Search results

1

Zasięgi leksykalne zapożyczeń wschodniosłowiańskich w gwarach polskich

100%

Kostecka-Sadowa A.

Gwary Dziś

|

2016

|

vol. 8

35-56

EN

The objective of this paper is to present the analysis of the material included in the Dictionary of Polish Local Dialects (DPLD). The main purpose is to present their geographical scope in Polish local dialects; to show the degree to which they have been adopted by local dialects – both from the formal and the semantic point of view; to show the way they function in the local dialects. The research, which focused on word geography, made it possible to determine where and to which borders of the country the borrowings reached. An analysis of the geography of numerous DPLD source materials made it possible to determine the geography of the lexemes, or to define it more precisely. On the basis of the geographical data included in the characteristics of the words it has been determined that, from the territorial point of view, a lot of words are related only to the historical Lithuania or Ukraine. Within the group of East Slavic borrowings, the origin of which is foreign, one may distinguish oriental words coming from such languages as Turkish, Tatar, Persian, Mongolian and Arabic.

PL

Celem artykułu jest przedstawienie zapożyczeń wschodniosłowiańskich oraz pokazanie najdalszych ich zasięgów w gwarach polskich. Materiał do niniejszego artykułu pozyskałam ze Słownika gwar polskich (dalej SGP) oraz jego kartoteki znajdującej się w Instytucie Języka Polskiego PAN w Krakowie, gromadzącej jednostki leksykalne ze wszystkich regionów kraju. Dociekania w zakresie geografii wyrazów pozwoliły ustalić, gdzie i jak bardzo w głąb polskiego obszaru językowego docierały wyrazy zapożyczone. To również umożliwiło określenie bądź uściślenie lokalizacji poszczególnych leksemów. Wśród wschodnioslawizmów leksykalnych można wyróżnić dwie zasadnicze grupy słów ze względu na ich pierwotne pochodzenie: wyrazy rdzennie ruskie oraz jednostki będące już na gruncie wschodniosłowiańskim pochodzenia obcego. W grupie zapożyczeń wschodniosłowiańskich będących już na gruncie ruskim pochodzenia obcego wyodrębniają się orientalizmy, wśród których znajdują się wyrazy pochodzenia tureckiego, tatarskiego, perskiego, mongolskiego, arabskiego.

2

Miejsce dialektyzmów w języku potocznym (na przykładzie forów internetowych)

86%

Kucharzyk R.

Język Polski

|

2016

|

vol. 96

|

issue 3

15-26

PL

Przedmiotem artykułu jest obecność właściwości dialektalnych w języku potocznym. Bez wątpienia gwary są systemami recesywnymi, jednak ich zanik nie dokonuje się tak szybko, jakby się mogło zdawać. Niektóre właściwości gwar charakteryzują się znaczną trwałością i są obecne w szeroko rozumianej komunikacji potocznej. Dialektyzmy albo są wprowadzane do wypowiedzi w celach stylizacyjnych, albo pojawiają się wskutek niedostatecznej kompetencji użytkowników języka. Zagadnienie zostało omówione na materiale wyekscerpowanym z forów internetowych. Pokazane zostały obecne w tekstach internautów wybrane cechy gwarowe z płaszczyzn: fonetycznej, morfologicznej i leksykalnej.

EN

The subject of the article is the presence of dialectal features in the colloquial language. Local dialects are indubitably recessive systems, but the process of their disappearance is slower than it may seem. Some properties of local dialects are strong and present in the widely understood colloquial communication. Local dialect forms are introduced into utterances either in order to stylize them or as a result of the language users’ insufficient competence. The issue was discussed on the basis of the material excerpted from the Internet forums. The author presents selected dialectal features within the area of phonetics, morphology and lexis that were found in the Internet users’ posted messages.

3

Niestandardowy rozwój semantyczny tak zwanych rzeczowników ilościowych w gwarach polskich. Zarys problematyki

86%

Kozioł J.

Rozprawy Komisji Językowej ŁTN

|

2017

|

vol. LXIV

123-136

EN

The objective of this article is a linguistics description of unconventional development of a group of lexems. They represent the group of nouns so-called “quantitive nouns”. Those lexems being genetically nouns by undergoing a gradual numeralisation process are used to describe quantity or size of a given set. As a result of such slow lexicalisation in the function of numerals, the subject group that contains such noun adopts the form of predicate typical of numeral structures, i.e. third person singular, neuter gender (in case of forms that determine gender), which determines that fact that given lexem is used as a numeral, e.g.: Na jeziorze pływało gwałt kaczek. In the analysis the particulary attention has been paid to features common for both the general language and dialects as well as to these aspects which clearly shows a difference between the diacectical lexis and general Polish. This paper shows that opposed to general language the dialectical lexems – nouns so-called “quantitive nouns” – enter into relations typical not only of numerals but also of adverbs, e.g.: A to płótno było gwałt moncniejsze jak kupne; Buł jedyn chłop kąsek głupkowaty.

PL

W artykule podjęto próbę przedstawienia niestandardowego rozwoju semantycznego pewnej grupy leksemów rzeczownikowych w gwarach polskich. Analizie poddano tak zwane rzeczowniki ilościowe, czyli te, które będąc genetycznie rzeczownikami, pod wpływem zmian semantycznych zaczynają wyrażać w sposób przybliżony wielkość danego zbioru, np.: To macie piniyndzy ćme, wam; Na jeziorze pływało gwołt kaczków. Z dotychczasowych badań wynika, że w gwarach „uliczebnikowieniu rzeczowników” towarzyszą również zmiany semantyczne, wskazujące na użycia przysłówkowe danego leksemu. Znumeralizowane rzeczowniki występujące w gwarach w zanaczeniu ‘nieokreślenie dużo lub mało’ łączą się również z czasownikami, przymiotnikami i przysłówkami, np. Jo gromade zapomniała; Tyn ubrus krzyne krzywo wisi; Buł jedyn chłop kąsek głupkowaty; I nie za gwałt kosztowało. Wydaje się, że zjawisko to stanowi jedną z istotnych cech odróżniających leksykę gwarową od polszczyzny ogólnej.

4

Dialektologia wobec zmian językowych na polskiej wsi. Jak mogłoby wyglądać nowe spojrzenie?

72%

Rak M.

Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia Linguistica

|

2021

|

issue 16

173-184

EN

The article concerns the linguistic situation in the Polish village and the need for a new approach in dialectological research. In the 21st century, Polish dialectology becomes a de facto subdiscipline of sociolinguistics. The disintegration of the dialects means that there is a need for new descriptive research in the area that was part of Poland before 1945. In the western and northern territories (until 1945 belonged to Germany), it seems justified to conduct sociolinguistic research taking into account the communicative communities.

5

Funkcjonowanie zapożyczeń wschodniosłowiańskich w świadomości użytkowników gwar z Małopolski południowo-wschodniej na przykładzie przysłówków

72%

Kostecka-Sadowa A.

Rozprawy Komisji Językowej ŁTN

|

2017

|

vol. LXIV

103-122

EN

Issues of the present article are regarding East Slavonic adverbs in Polish local dialects. Presenting gathered material and verifying the step on his base are a purpose of the paper acquaintances of lexical individuals gathered together and their functioning in the awareness of language users of the village. A Dictionary of Polish local dialects and his file being in IJP are a material base you in Cracow. I compared data with contemporary, collected materials obtained in the field with method of the free conversation. I confined myself to East Slavonic expressions certified mainly on the entire eastern borderland of the country. And so they are these are adverbs authenticated above all in Mazovia and in Lesser Poland.

PL

Problematyka niniejszego artykułu dotyczy wschodniosłowiańskich przysłówków w gwarach polskich. Celem artykułu jest zaprezentowanie zgromadzonego materiału oraz zweryfikowanie na jego podstawie stopnia znajomości zebranych jednostek leksykalnych i ich funkcjonowania w świadomości użytkowników języka wsi. Podstawą materiałową jest Słownik gwar polskich oraz jego kartoteka znajdująca się w IJP PAN w Krakowie. Dane zestawiłam z pozyskanymi w terenie materiałami współczesnymi, zebranymi metodą swobodnej rozmowy. Ograniczyłam się do wyrazów wschodniosłowiańskich poświadczonych głównie na całym wschodnim pograniczu kraju. Zatem są to przysłówki poświadczone przede wszystkim na Mazowszu oraz w Małopolsce.

6

Elementy gwarowe w antroponimach (na materiale z forów internetowych)

72%

Kucharzyk R.

Prace Językoznawcze

|

2016

|

issue 18/4

PL

Nazwy własne w podstawowej formie są jednostkami neutralnymi, nienacechowanymi. Poddane modyfikacji tracą tę neutralność i z powodzeniem bywają wykorzystywane do realizacji określonych strategii komunikacyjnych. Celem tego artykułu jest omówienie zjawiska występowania cech dialektalnych w grupie antroponimów, na którą składają się imiona i nazwiska najbardziej rozpoznawalnych polityków. Te nazwy własne bardzo często podlegają rozmaitym przekształceniom ze względu na konotacje wiążące się z ich nosicielami. Materiał badawczy, będący podstawą tej analizy, został wyekscerpowany z forów internetowych. Jak się okazuje, w celach stylizacyjnych wykorzystywane są najbardziej wyraziste cechy gwarowe, które jednoznacznie kojarzą się z językiem wsi. Wprowadzone do wypowiedzi imiona i nazwiska poddane dialektyzacji pełnią – oprócz funkcji identyfikującej, także funkcję ekspresywną i perswazyjną.

EN

In their basic form proper names are neutral, unmarked units. After modification, they lose this neutrality and are successfully used to fulfil particular communication strategies. The objective of this article is to discuss the occurrence of dialectal features in the group of anthroponyms that includes the first names and surnames of the most recognizable politicians. Such proper names very often undergo various modifications due to the connotations related to their holders. The research material being the basis of this analysis has been excerpted from the Internet forums. It turns out that for the purpose of stylization people reach for the most expressive dialectal features that are unequivocally associated with the language of the village. Apart from the purpose of identification, dialectalized first names and surnames are introduced into the utterance for the purpose of expression and persuasion.

7

O postrzeganiu gwary przez użytkowników Internetu (na przykładzie forum tłumaczy)

72%

Kucharzyk R.

Prace Językoznawcze

|

2015

|

issue 17/2

37-50

EN

The author of this article attempts to analyse the way in which local dialects are currently perceived by a selected group of Internet users, i.e. graduates of philological faculties. The empirical material consists of the record of a lengthy discussion concerning local dialects that has been carried out on the Internet forum for translators. The analysis of the posts shows, inter alia, the way Internet users evaluate the condition of local dialects, the way they value dialects and their opinions on the reasons why local dialects are disappearing. This subject is related to the research concerning linguistic awareness of the users of the Polish language.

8

Zróżnicowanie gwar polskich Grodzieńszczyzny. Polszczyzna „szlachty zaindurskiej”

72%

Konczewska K.

Język Polski

|

2016

|

vol. 96

|

issue 3

43-57

PL

Artykuł przedstawia wyniki badań prowadzonych latem 2105 roku na terenie ścisłej Grodzieńszczyzny. Na podstawie źródeł historycznych autorka wytypowała skupiska dawnych osad szlacheckich koło Grodna. Szczególna uwaga została poświęcona tak zwanej „szlachcie zaindurskiej” zamieszkującej tereny nad rzeką Swisłocz za miasteczkiem Indura, m.in. współczesnej sytuacji socjolingwistycznej regionu i podstawowym cechom fonetycznym i gramatycznym miejscowej polszczyzny.

EN

The paper presents the results of the linguistic research carried out at the very Grodno region in the summer 2015. Through the investigation of the old historical documents and other sources the author identified the areas of concentration of the Polish nobility old settlements near Grodno. The special interest is devoted to the language of the Indura city nobility living on the river Swisłocz. The sociolinguistic characteristics; phonetic and grammatical features of the language, as well as the glossary of the local population are discussed and presented in the article.

9

Formacje z sufiksem -aga w wypowiedziach internautów

72%

Kucharzyk R.

Prace Językoznawcze

|

2020

|

issue XXII/1

167–178

PL

Przedmiotem artykułu jest zjawisko występowania w języku polskich użytkowników internetu derywatów z sufiksem -aga, np. bystrzaga, dziabaga, mordziaga. Materiał, będący podstawą analizy, stanowi około 60 wyrazów wyekscerpowanych z forów i blogów internetowych. Tworzenie takich derywatów to przejaw dążenia użytkowników języka do odnawiania leksyki ekspresywnej. Obecność formacji z tym przyrostkiem w języku potocznym może być rezultatem oddziaływania gwar ludowych.

EN

The subject of the article is the occurrence of derivatives in the language of Polish Internet users with the suffix -aga, e.g. bystrzaga, dziabaga, mordziaga. The material, which is the basis of the analysis, constitutes about 60 words, excerpted from Internet forums and blogs. The creation of such derivatives is a manifestation of the aspiration of language users to renew their expressive lexis. The presence of a formation with this suffix in colloquial language may be the result of the influence of Polish local dialects.

10

„Babiniec” i „chłopiniec” w gwarach i polszczyźnie ogólnej

72%

Karaś H.

Studia Elbląskie

|

2022

|

vol. 23

87-100

EN

The aim of this article is to discuss two analogically constructed words "babiniec" and "chłopiniec" functioning with different meanings in dialects and in contemporary general Polish. The history of both words is presented, their territorial range, the degree of their lexicographic documentation, their meanings and development in various varieties of the Polishlanguage (dialects and general Polish).

PL

Celem niniejszego artykułu jest omówienie dwóch wyrazów analogicznie zbudowanych słowotwórczo 'babiniec' i 'chłopiniec' funkcjonujących w różnych znaczeniach w gwarach i we współczesnej polszczyźnie ogólnej. Przedstawione zostały dzieje obu wyrazów, ich zasięg terytorialny, stopień ich udokumentowania leksykograficznego, ich znaczenia oraz rozwój w różnych odmianach polszczyzny (gwarowej i ogólnej).

11

Dystrybucja form rodzajowych czasu przeszłego czasowników (na -li/-ły) w polskiej gwarze wsi Wierszyna (obwód irkucki, Rosja)

72%

Aleksiejewa M.

Język Polski

|

2016

|

vol. 96

|

issue 3

37-42

PL

Przedmiotem badań w artykule jest specyfika dystrybucji rodzajowych form czasu przeszłego czasowników (na -li/-ły) w polskiej gwarze przesiedleńców we wsi Wierzyna na Syberii. W wyniku zatarcia kategorii męskoosobowości rodzajowe formy orzeczeń ulegają resemantyzacji, wskutek czego obserwuje się tendencję do zmiany warunków ich dystrybucji. Dystrybucja form orzeczeń na -li/-ły w dużej mierze zależy od składniowego typu zdania, o czym świadczą dane liczbowe dotyczące występowania tych form w analizowanych idiolektach.

EN

The article describes the distribution of gender depending past tense verbal plural forms (ending in -li/-ły) in the Polish dialect of Wierszyna village in Syberia, Russia. With the elimination of the distinction between masculine personal and non-personal nouns in the plural, gender depending verbal forms tend to change their distribution. The distribution of predicates ending in -li/-ły seems to depend on the syntactic sentence type. That tendency is proved by the statistics of verbal forms usage in the analyzed idiolects.

12

Z problematyki zmian w obrębie słownictwa ekspresywnego — przypadek szturmaka

72%

Kucharzyk R.

Socjolingwistyka

|

2014

|

issue 28

203-214

PL

Niniejszy artykuł podejmuje zagadnienie obecności gwaryzmów w obrębie potocznego słownictwa ekspresywnego. Rozważania są prowadzone na podstawie wyrazu szturmak i jego dwóch wariantów fonetycznych szturmok i śturmok. Analiza tekstów zamieszczonych w Internecie pokazuje, że w miejsce notowanego w starszych słownikach polszczyzny ogólnej szturmaka, będącego ekspresywnym, pejoratywnym określeniem kobiety, wchodzą dwa jego gwarowe warianty, wykazujące określone różnice zarówno fonetyczne, jak i semantyczne. Jak się okazuje, gwary ludowe wciąż wpływają na kształt języka ogólnego, przede wszystkim w jego potocznej odmianie, a szczególnie dobrze adaptuje się w polszczyźnie potocznej gwarowa leksyka ekspresywna. Utrwalone w wyrazach właściwości fonetyki gwarowej zwiększają ekspresywność wyrazów, co powoduje, że często te jednostki stają się tworzywem wypowiedzi potocznych.

EN

This article concerns the existence of local dialect elements within the colloquial expressive vocabulary. The consideration is carried out on the basis of the word szturmak and its two phonetic variants: szturmok and śturmok. The analysis of texts found in the Internet shows that the word szturmak, which appears in older dictionaries of general Polish language and is an expressive, pejorative term describing a woman, has been replaced by the two local dialect variants that reveal specific differences both in terms of phonetics and semantics. It turns out that folk dialects still influence the shape of the general language and especially its colloquial version, in which expressive lexis of local dialects adapts particularly well. The properties of local dialect phonetics that are preserved in particular terms increase the expressiveness of words, as a result of which they often become the basis on which many colloquialisms are created.

13

Formacje z sufiksem -ok w polszczyźnie potocznej

72%

Kucharzyk R.

Język Polski

|

2014

|

vol. 94

|

issue 5

417-427

PL

Przedmiotem artykułu jest zjawisko występowania w polszczyźnie potocznej nowego typu formacji słowotwórczych, utworzonych z wykorzystaniem sufiksu -ok . Pojawienie się tego przyrostka to rezultat oddziaływania gwar ludowych. Formant -ok , o którym w tym artykule mowa, to wynik fonetycznych przekształceń, jakie się dokonały w przyrostku -ak. Sufiks ten w niektórych gwarach jest realizowany z pochyleniem samogłoski, a nawet z jej zrównaniem w wymowie z samogłoską o, wyniku czego -ak > -ok. Derywaty typu wsiok, jabcok, pijok coraz częściej występują w komunikacji potocznej. Licznych przykładów takich formacji dostarcza język Internetu. Wyrazy z przyrostkiem -ok pojawiają się także w tekstach literackich i w prasie, co świadczy o znacznym rozpowszechnieniu tego formantu.

EN

The article concerns the occurrence in the Polish colloquial language of the new type of word formations with the -ok suffix. The occurrence of this suffix results from the influence of Polish local dialects. The -ok formant to which this article refers is the result of phonetic changes to the -ak suffix. In certain local dialects this suffix is pronounced with the vowel that is very similar or even identical to o, as a result of which -åk > -ok. The derivatives such as wsiok, jabcok, pijok are more and more popular in colloquial communication. Numerous examples of such formations may be found in the Internet language. Words with the -ok suffix also appear in literary texts and in the press, which confirms the fact that the formant has become very popular.

14

Interferencje językowe na pograniczu polsko-wschodniosłowiańskim a interpretacja materiału gwarowego (na przykładzie wsi Choroszczynka)

72%

Rembiszewska D. K., Siatkowski J.

Rocznik Slawistyczny

|

2018

|

issue 67

55-102

EN

The article deals with the question of linguistic interference among Slavic languages at the example of Choroszczynka, a bilingual village in Biała Podlaska County, Lublin Voivodeship. The presentation of two complete questionnaires for the Slavic Linguistic Atlas (OLA), Polish and Ukrainian, not only makes it possible to capture grammatical and lexical peculiarities of both sets assigned to individual dialects, but also reveals carelessness of the fieldworkers who collected the data. This, in turn, contributed to such an interpretation of dialectal data presented in OLA maps which does not reflect linguistic reality.

PL

Artykuł podejmuje kwestię interferencji w obrębie języków słowiańskich na przykładzie dwujęzycznej wsi Choroszczynka w powiecie bialskim, woj. lubelskie. Przedstawienie całości materiału z dwóch kwestionariuszy do Ogólnosłowiańskiego atlasu językowego – polskiego i ukraińskiego daje możliwość nie tylko uchwycenia osobliwości gramatycznych i leksykalnych obu zestawień przypisanych do poszczególnych gwar, ale także pokazuje nierzetelność eksploratorek prowadzących badania terenowe. W konsekwencji wpłynęło to na niezgodną z rzeczywistością interpretację faktów gwarowych zobrazowanych na mapach OLA.

15

Z zagadnień etymologii gwarowej – luskopy

72%

Kucharczyk R.

Gwary Dziś

|

2022

|

vol. 15

127-136

EN

The aim of the article is to establish the etymology of a subdialectal word luskopy ‘shoulder yoke for carrying buckets of water. Luskopy functions as an indivisible word but it probably originated from the German compositum. The noticeable parallelism between the names of yokes and harness parts suggests that the first segment of the analysed compound may come from the German Ross ‘horse’. The second part of the compound may be derived from the German Koppel meaning a ‘leather belt’ or a ‘yoke’, or Kappe ‘headgear’.

PL

Przedmiotem artykułu jest ustalenie etymologii gwarowej nazwy luskopy ‘nosidła do wiader z wodą’. Luskopy funkcjonują jako wyraz słowotwórczo niepodzielny, jednak jego podstawą było zapewne niemieckie compositum. Zauważalna paralelność nazw nosideł i elementów uprzęży pozwala sądzić, że pierwszy człon analizowanego złożenia może pochodzić od niem. Ross ‘koń’. Drugi element złożenia może wywodzić się od niem. Koppel w znaczeniu ‘pas rzemienny’ lub ‘jarzmo’ albo Kappe ‘nakrycie głowy’.

16

Frazeologizmy gwarowe w komunikacji internetowej

72%

Kucharzyk R.

Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia Linguistica

|

2017

|

issue 12

170-179

EN

The article discusses the way in which phrasemes of dialectal origin are transferred to the colloquial Polish language. The material basis includes the utterances of the Internet users posted on various kinds of forums and blogs. According to the analysis of the material, folk phraseology is quite expansive and it enriches the colloquial language phraseology to a great extent. Dialectal phrasemes have a specific stylistic value, they carry out assessments, they express the author’s emotions, and sometimes they make a text a bit humorous. Due to such values, they attract the readers’ attention, which is the most important objective in the Internet communication.

17

Kulturemy gwarowe, polskie i słowiańskie – zarys problematyki

72%

Rak M.

Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury

|

2021

|

vol. 33

25-37

EN

This article surveys Polish publications on culturemes and discusses the research procedure for identifying them. The following units have been recognized as dialectal culturemes: robota ‘work’, ziymia ‘earth’, biyda ‘poverty’, głód ‘hunger’, śleboda ‘freedom’, honór ‘honour’, krzyz ‘cross’, Pán Bóg ‘God’, Pán Jezus ‘Lord Jesus’, Matka Boská ‘Mother of God’, ksiondz ‘priest; father’, pán ‘lord, master’, gorzáłka ‘vodka’, and chlyb ‘bread’. Polish culturemes include: Pan Bóg ‘God’, Pan Jezus ‘Lord Jesus’, Matka Boska ‘Mother of God’, krzyż ‘cross’, praca ‘work’, honor ‘honour’, bohaterstwo ‘heroism’, odwaga ‘courage’, prawość ‘righteousness’, wolność 'freedom', Polska ‘Poland’, Wisła ‘the Vistula river’, Częstochowa ‘the city of Częstochowa’, Kraków ‘the city of Cracow’, Warszawa ‘the city of Warsaw’, bieda ‘poverty’, chleb ‘bread’, and wódka ‘vodka’. Slavic culturemes are the least numerous: Pan Bóg, Pan Jezus, Matka Boska, krzyż, praca, wolność, honor, chleb, Słowianin ‘Slav’ and wódka.

PL

We wstępnej części artykułu przybliżono polskie prace dotyczące kulturemów i wskazano procedurę badawczą umożliwiającą typowanie tych jednostek etnolingwistycznych. W pierwszej części jako kulturemy gwarowe wskazano: robotę, ziymię, biydę, głód, ślebodę, honór, krzyz, Pana Boga, Pana Jezusa, Matkę Boską, ksiyndza, pana, gorzáłkę i chlyb. Do kulturemów ogólnopolskich zaliczono: Pana Boga, Pana Jezusa, Matkę Boską, krzyż, pracę, honor, bohaterstwo, odwagę, prawość, wolność, Polskę, Wisłę, Częstochowę, Kraków, Warszawę, biedę, chleb i wódkę. Jeśli idzie o kulturemy słowiańskie, to jest to zasób najuboższy: Pan Bóg, Pan Jezus, Matka Boska, krzyż, praca, wolność, honor, chleb, Słowianin i wódka.

18

Formacje z sufiksem -icha/-ycha w wypowiedziach internautów

58%

Kucharzyk R.

Język Polski

|

2019

|

vol. 99

|

issue 4

5-15

PL

Przedmiotem artykułu jest zjawisko występowania w polszczyźnie potocznej nowego typu formacji słowotwórczych, utworzonych z wykorzystaniem sufiksu -icha/-ycha, np. bystrzycha, teścicha, wronicha. Licznych przykładów takich formacji dostarcza język Internetu. Materiał, będący podstawą analizy, stanowi ponad 180 derywatów reprezentujących kilka kategorii słowotwórczych, m.in. nazwy ekspresywne i augmentatywne, nazwy nosicieli cech, nazwy żeńskie. Obecność formacji z tym przyrostkiem w języku potocznym może być rezultatem oddziaływania gwar ludowych.

EN

The topic of the article is the occurrence of a new type of word formations with the –icha/-ycha suffix, e.g. bystrzycha, teścicha, wronicha in the Polish colloquial language . Numerous examples of such formations may be found in language on the Internet. The analysis was carried out on the basis of more than 180 derivatives representing several word-forming categories, among others expressive and augmentative names, attributive names and feminine names. The presence of a formation with this suffix in colloquial language may be the result of the influence of Polish local dialects.

19

Proces numeralizacji rzeczowników w gwarach polskich

58%

Kozioł J.

Polonica

|

2020

|

vol. 40

EN

This article concerns nouns referring to specific objects or phenomena in their original meaning and, combined with other nouns, may mean a quantity indefinitely large or small. The result of gradual lexicalization in the numeral function are formal changes. The changes of grammatical categories cause the transfer of units from one class to another. The author of this work presents the process of numeralization of nouns occurring in Polish dialects, against the background of general Polish, basing on materials gathered in the files of “Dictionary of Polish Dialects” by the Institute of Polish Language at the Polish Academy of Sciences in Krakow.

PL

Celem artykułu jest omówienie procesu numeralizacji rzeczowników w gwarach polskich. Podstawę analizy stanowią rzeczowniki, które w swoim znaczeniu pierwotnym nazywają konkretne przedmioty czy zjawiska, a w połączeniu z innymi rzeczownikami oznaczają w sposób przybliżony liczebność danego zbioru. Analiza kontekstów, w których występują wyselekcjonowane leksemy, pokazuje ich wieloetapowy i wielokierunkowy rozwój semantyczny, którego rezultatem jest przesunięcie wyrazów z klasy rzeczowników do klasy liczebników. Obserwacja ewolucji zmian znaczeniowych wyrazów wykazuje, że numeralizacja rzeczowników w gwarach przebiega podobnie jak w języku ogólnym. Cechą odróżniającą leksykę gwarową od polszczyzny ogólnej jest niestandardowy rozwój semantyczny rzeczowników ilościowych, polegający na wchodzeniu w zależności charakterystyczne nie tylko dla liczebników, ale także dla przysłówków.

20

Leksem gwałt jako przykład numeralizacji rzeczowników w gwarach

58%

Kozioł J.

Polonica

|

2016

|

vol. 36

303-310

EN

The objective of this acticle is a linguistics description of one lexem that I have selected – gwałt. It represents a group of nouns so-called “quantitive nouns”. Those lexems being genetically nouns by undergoing a gradual numeralisation process are used to describe quantity or size of a given set. As a result of such slow lexicalisation in the function of numerals, the subject group that contains such noun adopts the form of predicate typical of numeral structures, i.e. third person singular, neuter gender (in case of forms that determine gender), which determines that fact that given lexem is used as a numeral, e.g.: na jeziorze pływało gwałt kaczek. In the analysis the particulary attention has been paid to features common for both the general language and dialects as well as to these aspects which clearly shows a difference between the diacectical lexis and general Polish. This paper shows that opposed to general language the dialectical lexem – gwałt enters into relations typical not only of numerals but also of adverbs, e.g.: a to płótno było gwałt moncniejsze jak kupne.

Refine search results

Zasięgi leksykalne zapożyczeń wschodniosłowiańskich w gwarach polskich

Miejsce dialektyzmów w języku potocznym (na przykładzie forów internetowych)

Niestandardowy rozwój semantyczny tak zwanych rzeczowników ilościowych w gwarach polskich. Zarys problematyki

Dialektologia wobec zmian językowych na polskiej wsi. Jak mogłoby wyglądać nowe spojrzenie?

Funkcjonowanie zapożyczeń wschodniosłowiańskich w świadomości użytkowników gwar z Małopolski południowo-wschodniej na przykładzie przysłówków

Elementy gwarowe w antroponimach (na materiale z forów internetowych)

O postrzeganiu gwary przez użytkowników Internetu (na przykładzie forum tłumaczy)

Zróżnicowanie gwar polskich Grodzieńszczyzny. Polszczyzna „szlachty zaindurskiej”

Formacje z sufiksem -aga w wypowiedziach internautów

„Babiniec” i „chłopiniec” w gwarach i polszczyźnie ogólnej

Dystrybucja form rodzajowych czasu przeszłego czasowników (na -li/-ły) w polskiej gwarze wsi Wierszyna (obwód irkucki, Rosja)

Z problematyki zmian w obrębie słownictwa ekspresywnego — przypadek szturmaka

Formacje z sufiksem -ok w polszczyźnie potocznej

Interferencje językowe na pograniczu polsko-wschodniosłowiańskim a interpretacja materiału gwarowego (na przykładzie wsi Choroszczynka)

Z zagadnień etymologii gwarowej – luskopy

Frazeologizmy gwarowe w komunikacji internetowej

Kulturemy gwarowe, polskie i słowiańskie – zarys problematyki

Formacje z sufiksem -icha/-ycha w wypowiedziach internautów

Proces numeralizacji rzeczowników w gwarach polskich

Leksem gwałt jako przykład numeralizacji rzeczowników w gwarach