dobrodziej // Dobrodziejka // Dobrodziejstwo w stosunku do starszych, emocjonalną leksyką potoczną i nieoficjalnymi antroponimami. Realizacja języka familijnego, w którym ujawniają się nieliczne indywidualizmy, sytuuje się w obrębie rejestru nacechowanego języka potocznego.

11

OGNIEM I MIECZEM – LEKCJA SZLACHECKIEGO SAVOIR-VIVRE’U

87%

SIKORA K.

Slavia Occidentalis

|

2019

|

issue 76/1

105-118

EN

Polish linguistic courtesy owes a lot to the gentry’s culture and courtly culture in general. As research suggests, centuries ago the major and specific norms of Polish etiquette (the special position of women) emerged while the noble and courtly origin of the majority of the contemporary forms of address is beyond doubt. Due to the dominant impact of the aristocratic and courtly model of courtesy on the linguistic habits of contemporary Poles and their ancestors, it seemed interesting and useful to present and describe selected elements of Sarmatism’s linguistic etiquette from today’s perspective (with special emphasis placed on words of greetings and farewells) included in Henryk Sienkiewicz’s famous historical novel, Ogniem i mieczem [With Fire and Sword]. This attempt was also stimulated by the book’s cognitive value and the author’s impressive knowledge of the Polish gentry in the mid-17th century, obtained as a result of studies of the literary diaries available to him. Therefore, the attempt made to recreate the world of gentry’s culture and its model of Old Polish etiquette is not just a product of the author’s imagination and it continues to inspire contemporary readers.

12

Formy adresatywne jako środek jawnej i ukrytej deprecjacji kobiet polityków w polskim dyskursie polityczno-medialnym

75%

Kostro M., Wróblewska-Pawlak K.

tekst i dyskurs - text und diskurs

|

2013

|

issue 6

153-168

EN

Interactions between politicians in the media frequently take on a polemical character, working to discredit an opponent in the eyes of the audience. Yet a verbal assault, especially if launched at a female politician, can negatively affect the public image of the sender. Therefore, male politicians tend to resort to less overt means of depreciating their female opponents, such as forms of address (FA). This article sets out to show how the choice of particular terms of address, disguised as courtesy forms, results in overt or covert stigmatization of female political opponents. The persuasive use of FA is facilitated by the malleability of the Polish system of forms of address – a system that reflects broader changes in the public discourse, such as the extensive use of colloquialisms and loosening of the language etiquette.

PL

Interakcje między politykami odbywające się za pośrednictwem mediów przybierają najczęściej charakter polemiczny, służąc zdyskredytowaniu politycznego przeciwnika w oczach odbiorców. Bezpośredni atak werbalny, zwłaszcza wobec polityka kobiety, może jednak niekorzystnie wpłynąć także na publiczny wizerunek nadawcy. Dlatego też politycy mężczyźni starają się stosować wobec swoich oponentek mniej wyraziste środki deprecjacji, do których należą m.in. formy adresatywne (FA). Artykuł pokazuje, w jaki sposób dobór tych form służy jawnej lub ukrytej, pod pozorami grzeczności, stygmatyzacji kobiecej tożsamości politycznych przeciwniczek. Perswazyjnemu użyciu FA sprzyja przy tym coraz większa elastyczność polskiego systemu adresatywnego, która jest odzwierciedleniem takich zjawisk zachodzących w dyskursie publicznym, jak ekspansja potoczności oraz uproszczenie etykiety językowej.

DE

Interaktionen zwischen Politikern erfolgen mittels der Medien und nehmen häufig den Charakter der Polemik an, die dazu dient, den Gegner in den Augen der Zuschauer/Hörer zu diskreditieren. Der unmittelbare verbale Angriff, vor allem gegenüber einer Politikerin, kann jedoch auch das öffentliche Image des Senders ungünstig beeinflussen. Daher auch versuchen männliche Politiker gegenüber ihren Opponentinnen weniger deutliche Mittel zu deren Geringschätzung anzuwenden, zu denen u. a. Anredeformen (AF) gehören. Der Artikel zeigt, wie die Wahl dieser Formen der offenen oder der unter dem Deckmantel der Höflichkeit verborgenen Stigmatisierung der weiblichen Identität politischer Gegnerinnen dient. Die persuasive Anwendung der AF ist durch die wachsende Flexibilität des polnischen Anredesystems begünstigt, die die Widerspiegelung solcher im öffentlichen Diskurs vorkommenden Erscheinungen ist, wie die Expansion der Umgangssprache sowie die Vereinfachung der Sprachetikette.

13

Od „proszę łaski pana” do „proszę pana”

63%

Sikora K.

Język Polski

|

2013

|

issue 4

287-298

PL

W artykule autor przedstawia swój pogląd na pochodzenie we współczesnym języku polskim wykrzykników adresatywnych typu „proszę pana/pani”. Dowodzi, że wywodzą się one z formuły performatywnej prośby o wybaczenie za sprawiany rozmówcy kłopot: „proszę łaski wielmożnego pana/wielmożnej pani” (jak w wypadku niem. entschuldigung /entschuldigen Sie, ang. excuse me itp.). Wywody swoje opiera na analizie źródeł leksykograficznych i przykładów z polskiej literatury pięknej XIX i XX wieku.

EN

In the article the author presents his view on the origin of the forms of address like "proszę pana/pani". He proves they were initially performative utterances to beg pardon for causing the interlocutor some trouble: "proszę łaski wielmożnego pana / wielmożnej pani" (compare German "entschuldigung / entschuldigen Sie", English "excuse me" etc.). The conclusions are based on an analysis of lexical sources and examples from the Polish 19th and 20th century belles-lettres.

14

Dobrodziej – mistrz – profesor. Wincenty Pol w świetle listów doń skierowanych

63%

Nowak-Barcińska M.

Zeszyty Naukowe KUL

|

2018

|

vol. 61

|

issue 1

561-580

EN

The author of the article researches how Wincenty Pol was described in the letters he was sent to. The research corpus contained 98 letters addressed to Pol by a variety of senders, compiled by Zbigniew Sudolski in an anthology: Letters from our Land. Wincenty Pol’s Epistolography, 1826-1872. Of particular interest are the statistically significant forms of address: patron, professor, master, prophet, kin. The forms used for addressing Wincenty Pol depict him as e.g.: father of the nation and a prophet; an adored – if not worshipped – and respected professor. These forms confirm Suchodolski’s claim about the vital role of the author of Mohort in “shaping the culture of his times”. At same time, the expressions under analysis are a testimony of the rich language etiquette of the time.

PL

Przedmiotem uwagi autorki są określenia Wincentego Pola wydobyte z przesłanej doń korespondencji. Bliżej przygląda się formom: dobrodziej, profesor, mistrz, wieszcz, ziomek. Korpus badań stanowiły listy (ogółem 98) skierowane do Wincentego Pola przez różnych nadawców w latach 18301872 zamieszczone przez Zbigniewa Sudolskiego w zbiorze: Listy z ziemi naszej. Korespondencja Wincentego Pola z lat 1826-1872 (s. 545-657). W zwrotach adresatywnych Wincenty Pol ukazywany jest m.in. jako ojciec narodu i wieszcz, twórca wielbiony czy wręcz ubóstwiany, szanowany profesor, potwierdzają one tezę Sudolskiego nt. istotnej roli twórcy Mohorta w „kształtowaniu kultury swoich czasów” (LZN, s. 546). Analizowane wyrażenia poświadczają zarazem bogactwo współczesnej Polowi etykiety. Człon podstawowy zwrotu adresatywnego wzbogacają liczne określenia towarzyszące, które powodują, że adresatywy z listów do Pola umieszczone na skali stopniowalnej grzeczności – są bardzo grzeczne. Jak się wydaje, często formuły te są próbą pogodzenia konwencji – pisania wedle zwyczaju – i szczerego uczucia nadawcy – pisania wedle serca.

15

„Stopnie wojskowe to nie rzeczowniki, dlatego też nie mają rodzaju” . Socjolingwistyczne aspekty dyskusji o feminizacji stopni wojskowych w Niemczech

63%

Mikołajczyk B.

Socjolingwistyka

|

2021

|

vol. 35

391-406

EN

The article analyses internet comments concerning feminised forms of address triggered as a result of the discussion that took place in German media in September 2020 regarding the plans of German Federal Ministry of Defence to introduce feminised equivalents of existing military ranks. The article presents the collected research material and discusses its social and linguistic arguments that have led to the decision of not introducing top-down planned changes. The analysis deals with relevant sociolingustic aspects incl. relations that currently take place in processes both within German society and in standard language vs the development of military sociolect. Moreover, the article indicates crucial dependencies between constitutive values for military community and communicative practices of this community. Those dependencies, on the one hand, influence the choice of linguistic forms used daily in military communication and, on the other hand, determine factors that have an impact on the development of the sociolect (its linguistic forms and behavioral scripts). The article also presents historical determinants that provoke certain approach to feminised forms in the military. Furthermore, the article highlights the character of communicative community which creates the opportunity to introduce crucial changes (also in linguistic routines such as the discussed introduction of feminised equivalents of existing military ranks) in a formal, top-down manner. The conducted analysis of internet comments displays a significant linguistic awareness of military community members also related to behavioral scripts that tend to be difficult to change. The said analysis allows to define the specificity of how the addressing system functions in military sociolect and its impact on creating feminised forms of address.

PL

W artykule przedstawiono analizę komentarzy internetowych odnoszących się do feminizacji rzeczowników tytularnych w ramach dyskusji, która przetoczyła się przez niemieckie media we wrześniu 2020 roku na temat planów Federalnego Ministerstwa Obrony dotyczących wprowadzenia żeńskich odpowiedników dotychczasowych stopni wojskowych. Na zebranym obszernym materiale badawczym pokazano i przedyskutowano argumenty natury społecznej oraz lingwistycznej, przy czym wskazano te, które nie dopuściły do wprowadzenia zmian planowanych odgórnie. Analiza dotyczyła relewantnych aspektów socjolingwistycznych,w tym – relacji między procesami zachodzącymi współcześnie zarówno w niemieckim społeczeństwie, jak i w języku ogólnym a rozwojem socjolektu wojskowego. Ponadto wskazano na istotne związki wartości konstututywnych dla wspólnoty wojskowej i praktyk komunikacyjnych w jej obrębie. Te zależności wpływają – z jednej strony – na wybór form językowych używanych w codziennej praktyce komunikacji w wojsku, z drugiej natomiast – determinują czynniki istotnie wpływające na rozwój socjolektu (jego form językowych oraz skryptów zachowań). W dyskusji zarysowano również historyczne determinanty stosunku do feminatywów w wojsku. Podkreślono specyfikę wspólnoty komunikatywnej, która stwarza możliwość formalnego, odgórnego wprowadzenia istotnych zmian także w rutynach językowych (jak choćby omawiana feminizacja stopni wojskowych). Przeprowadzona analiza komentarzy sformułowanych online wykazuje dużą świadomość językową członków wspólnoty wojskowej, także w odniesieniu do – trudno poddających się zmianom – skryptów zachowań. Przeprowadzona analiza pozwoliła nakreślić specyfikę funkcjonowania sytemu adresatywnego w socjolekcie wojskowym oraz sformułować wnioski na temat jej wpływu na feminizację rzeczowników tytularnych.

16

Formy adresatywne a otwieranie się społeczeństwa. Analiza norweskich dramatów XX wieku

63%

Garczyńska H. A.

Półrocznik Językoznawczy Tertium

|

2018

|

vol. 3

|

issue 2

EN

The aim of this article is to take a closer look at certain changes in social communication in Norway, connected to forms of address, that is words and expressions one uses to address his or her conversation partner(s). Since dramatic texts seem to be the most adequate material for this sort of research, because of the deictic expressions typical for spoken dialogue they contain (among others: pronouns and proper nouns), the material this research is based upon comes from selected dramatic texts written by such playwrights of the previous century as Henrik Ibsen (Hedda Gabler), Jens Bjørneboe (Til lykke med dagen, Tilfellet Torgersen, Dongery), Cecilie Løveid (Du, bli her!, Måkespisere, Vinteren revner) or Jon Fosse (Gitarmannen, Nokon kjem til å komme, Dei døde hundane, Sa ka la). The analysed texts indicate significant changes in the addressative system: removal of most of the communicational barriers from the language (inequality regarding pronouns, titles, gender asymmetry and exaggerated emotionality), which, on the one hand, makes communication easier, and, on the other hand, one can consider that such egalitarisation does not influence the social needs of a solitary man or his/her willingness to establish or maintain contact.

PL

Celem artykułu jest przyjrzenie się pewnym zmianom w komunikacji społecznej w Norwegii, dotyczącym form adresatywnych, czyli słów i wyrażeń używanych do zwracania się do rozmówcy. Ponieważ dramat wydaje się być najwłaściwszym materiałem do tego typu badań ze względu na nasycenie go formami deiktycznymi, typowymi dla dialogu mówionego, między innymi właśnie zaimkami i imionami własnymi, materiał do badań pochodzi z wybranych dramatów takich pisarzy ostatniego stulecia jak Henryk Ibsen (Hedda Gabler), Jens Bjørneboe (Til lykke med dagen, Tilfellet Torgersen, Dongery), Cecilie Løveid (Du, bli her!, Måkespisere, Vinteren revner) czy Jon Fosse (Gitarmannen, Nokon kjem til å komme, Dei døde hundane, Sa ka la). Przeanalizowane teksty indykują duże zmiany w systemie adresatywnym: usunięcie z języka większości barier komunikacyjnych (nierówności w obrębie zaimków, tytułów, asymetrii płciowej i nadmiernej uczuciowości), co z jednej strony komunikację ułatwia, z drugiej strony jednak egalitaryzacja nie wpływa na potrzeby społeczne samotnego człowieka, czyli jego chęć do nawiązywania czy utrzymywania kontaktu

17

Użycie form adresatywnych w tekstach literackich jako odzwierciedlenie otwartości na doświadczenia Carla Rogersa

63%

Teterya D.

Półrocznik Językoznawczy Tertium

|

2018

|

vol. 3

|

issue 2

EN

The article attempts to apply the concept of interpersonal distances expressed in literary texts through forms of address to measure the degree of openness to experience. The starting point for the proposed considerations is the theory of personal distances, psychophysical distance and the theory of Carl Rogers. According to Rogers, openness to experience is the key to success, because the human body is able to change quickly and flexibly under the influence of learned new experiences. As a result, people with a high degree of openness to experience choose situations and events that positively affect their overall development. The analysis was based on two contemporary plays: Requiem for the hostess by Wiesław Myśliwski and The Fourth Sister by Janusz Głowacki. The research aimed to determine whether there is a relationship between the desire to reduce the interpersonal distance between the sender and the recipient of the message and the degree of openness to experience. Another research task was to assess the effectiveness of the original research construct and to answer the question whether the theory of interpersonal distances presented in this article can be used in real terms in relation to individuals. The analyzed statements of the heroes of the two selected dramas indicate the correlation between the desire to reduce the interpersonal distance and the degree of openness to experience.

PL

W artykule podjęta została próba zastosowania koncepcji dystansów interpersonalnych, wyrażanych w tekstach literackich poprzez formy adresatywne, do pomiaru stopnia otwartości na doświadczenia (zgodnie z teorią Carla R. Rogersa) u wybranych bohaterów tekstów literackich. Zdaniem C. Rogersa, otwartość na doświadczenie jest kluczem do sukcesu, gdyż organizm człowieka – pod wpływem przyswajanych nowych doświadczeń – jest w stanie szybko i elastycznie się zmieniać. W efekcie osoby o wysokim stopniu otwartości na doświadczenia wybierają sytuacje i zdarzenia pozytywnie wpływające na ich ogólny rozwój. Punkt wyjścia dla proponowanych rozważań stanowi teoria dystansów personalnych, dystansu psychofizycznego oraz koncepcja Carla Rogersa. Celem podrzędnym artykułu jest ocena skuteczności konstruktu badawczego i odpowiedź na pytanie, czy prezentowana w niniejszym artukule koncepcja dystansów interpersonalnych może być realnie wykorzystywana w stosunku do jednostek ludzkich, jak również odpowiedź na pytanie, czy istnieje zależność pomiędzy dążeniem do zmniejszenia dystansu interpersonalnego między nadawcą i odbiorcą komunikatu a stopniem otwartości na doświadczenia C. Rogersa.

18

Dialogue with Tradition in Historical Advertising Discourse. Polite Forms of Address

63%

Pałka P.

Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Językoznawcza

|

2023

|

vol. 30

|

issue 2

97-118

EN

The aim of the article is to present how in historical advertisement discourse the sender (the advertiser) expressed an attitude towards the recipient in the context of tradition of that time related to the principles of language politeness. In the analysis, the author focuses on describing the forms of address used. The research encompasses a period spanning from the second half of 19th century to 1939, a period directly connected with the development of professional advertisements, the advertising industry, the first advertising agencies and the media – press, radio and cinematography. The sources used to write this paper include a wide variety of materials that comprise a large collection of texts representing various forms of advertisement, including press adverts, leaflets, postcards, posters, placards and notices, packaging materials, labels, folders, company catalogues and information brochures, price lists, company paper products (forms, envelopes, notes, and bills), and other promotional printed materials (e. g. invitations, letters, and thematic cook books), as well as radio advertisements. The analysis shows both that polite communication practices in historical advertising texts are characterised by a tendency to conform to traditional language politeness norms, including those specific to trade, and that the emergence of new communication tools and the democratisation of social life during the interwar period led to a need to simplify language etiquette and trade politeness norms, as well as to develop more familiar ways of addressing the audience in advertising discourse.

19

Multilingualism and Dictionaries

63%

Sosnowski W. P., Koseska-Toszewa V.

Cognitive Studies

|

2015

|

issue 15

EN

Multilingualism and DictionariesThe Russian-Bulgarian-Polish dictionary that we (Wojciech Sosnowski, Violetta Koseska-Toszewa and Anna Kisiel) are currently developing has no precedent as far as its theoretical foundations and its structure are concerned. The dictionary offers a unique combination of three Slavic languages that belong to three different groups: a West Slavic language (Polish), a South Slavic language (Bulgarian) and an East Slavic language (Russian). The dictionary describes semantic and syntactic equivalents of words between the languages. When completed, the dictionary will contain around 30,000 entries. The principle we build the dictionary on is that every language should be given equal status. Many of our data come from the Parallel Polish-Bulgarian-Russian corpus developed by us as part of the CLARIN-PL initiative. In the print version, the entries come in the order of the Cyrillic alphabet and they are not numbered (except for homonyms, which are disambiguated with Roman numbers). We selected the lemmas for the dictionary on the basis of their frequency in the corpus. Our dictionary is the first dictionary to include forms of address and most recent neologisms in the three languages. Faithful to the recent developments in contrastive linguistics, we begin with a form from the dictionary’s primary language and we define it in Polish. Subsequently, based on this definition, we try to find an equivalent in the second and the third language. Therefore, the meaning comes first and only then we look for the form (i.e. the equivalent) that corresponds to this meaning. This principle, outlined in Gramatyka konfrontatywna języków polskiego i bułgarskiego (GKBP), allows us to treat data from multiple languages as equal. In the dictionary, we draw attention to the correct choice of equivalents in translation; we also provide categorisers that indicate the meaning of verbal tenses and aspects. The definitions of states, events and their different configurations follow those outlined in the net model of verbal tense and aspect. The transitive vs. intransitive categorisers are vital for the languages in question, since they belong to two different types: synthetic (Bulgarian) and analytic (Polish and Russian). We predict that the equal status of every language in the dictionary will facilitate easier and faster development of an electronic version in the future.

20

Forms of Address and their Meaning in Contrast in Polish and Russian Languages

63%

Sosnowski W.

Cognitive Studies

|

2013

|

issue 13

EN

Forms of Address and their Meaning in Contrast in Polish and Russian LanguagesMany studies in contemporary linguistics focus on investigating politeness and rudeness in language. This paper, however, has not been intended as a contrastive study of the phenomena in question. Language politeness and rudeness are conveyed by means of expressions of politeness and rudeness which are perceived as entrenched and recurring in specific situations. These expressions convey the expected meaning of politeness and rudeness accepted in the model of social behaviour. If one uses the explicative method such expressions could be reduced to the following formula ‘I inform you that I follow a verbal conduct defined as polite’. Owing to the emergence of parallel corpora of particular languages, it is nowadays easier to collect data for research on forms of address as well as on expressions of politeness in the first half of the 21st century. Investigating the meaning of forms of address, which are part of linguistic repertoire used to express politeness and rudeness should be regarded as an interesting area of research. It is the consequence of the increasing importance of intercultural communication, expansion of international cooperation, and formation of new standards of interpersonal communication aimed at achieving mutual understanding without resorting to violence. It is worth mentioning that currently there are no bilingual dictionaries which would include practical rules for using forms of address. Moreover, dictionaries (especially bilingual ones) also do not list classifiers of politeness, which becomes a shortcoming as regards the purposes of translation and teaching foreign languages. The aforementioned problems apply to print as well as computer dictionaries. A reliable list of forms of address and their meaning may become helpful in intercultural communication. It would be also important to create a Contemporary Dictionary of Expressions of Politeness and Rudeness in a paper as well as a computer version.

Refine search results

Jak zwracamy się do małych dzieci

Zmiany w polskim modelu grzeczności na przykładzie językowych sposobów zwracania się firm do klientów w mediach społecznościowych

Good morning, China! – czyli o dzień dobry po chińsku oraz o niektórych formach adresatywnych

Jak zwracamy się do osób nieznajomych? Granica między swoim a obcym we współczesnej polszczyźnie

Звертання до адресата в польськомовному діалозі викладачів та учнів в Україні

„Tytułomania” w Polsce i na Słowacji na początku XXI wieku

Słów kilka o kolokwializacji w oryginale i przekładzie

Socjokulturowy aspekt powitań w języku suahili

Forms of Address as Discrete Modal Operators

Charakterystyka języka familijnego Joachima Lelewela dotyczącego społecznej przestrzeni rodziny (na podstawie listów do najbliższych)

OGNIEM I MIECZEM – LEKCJA SZLACHECKIEGO SAVOIR-VIVRE’U

Formy adresatywne jako środek jawnej i ukrytej deprecjacji kobiet polityków w polskim dyskursie polityczno-medialnym

Od „proszę łaski pana” do „proszę pana”

Dobrodziej – mistrz – profesor. Wincenty Pol w świetle listów doń skierowanych

„Stopnie wojskowe to nie rzeczowniki, dlatego też nie mają rodzaju” . Socjolingwistyczne aspekty dyskusji o feminizacji stopni wojskowych w Niemczech

Formy adresatywne a otwieranie się społeczeństwa. Analiza norweskich dramatów XX wieku

Użycie form adresatywnych w tekstach literackich jako odzwierciedlenie otwartości na doświadczenia Carla Rogersa

Dialogue with Tradition in Historical Advertising Discourse. Polite Forms of Address

Multilingualism and Dictionaries

Forms of Address and their Meaning in Contrast in Polish and Russian Languages