Full-text resources of CEJSH and other databases are now available in the new Library of Science.
Visit https://bibliotekanauki.pl

Results found: 8

first rewind previous Page / 1 next fast forward last

Search results

Search:
in the keywords:  gwara podhalańska
help Sort By:

help Limit search:
first rewind previous Page / 1 next fast forward last
1
Publication available in full text mode
Content available

Fonetyczne wykładniki stylizacji gwarowej "Historii filozofii po góralsku" Józefa Tischnera

100%
Kulak I.
Literatura Ludowa
|
2018
|
vol. 62
|
issue 2
EN
The article presents the linguistic features of Historia filozofii po góralsku (A History of Philosophy in Góral) of Józef Tischner. The stories have a generalized, literary spelling, nonetheless the text records many language elements of the Podhale dialect, which the author was an active user. Basing on written language, an analysis shows the phonetic layer of the dialect contained in the text. The author records some features of the dialectal system consistently, others – only partially. An analysis also points out the linguistic nature of the stories. It has been assumed that the text cannot be considered as a transcription, especially a phonetic transcription, a translation or a transformation into the dialect of the inhabitants of Podhale region. The dialect, as a variety of the spoken language, can be expressed in a written form, although it affects the structure of the text.
PL
Artykuł przedstawia cechy językowe Historii filozofii po góralsku Józefa Tischnera. Gawędy mają pisownię uogólnioną, literacką, mimo to zapis rejestruje wiele cech gwary podhalańskiej, której autor był czynnym użytkownikiem. W analizie uwzględniono zawarte w tekście gwarowe wykładniki fonetyczne. Niektóre cechy realizowane są przez autora z pełną konsekwencją, inne – jedynie częściowo. Analiza prowadziła do refleksji nad charakterem językowym gawęd. Przyjęto, że tekst nie może być uznawany za transkrypcję, a tym bardziej zapis fonetyczny, tłumaczenie czy przekształcenie na góralski. Gwara, jako odmiana języka mówionego, może się przejawiać w formie pisanej, choć rzutuje to na strukturę wypowiedzi.
2
Publication available in full text mode
Content available

Ikonografia w słowniku gwarowym

86%
Kąś J.
Gwary Dziś
|
2021
|
vol. 14
265-276
EN
The rapid disappearance of rural material culture renders linguistic description of artifacts increasingly difficult. In this situation, iconography has become an important element complementing these descriptions. In a dialect dictionary, iconography1) complements the description;2) offers an opportunity to verify the definition;3) helps to correctly orient ethnographic exposition;4) acts as a vehicle for the presentation of the ethnographic specificity in a region;5) supplements the ethnological description;6) is a means of presenting the relations between the constituent parts of a structurally complex artifact.
PL
W związku z szybkim zanikaniem wiejskiej kultury materialnej opisy językowe artefaktów stają się coraz trudniejsze. Istotnym elementem dopełniającym takie opisy staje się w tej sytuacji ikonografia. Ikonografia jest więc w słowniku gwarowym:1) dopełnieniem definicji;2) szansą weryfikacji definicji;3) pomocą w poprawnym ustawieniu ekspozycji etnograficznych;4) środkiem przedstawienia specyfiki etnograficznej w danym regionie;5) uzupełnieniem opisu etnologicznego;6) środkiem przedstawienia relacji między elementami składowymi artefaktu złożonego konstrukcyjnie.
3
Publication available in full text mode
Content available

Zapożyczenia a stylistyczne zróżnicowanie gwary podhalańskiej

86%
Rak M.
Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia Linguistica
|
2018
|
issue 13
128-138
EN
A dialect of the Podhale region is represented by three functional styles: the colloquial, artistic and literary style. They differ, among others frequency of use and type of loanwords. The literary style is dominated by Hungarian, Slovakian, Germanisms, Romanian, and in the artistic style (mainly in folksongs (przyśpiewki)) Anglicisms appear. Colloquial style in terms of loanwords is the least expressive, old loanwords belong to the recessive vocabulary, and Anglicisms do not have such a punching force as in joking and ironic folksongs.
4
Publication available in full text mode
Content available

Między biedą a bogactwem na Podhalu – leksyka dotycząca warunków bytowych człowieka na podstawie tekstów gwarowych

86%
Sikora E.
Studia Językoznawcze. Synchroniczne i diachroniczne aspekty badań polszczyzny
|
2021
|
vol. 20
147-159
EN
This article attempts to answer the question of which lexical units belong to the semantic field of poverty and wealth in the Podhale dialect. The material basis of the study are the dialectal texts, mainly the memoirs of Podhale Gorals, but also some pieces of recollective literature, and the folk tales. The analysis of the amassed material indicated the lexemes and phrasemes, both belonging to the general Polish language, and characteristic of the Podhale dialect. From the analysis of the contexts conclusions can be drawn as to valuing people in a rural community based on the amount of their property. In language it is manifested by the words with semantic components related not only to the material status, but also the social role.
PL
Niniejszy artykuł jest próbą odpowiedzi na pytanie, jakie jednostki leksykalne wpisują się w pole semantyczne biedy i bogactwa w gwarze podhalańskiej. Podstawę materiałową badań stanowią teksty gwarowe. W większości są to pamiętniki górali podhalańskich, a także niektóre utwory wspomnieniowe i gawędy. Analiza zgromadzonego materiału pozwoliła wskazać leksemy i frazemy, zarówno wspólnoodmianowe, jak i charakterystyczne dla gwary podhalańskiej. Z analizy kontekstów można wysnuć wnioski w odniesieniu do sposobu wartościowania człowieka w wiejskiej społeczności ze względu na ilość posiadanych dóbr. W języku przejawia się to obecnością wyrazów, które posiadają komponenty semantyczne związane nie tylko z sytuacją materialną, ale także z funkcją społeczną.
5
Publication available in full text mode
Content available

O gwarowej artystycznej metaforze niekonwencjonalnej na przykładzie poezji Podhala

72%
Mlekodaj A.
Gwary Dziś
|
2021
|
vol. 14
183-197
EN
Poetry written in Podhale includes the folk trend together with individualised poetry, presenting a subjective vision of the world, processed by the poet’s sensitivity. The texts attributed to this trend present unconventional poetic metaphors where use is made of stylistic devices purposefully and creatively modifying the conventions of the folk style or inspired by other standards. The aim of this article is to analyse four examples of unconventional poetic metaphors of varying complexity. All of them come from the texts written by contemporary poets from Podhale. With reference to M. Black’s interactive theory of metaphor, the semantic transformations of individual dialectical expressions are discussed in order to decipher new meanings.
PL
W gwarowej poezji Podhala obok nurtu ludowego wyodrębnił się także nurt zindywidualizowanej liryki, prezentującej subiektywną wizję świata, przefiltrowaną przez wrażliwość poety. Teksty należące do tego nurtu cechuje niekonwencjonalna metaforyka, polegająca na zastosowaniu figur stylistycznych świadomie i twórczo modyfikujących konwencje ludowego stylu artystycznego lub też inspirujących się innymi wzorcami. Celem niniejszego artykułu jest analiza czterech przykładów niekonwencjonalnych metafor gwarowych o różnym stopniu złożoności. Wszystkie zostały zaczerpnięte z tekstów współczesnych poetów Podhala. W nawiązaniu do interakcyjnej teorii metafory M. Blacka zostaną omówione przekształcenia semantyczne, którym poddano poszczególne wyrażenia gwarowe w celu wydobycia z nich nowych znaczeń.
6
Publication available in full text mode
Content available

Rośliny tatrzańskie w piśmiennictwie Zofii Radwańskiej-Paryskiej

72%
Mączyński M.
Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia Linguistica
|
2015
|
issue 10
107-119
EN
Basing on the texts by Zofia Radwańska-Paryska, the author reconstructs the ways of describing plants growing in the Tatra Mountains. The method of looking at the plant includes four different author’s points of view, mixed with each other, and the genre of the text does not determine the language used in it. The article reproduces four examples of linguistic images of plants.
7

Funkcja oceniająca przymiotnika „płony” w gwarach

72%
Buława M.
Język Polski
|
2013
|
issue 4
274-286
PL
Artykuł ma na celu opis i interpretację rozwoju semantycznego przymiotnika „płony” w gwarach. Przymiotnik ten, mający pierwotnie znaczenie 'nieurodzajny', zachował się przede wszystkim w Małopolsce i na Śląsku, na obu tych obszarach pełniąc funkcję jednostki wyrażającej ocenę, w różnym jednak zakresie. W gwarze podhalańskiej doszło do przekształcenia się przymiotnika „płony” w jednostkę ogólnie wartościującą, w gwarach śląskich do powstania jednostki opisowo-wartościującej o znaczeniu 'bez smaku, o mdłym smaku'. Dla porównania pokazano także rozwój omawianej jednostki w odmianie ogólnopolskiej, w której wytworzyły się znaczenia metaforyczne nieznane w gwarach.
EN
The aim of the article is to describe and interpret the semantic development of the adjective "płony" in dialects. The adjective which initially meant ‘infertile’ was mainly preserved in Małopolska and Silesia where it functioned as a unit expressing evaluation, to a different extent though. In the Podhale dialect the adjective "płony" became a unit expressing general evaluation while in the Silesian dialects a descriptive and evaluative one meaning ‘tasteless, bland’. By way of comparison the development of the unit under question has also been depicted in general Polish where metaphorical meanings unknown in dialects appeared.
8
Publication available in full text mode
Content available

Gwara podhalańska w opowiadaniach Władysławy Panek

72%
Mączyński M.
Polonica
|
2016
|
vol. 36
181-190
EN
The article discusses the features of the Podhale dialect in the volume of short stories by Wladyslawa Panek, written in 1907, entitled: “Kaj ten smrek siwy”. Next to the literary language the author of short stories applied dialect vocabulary and structures stylized as Podhale dialect. In this way she showed language, which in the late nineteenth and early twentieth century, was used by the Highland’s inhabitants.
first rewind previous Page / 1 next fast forward last
JavaScript is turned off in your web browser. Turn it on to take full advantage of this site, then refresh the page.