Search results

1

Three Interpretations of the “Ideology” Category. Max Horkheimer’s Conception of Ideology

100%

Czerniak S.

Dialogue and Universalism

|

2023

|

issue 1

91-109

EN

The article consists of the following thematic threads: a) an overview of three interpretations of the term “ideology” in subject literature; b) a reconstruction of Max Horkheimer`s ideology conception, presented in the first half of the 1930s in writings published in the Zeitschrift für Sozialforschung [Social Research Journal]; c) an attempt to answer the question to what degree this conception was paradigmatic for the early Frankfurt School (here, for comparative purposes, the author cites writings by Leo Löwenthal and Paul Landsberg, which were also published in the Zeitschrift für Sozialforschung).

2

Kulturowe bariery w procesie artykulacji interesów grupowych

84%

Zybała A.

Prakseologia

|

2017

|

vol. 159

265-295

PL

Autor stawia tezę dotyczącą kulturowych źródeł strukturalnych cech obecnej postaci systemu reprezentacji interesów grupowych w Polsce. Wskazuje na znaczenie czynników długiego trwania. Szczególną rolę przypisuje myśli i ideologii romantycznej, która okazała się trwałym wpływem w Polsce. Wytworzyła trajektorię, na której kształtowały się pojęcia i instytucje, w tym pewne odruchowe reakcje w sferze relacji między grupami interesów. Zaowocowały one specyficznym podejściem do przetargów interesów. Kluczowe było to, że ta ideologia daleka była od rozumienia społeczeństwa jako kontraktu między grupami reprezentującymi odrębne interesy. Oznaczało to, że trudna do uformowania była płaszczyzna myślowa, która sprzyjałaby rozumieniu zróżnicowania ludzkich interesów i tym samym ich godzenia interesów w oparciu o uzgodnione zasady. Ponadto autor wskazuje na znaczenie czynników socjologicznych, czyli na cechy struktury społecznej i relacji społecznych w Polsce kształtujących się przez długie odcinki czasu. Wskazuje na znaczenie zjawisk, które uznawane są za pochodną tak zwanej próżni socjologicznej. Porusza zagadnienie tradycyjnie wysokiego poziomu konfliktowości w polskim społeczeństwie, przewagi konfliktów ideologicznych nad sporami o interesy materialne. Autor charakteryzuje również generalne cechy systemu artykulacji interesów. Wskazuje na takie jego cechy, jak silna polaryzacja, konfrontacyjność, pojmowanie interesów w sposób egzystencjalny. Za bezpośrednie źródło tego stanu rzeczy uznaje słabe zapośredniczenie systemu w szeroko akceptowanych regułach i normach.

EN

The author offers the thesis relating to the cultural roots of structural characteristics of the current form of the interest representation in Poland. He claims the importance of the long-term factors in the history and underlines the role played by the ideology of romanticism which had an significant influence over Poland. It created the trajectory shaping notions and institutions including some of gut reactions in the area of relations among interest groups. The key fact was that this ideology was far away from understanding a society as social contract among different interest groups. As a result the rules of collective thinking were very difficult to establish in such a way which would be conducive to rules-based collective bargaining. Moreover, the author points out at the importance of sociological factors including the characteristics of social structure and social relations shaped during the long periods of time. He underlines the importance of the social phenomenons which are the outcome of social vacuum like a long tradition of confrontation-based social relations in the Polish society, predominance of ideological conflicts over material ones. The author characterizes also a general components of interest articulation with the essential features like strong interest polarization, confrontational tendencies, existential types of interests. All of that result from weakly rooted social norm and rules.

3

Rola ideologicznych barier w transformacji systemowej

67%

Machaj M.

Optimum. Studia Ekonomiczne

|

2015

|

vol. 1(73)

PL

Celem tekstu jest opisanie roli ideologii w kształtowaniu transformacji oraz wpływie ideologii na hamowanie procesów przemian. Wagę czynników ideologicznych podkreślano w literaturze szczególnie w pierwszych kilku latach po transformacji. W artykule postarano się pokazać, że za spowalnianiem procesów transformacji kryją się nie tylko materialne i partykularne interesy, ale także przekonania ideologiczne. Wskazano na to, że negatywny światopogląd na gospodarkę rynkową zasadniczo przyczynia się do zatrzymywania lub cofania transformacji. Z jednej strony pozwala on na rozwój procesu politycznego odwracającego przemiany. Z drugiej zaś sprzyja formowaniu się alternatywnych instytucji społecznych, które zastępują funkcjonowanie gospodarki rynkowej. Dlatego trwałe przeprowadzenie przemiany gospodarczej wymaga trwałej przemiany w myśleniu, a także wykształcenia społecznie akceptowalnych instytucji, które ochronią transformację.

EN

The goal of the paper is to describe the role of ideology in shaping transformation and describe the influence of ideology on inhibiting processes of change. The importance of ideological factors was particularly strongly emphasised in the literature during the first years of transformation. The author attempts to demonstrate that what hinders transformation is not only material interests but also doctrinal factors. The paper sets out to prove that a negative attitude to market economy is capable of stopping or reversing transformation. On the one hand, it allows for the development of political processes which can reverse changes. On the other hand, it allows for creating alternative social institutions which serve as a substitute for the market economy. Therefore, permanent economic change requires a profound change in social thinking, as well as socially acceptable institutions which can secure the transformation process.

Refine search results

1 Dialogue and Universalism

1 Optimum. Studia Ekonomiczne

1 Prakseologia

1 Czerniak S.

1 Machaj M.

1 Zybała A.

1 2023

1 2017

1 2015

Three Interpretations of the “Ideology” Category. Max Horkheimer’s Conception of Ideology

Kulturowe bariery w procesie artykulacji interesów grupowych

Rola ideologicznych barier w transformacji systemowej