Search results

1

Städteheraldik Lettlands im Mittelalter

100%

Sne S.

Miscellanea Historico-Archivistica

|

2016

|

issue 23

41-53

DE

Die Entwicklung der munizipalen Wappen in Lettland, darunter die Entwicklung der Städtewappen lässt sich in mehrere aufeinanderfolgende Ettapen einteilen, auf Grund der in der heraldischen Symbolik und in den Wappen verlaufenen Abänderungen. Solcherart ist die Gestaltung und die Entwicklung der munizipalen Wappen Lettlands angefangen vom 13.Jh. bis Ende des 20.Jahrhunderts in 6 Abschnitte einzuteilen. Der erste Abschnitt ist der Urbeginn der mittelalterlichen Heraldik auf dem Territorium Lettlands und die Gestaltung der heraldischen Symbolik und damit ist auch die ursprüngliche Entwicklung der munizipalen Wappen in der Livländischen Zeit (13. Jh.- 1561) zu verbinden. Die Entwicklung der Städtewappen ist eng mit dem Erhalten der Stadtrechte verbunden. Die Stadrechte galten als Privileg und als Möglichkeit selbst entscheiden zu können. In der Livländischen Zeit haben 11 bevölkerte Orte Lettlands Stadtrechte erhalten: Rīga, Cēsis, Valmiera, Straupe, Aizpute, Kuldīga, Ventspils, Limbaži, Koknese, Piltene und Rauna. Die wichtigste Frage, auf die der Forscher der Städteheraldik Lettlands antworten muss, lautet: können wir im Mittelalter Städtewappen Livlands feststellen oder müssen wir jedoch von der heraldischen Symbolik sprechen, die auf Münzen und Siegeln dargestellt ist, beziehungsweise in den wichtigsten Forschungsquellen dieser Zeitperiode. In der Regel wird schon seit der Mitte des 19. Jahrhunderts behauptet, dass die Städtesiegel mit den darauf geschilderten heraldischen Elementen vom Bestehen der Städtewappen zeugen. Bis zum Ende des 16.Jahrhunderts gibt es keine Quellen, die behaupten lassen würden, dass die Städtesymbolik überhaupt verliehen worden wäre, ohne über die Gesetze zu sprechen, die sich auf die Verleihung der Symbolik, Verwendungsreglementierung beziehen würden. In der livländischen Zeitperiode kann mann über die Entstehung und Entwicklung der heraldischen Symbolik der Städte sprechen, denn nur vereinzelt in den Quellen der damaligen Heraldik – auf den Siegeln und Münzen – ist es möglich die Darstellung der heraldischen Symbolik auf dem Shild festzustellen. Deshalb kann man nicht in der Geschichte der Städteheraldik Lettlands im Mittelalter über die Wappen von allen Städten sprechen. Korrekt wäre es die mittelalterliche Städteheraldik als die protoheraldische Etappe der Städtewappen anzusehen, für die die Verwendung der heraldischen Symbolik, die sich später in den Wappen festsetzt, charakteristisch ist.

2

Städteheraldik Lettlands im Mittelalter

100%

Sne S.

Miscellanea Historico-Archivistica

|

2016

|

issue 23

41-53

PL

Rozwój heraldyki miast Łotwy, w tym w szczególności rozwój herbów miejskich w okresie od XIII do końca XX w., można podzielić na 6 etapów, uwzgledniających zmiany zachodzące w symbolice heraldycznej i w samych herbach. Pierwszym z nich jest „prapoczątek” średniowiecznej heraldyki w okresie, gdy Inflanty były we władaniu zakonu kawalerów mieczowych (od XIII w. do 1561 r.). W tym czasie powstawała symbolika heraldyczna i herby miejskie. Rozwój herbów miejskich jest ściśle związany z otrzymywaniem praw miejskich. Były one traktowane jako przywilej i możliwość samostanowienia. Do 1561 r. w Inflantach prawa miejskie otrzymało 11 miejscowości: Ryga, Cēsis (Wenden, Kieś), Valmiera (Wolmar), Straupe (Roop), Aizpute (Hasenpoth, Hazenpot), Kuldīga (Goldingen, Kultyga, Goldynga), Ventspils (Windau, Windawa), Limbaži (Lemsal), Koknese (Kokenhausen, Kokenhuza), Piltene (Pilten, Piltyń) i Rauna (Runeburg, Rumbork). Najważniejszym pytaniem, z którym stykają się badacze heraldyki Łotwy, brzmi: czy możemy stwierdzić istnienie średniowiecznych herbów miast w Inflantach, czy też należy raczej mówić o symbolice heraldycznej, przedstawianej na monetach, pieczęciach i innych materiałach źródłowych z tego czasu. Z reguły już od połowy XIX w. upowszechnia się twierdzenie, iż pieczęcie miast z przedstawionymi na nich elementami heraldycznymi dowodzą istnienia herbów miast. Do końca XVI w. brak jest źródeł, które pozwalałyby stwierdzić, że istniały zasady regulujące stosowanie symboliki (heraldyki) miejskiej. W odniesieniu do czasów przed 1561 r. można mówić o powstaniu i rozwoju heraldycznej symboliki miejskiej, gdyż w nielicznych źródłach ówczesnej heraldyki – na pieczęciach i monetach – daje się udokumentować istnienie symboliki heraldycznej na tarczach herbowych. Dlatego nie można mówić o herbach w odniesieniu do wszystkich miast średniowiecznej Łotwy. Właściwszym punktem widzenia byłoby rozpatrywanie średniowiecznej heraldyki jako okresu „przedheraldycznego” w rozwoju herbów miejskich. Dla tego etapu charakterystyczne było użycie symboliki heraldycznej, która dopiero później przekształciła się w herby miast.

EN

The development of the Latvian cities heraldry can be divided into 6 stages including in particular the evolution of the municipal coats of arms in the period from the 13th to the end of the 20th century as well as taking into account changes in the symbolism of heraldry and modifications of the coats of arms. The first is the beginnings of time of medieval heraldry in the period when Livonia was in the possession of Livonian Order (from the 13th c. to 1561). At that time the heraldic symbols and coats of arms of the cities were created. Development of the municipal coat of arms is closely connected with the granting of city rights. The city rights were regarded as a privilege, and the possibility of self-determination. The city rights were granted to 11 villages in Livonia by 1561, i.e. Riga, Cesis (Wenden, Cesis), Valmiera (Wolmar), Straupe (Roop), Aizpute (Hasenpoth, Hazenpot), Kuldīga (Goldingen, Kultyga, Goldynga), Ventspils (Windau, Ventspils), Limbaži (Lemsal), Koknese (Kokenhausen, Kokenhuza), Piltene (Pilten, Piltene) and Raun (Runeburg, Rumbork). The most important question for the Latvian heraldry researchers is whether we can determinate the existence of medieval coats of arms of cities and towns in Livonia, or it should be rather spoken of the heraldry symbols present on coins, seals and other source materials from that time. In general, since the mid-19th c. the opinion has been spreading that the seals of cities with heraldic elements prove the existence of municipal coats of arms. There are no sources which would allow to conclude that there were rules governing the use of municipal heraldry symbols by the end of the 16th c. With regard to the time before the year 1561 we can talk about the creation and development of the municipal heraldic symbolism, because in few sources of heraldry of that time – on seals and coins – existence of heraldic symbolism is to be proved. So it cannot be talked about coat of arms for all the medieval cities and towns of Latvia. A more appropriate point of view would be to consider the medieval heraldry as a pre-heraldic period in the development of municipal coats of arms. The use of heraldic symbols, that later evolved into the municipal coats of arms, is something that characterises that stage.

DE

Die Entwicklung der munizipalen Wappen in Lettland, darunter die Entwicklung der Städtewappen lässt sich in mehrere aufeinanderfolgende Ettapen einteilen, auf Grund der in der heraldischen Symbolik und in den Wappen verlaufenen Abänderungen. Solcherart ist die Gestaltung und die Entwicklung der munizipalen Wappen Lettlands angefangen vom 13.Jh. bis Ende des 20.Jahrhunderts in 6 Abschnitte einzuteilen. Der erste Abschnitt ist der Urbeginn der mittelalterlichen Heraldik auf dem Territorium Lettlands und die Gestaltung der heraldischen Symbolik und damit ist auch die ursprüngliche Entwicklung der munizipalen Wappen in der Livländischen Zeit (13. Jh.- 1561) zu verbinden. Die Entwicklung der Städtewappen ist eng mit dem Erhalten der Stadtrechte verbunden. Die Stadrechte galten als Privileg und als Möglichkeit selbst entscheiden zu können. In der Livländischen Zeit haben 11 bevölkerte Orte Lettlands Stadtrechte erhalten: Rīga, Cēsis, Valmiera, Straupe, Aizpute, Kuldīga, Ventspils, Limbaži, Koknese, Piltene und Rauna. Die wichtigste Frage, auf die der Forscher der Städteheraldik Lettlands antworten muss, lautet: können wir im Mittelalter Städtewappen Livlands feststellen oder müssen wir jedoch von der heraldischen Symbolik sprechen, die auf Münzen und Siegeln dargestellt ist, beziehungsweise in den wichtigsten Forschungsquellen dieser Zeitperiode. In der Regel wird schon seit der Mitte des 19. Jahrhunderts behauptet, dass die Städtesiegel mit den darauf geschilderten heraldischen Elementen vom Bestehen der Städtewappen zeugen. Bis zum Ende des 16.Jahrhunderts gibt es keine Quellen, die behaupten lassen würden, dass die Städtesymbolik überhaupt verliehen worden wäre, ohne über die Gesetze zu sprechen, die sich auf die Verleihung der Symbolik, Verwendungsreglementierung beziehen würden. In der livländischen Zeitperiode kann mann über die Entstehung und Entwicklung der heraldischen Symbolik der Städte sprechen, denn nur vereinzelt in den Quellen der damaligen Heraldik – auf den Siegeln und Münzen – ist es möglich die Darstellung der heraldischen Symbolik auf dem Shild festzustellen. Deshalb kann man nicht in der Geschichte der Städteheraldik Lettlands im Mittelalter über die Wappen von allen Städten sprechen. Korrekt wäre es die mittelalterliche Städteheraldik als die protoheraldische Etappe der Städtewappen anzusehen, für die die Verwendung der heraldischen Symbolik, die sich später in den Wappen festsetzt, charakteristisch ist.

3

Św. Jan Chrzciciel w cieniu św. Benedykta z Nursji. Kartki z dziejów Puchaczowa

63%

Moskal T.

Roczniki Teologiczne

|

2015

|

vol. 62

|

issue 4: Historia Kościoła

105-114

EN

Puchaczów is a small settlement, located five kilometers away from Łęczna, east of Lublin. In 1526, King Sigismund I allowed to locate a town here (city rights suspended in 1870), leaving it under the custody of the Benedictine Friars from Sieciechów, who stayed here until the early 19th century. The parish was erected by Bishop of Cracow Piotr Tomicki in 1533. The original wooden parish church burnt down in 1623. A new church, built with the support of the Bishop of Lviv Andrzej Próchnicki, was consecrated in 1633. An initiative to build a brick-and-stone church emerged in the late 18th century, leading to the consecration of a new temple in 1786. Researchers of the history of the town can be attracted by its coat-of-arms. It depicts St. John the Baptist. On the one hand, it is different from a lot of other heraldic representations of this saint, while also being an example of a peculiar "cohabitation" of two saints on one coat-of-arms. This other patron saint is Benedict of Nursia - the patron of the family that owned Puchaczów.

PL

Puchaczów to nieduża osada położona 5 km od Łęcznej. W 1526 roku król Zygmunt I Stary wyraził zgodę na lokację miasta (prawa zabrane w 1870), pozostającego do pocz. XIXw. pod opieką benedyktynów z Sieciechowa. Parafię erygował biskup krakowski Piotr Tomicki w 1533 roku. Drewniana świątynia z tego czasu spłonęła w czasie pożaru miasta w 1623 roku. Nowa, wybudowana przy wsparciu arcybiskupa lwowskiego Andrzeja Próchnickiego, została konsekrowana w 1633 roku. Pod koniec XVIII wieku podjęto inicjatywę budowy kościoła murowanego, którą zwieńczyła konsekracja w 1786 roku. Na uwagę badaczy dziejów miasta zasługuje herb przedstawiający św. Jana Chrzciciela. Jest on z jednej strony inny, niż znane heraldyczne wyobrażenia tego świętego, z drugiej jest przykładem koegzystencji dwóch świętych w jednej osadzie, uwzględniając patrona właścicieli miasta − benedyktynów, św. Benedykta z Nursji.

4

Kodeks Baltazara Behema jako świadectwo miejskiej ideologii władzy

51%

Okniński P.

Studia Źródłoznawcze. Commentationes

|

2020

|

vol. 58

EN

The present reflections are devoted to the political and ideological circumstances of the compilation of the so-called Codex of Baltazar Behem, a richly-illuminated cartulary of the municipal council of the city of Cracow from the early years of the 16th century. According to the main argument of the article, the codex was made in 1503–1505 as the foundation of the Cracow city council and expressed the oﬃcial urban ideology of power. The ideological programme of the codex was at the same time a response to political challenges resulting from the reform of state political system under King Alexander Jagiellon.

PL

Niniejsze rozważania dotyczą politycznych i ideowych uwarunkowań sporządzenia kodeksu Baltazara Behema, bogato iluminowanego kopiariusza rady miejskiej Krakowa z pierwszych lat XVI stulecia. Zgodnie z główną tezą artykułu, kodeks Behema powstał w latach 1503–1505 jako fundacja krakowskiej rady miejskiej i wyrażał oficjalną miejską ideologię władzy. Program ideowy kodeksu stanowił również odpowiedź na wyzwania polityczne wywołane reformą ustroju państwowego za panowania Aleksandra Jagiellończyka.

Refine search results

2 Miscellanea Historico-Archivistica

1 Roczniki Teologiczne

1 Studia Źródłoznawcze. Commentationes

2 Sne S.

1 Moskal T.

1 Okniński P.

1 2020

2 2016

1 2015

Städteheraldik Lettlands im Mittelalter

Städteheraldik Lettlands im Mittelalter

Św. Jan Chrzciciel w cieniu św. Benedykta z Nursji. Kartki z dziejów Puchaczowa

Kodeks Baltazara Behema jako świadectwo miejskiej ideologii władzy