Search results

1

Jak stawić czoła nowoczesności? Dyskusja wokół wzorca niemieckiej szlachcianki na łamach „Deutsches Adelsblatt” na przełomie XIX i XX wieku

100%

Szudarek A.

Roczniki Dziejów Społecznych i Gospodarczych

|

2016

|

vol. 76

PL

Artykuł prezentuje poglądy publikowane na łamach niemieckiego tygodnika „Deutsches Adelsblatt” na przełomie XIX i XX w. na temat wpływu przemian społeczno-gospodarczych i postępu cywilizacyjnego na życie szlachcianek. Towarzyszy temu uzupełnienie katalogu zadań i powinności kobiecych o nowe elementy, takie jak lepsza edukacja i możliwość pracy zarobkowej. Budowany w ten sposób wzorzec niemieckiej, nowoczesnej szlachcianki wzmocniony został kontekstem stanowo-nacjonalistycznym, który – w opinii publicystów – czynił kobiety odpowiedzialnymi za przyszłość szlachty i państwa.

2

Komendantka Oddziału Kuriersko-Wywiadowczego I Brygady Legionów. Aleksandra Szczerbińska i towarzyszki broni

89%

Sikorska-Kowalska M.

Acta Universitatis Lodziensis. Folia Historica

|

2019

|

issue 104

109-124

EN

The paper presents the origins and activities of Women’s Courier and Intelligence Unit commanded by Aleksandra Szczerbińska. She became a Head of this Unit after it was retreated from Kielce together with troops of the 1st Brigade on 30th October 1914. This Unit was earlier commanded by Kazimierz Sawicki and was firstly a part of Intelligence Unit in the 1st Infantry Regiment, then in the 1st Brigade. The Unit consisted of 46 women, previous members of Shooting Troops, having few years of military experience. Some of them were also active members of independent political organizations. Bravery and skills of the members of Women’s Courier and Intelligence Unit were strongly appreciated by Józef Piłsudski.

PL

Artykuł omawia powstanie i działalność Żeńskiego Oddziału Kuriersko-Wywiadowczego, na czele którego stała Aleksandra Szczerbińska. Po wycofaniu się z Kielc Oddziałów I Brygady 30 października 1914 r. Aleksandra Szczerbińska „Ola” objęła komendę nad oddziałem kobiecym z rąk Kazimierza Sawickiego. Dowodzony przez nią Żeński Oddział Wywiadowczy jako część Oddziału Wywiadowczego podlegał najpierw I Pułkowi Piechoty Legionów, a następnie I Brygadzie. W oddziale tym służyło 46 kobiet. Były to członkinie Związku i Drużyn Strzeleckich, które miały kilkuletnie wykształcenie wojskowe. W oddziale kuriersko-wywiadowczym służbę pełniły również kobiety należące do politycznych organizacji niepodległościowych. Postawa, odwaga, determinacja wywiadowczyń z Żeńskiego Oddziału Kuriersko-Wywiadowczego wielokrotnie znajdowała uznanie w opiniach Józefa Piłsudskiego.

3

Nineteenth-century women’s egodocuments in the historian’s research workshop. (On the margins of the NPDH project: “Memoirs and letters of Polish authors from the Western Krai (Lithuania, Belarus, Ukraine) 1795–1918”)

75%

MICHALSKA-BRACHA L.

Czasopismo Naukowe Instytutu Studiów Kobiecych

|

2020

|

issue 1(8)

9-23

EN

The paper is devoted to the research on the nineteenth-century women’s diaries, memoirs, and epistolography, carried out in the years 2013– 2017 as part of the international project of the National Program for the Development of Humanities: “Memoirs and letters of Polish authors from the Western Krai (Lithuania, Belarus, Ukraine) in the years 1795–1918”. It discusses the status and role of the nineteenth-century women’s egodocuments in contemporary humanities. The study refers to the importance of autobiographical reflection and cultural perspective, and the major point of reference are selected examples of collections of manuscript letters, memoirs, and diaries of Polish women authors from the so-called Taken Lands1 (Lithuania, Belarus, Ukraine) in the nineteenth century, and those women who were associated with these areas only for a period of time, as well as those who only wrote about the Taken Lands. This article focuses primarily on the collections of manuscripts in Lithuanian and Ukrainian archives and libraries (Wróblewski Library of the Lithuanian Academy of Sciences in Vilnius, Lithuanian State Historical Archives in Vilnius, Central State Historical Archives of Ukraine in Kiev, Vernadsky National Library, Central State Historical Archives of Ukraine in Lviv, V. Stefanyk National Scientific Library).

PL

Artykuł poświęcony jest problematyce badań nad dziewiętnastowieczną literaturą pamiętnikarską oraz epistolografią kobiecą, jakie w latach 2013–2017 prowadzone były w ramach międzynarodowego projektu Narodowego Programu Rozwoju Humanistyki: „Pamiętniki i listy polskich autorów z Ziem Zabranych (Litwa, Białoruś, Ukraina) 1795–1918”. Dyskusji poddano status i miejsce dziewiętnastowiecznych kobiecych egodokumentów we współczesnej humanistyce. Odwołano się do znaczenia refleksji autobiograficznej i perspektywy kulturowej w tych badaniach, za punkt odniesienia przyjmując wybrane przykłady rękopiśmiennych kolekcji listów oraz pamiętników i dzienników polskich autorek pochodzących z tzw. Ziem Zabranych (Litwa, Białoruś, Ukraina) w XIX w. lub tych kobiet, które związane były z tymi terenami wyłącznie przez jakiś okres swojego życia, bądź piszących o Ziemiach Zabranych. W niniejszym artykule uwagę skoncentrowano przede wszystkim na zbiorach rękopiśmiennych litewskich i ukraińskich archiwów i bibliotek (Biblioteka Litewskiej Akademii Nauk im. Wróblewskich w Wilnie, Litewskie Państwowe Archiwum Historyczne w Wilnie, Centralne Państwowe Archiwum Historyczne Ukrainy w Kijowie, Biblioteka Narodowa im. W. Wernadskiego, Centralne Państwowe Archiwum Historyczne Ukrainy we Lwowie, Biblioteka Naukowa im. W. Stefanyka).

4

Zanim powstała paryska „Kultura”. Przedwojenne lata Zofii Hertz (1910–1939)

75%

Łabno K.

Res Gestae. Czasopismo Historyczne

|

2016

|

vol. 3

152-169

PL

This article has a biographical character. It tells about the years of Zofia Hertz’s life since her birth until the outbreak of World War II, before she became a co-founder (with Jerzy Giedroyc) of Literary Institute in Maisons-Laffitte (important institution of Polish emigration after World War II that promoted Polish literature among Western intellectuals) and “Kultura”. The article describes unknown fragments of Zofia Hertz’s life. Zofia Hertz was born in Warsaw in 1910. She lived there until her mother’s death. Later she moved to Łódź. She graduated in 1928 and started a law studies at the University in Warsaw. After the firrst year of studied she returned to Łódź. Then she started to work in a notary’s oce. Aer she passed the state exam for notary she became the first woman notary in Poland. In 1939 she married a successful entrepreneur Zygmunt Hertz. Together in the future they will bound themselves with the Literary Institute at Maisons-Laffitte.

5

Kobiety w powstaniu styczniowym w świetle historiograi powstańczej 1863‒1918

75%

Dutka W.

Studia Gdańskie

|

2012

|

issue 31

265-276

PL

W artykule dokonano analizy dyskusji w polskiej historiogra i powstańczej w latach 1864‒1918 nt. zaangażowania polskich kobiet w powstanie styczniowe. Większość uczestników dyskursu dostrzegała, że kobiety wpływały na formowanie ideologii patriotycznej w okresie przedpowstaniowym. Prezentowano je w stereotypowy sposób jako „Matki Polki”. Przykładem wyidealizowanej postaci jest Anna Henryka Pustowójtówna, córka carskiego generała, wychowana w polskim duchu przez matkę, a w czasie powstania (w marcu 1863 r.) adiutantka Mariana Langiewicza. Nieliczne krytyczne głosy pochodzą w przeważającej mierze ze środowiska ugodowego, bliskiego lojalizmowi.

EN

The text is a research proposal of the question how Polish historiography saw the problem of involvement of the Polish women in 1863 national uprising against Russia. The analysis is basically founded on the strong popular direction in the Polish historiography of that particular time. Most of the historians who participated in the discourse were not professional and that is why their opinions seemed to present the point of view of the ordinary people. The paper is analyzing the historiography in the context of popular mythology: Polish women were sacricing their own life and happiness for the love of the partitioned fatherland. Indeed, after analyzing the popular discourse most of the authors were looking at the problem in a mythological way (Stella-Sawicki, Bogusławska, Gawroński-Rawita), only few of them, from the loyalist option, like Przyborowski or Koźmian were very critical to the question of participation of women in the uprising. They agreed that women were very enthusiastic in the time of preparation of uprising, but their involvement only strengthened the negative consequences of it.

6

Badania nad historią kobiet w Polsce XVI–XVIII wieku w latach 2011–2020. Niezmienna atrakcyjność, ale czy nowe pytania?

71%

Kuklo C.

Acta Universitatis Lodziensis. Folia Historica

|

2020

|

issue 107

13-57

EN

Research into the place of women in history, feminism and gender is conducted in many countries of the world, now has a wide reach and is already characterized by an avalanche of literature. The article discusses the achievements of research on the history of women on Polish lands in the early modern period, in the second decade of the 21st century. It reviews several groups of source publications devoted to women in the 16th–18th century (memoirs, diaries and travel journals, correspondence, wills), which always affect the intensity of historical research. The review of monographic achievements of women’s historiography of the last decade is presented in three conventional, extensive theme blocks: women in the family and beyond it (body, sexuality, love and emotions as well as intra-family relations); their education and knowledge, work in towns and in the country, as well as conflicts with law; and the third: women’s participation in politics, culture and religion. The work suggests the further development of women studies in terms of the number of studies and the research problems. It also draws attention to the need for new research methods in the historian’s workshop, such as social network analysis (SNA), proposed by sociologists, and successfully applied already in Western historical science. The author signalizes certain gaps in research in the history of women in the old-Polish period, which are also quite numerous for the next two centuries, and suggests an urgent need for writing a research-based synthesis of the history of women in Polish lands.

PL

Badania nad miejscem kobiet w historii, feminizmem i gender prowadzone są w wielu krajach świata, mają obecnie szeroki zasięg i charakteryzują się już wręcz lawinowym przyrostem literatury. Na tym tle artykuł charakteryzuje dorobek badań dotyczących historii kobiet na ziemiach polskich we wczesnej dobie nowożytnej, powstały w drugim dziesięcioleciu XXI w. Autor dokonuje w nim przeglądu różnych grup wydawnictw źródłowych zarówno poświęconych kobietom, jak i przez nie wytworzonych w XVI–XVIII w. (pamiętniki, diariusze i dzienniki podróży, korespondencja, testamenty), które zawsze wpływają na intensywność badań historycznych. Z kolei przegląd monograficznych osiągnięć historiografii kobiecej ostatniego dziesięciolecia został zaprezentowany w trzech umownych, rozbudowanych, blokach tematycznych: kobiety w rodzinie i poza nią (ciało, seksualność, miłość i emocje oraz relacje wewnątrzrodzinne); ich edukacja i wiedza, praca w miastach i na wsi oraz konflikty z prawem, i jako trzeci – udział kobiet w polityce, kulturze i religii. Praca wskazuje na dalszy rozwój studiów kobiecych w sensie przyrostu liczby prac i poruszanej problematyki. Zwraca także uwagę na potrzebę stosowania nowych metod badawczych w warsztacie historyka, jak np. metody analizy sieci społecznych (Social Network Analysis – SNA), zaproponowanej przez socjologów, i z powodzeniem stosowanej już w zachodniej nauce historycznej. Autor sygnalizując niektóre luki badawcze w historii kobiet w dobie staropolskiej, których nie brakuje także dla dwóch następnych stuleci, wskazuje na pilną potrzebę napisania naukowej syntezy dziejów kobiet na ziemiach polskich.

7

O potrzebie transnarodowego spojrzenia na „kwestię kobiecą” pod zaborem pruskim na przełomie XIX i XX wieku

63%

Szudarek A.

Czasopismo Naukowe Instytutu Studiów Kobiecych

|

2020

|

issue 1(8)

24-49

PL

W dotychczasowych badaniach nad „kwestią kobiecą” pod zaborem pruskim dominowało podejście narodowe. Polki ukazywane były jako strażniczki tożsamości narodowej, których nie interesowała walka o prawa kobiet. Aktywność Niemek nie była dotąd przedmiotem badań i informacje o niej ograniczały się do wskazania ich nacjonalistycznego zaangażowania. Ukształtował się więc obraz kobiet obu narodowości żyjących w sąsiedztwie, ale w dwóch wrogich wobec siebie społeczeństwach. Nowsze wyniki badań ujawniły jednak przypadki współpracy. Ich analiza wymaga przyjęcia odmiennej perspektywy analitycznej, a więc odejścia od paradygmatu konfliktu i wykorzystania możliwości, jakie daje zwrot transnarodowy w badaniach historycznych. Historia transnarodowa zajmuje się wszystkim, co przepływa i krzyżuje się ponad państwami i społeczeństwami, a więc także koncepcjami, które aktywizowały kobiety do działania. Pozwala więc szukać wspólnych przestrzeni Polek i Niemek pod zaborem pruskim, które mogły powstawać w ramach pewnej wspólnoty wartości związanej z dążeniem do rozwiązania „kwestii kobiecej”.

EN

So far the research on the “woman question” under the Prussian partition has been dominated by the national paradigm. Through it Polish women were presented as female guardians of the national identity who were not interested in the battle for women’s rights. On the other hand, there has been no research on the engagement of German women and information about it was limited to their commitment to nationalism. Therefore an image emerged in which those women were depicted as coming from two neighbouring but hostile nationalities and societies. However, the most recent research revealed that some cases of cooperation existed. In order to analyse them, however, we need to use another analytical perspective: abandon the paradigm of conflict and instead take the opportunities brought about by the transnational turn in historical research. Transnational history deals with everything that floats and meets beyond the borders of states and societies, and that also includes the concepts that mobilised women to get involved. Therefore it allows to discover common ground for Polish and German women under the Prussian partition that might have laid foundations for a community of shared values to address the “woman question”.

8

„My nie jesteśmy: ty i ja. My jesteśmy czegoś katastrofalną tylko konsekwencją”. Maria Jehanne Wielopolska pisze historię kobiet

63%

Lewenstam A.

Napis. Pismo poświęcone literaturze okolicznościowej i użytkowej

|

2012

|

issue 18

175-190

EN

Virginia Woolf said in 1927 that women should finally write the history from the beginning, because this one already written is seen from the male perspective and, in fact, is the history of men. In such history there is no space for women. In the later feminist research even a deconstruction of the very word 'history' — understood as 'his' — 'story' (his history/story) — was proposed, and a replacement by a word 'herstory' (her history/story). The article deals with the history written, as if, from scratch, which gives voice to the mute participants of events. Therefore, women are made the foreground figures of history. The text refers to contemporary feminist researchers, undertaking the problem of female historiography, such as Joan Kelly, Joan W. Scott, Natalie Zemon Davis, or Ewa Domańska. The protagonist of these considerations will be Maria Wielopolska, a writer working in the late of the 19th and 20th centuries, whose reflections about women and their place in the world turn out to be very modern. Breaking with conventions of writing history in which a key role is played by men, Wielopolska shows women who have an impact on the course of history, but also, and perhaps above all, on the fate of the men presented in the background of a great history. The author in her texts depicts domineering women, with strong characters, who can be just as dangerous, violent and torn by passions, like men. Her heroines are very often determined and ready to fight for what is their own at all costs: “patrycyuszki zwodne, renesansowe duchessy, […] dusze jagnięce, białoruniste i krogulcze” — as the author calls them. There are no embarrassing issues for Wielopolska — women’s body, sexuality, brutality of men, unwanted marriage, duplicity of the secular and ecclesiastical authorities, political games — these are the problems that are touched by the author, totally ignoring public criticism, as well as social and cultural taboo. The aim of the article will be to present the work of this very modern and brave writer with a focus on a specific philosophy of history, which she managed to create in the works devoted to women and their history.

9

Problemy organizacyjne kobiecego ruchu kombatanckiego w II Rzeczypospolitej

63%

Sikorska M.

Przegląd Historyczno-Wojskowy

|

2022

|

vol. XXIII (LXXIV)

|

issue 3(281)

93-118

EN

The article discusses the activities of the female veteran’s movement in the Second Polish Republic. Organizational problems associated with the activities of the movement are analyzed, with particular emphasis being placed on internal ideological disputes that existed within the movement, which intensified after 1926. Issues surrounding Polish representation on the international stage are also analyzed. One of the most important aspects concerning the organization and functioning of the female veterans’ movement was the establishment in 1925 of the Fédération Interallié des Ancies Combatttants Auxiliaire (FIDAC Aux.). Poland was initially represented at FIDAC Aux. by organizations associated with the political movement Endecja. Th is situation changed in the early 1930s, aft er the Piłsudski camp gained control of the veteran’s movement. Between 1932–1933, the Polish female representation in FIDAC Aux. was restructured to include organizations associated with the Polish Legions that fought during World War I, with Aleksandra Piłsudska and General Roman Górecki playing a key role in these transformations.

DE

In diesem Aufsatz wird der Versuch unternommen, die Aktivitäten der Veteranenbewegung der Frauen in der Zweiten Polnischen Republik zu erörtern. Sie analysiert die organisatorischen Probleme der Tätigkeit von Frauen-Veteranenorganisationen. Ein besonderes Augenmerk wurde auf die Aspekte der internen ideologischen Auseinandersetzungen innerhalb der polnischen Veteranenbewegung gelegt, die sich nach 1926 verschärft en, sowie auf die Fragen der Vertretung Polens in der Szene der internationalen Bewegung. Einer der wichtigsten Aspekte der Organisation und der Funktionsweise der Frauenkämpferinnenbewegung war die Gründung der internationalen Organisation Fédération Interallié des Ancies Combatttants Auxiliaire (FIDAC Aux.) im Jahr 1925. Polen, Seit Anfang der FIDAC Aux. wurde Polen on Organisationen vertreten, die mit den Nationaldemokraten verbunden waren. Die Situation änderte sich zu Beginn der 1930er Jahre, als das Piłsudski-Lager die Macht in der Veteranenbewegung übernahm. In den Jahren 1932–1933 wurde die polnische Frauenorganisation FIDAC Aux. neu organisiert und nahm Organisationen auf, die während des Ersten Weltkriegs mit den polnischen Legionen verbunden waren. Eine Schlüsselrolle in diesem Wandel spielten General Roman Górecki und Aleksandra Piłsudska.

PL

W artykule została podjęta próba omówienia działalności kobiecego ruchu kombatanckiego w II Rzeczpospolitej Polskiej. Analizie poddane zostały problemy organizacyjne działalności kobiecych organizacji kombatanckich. Szczególny nacisk został położony na aspekty wewnętrznych sporów ideologicznych w łonie polskiego ruchu kombatanckiego, które nasiliły się po 1926 r. oraz kwestie reprezentacji Polski na forum ruchu międzynarodowego. Jednym z najważniejszych aspektów organizacji oraz funkcjonowania kombatanckiego ruchu kobiecego było utworzenie w 1925 r. międzynarodowej organizacji Fédération Interallié des Ancies Combatttants Auxiliaire (FIDAC Aux.). Polskę od początku istnienia FIDAC Aux. reprezentowały organizacje związane z endecją. Sytuacja uległa zmianie na początku lat trzydziestych XX w., po przejęciu władzy w ruchu kombatanckim przez obóz piłsudczykowski. W latach 1932–1933 nastąpiła reorganizacja polskiej żeńskiej organizacji FIDAC Aux., która przyjęła w swoje szeregi organizacje związane w czasie I wojny światowej z Legionami Polskimi. Kluczową rolę w tych przemianach odegrali gen. Roman Górecki oraz Aleksandra Piłsudska.

10

Tłumaczenie popularnonaukowe na temat ideałów kobiecości w epoce wiktoriańskiej – przegląd wybranych technik wraz z uzasadnieniem przydatności przekładu

63%

Filipow E.

Translatorica & Translata

|

2021

|

vol. 2

69-84

EN

The paper aims at (1) presenting several difficulties that may be encountered in the process of translation of a popular-science text about history, and (2) giving reasons why this kind of a text is worth to pay attention to. I assume that the translation may serve an educational purpose as an example text used in teaching future translators and developing their translation skills. The translated version of the text into Polish may be a source of information in the field of social history, and more precisely in the field of research in the history of women in Victorian era. The author of the article on ideals of womanhood in the Victorian Britain is Lynn Abrams – a historian at the University of Glasgow. The article was published in 2001 on the BBC website that deals with popularizing the history of Great Britain. I intend to disseminate this text in popular-science magazine that deals with social history or gender history as a source of knowledge about social, cultural and political living conditions of women in Victorian era.

PL

Celem artykułu jest przedstawienie przykładowych trudności, jakie mogą się wiązać z tłumaczeniem tekstu popularnonaukowego o tematyce historycznej oraz podanie powodów, dla których tego rodzaju tekst może zasługiwać na uwagę polskich czytelników. Zakładam, że samo tłumaczenie może pełnić funkcję edukacyjną jako przykładowy tekst wykorzystywany w szkoleniu z doskonalenia warsztatu z zakresu przekładu osób przygotowujących się do pracy w zawodzie tłumacza pisemnego. Sam zaś tekst udostępniony polskiemu czytelnikowi może stanowić źródło informacji z zakresu historii społecznej, a dokładnie badań nad historią kobiet w epoce wiktoriańskiej. Autorką tekstu o ideałach kobiecości w wiktoriańskiej Brytanii jest Lynn Abrams. Artykuł historyczki wykładającej obecnie na Uniwersytecie w Glasgow ukazał się w 2001 roku na stronie internetowej BBC poświęconej popularyzowaniu wiedzy o historii Wielkiej Brytanii. Zamierzam rozpowszechnić ten tekst jako źródło wiedzy o społecznych, kulturowych i politycznych warunkach życia kobiet w epoce wiktoriańskiej w czasopiśmie popularnonaukowym zajmującym się tematyką historii społecznej lub historii gender.

11

Janina Jasicka i jej „archiwum zapośredniczone” Zarządu Wojewódzkiego Ligi Kobiet w Krakowie

63%

Klich-Kluczewska B.

Czasopismo Naukowe Instytutu Studiów Kobiecych

|

2021

|

issue 2(11)

117-127

PL

Artykuł jest poświęcony wyjątkowemu pod względem formy i zawartości archiwum powojennego krakowskiego Wojewódzkiego Zarządu Ligi Kobiet, jakim jest zbiór dokumentów różnego charakteru i pochodzenia, zachowany w spuściźnie Janiny Jasickiej w Archiwum Narodowym w Krakowie. Ta niejednorodna kolekcja określona została mianem „archiwum zapośredniczonego”, ponieważ jest ono zaprzeczeniem tradycyjnego, uporządkowanego archiwum instytucjonalnego, a jego kształt jest wynikiem świadomych wyborów pośrednika, czyli kronikarki Zarządu. Przypadkowość zachowanych materiałów powoduje, że w zbiorach znajdujemy np. nieobecne w innych archiwach unikatowe fotografie czy też czynione prawdopodobnie tylko na prywatny użytek notatki o poszczególnych działaczkach.

EN

The article is devoted to the unique in terms of form and content archive of the post-war Krakow Provincial Board of the League of Women, which is a collection of documents of various nature and origin, preserved in the legacy of Janina Jasicka in the National Archives in Krakow. This heterogeneous collection has been called the “mediated archive” because it is a contradiction to the traditional, structured institutional archive, and its shape is the result of the deliberate choices of the intermediary, i.e. the chronicler of the Management. The randomness of the preserved materials means that the collections include, for example, unique photographs that are absent from other archives, or, for example, notes about individual activists, probably made only for private use.

12

Działalność Ligi Kobiet na Białostocczyźnie w latach 1945–1989, ss. 456

63%

Zaniewska A.

Czasopismo Naukowe Instytutu Studiów Kobiecych

|

2023

|

issue 1(14)

273-282

EN

Doctoral dissertation „The activity of the Women’s League in the Białystok region in the years 1945–1989”, written under the supervision of prof. dr hab. Małgorzata Dajnowicz, deals with the activity of a mass women’s organization operating in the period of People’s Poland. The aim of the work was to show the evolution of the activities undertaken by the Women’s League in the north-eastern part of People’s Poland in the light of socio-political and economic conditions in the country. The self-report of the doctoral dissertation covers the main assumptions of the doctoral dissertation, the source materials and research methods used, the structure of the work and final conclusions.

PL

Rozprawa doktorska „Działalność Ligi Kobiet na Białostocczyźnie w latach 1945‒1989”, napisana pod kierunkiem prof. dr hab. Małgorzaty Dajnowicz, podejmuje tematykę aktywności masowej organizacji kobiecej w okresie Polski Ludowej. Celem pracy było ukazanie ewolucji działalności podejmowanej przez Ligę Kobiet w północno-wschodniej części Polski Ludowej w świetle uwarunkowań społeczno-politycznych i gospodarczych w kraju. Autoreferat rozprawy doktorskiej obejmuje swym zakresem główne założenia rozprawy doktorskiej, wykorzystane materiały źródłowe i metody badawcze, strukturę pracy oraz wnioski końcowe.

13

„Wedle ideału Klaudynek…”. Wizerunek dziewiętnastowiecznej Polki w piśmiennictwie historycznym Antoniny Machczyńskiej

63%

Michalska-Bracha L.

Czasopismo Naukowe Instytutu Studiów Kobiecych

|

2023

|

issue 1(14)

29-52

EN

The subject of this article is concerned with the characteristics of the social activity of Antonina Machczyńska (1832[37]–1919), a Lviv social and educational activist, for women’s equal rights at the turn of the19th and 20th centuries. Machczyńska’s memoirs from 1860–1919, stored in the Warsaw and Lviv collections, as well as her journalistic and historical works were analyzed. Particular attention was focused on the analysis of the well-known historical sketch written by her for the Women’s Work Exhibition in Prague in 1912, entitled: “Polish Woman”, which she devoted entirely to discussing the history of Polish women from the earliest times to the present. Referring to the emancipatory aspirations of Polish women and her own life experiences, Machczyńska presented a specific image of 19th century women, focused on the motif of Klaudines – women active in the Klaudyna (née Działyńska) Potocka Society.

PL

Problematyka artykułu dotyczy charakterystyki działalności społecznej Antoniny Machczyńskiej (1832[37]–1919), lwowskiej działaczki społecznej i oświatowej, na rzecz równouprawnienia kobiet na przełomie XIX i XX w. Analizie poddana została literatura pamiętnikarska Machczyńskiej z lat 1860–1919, przechowywana w zbiorach warszawskich i lwowskich, oraz jej twórczość publicystyczna i historyczna. Szczególną uwagę skoncentrowano na analizie znanego szkicu historycznego napisanego przez nią na Wystawę Pracy Kobiet w Pradze w 1912 r. pt. Kobieta polska, który w całości poświęciła omówieniu historii kobiet polskich od czasów najdawniejszych po współczesne. Machczyńska, odwołując się do emancypacyjnych dążeń Polek oraz własnych doświadczeń życiowych, zaprezentowała określony wizerunek dziewiętnastowiecznych kobiet, skoncentrowany na motywie klaudynek – kobiet działających w Towarzystwie im. Klaudyny z Działyńskich Potockiej.

14

Между личным пространством и явностью жизни. Дворянки в Польском Королестве на рубеже XIX и XX веков

63%

Kostrzewska E. M.

Studia z Historii Społeczno-Gospodarczej XIX i XX Wieku

|

2016

|

vol. 16

59-78

PL

Ziemianki Królestwa Polskiego z przełomu XIX i XX wieku należały, do wciąż jeszcze elitarnej grupy społecznej, o której chętnie dyskutowano na łamach prasy, wystawiano laurki lub potępiano. Jednocześnie pozostawiły po sobie bogatą bazę źródłową, pozwalającą przyjrzeć się ich prywatnemu, codziennemu życiu. Wyłaniający się ze zróżnicowanych źródeł obraz jest tym ciekawszy, że w omawianym czasie przewartościowaniu uległy granice prywatności i jawności życia, to co prywatne coraz częściej stawało się publiczne. Miłość i ciało plasowały się między tabu a afirmacją. A wszystko to znajdowało odzwierciedlenie w „tańczących ścianach dworu” i rewolucjach budowlanych przeprowadzanych przez panie domu podążające za modą, ale też pragnące zwiększenia komfortu życia i zachowania jego intymności. Przełom wieków XIX i XX z zamykaną epoką wiktoriańską i obecnym modernizmem był czasem chaosu społeczno-obyczajowego i przemian w kulturze, a spojrzenie na świat ziemianek może być jednym z punktów opisu tego procesu.

EN

Polish Kingdom landladies from the late nineteenth and early twentieth century belonged continually to an elite social group, which was eagerly discussed over in press, written cards about or condemned. At the same time landladies left a lot of information sources behind themselves, allowing to look back at their private everyday life. Emerging from diverse sources, the picture is even more curious because at that time, the boundaries of privacy and publicity of private life, became redefined. Love and body and were placed between taboo and affirmation. All of this was reflected in the “dancing walls of the court” and the revolutions of building constructions carried out by housewives who followed the fashion, but also wished to enhance the quality of life at the same time wanted to preserve their intimacy. The turn of the nineteenth and twentieth centuries, with fading Victorian era and current modernism was a time of chaos and both social and moral and changes in culture and a look at the landladies’ world may be one of the points that describe the very problem.

RU

-

15

Posłanki na Sejm PRL II kadencji (1957–1961). Cechy socjopolityczne i aktywność poselska

63%

CHROBACZYŃSKA-PLUCIŃSKA E.

Czasopismo Naukowe Instytutu Studiów Kobiecych

|

2019

|

issue 2(7)

59-76

PL

Autorka koncentruje się na analizie cech socjopolitycznych i kierunkach aktywności parlamentarnej posłanek zasiadających w Sejmie PRL II kadencji (1957–1961). Z jednej strony celem badań jest charakterystyka posłanek z uwzględnieniem takich kryteriów, jak wiek, wykształcenie, zawód, orientacja polityczna, a także przynależność do klubów i kół poselskich. Z drugiej zaś przeanalizowano obszary aktywności w wybranych komisjach parlamentarnych, składane interpelacje oraz zagadnienia poruszane w przemówieniach sejmowych. Autorka chciałaby częściowo wypełnić lukę w najnowszych badaniach nad historią kobiet w okresie PRL. W sferze metodologii odwołano się do krytycznej analizy treści. Podstawę źródłową stanowią biuletyny prasowe, sprawozdania stenograficzne z posiedzeń sejmu oraz dokumenty zgromadzone w archiwach.

EN

The author focuses on analysing socio-political characteristics and trends in the parliamentary activity of female MPs serving in the Polish People’s Republic Sejm of the second mandate (1957–1961). On the one hand, her research aims at characterising those MPs taking into account such criteria as age, education, profession, political orientation as well as membership in political groups and circles. The other aspect of the research concerns the areas of their activity in selected parliamentary committees, the parliamentary questions they submitted and the subjects raised by them in parliamentary speeches. The author seeks, if only partially, to fill the gap in most recent studies of women’s history in the period of the Polish People’s Republic (PPR). In terms of methodology, critical content analysis is used. The source base is press bulletins, stenographic transcripts of Sejm sittings and archive documents.

16

Antropologia feministyczna i historia kobiet a onomastyka – miejsca wspólne… (na przykładzie chrześcijańskich imion żeńskich obecnych w nazwach miejscowych)

63%

Skowronek K.

Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia Linguistica

|

2019

|

issue 14

218-234

XX

The article is a fragment of the research project Names as the basis of Polish toponyms, conducted in the Department of Onomastics in the Institute of Polish Language in Kraków. It is also a continuation of the discussion on the opportunities of using the category of gender in onomastics. The aim of the text is to highlight the presence of several Christian female names in structures of Polish toponyms, to describe their frequency, chronology and popularity. The author indicates various cultural and social factors facilitating (or not) the use of such toponyms in Poland. She interprets the creation of such toponyms (especially later) as a sign of increasing presence of women in the public and institutional sphere. The interpretation framework of this anthroponymic and toponymic material includes feminist anthropology and historical anthropology (especially the history of women).

17

Dyskusje o wpływie wojny na emancypację kobiet w prasie kobiecej dwudziestolecia międzywojennego

63%

Sierakowska K.

Dzieje Najnowsze

|

2021

|

vol. 53

|

issue 1

41-53

EN

The text attempts to present how the Great War’s impact on emancipation processes and changes in the relationship between the genders were seen in the women’s press. An analysis was conducted of the series of articles by Cecylia Walewska entitled ‘The differentiation of the female type after the war’, published in the weekly Bluszcz in 1927; the series has been confronted with other voices appearing in the interwar press and with the realities of life at that time.

PL

Tekst zawiera próbę odpowiedzi na pytanie, jak na łamach prasy kobiecej dwudziestolecia międzywojennego widziano wpływ Wielkiej Wojny na procesy emancypacyjne i zmianę relacji między płciami. Analizie poddano cykl artykułów Cecylii Walewskiej, pt. Zróżniczkowanie się typu kobiecego po wojnie, publikowanych na łamach „Bluszczu” w 1927 r. Skonfrontowano je z innymi głosami pojawiającymi się w prasie międzywojennej oraz z realiami ówczesnego życia.

18

Historia życiorysami pisana. Słów kilka o typowo-nietypowym słowniku biograficznym Małgorzaty Dajnowicz, Marcina Siedleckiego, Wiesława Wróbla, pt. „Słownik biograficzny kobiet kultury. Białystok i województwo podlaskie”

63%

Kostrzewska E. M.

Studia z Historii Społeczno-Gospodarczej XIX i XX Wieku

|

2018

|

vol. 19

221-229

19

Academic emancipation of women. Scholarly careers of Polish female historians (nineteenth and twentieth century) – case study

63%

Kolbuszewska J.

UR Journal of Humanities and Social Sciences

|

2020

|

issue 2(15)

56-69

EN

This article is an attempt to bridge the gap existing in the current scientific reflection. Unlike in the United States and Western Europe, in Poland and other countries of the region no comprehensive reflection on the historical condition of women in science, their contribution to the development of individual disciplines, or individual mechanisms that affect the course of women’s careers etc. has been undertaken. The author presents the struggles of Polish women fighting for access to higher education, outlines the obstacles that had had to be overcome before the university doors were finally opened to female-scholars (which only happened at the end of the nineteenth century). Next, the first scientific achievements of female humanists were presented in the field of history. The experience of Polish female historians could be generalized. Their careers reflected the experiences of other women in science from Central and Eastern Europe in the nineteenth and twentieth century. The text consists of three parts; an introductory part shows women’s struggle for higher education. A second is dedicated to women – pioneers of scientific autonomy in the field of Polish history. The author presents the problem in chronological order including two epochs: the interwar period and the period of so-called real socialism. The third part contains conclusions and refers to the contemporary situation in Polish science.

PL

Artykuł stanowi próbę uzupełnienia luki w polskiej refleksji naukowej. W przeciwieństwie do Stanów Zjednoczonych i Europy Zachodniej w Polsce i innych krajach regionu brak kompleksowego historycznego namysłu nad kondycją kobiet w nauce, ich wkładem w rozwój poszczególnych dyscyplin lub indywidualnych mechanizmów wpływających na przebieg akademickiej kariery kobiet itp. Autorka w sposób syntetyczny zarysowuje zmagania Polek walczących o dostęp do szkolnictwa wyższego; wskazuje przeszkody, które musiały zostać pokonane, zanim drzwi akademii zostały otwarte dla kobiet-uczonych (co miało miejsce w Galicji w 1897 r.). Następnie zaprezentowane zostały losy oraz pierwsze osiągnięcia naukowe humanistek na przykładzie nauki historycznej. Doświadczenia polskich historyczek można uogólnić. Ich kariery odzwierciedlały bowiem to, co było udziałem kobiet w nauce krajów Europy Środkowo-Wschodniej w XIX i XX wieku. Tekst składa się z trzech części. W partii wprowadzającej autorka pokazuje walkę kobiet o dostęp do szkolnictwa wyższego. Część zasadnicza poświęcona została kobietom – pionierkom naukowej autonomii w dziedzinie historii. Przedstawia problem w porządku chronologicznym obejmującym dwie epoki: okres międzywojenny i czasy PRL-u. Trzecia część zawiera wnioski i odnosi się do współczesnej sytuacji kobiet w polskiej nauce.

20

Równouprawnienie płci w debacie parlamentarnej Sejmu Ustawodawczego 1947–1952. Zarys problemu

62%

Chrobaczyńska-Plucińska E.

Acta Universitatis Lodziensis. Folia Sociologica

|

2019

|

issue 70

17-38

EN

The article contains an analysis of the nature of the parliamentary debate concerning equal rights of men and women – including protection of children’s rights – that took place at the Polish Legislative Sejm in the period from 1947 to 1952. The discussion offered here applies the method of critical analysis of the content of available source material as well as the biographical method seeking to answer the questions who were the female MPs fighting for women’s rights in the period of Stalinism and whether their activity proved their agency. The source basis is transcripts of Sejm sittings, the press and literary memoirs. Female MPs such as M. Jaszczukowa, E. Pragierowa, I. Sztachelska, S. Garncarczyk and Z. Tomczyk were seeking to amend legislation so as to ensure the practical implementation of the gender equality principle. That was also a flagship slogan of the new communist people’s authorities at the start of the period known in historiography as Poland’s Stalinisation. Standards and regulations were debated that were to constitute a legal environment, and thus to make it possible for women to be active in various fields on an equal footing with men. The discord between postulates justified by ideology and cultural norms did not stop legislative amendments. The female MPs initiating that change could have felt the sense of agency and their actions certainly contributed to other changes towards gender equality in Poland of that time.

PL

Artykuł zawiera analizę charakteru debaty sejmowej dotyczącej równouprawnienia kobiet i mężczyzn, z uwzględnieniem problematyki ochrony praw dzieci, która toczyła się w Sejmie Ustawodawczym RP w latach 1947–1952. W podjętych rozważaniach wykorzystano metodę krytycznej analizy treści dostępnych materiałów źródłowych oraz metodę biograficzną, poszukując odpowiedzi na pytanie, kim były posłanki walczące o prawa kobiet w okresie stalinizmu, a także, czy ich aktywność nosiła znamiona sprawczości? Podstawę źródłową stanowią sprawozdania stenograficzne z posiedzeń sejmu, prasa oraz literatura wspomnieniowa. Intencją posłanek, m.in. M. Jaszczukowej, E. Pragierowej, I. Sztachelskiej, S. Garncarczykowej oraz Z. Tomczyk, była realizacja postulatu zmiany przepisów prawnych w taki sposób, aby zasada równouprawnienia kobiet stała się możliwa w praktyce. Było to również sztandarowe hasło przedstawicieli nowej, komunistycznej władzy ludowej i jednocześnie początek okresu określanego w historiografii mianem stalinizacji kraju. Procedowano normy i przepisy, które miały stworzyć warunki prawne, a tym samym urealnić możliwość podejmowania przez kobiety aktywności na różnych polach na równi z mężczyznami. Istniejący dysonans pomiędzy postulatami uprawomocnianymi ideologią a normami kulturowymi nie przeszkodził w nowelizacji prawa. Posłanki inicjujące te zmiany mogły mieć poczucie sprawstwa, a ich działania z pewnością przyczyniły się do zmian na rzecz równouprawnienia płci w Polsce tego okresu.

Refine search results

Jak stawić czoła nowoczesności? Dyskusja wokół wzorca niemieckiej szlachcianki na łamach „Deutsches Adelsblatt” na przełomie XIX i XX wieku

Komendantka Oddziału Kuriersko-Wywiadowczego I Brygady Legionów. Aleksandra Szczerbińska i towarzyszki broni

Nineteenth-century women’s egodocuments in the historian’s research workshop. (On the margins of the NPDH project: “Memoirs and letters of Polish authors from the Western Krai (Lithuania, Belarus, Ukraine) 1795–1918”)

Zanim powstała paryska „Kultura”. Przedwojenne lata Zofii Hertz (1910–1939)

Kobiety w powstaniu styczniowym w świetle historiograi powstańczej 1863‒1918

Badania nad historią kobiet w Polsce XVI–XVIII wieku w latach 2011–2020. Niezmienna atrakcyjność, ale czy nowe pytania?

O potrzebie transnarodowego spojrzenia na „kwestię kobiecą” pod zaborem pruskim na przełomie XIX i XX wieku

„My nie jesteśmy: ty i ja. My jesteśmy czegoś katastrofalną tylko konsekwencją”. Maria Jehanne Wielopolska pisze historię kobiet

Problemy organizacyjne kobiecego ruchu kombatanckiego w II Rzeczypospolitej

Tłumaczenie popularnonaukowe na temat ideałów kobiecości w epoce wiktoriańskiej – przegląd wybranych technik wraz z uzasadnieniem przydatności przekładu

Janina Jasicka i jej „archiwum zapośredniczone” Zarządu Wojewódzkiego Ligi Kobiet w Krakowie

Działalność Ligi Kobiet na Białostocczyźnie w latach 1945–1989, ss. 456

„Wedle ideału Klaudynek…”. Wizerunek dziewiętnastowiecznej Polki w piśmiennictwie historycznym Antoniny Machczyńskiej

Между личным пространством и явностью жизни. Дворянки в Польском Королестве на рубеже XIX и XX веков

Posłanki na Sejm PRL II kadencji (1957–1961). Cechy socjopolityczne i aktywność poselska

Antropologia feministyczna i historia kobiet a onomastyka – miejsca wspólne… (na przykładzie chrześcijańskich imion żeńskich obecnych w nazwach miejscowych)

Dyskusje o wpływie wojny na emancypację kobiet w prasie kobiecej dwudziestolecia międzywojennego

Historia życiorysami pisana. Słów kilka o typowo-nietypowym słowniku biograficznym Małgorzaty Dajnowicz, Marcina Siedleckiego, Wiesława Wróbla, pt. „Słownik biograficzny kobiet kultury. Białystok i województwo podlaskie”

Academic emancipation of women. Scholarly careers of Polish female historians (nineteenth and twentieth century) – case study

Równouprawnienie płci w debacie parlamentarnej Sejmu Ustawodawczego 1947–1952. Zarys problemu