Search results

1

Szkoła Juliusza Nowaka-Dłużewskiego. Powinowactwa historycznoliterackie

100%

Podgórski W. J.

Tematy i Konteksty

|

2013

|

vol. 8

|

issue 3

363-374

EN

Juliusz Nowak-Dłużewski (31.03.1893, Goszcza – 19.04.1972, Warszawa), a literary scholar and historian, a teacher in secondary schools in Kielce and Warszawa. He did Polish Studies and his PhD in 1932 at the Jagiellonian University in the care of his promoter, Professor Ignacy Chrzanowski. During World War II he lectured at Kielce branch of Polish Studies of University of Western Lands. After the war he habilitated in Toruń on the basis of his monograph dedicated to priest Stanisław Konarski, afterwards, he took a job as a substitute for a Professor at Catholic University of Lublin and as an associate professor at University of Warsaw. His teaching and pedagogic service bore fruit in 1938 in the form of the Gold Cross of Merits. Post-war frameworks of reconstruction and the effort of the preservation from destruction of post-courtly collections from the position of the director of the National Museum in Kielce resulted in the Order of Polonia Restituta (1963). Finally, Nowak-Dłużewski’s research and development works met with recognition from the jury of the Włodzimierz Pietrzak Literary Award two times (1964, 1967). The memoir dedicated to Professor J. Nowak-Dłużewski develops from his student’s conviction about the perfection of his didactic and educational mission performed by him with devotion during the difficult times when Communism was on the rampage. We experienced Professor’s special care and foresight in the last decade of his life (1962-1972), when he resolved to “remake us into angels” by destining us for creative work in conditions close to monastic closure – in the team of a PhD seminary. A doubtless protagonist of the given text is our Master, Professor Juliusz Nowak-Dłużewski. For this reason, the references include only articles and utterances of particular people with the intention of underlining our interpersonal master-pupils bond. To my mind, this aspect appears to excuse the author in the eyes of Colleagues as well as Readers.

PL

Juliusz Nowak-Dłużewski (31 III 1893 - 19 IV 1972), historyk literatury, absolwent filologii polskiej Uniwersytetu Jagiellońskiego, uczeń i doktorant prof. Ignacego Chrzanowskiego, nauczyciel Gimnazjum Jana Zamoyskiego w Warszawie, a podczas II wojny światowej organizator i wykładowca filii kieleckiej Tajnego Uniwersytetu Ziem Zachodnich – po pięknych zasługach w powojennym ratowaniu bibliotek dworskich i dzieł sztuki współtworzył Muzeum Świętokrzyskie i Bibliotekę Wojewódzką w Kielcach. W 1951 r. habilitował się u prof. Konrada Górskiego w Toruniu, obejmując stanowisko zastępcy profesora KUL, a następnie od roku akad. 1956/57 – profesora nadzwyczajnego Uniwersytetu Warszawskiego. W stolicy witali go bardzo serdecznie dawni jego uczniowie. „Kochał bardzo młodzież i dobrze ją rozumiał” – napisze potem z oddali emigracyjnej prof. Wiesław Strzałkowski, żołnierz PSZ na Zachodzie, lecz przede wszystkim poeta, z nabożeństwem dedykujący Profesorowi własne wiersze. W 1962 roku, gdy Nowak-Dłużewski, powołując seminarium doktoranckie, podjął „świętą wojnę” z ostracyzmem komunistycznym, garnęli się doń przybysze z całego kraju. Gdyby nie przyjął pomocy Instytutu Wydawniczego „PAX” ze strony przedwojennych uczniów, byłby jako badacz narażony na intelektualny niebyt. Dwukrotnie wzmocniły go Nagrody im. Włodzimierza Pietrzaka (1964, 1967). Czytelnikom dał się poznać odkrywczym opus vitae, 6-tomową syntezą „Okolicznościowa poezja polityczna w Polsce” (1963-1980). Wychował grono doktorów, ucząc ich wiary i nadziei, a także odporności na ciśnienie obcej ideologii. O tych niełatwych latach – i o wspólnym zwycięstwie – pisze jeden z nich.

2

Niewygodny romantyk – zapomniana twórczość hrabiego Henryka Rzewuskiego

100%

Dworak A. M.

Tematy i Konteksty

|

2013

|

vol. 8

|

issue 3

391-404

EN

The study proposed here contains a vast elaboration on Iwona Węgrzyn’s monograph entitled "In the World of Henryk Rzewuski Novels" (Jagiellonian University Press, Kraków 2012, 386 pages). The author deals with the forgotten and barely examined oeuvre of Henryk Rzewuski. She notices that, for many years, Rzewuski’s works have been neglected due to his controversial political views. The author treats these stereotypes with criticism and offers an in-depth analysis of the individual works, trying to understand the political, ideological and artistic choices Rzewuski made. The author depicts the count as an original writer, whose line of thinking was very much different from those of the majority of contemporary writers who condemned him to general isolation and incomprehension. Iwona Węgrzyn discusses almost all the works by Rzewuski and relates them to their contemporary social, political and cultural contexts. Much space has been given to the author’s activities in the literary community at that time. The study proposed by Iwona Węgrzyn is very illuminating. It is characterized by a multitude of the issues addressed and by insightful academic investigations.

PL

Prezentowane studium zawiera obszerne omówienie monografii Iwony Węgrzyn W świecie powieści Henryka Rzewuskiego (Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 2012, ss. 386). Przywołana autorka zajmuje się w swojej książce zapomnianą i słabo zbadaną twórczością Henryka Rzewuskiego. Zauważa, że przez wiele lat twórczość ta była odrzucana ze względu na kontrowersyjne poglądy polityczne pisarza. Autorka odnosi się krytycznie do związanych z tym stereotypów. Szczegółowo analizuje poszczególne utwory, próbując zrozumieć dokonywane przez Rzewuskiego wybory polityczne, ideowe oraz artystyczne. Ukazuje go jako twórcę oryginalnego, myślącego odmiennie niż większość pisarzy jego epoki, ale przez to skazanego na izolację i nierozumienie. Iwona Węgrzyn omawia prawie wszystkie utwory pisarza, szeroko odnosząc się do kontekstów społecznych, politycznych i kulturalnych jego czasu. Wiele miejsca poświęca też funkcjonowaniu Rzewuskiego w ówczesnej społeczności literackiej. Studium Iwony Węgrzyn ma liczne walory poznawcze, cechuje się też wielością podejmowanych problemów oraz wnikliwością dociekań.

3

Krzysztof Uniłowski (3 maja 1967 – 6 grudnia 2019). Koczownik skądinąd

100%

Gorliński-Kucik P.

Pamiętnik Literacki

|

2020

|

vol. 111

|

issue 4

267-272

4

Odyniec po drugiej stronie lustra

100%

Szargot M.

Tematy i Konteksty

|

2016

|

issue 6(11)

483-487

EN

The article is a review of the book by Maria Makaruk, Antoni Edward Odyniec – romantyk w zwierciadle biedermeieru, which was published in Warsaw in 2012. The book is devoted to the life and works of the poet connected with two literary currents, Romanticism and Biedermeier. This interesting and valuable volume is complemented by an anthology of Odyniec’s works.

5

Kobiety na tropie zbrodni: autorki i bohaterki (Joanna Szymczyk Ewa i złoty kot, Katarzyna Gacek i Agnieszka Szczepańska Moc i cesarzowa)

84%

Walęciuk-Dejneka B.

Prace Literaturoznawcze

|

2017

|

issue 5

159–168

EN

This article discusses two examples from Polish contemporary criminal literature: Moc i cesarzowa by Katarzyna Gacek and Agnieszka Szczepańska and Ewa i złoty kot by Joanna Szymczyk. Both novels focus on the problem of heroines on the track of felony. The author of this article presents this issue in the context of earlier publications belonging to criminal literature, first considering it in general terms and then referring to Polish titles.

6

Oświeconych nie trzeba oświecać… Refleksje o szkole, powadze czytania i szaleństwie ideologii

84%

Zając G.

Roczniki Humanistyczne

|

2019

|

vol. 67

|

issue 1: Literatura polska

25-38

PL

Wskazując na postępującą marginalizację piśmiennictwa doby oświecenia w programach nauczania języka polskiego, realizowanych w szkole średniej (ponadgimnazjalnej) na przestrzeni ostatnich kilkunastu lat, autor artykułu skupia się na powiązanym z tym zjawiskiem pogłębianiu się problemu jednostronnego, zdominowanego przez stereotypy i uproszczenia, odbioru tamtej literatury. Stawia pytanie o to, w jaki sposób należałoby czytać osiemnastowieczne i wczesnodziewiętnastowieczne teksty, by – w imię przywracania im należnej rangi w kulturowym obiegu – zobaczyć je nie tylko w kontekście historyczno-społecznym, a tym samym nie sprowadzać ich znaczenia do przekazu dydaktycznego bądź politycznego. W obliczu niepokojących, bo instrumentalizujących dzieło literackie, trendów, które pojawiają się w przestrzeni literaturoznawstwa, podkreśla jednocześnie potrzebę wystrzegania się sytuacji, w której rzutowane na dawny tekst przekonania ideologiczne badacza zdają się nad tym tekstem – jako przedmiotem obserwacji – dominować, zafałszowując jego obraz.

EN

Pointing to the progressive marginalization of the Enlightenment literature in the Polish language curricula implemented in secondary schools over the last several years, the author focuses on the related phenomenon of biased reception of that literature, dominated by stereotypes and simplifications. The author asks how the 18th and early-19th-century texts should be read – with the aim of restoring their proper rank in the cultural tradition – to perceive them not only in the historical and social context, and thus not to reduce their meaning to a didactic or political message. In the face of the disturbing trends in the field of literary studies, which instrumentalise a literary work, the author also stresses the need to avoid a situation in which the ideological beliefs of the researcher projected on an older text seem to dominate it, distorting its image.

7

Sienkiewicza przygody z literaturą „trzecią”

84%

Szargot B.

Tematy i Konteksty

|

2016

|

issue 6(11)

494-497

EN

The article is a review of the book by Agnieszka Kuniczuk-Trzcinowicz, Sienkiewicza talent i intuicja. Studia i szkice [Talent and Intuition of Sienkiewicz. Studies and Sketches], published in Opole in 2014. The publication is an interesting example of analysis of relations between popular literary conventions and the works by Sienkiewicz. According to the reviewer, the essential merit of the book is the ambitious comparative idea – conventions of popular literature are observed not only in the novels by Henryk Sienkiewicz, but also in other 19th century works that belong to the canon of high literature.

8

(Nie)przyjemne zabawy wierszem pod okiem redaktora Naruszewicza

71%

Zając G.

Acta Universitatis Lodziensis. Folia Litteraria Polonica

|

2016

|

vol. 34

|

issue 4

223-234

EN

Words of Jan Albertrandi which he said in 1770, explaining the reasons for publishing the magazine ‘Zabawy Przyjemne i Pożyteczne’, expressed an enthusiasm about the possibility of achieving by Poles the state of the spiritual and intellectual maturity in a short time. The result of such attitude of the editor was his willingness to provide to potential readers of the magazine the entertainment meeting their expectations, characterizing post‑Sarmatian customs. Quite quickly however in ‘Zabawy…’ there appeared the opinions of people whose point of view was different than that one of Albertrandi, because of their critical assessment of the condition of Polish Enlightenment elites. Perhaps the most important of such voices was a text of very young poet Tomasz Kajetan Węgierski. The significance of his ode (About disrespect towards learned men) was largely the result of the fact that it was addressed to Adam Naruszewicz, not only one of the leading figures of the magazine from the very beginning of its existence but also the man being the favourite poet of King Stanisław August Poniatowski. The undertone of this work was harmonizing, paradoxically, to the meaning of numerous poems, also printed in that time in ‘Zabawy…’, directed against Bar confederates and written in the circle of people close to the king, like Antoni Korwin Kossakowski, the author of the poem entitled To the Nation and Posterity.

9

Życie a życie to jest duża różnica”. O biografiach Bronisławy Wajs – Papuszy

67%

Galant A.

Autobiografia. Literatura. Kultura. Media

|

2014

|

issue 1(2)

175–194

PL

Autorka artykułu analizuje trzy biograficzne opowieści o cygańskiej poetce Bronisławie Wajs – Papuszy: Demony cudzego strachu Jerzego Ficowskiego, reportaż Angeliki Kuźniak oraz film Joanny Kos-Krauze i Krzysztofa Krauzego. Każda z wybranych do analizy narracji stanowi zbiór wątków i problemów związanych z antropologicznymi, społecznymi, tożsamościowymi strategiami i pułapkami biografistyki, a zarazem podejmuje niejednorodną problematykę dotyczącą związków życia i twórczości Papuszy z politycznymi i społecznymi kontekstami biografii autorki Pieśni mówionych. Dla Jerzego Ficowskiego centralnym zagadnieniem w rekonstrukcji historii życia Bronisławy Wajs pozostaje tragizm postaci poetki, w reportażu Angeliki Kuźniak kluczowe okazują się kwestie biografii i społecznej przemocy, w filmowej opowieści o Papuszy z kolei powracają zagadnienia cygańskiej pamięci, utraty i inności.

EN

The author of the article analyzes three biographical stories about the Gypsy poet Bronislawa Wajs – Papusza: Demony cudzego strachu by Jerzy Ficowski (Demons of someone else’s fear), report of Angelika Kuźniak and the movie by Joanna Kos-Krauze and Krzysztof Krauze. Each narrative selected for the analysis is a collection of topics and issues related to the anthropological, social, identity’s strategies and pitfalls of biographistic studies. Each one of them is also about the heterogeneous issues concerning connections of Papusza’s life and work with political and social contexts of her biography. For Jerzy Ficowski central issue in the reconstruction of the history of Bronisława Wajs’ life is tragic figure of a poet, in a report by Angelika Kuźniak the key issues are those related to biography and social violence, in the movie about Papusza main themes are gypsy memory, loss and otherness.

10

(Nie)przyjemne zabawy wierszem pod okiem redaktora Naruszewicza

67%

Zając G., Uniwersytet Jagielloński W. P., grzegorz.zajac@uj.edu.pl

Acta Universitatis Lodziensis. Folia Litteraria Polonica

|

2016

|

vol. 34

|

issue 4

EN

Words of Jan Albertrandi which he said in 1770, explaining the reasons for publishing the magazine ‘Zabawy Przyjemne i Pożyteczne’, expressed an enthusiasm about the possibility of achieving by Poles the state of the spiritual and intellectual maturity in a short time. The result of such attitude of the editor was his willingness to provide to potential readers of the magazine the entertainment meeting their expectations, characterizing post‑Sarmatian customs. Quite quickly however in ‘Zabawy…’ there appeared the opinions of people whose point of view was different than that one of Albertrandi, because of their critical assessment of the condition of Polish Enlightenment elites. Perhaps the most important of such voices was a text of very young poet Tomasz Kajetan Węgierski. The significance of his ode (About disrespect towards learned men) was largely the result of the fact that it was addressed to Adam Naruszewicz, not only one of the leading figures of the magazine from the very beginning of its existence but also the man being the favourite poet of King Stanisław August Poniatowski. The undertone of this work was harmonizing, paradoxically, to the meaning of numerous poems, also printed in that time in ‘Zabawy…’, directed against Bar confederates and written in the circle of people close to the king, like Antoni Korwin Kossakowski, the author of the poem entitled To the Nation and Posterity.

11

Trembecki czy Wybicki? Raz jeszcze o autorstwie wiersza "Do Kajetana Węgierskiego"

67%

Grzegorz Zając G.

Napis. Pismo poświęcone literaturze okolicznościowej i użytkowej

|

2017

|

vol. 23: List jako szczególny gatunek literacki

315-334

EN

The article undertakes the issue of the authorship of the poem Do Kajetana Węgierskiego, which is one of the evidence of a so-called “war about Węgierski” that took place on our native writing field in the second half of the 70s of the 18th century because of pamphlets written by this poet which ridiculed the members of the elite of that time. The problems with text attribution from that period is nothing unusual; yet, in this case it is surprising that the poem was assigned to Stanisław Trembecki or Józef Wybicki, that is, the authors whose position in the literary hierarchy of the Enlightenment poetry is completely opposite, and – what is more important – their poetic styles and ways of perceiving the world were rarely alike. Why did it happen? What could be in favour (and what was in favour in the researcher’s opinions) for any of these writers? Finally, which hypothesis matches the real life? These are the questions that this article attempts to answer.

12

Franciszek Karpiński – A hallmark sentimental writer?

67%

Zając G., Zając G.

Ruch Literacki

|

2019

|

issue 5

13

Książki wyzwalają emocje

67%

Żórawska N.

Tematy i Konteksty

|

2017

|

vol. 12

|

issue 7

531-535

EN

This article is a review of the book by Ryszard Koziołek entitled Dobrze się myśli literaturą (Literature is a good way of thinking). This publication is a collection of essays in which the literary expert considers the essence of contemporary reading. Koziołek pays special attention to emotions accompanying reading – bot the latest literature and the books considered to be classic ones. He indicates that literature is a special kind of continuity which can be analyzed through the prism of many fields of science, among others, economics or psychology.

14

Język polski na Uniwersytecie Łotewskim w Rydze

67%

Miseviča-Trilliča R.

Acta Baltico-Slavica

|

2012

|

vol. 36

269-278

EN

The history of teaching of Polish language in the University of Latvia (LU) starts soon after its establishment in 1919. In the 1930s thanks to such famous scientists as Julian Krzyżanowski and Stanisław Kolbuszewski, the number of subjects connected with the Polish culture has increased at the Faculty of Philology and Philosophy and the Latvian society was introduced to the numerous works of these professors, published in different publications in Latvia. After the Second World War, Polish language has been taught within Russian philology with the aim of comparison Eastern and Western Slavic language groups. At the same time scientific works on the state of Polish language of local Poles started to appear. Since the 1990s students of Russian Philology of the LU study Polish language as the foreign language by acquiring not only the structure of it for comparative purposes, but also by acquiring communicative skills. Due to the intensive cooperation with the Polish institutions, exchange programmes and the interest of the students, Polish language as the foreign language occupies a stable place among the courses of Bachelor programme of Russian philology in the LU.

RU

История преподавания польского языка в Латвийском Университете (ЛУ) начинается вскоре после его основания в 1919 году. В 30-е годы, благодаря таким известным ученым, как Юлиан Кшижановски и Станислав Кольбушевски, на факультете филологии и философии возросло количество предметов, связанных с польской культурой, а общество Латвии могло ознакомиться с многочисленными работами этих профессоров, опубликованными в различных изданиях страны. После II мировой войны польский язык изучался в рамках русской филологии с целью показать связи восточно- и западнославянской группы языков. В это время начали появляться научные работы о польском языке местных поляков. С 90-ых годов студенты русской филологии Латвийского Университета изучают польский язык как иностранный, не только осваивая систему языка в сравнительных целях, но и получая коммуникативные навыки. Благодаря интенсивному сотрудничеству с польскими учрежденями, программам обменазаинтересованности студентов, польский язык как иностранный занимает стабильное место среди курсов бакалаврской программы русской филологии в ЛУ.

15

„IV Księga Ezdrasza” w polskiej literaturze XIX wieku (E. Orzeszkowa oraz M. Konopnicka i S. Witwicki)

51%

Obsulewicz B. K.

Roczniki Kulturoznawcze

|

2013

|

vol. 4

|

issue 3

031-050

EN

The article concerns the traces of the Old Testament apocrypha IV Ezra in the Polish literature of the nineteenth century. It shows how the prose (novel Mirtala of Eliza Orzeszkowa) and Polish poetry (Ezra’s prayer of Maria Konopnicka and Ezra and Uriel of Stefan Witwicki) exploit issues evoked by the Biblical apocrypha and portray the figure of its author. The analyzed texts demonstrate that the Polish writers knew the Old Testament apocrypha and therefore it explains its presence in the Polish literary culture of the nineteenth century. An interesting issue is the question of how Polish culture absorbed the apocryphal book. Numerous textual and archival traces lead to French and German works, but an indication of specific sources is still a research task for biblical scholars and historians of literature.

16

Poezja przypisów. Czesława Miłosza „Gdzie wschodzi słońce i kędy zapada”

51%

Okulicz-Kozaryn R.

Porównania

|

2012

|

vol. 10

141-146

EN

Miłosz’s poem From the Rising of the Sun is said to encapsulate the most important features of his poetry. In his paper entitled The poetry of footnotes, Radosław Okulicz-Kozaryn shows that this opinion about the poetry of Miłosz is based rather on the critics’ intuition than contextual interpretation, thorough analysis or even close, comprehensive reading of his poem. Moreover, the closer the reading the more troublesome the question of understanding the poem becomes, as in some fragments (which do not have editorial notes) the Polish language is interwoven with excerpts in Lithuanian or old Balto-Russian. Leaving some of them only in their original form as an irreducible lyrical value, he also quotes from other minor Polish-Lithuanian authors and provides information about them. Milosz also includes some detailed explanation of the forgotten region of Lauda. The word “footnotes” is marked out with caps, thus being imbued with the importance of the constructional element of his work. Besides, Miłosz adapts an old form of silva rerum and meanwhile, by mentioning Mickiewicz’s poem Grażyna, he evokes the tradition of romantic tales in which notes were originally conceived as an integral part of the poetical work.

PL

Poemat Cz. Miłosza Gdzie słońce wschodzi i kędy zapada uznawany jest za summę twórczości poety. R. Okulicz-Kozaryn w artykule zatytułowanym Poezja przypisów dowodzi, że ta skądinąd trafna opinia ma podstawy raczej intuicyjne niż interpretacyjne, brak bowiem pełnej kontekstowej interpretacji, szczegółowej analizy, a nawet próby linearnej lektury poematu, który nie doczekał się dotąd krytycznego, komentowanego wydania. Tymczasem im uważniej próbuje się odczytywać znaczenia, tym więcej trudności sprawia jego rozumienie, choćby z tego powodu, że autor wplótł w swój utwór fragmenty po litewsku i staro-białorusku. Umyślnie pozostawiając część przytoczeń bez tłumaczenia – jako swego rodzaju naddatek liryczny – Miłosz cytuje też pisarzy polsko-litewskich i wprowadza do poematu wiadomości o tych twórcach, uważanych w Polsce za pomniejszych, a najczęściej w ogóle nie znanych. Ponadto dołącza różne objaśnienia na temat litewskiej krainy historycznej – Laudy. W ten sposób „PRZYPISY” – słowo to zostało wyróżnione przez autora wersalikami – otrzymują wartość poetycką i znaczenie elementu konstrukcyjnego dzieła. Miłosz adaptuje staropolską formę silva rerum, a jednocześnie, przywołując bezpośrednio Mickiewiczowską Grażynę, korzysta z tradycji romantycznej powieści poetyckiej, której istotny składnik stanowiły przypisy.

Refine search results

Szkoła Juliusza Nowaka-Dłużewskiego. Powinowactwa historycznoliterackie

Niewygodny romantyk – zapomniana twórczość hrabiego Henryka Rzewuskiego

Krzysztof Uniłowski (3 maja 1967 – 6 grudnia 2019). Koczownik skądinąd

Odyniec po drugiej stronie lustra

Kobiety na tropie zbrodni: autorki i bohaterki (Joanna Szymczyk Ewa i złoty kot, Katarzyna Gacek i Agnieszka Szczepańska Moc i cesarzowa)

Oświeconych nie trzeba oświecać… Refleksje o szkole, powadze czytania i szaleństwie ideologii

Sienkiewicza przygody z literaturą „trzecią”

(Nie)przyjemne zabawy wierszem pod okiem redaktora Naruszewicza

Życie a życie to jest duża różnica”. O biografiach Bronisławy Wajs – Papuszy

(Nie)przyjemne zabawy wierszem pod okiem redaktora Naruszewicza

Trembecki czy Wybicki? Raz jeszcze o autorstwie wiersza "Do Kajetana Węgierskiego"

Franciszek Karpiński – A hallmark sentimental writer?

Książki wyzwalają emocje

Język polski na Uniwersytecie Łotewskim w Rydze

„IV Księga Ezdrasza” w polskiej literaturze XIX wieku (E. Orzeszkowa oraz M. Konopnicka i S. Witwicki)

Poezja przypisów. Czesława Miłosza „Gdzie wschodzi słońce i kędy zapada”