Full-text resources of CEJSH and other databases are now available in the new Library of Science.
Visit https://bibliotekanauki.pl

Results found: 9

first rewind previous Page / 1 next fast forward last

Search results

Search:
in the keywords:  historical dialectology
help Sort By:

help Limit search:
first rewind previous Page / 1 next fast forward last
1
Content available remote

Z przeszłości gwar Wielkopolski wschodniej. Na podstawie akt stanu cywilnego Goliny i Kawnic z roku 1821

100%
Osowski B.
LingVaria : Półrocznik Wydziału Polonistyki UJ poświęcony zagadnieniom języka i językoznawstwa
|
2013
|
issue 15
157-172
EN
During the period of partitions, eastern Greater Poland was in a special situation. It was doubly a linguistic periphery, both with regard to the rest of the region and to the major centres of cultural life (Cracow and Warsaw). In the 19th c., the principle “we speak as we write, and we write as we speak” was in wide use, meaning that the manuscripts from those times can be used to analyze the non-normalized language. Based on this assumption, the article discusses acts of civil status from the year 1821 from Golina and Kawnice (Konin municipality).
2
Publication available in full text mode
Content available

Cechy językowe akt stanu cywilnego z lat 1809–1823 parafii myśliborskiej

100%
Osowski B.
Slavia Occidentalis
|
2014
|
issue 71/1
79-107
PL
The studied documents of the registry are linked by the time and place of origin as well as the person of the priest Celestyn Zaręba Cielecki – a parish-priest in Myślibórz who signed almost all documents from the discussed period. Nevertheless, on the basis of linguistic and graphical analysis, it has been established that the documents were drafted by as many as 13 different writers. The aim of the article is to present the non-normative features and to try to answer the question whether – on the basis of the linguistic features of the documents – we can determine the place of origin of the writers. Were they the persons representing local dialectic features, i.e., of the eastern Great Poland (Wielkopolska), or they came from other regions?
3

Nazwy wykonawców zawodów i rzemieślników w XVIII- -wiecznych inwentarzach dóbr szlacheckich z terenu Wielkopolski

88%
Osowski B.
Białostockie Archiwum Językowe
|
2017
|
vol. 17
EN
Nomina agentis excerpted from inventories of noble estates in the Wielkopolska region in the second half of the 18th century have been analyzed. The article presents the results of the analysis of differential entries. The analysis was based on lexicographic data gathered in historical dictionaries, dictionaries of modern Polish, and research papers devoted to analogous material from other regions. The researcher took into consideration the level of the language where differentiation of the given units wasmanifested: phonetic, lexical (genetic criteria included), morphological, semantic. An attempt was made to indicate vocabulary from the Wielkopolska region.
4
Content available remote

Z przeszłości gwar Wielkopolski wschodniej. Na podstawie akt stanu cywilnego Goliny i Kawnic z roku 1821

75%
Osowski B.
LingVaria : Półrocznik Wydziału Polonistyki UJ poświęcony zagadnieniom języka i językoznawstwa
|
2013
|
issue 1(15)
157-172
EN
During the period of partitions, eastern Greater Poland was in a special situation. It was doubly a linguistic periphery, both with regard to the rest of the region and to the major centres of cultural life (Cracow and Warsaw). In the 19th c., the principle “we speak as we write, and we write as we speak” was in wide use, meaning that the manuscripts from those times can be used to analyze the non-normalized language. Based on this assumption, the article discusses acts of civil status from the year 1821 from Golina and Kawnice (Konin municipality).
5
Publication available in full text mode
Content available

Oznaczanie fonemów v i v́ w Szczycie dusznym z modlitewnika Olbrachta Gasztołda (1528)

63%
Osiewicz M.
Język Polski
|
2023
|
vol. 103
|
issue 2
26-39
PL
Artykuł przedstawia wyniki analizy sposobów oznaczania spółgłosek v i v́ w Szczycie dusznym (zbiór modlitw z modlitewnika Olbrachta Gasztołda z 1528 roku). Badaniu zostały poddane parametry ilościowe oznaczeń, a także ich uwarunkowania pozycyjne (wyrazowe, fonetyczne i leksykalne). Wyniki analizy pozwoliły sformułować hipotezę o istnieniu w małopolskiej odmianie języka polskiego pierwszej połowy XVI wieku dwuwargowej artykulacji spółgłosek v i v́ jako reliktu wymowy dawnej, zachowanej w pozycji interwokalicznej i w pozycji nagłosowej pospółgłoskowej.
EN
The article presents the results of an analysis of the methods of marking consonants v and v́ in Szczyt duszny (‘Spiritual shield’), a collection of prayers from the prayer book of Olbracht Gasztołd from 1528. The analysis covered the quantitative parameters of the markings and their positional determinants (word, phonetic and lexical). The results of the analysis made it possible to formulate a hypothesis about presence of the doublelip articulation of the consonants v and v́ in the Małopolska variant of the Polish language in the first half of the 16th century, this being a relic of the old pronunciation, preserved in the intervocal position and in the post-vocal position in the forehead of the word.
6
Publication available in full text mode
Content available

Metody opracowywania historycznych materiałów gwarowych na przykładzie ankiet Georga Wenkera

63%
Rembiszewska D. K.
Gwary Dziś
|
2021
|
vol. 14
35-43
EN
The article presents the general characteristics of Georg Wenker’s questionnaires for the German Language Atlas written in Slavonic languages (Czech, Lusatian, Kashubian, and Polish) and the methods used to compile them. The materials from East Masuria (e.g. phonetic features, lexis) are discussed in detail. The text points out the importance of questionnaires in the reconstruction of the old dialect system and the study of language change, especially in border areas. Moreover, attention has been drawn to the use of surveys as a source of information on old customs, folk costumes and religious practices.
PL
W artykule przedstawiono ogólną charakterystykę ankiet Georga Wenkera do Niemieckiego atlasu językowego zapisanych w językach słowiańskich (ankiety czeskie, łużyckie, kaszubskie, polskie) i metody ich opracowywania. Szczegółowiej omówiono materiały z Mazur wschodnich (m.in. cechy fonetyczne, leksykę). W tekście wskazano na znaczenie ankiet w odtwarzaniu dawnego systemu gwarowego oraz badaniu zmian językowych, szczególnie na obszarach pogranicznych. Zwrócono również uwagę na wykorzystanie ankiet jako źródła informacji o dawnych zwyczajach, strojach ludowych, praktykach religijnych.
7
Publication available in full text mode
Content available

Linguistic geography and historical material. An example of inventory ledgers from the second half of the 18th century kept in Wielkopolska

62%
Osowski B.
Gwary Dziś
|
2020
|
vol. 13
111-134
PL
Niniejsza praca wpisuje się w nurt dialektologiczny geografii językowej. Analizowany materiał to wielkopolskie inwentarze dóbr szlacheckich z 2. połowy XVIIIwieku. Zakłada się, że ówczesna wielkopolska polszczyzna regionalna była wewnętrznie zróżnicowana w wymiarze geograficznym i zróżnicowanie to nie miało charakteru przypadkowego, lecz wpływały na nie takie czynniki, jak: wykształcenie uczestników aktu komunikacji (w tym pisarzy) i opanowanie przez nich polszczyzny literackiej, wpływy gwarowe, wpływy obcych języków, obecność elementów archaicznych i innowacyjnych. Zróżnicowanie to odbija się w inwentarzach, a ich analiza miała za cel wyekscerpowanie przykładów wariantów leksykalnych. W niniejszej pracy przytoczono 4 wybrane przykłady: ‘bogaty chłop’, ‘ziemniaki’, ‘mała izba’, ‘niebieski’. Stworzono dla nich mapy. Po części analitycznej sformułowano uogólnienie na temat wariantywności w badanych źródłach (typy wariantywności, jej źródła, poziomy, typy wariantów).
EN
This work connects with the dialectological aspect of linguistic geography. The analysed material consists of inventory ledgers kept in Wielkopolska in the second half of the 18th century for nobility possessions. It is assumed that the then regional variety of the Polish language spoken in Wielkopolska was geographically diverse and this diversity was anything but accidental. It was affected by the education of the communication actors (including the writers) and their command of the literary Polish language, dialectal influences, impact of foreign languages, presence of archaic and innovative elements. This diversity is reflected in inventory ledgers; an analysis thereof was aimed at excerpting examples of lexical variants. This work contains 4 selected examples: ‘bogaty chłop’ [a wealthy farmer], ‘ziemniaki’ [potatoes], ‘mała izba’[a small room], ‘niebieski’ [blue]. Maps have been created for them. The analytical part is followed by generalisation of the variability in the surveyed sources (types of variability, its sources, levels, types of variants).
8
Publication available in full text mode
Content available

Словник української мови XVI – першої половини XVII ст. у контексті української історичної діалектології

51%
Дидик-Меуш Г.
Gwary Dziś
|
2022
|
vol. 15
47-58
EN
The fundamental edition of «A Dictionary of the Ukrainian language in the 16th – first half of the 17th century» is based on numerous sources – monuments of the Ukrainian language from the 16th and 17th centuries. Different genres which, according to researchers, originated in many territories where the Ukrainian language was spoken. Arguably, this historical dictionary of the Ukrainian language is a reliable source of information about the development of Ukrainian historical dialectology. The article offers an analysis of one of the monuments of the religious genre: the Uchytelne Yevanheliye of the 16th century, created on the territory of the Boykos, the main differential features preserved in an ancient gospel text and testify to its folk orrigin, specifically the Boyko dialects. Parallels are drawn with dialect records from the territory of the Boykos, made by the author of this study in the 1990s-2000s, on the basis of which «Mokryany. Mother’s village dialect. Dictionary» (Lviv 2021) was compiled.It can be be refrred to as «a dictionary of one village», «a woman’s dictionary», «a dictionary of one family».
UK
Фундаментальне видання Словник української мови XVI-І половини XVII ст. має унікальну джерельну базу – різножанрові пам’ятки української мови, що походять, за визначенням дослідників, з багатьох теренів, де функціонувала українська мова. Через те можна стверджувати, що цей історичний словник української мови є надійною підставою для розвитку української історичної діалектології. У статті запропоновано аналіз однієї з пам’яток релігійного жанру – Учительного Євангелія XVI ст., створеного на території Бойківщини, визначено основні диференційні риси, які збережені в давньому євангельському тексті і свідчать про його яскраву народну основу, зокрема бойківського (бойківсько-наддністрянського, бойківсько-емківського) мовного континууму. Проведено паралелі із записами мовлення з території Бойківщини, які зробила авторка цього дослідження упродовж 1990-х - 2000-х рокiв. На підставі авторських записів укладено Мокряни. Говірка маминого села. Словник (Львів, 2021), який можна кваліфікувати як «словник одного села», «жіночий словник», «словник однієї родин».
9
Publication available in full text mode
Content available

Nazwy istot niedorosłych w osiemnastowiecznych inwentarzach z Wielkopolski, ze szczególnym uwzględnieniem formacji z -ę i -ak

51%
Osowski B.
Gwary Dziś
|
2015
|
vol. 7
97-128
EN
Names of immature creatures in 18th century inventory ledgers from Wielkopolska with special emphasis placed on formations with -ę and -ak
first rewind previous Page / 1 next fast forward last
JavaScript is turned off in your web browser. Turn it on to take full advantage of this site, then refresh the page.