Search results

1

Wałbrzyskie miejsca pamięci. Perspektywy i deficyty badawcze

100%

Stabrowski M.

Przegląd Kulturoznawczy

|

2012

|

issue 1(11)

51-60

EN

The author undertakes problem of connections between history of culture and places of memory studies. The notion of milieu de mémoire is discussed in an interdisciplinary perspective, taking as an example the city of Wałbrzych. The city map is scanned for “meaningful places” in order to find their axiological content and (cultural) modes-of-being connected to them. Also, certain peculiarities of Lower Silesian places of memory have to be taken into consideration given the plurality of historical layers and often hard to identify cultural influences characterizing the region. Postulated interdisciplinary approach, which is always important when studying places of memory, becomes even more valuable because in this case a historical research is necessary. Also, a ponderable part of the article is concerned with a local photographer’s – Paweł Sokołowski – work, which is an inspiring example of visual presentation of places of memory.

2

C. Noica, Europejski model kultury, przeł. T. Rosca

100%

Sawicki M.

Rocznik Antropologii Historii

|

2013

|

issue 1(4)

365-376

XX

Book review of C. Noica, European cultural model

3

Kronikarskie semiotyki. Kronika staropolska jako źródło w historii kultury

100%

Kowalski P.

Rocznik Antropologii Historii

|

2012

|

issue 2(3)

141-160

XX

The subject of the author’s research are literary texts of the chronicle type, read as texts rather than as sources of learning historical facts (in the case of historians) or the history of artistic forms (in the case of literature specialists). the author compares two chronicles from the same territory: The Żywiec Chronicles from the Ancient Times to 1845, written by Franciszek Augustin (mid-19th century) and Chronography by Jędrzej Komoniecki (early 18th century), attempting to employ a semiotic approach to interpreting them. the differences between the two analysed accounts result from changes in the reading of the world, which occurred between the early 18th century and the mid-19th century. this is visible for example in the methodology of hierarchizing the importance of facts and “finding” their meaning by the authors of the two chronicles. the 19th--century account largely conforms to the rigours of the genre, with its limitations with regard to poetics, rhetoric, forms, and techniques of presenting events. in Chronography, the limitations imposed by literary conventions are shattered by the force of the narrative, by searching for unusual things, curiositates, marvels, unexplained phenomena and wonders which can be observed at fairs and executions. in Komoniecki’s work, the rigours of the chronicler’s presentation are jumbled with the style of other accounts; poetics – and, most importantly, the related semiotics – intermingle. this is at odds with the style of the 19th-century chronicle, whose attention is focused on facts. On the basis of his observations, the author argues that the main task of a historian of culture should be to attempt to reconstruct “reading” competences, notions and most importantly semiotics, which “rule” perception, sequencing reality, separating, hierarchizing and legitimising “facts.” Consequently, the history of culture becomes also the history of communication, since the analysed texts also need to be seen in broad communication contexts. the author also argues that the reconstruction of the semiotics of both discussed chronicles requires an analysis of their texts as texts and capturing their various narrative strategies, poetics, rhetoric, topic, intertextual tensions resulting e.g. from the presence of elements of oral culture, information and structures of colloquial thinking, quotes and semi-quotes of folklore and scientific knowledge, literary topoi and old beliefs.

4

Prepozyci prepozytury kraśnickiej Kanoników Regularnych Laterańskich od fundacji do reformy w 1628 roku

88%

Łatak K.

Saeculum Christianum. Pismo Historyczne

|

2017

|

vol. XXIV

139-161

EN

This article focuses on the prepositions of the monastery of the Canon Regular of the Lateran in Krasnik from its foundation in May 1468 to the reform of 1620-1627. Founded by Jan Rabsztynski of Teczyn, the owner of Krasnik goods, the monastery was considered as one of the prominent centers in terms of religions, social and cultural activity in the Lublin Region. Therefore, the studying of its history, culture and religious activities are important for getting to know the history of the city and its region. The culture of the monastery influenced the culture of the local environment, while the culture of the surroundings area left traces in the culture and activities of the monastery.

5

Kultura w historii. Piotra Kowalskiego koncepcja antropologii historycznej

75%

Kowalewski J.

Rocznik Antropologii Historii

|

2017

|

issue 10, Antropologia - folklor - historia

35–48

XX

The prime objective of the article is to reconstruct basic assumptions that accompany the historical anthropology practiced by Piotr Kowalski. The last decade of Kowalski’s work is dominated by that type of studies and therefore they form a conceptionally mature construct that combines lifetime experience of that culture researcher. At first, when entering the field of historical anthropology, Kowalski referred to the textbook patterns of studies conducted abroad. However, it was not long that he proposed his own understanding of research problems in the history of culture. He refers to the category of colloquial thinking schemes and the vision of culture as a structured semiotic chaos. His rejection of the culture viewed as a coherent and organized whole dynamizes the model of historical culture that he accepts. What makes one of the expressions of that trend is the accepting the situational definition of cultural experience and organization of the world. In the last years before his death, Piotr Kowalski applies a multi-variant research model, in which philological, folkloristic, and anthropological competences are originally included into the task of identifying alien historical re-constructed worlds. His final image of the research method or a bundle of research methods reflects the motives crucial for his studies, mostly in the sphere of the tension between the standing and the change, repeatability and dynamization, as well as individualization of reading the world in historical cultures. The subject of his last studies is formed by the civilizational process, understood in its widest scope, happening in the space of cultural constructs, and watched by a researcher in the micro- and macroscale at the same time. What makes a crucial historical source for the research presented in that way is a narrative text.

6

O możliwościach czytania dzieła operowego

71%

Wypych-Gawrońska A.

Przestrzenie Teorii

|

2015

|

issue 24

377-389

PL

Elżbieta Nowicka’s book Zapisane w operze. Studia z historii i estetyki opery (Wydawnictwo Poznańskie 2012) [Written in opera. The studies from history and aesthetics of opera] is an attempt to read the ideas, myths and idioms of culture enshrined in works of opera from the 17th to the 20th century. This process of registering takes place on several levels of operatic works: in the librettos, the music and in their staging. It is thanks to these that operas often prove to be the most interesting expression of the presence of myths and ideas in culture, and Elżbieta Nowicka’s book encourages the reader to return to such works.

7

Kulturowy wymiar „Za kulisami” Cypriana Norwida

63%

Braun K.

Tematy i Konteksty

|

2013

|

vol. 8

|

issue 3

302-313

EN

The article constitutes a chapter from the book “Mój teatr Norwida” (“My theatre of Norwid”) by Kazimierz Braun, prepared for the publication by the University of Rzeszów publishing house. The article contains the analysis of “Behind the scenes” by Norwid from the point of view of the history of culture, drama and theatre. At the same time, the article refers to the author’s experience who – as the director – staged the play at the TV Theatre in Warsaw (in 1966) and at the Juliusz Słowacki Theatre in Cracow (in 1970).

PL

Prezentowany artykuł jest rozdziałem przygotowywanej do druku przez Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego książki Kazimierza Brauna „Mój teatr Norwida”. Artykuł zawiera analizę Za kulisami Norwida z punktów widzenia historii kultury, dramatu i teatru. Odwołuje się również do doświadczeń reżyserskich autora, który sztukę tę zrealizował w Teatrze Telewizji w Warszawie (1966) i w Teatrze im. J. Słowackiego w Krakowie (1970).

8

Droga naukowa Profesora Edwarda Potkowskiego

63%

Tafiłowski P.

Miscellanea Historico-Archivistica

|

2020

|

vol. 27

429-440

EN

The text presents the scholarly accomplishments of Edward Potkowski, a historian of the written culture of the Middle Ages, researcher of the history of manuscripts. Edward Potkowski was a professor at the University of Warsaw and the Aleksander Gieysztor Academy of Humanities in Pułtusk, as well as director of the Central Archive of Historical Records in Warsaw (1981–1986) and member of many scholarly institutions, both Polish and foreign.

PL

W tekście przedstawiono drogę naukową Edwarda Potkowskiego, historyka kultury piśmiennej średniowiecza, badacza dziejów książki rękopiśmiennej. Edward Potkowski był profesorem Uniwersytetu Warszawskiego oraz Akademii Humanistycznej im. Aleksandra Gieysztora w Pułtusku, a także dyrektorem Archiwum Głównego Akt Dawnych w Warszawie (1981–1986) i członkiem wielu instytucji naukowych, zarówno polskich, jak i zagranicznych.

9

Wkład socjologów w dorobek polskiej historii kultury okresu międzywojnia (wybrane przykłady)

63%

Kolbuszewska J.

Klio Polska. Studia i Materiały z Dziejów Historiografii Polskiej

|

2023

|

issue 14

151-166

EN

The article characterises the achievements and specificities of research into the Polish cultural history of the interwar period. It outlines the difference in exploring cultural history between sociologists and historians. The text is structured into two parts – the introductory first and the main one, presenting the contribution of Polish sociologists to the reflection on the history of culture.

PL

W artykule podjęto próbę charakterystyki dorobku i specyfiki badań polskiej historii kultury okresu międzywojnia. Zarysowano różnicę w sposobach uprawiania historii kultury pomiędzy socjologami a historykami. Tekst składa się z dwóch części – pierwszej, mającej charakter wprowadzający i zasadniczej – prezentującej wkład wniesiony przez reprezentantów rodzimej socjologii do refleksji nad dziejami kultury.

10

Katedra i Zakład Historii Kultury i Oświaty Uniwersytetu Jagiellońskiego (1920–2020)

63%

Stinia M.

Rozprawy z Dziejów Oświaty

|

2021

|

vol. 58

133-158

EN

The centenary of the establishment of the Department for the History of Polish Culture at the Jagiellonian University is a good opportunity to recall the scientific achievements in this discipline. In Galicia, in the second half of the 19th century, research on the history of education, literature and culture was conducted at the Academy of Arts and Sciences, founded in 1872, and the Jagiellonian University, where Stanisław Tarnowski, Ignacy Chrzanowski, Kazimierz Morawski, Józef Szujski, Wacław Szujski, Antoni Karbowiak, Jan Ptaśnik, Jan Leniek and others delivered lectures. However, it was not until Stanisław Kot’s scientific activity that he was appointed associate professor at the Department for the History of Polish Culture at the Jagiellonian University in 1920. His seminar on the history of culture has enjoyed significant popularity and was attended by students of various political orientations and national identities. Between 1925 and 1939, Kot promoted 22 doctors and four of his students obtained habilitation. Due to his political involvement, the Sanation authorities, introducing a new law on academic schools in 1933, decided to abolish his chair. After the Second World War and a short diplomatic episode as an ambassador in Rome from 1945 to 1947, Kot remained in exile. In Kraków, research on the history of culture and education was continued by his students, Henryk Barycz and Jan Hulewicz. The administrative and human resources structure of their teams was changed several times. In 1971, the Department for the History of Education and Culture was established. After Barycz’s retirement, it was consecutively managed by Jan Hulewicz, Kamilla Mrozowska, Renata Dutkowa, Julian Dybiec, Andrzej Banach and Krzysztof Stopka. Currently, the entity bears the name of the Department for the History of Culture and Education. Its six employees carry out extensive research in the fields of cultural history, the history of science and education as well as the history of Polish Armenians.

11

Droga naukowa Profesora Edwarda Potkowskiego

63%

Tafiłowski P.

Miscellanea Historico-Archivistica

|

2020

|

vol. 27

429-440

PL

W tekście przedstawiono drogę naukową Edwarda Potkowskiego, historyka kultury piśmiennej średniowiecza, badacza dziejów książki rękopiśmiennej. Edward Potkowski był profesorem Uniwersytetu Warszawskiego oraz Akademii Humanistycznej im. Aleksandra Gieysztora w Pułtusku, a także dyrektorem Archiwum Głównego Akt Dawnych w Warszawie (1981–1986) i członkiem wielu instytucji naukowych, zarówno polskich, jak i zagranicznych.

EN

The text presents the scholarly accomplishments of Edward Potkowski, a historian of the written culture of the Middle Ages, researcher of the history of manuscripts. Edward Potkowski was a professor at the University of Warsaw and the Aleksander Gieysztor Academy of Humanities in Pułtusk, as well as director of the Central Archive of Historical Records in Warsaw (1981–1986) and member of many scholarly institutions, both Polish and foreign.

12

Donelaitis i Baranauskas: między piśmiennością a literaturą

63%

Niemojewski M.

Przegląd Środkowo-Wschodni

|

2016

|

vol. 1

30-67

13

Strój, ubiór, kostium jako symbole kulturowe

63%

Bigaj-Zwonek B., Kaczmarzyk I., Stankiewicz-Kopeć M.

Perspektywy Kultury

|

2023

|

vol. 43

|

issue 4/2

11-20

EN

Over the centuries, clothing – generally speaking of all kinds of outfits or costumes – has gained many functions, becoming one of the most representative determinants of culture. Clothes, dresses, costumes in all their diachronic and synchronous complexity – apart from their strictly pragmatic and utilitarian dimension – act as specific symbolic markers clearly and unambiguously defining the social role played by someone at a given moment, as well as reflecting approval or opposition to the existing hierarchy of values and dominant cultural patterns. Clothing, especially costume, understood as an integral whole or as its individual elements, despite their materiality, is saturated with something intangible – aesthetic values in addition symbolic meanings, communicating (more or less directly) identity, views, system of belonging to a specific cultural circle, social stratum, professional or subcultural group. Clothing can hierarchize or egalitarianize: it can distinguish someone from others or allow them to disguise themselves, it can unify, blur differences, indicate social prestige or an inferior function performed in a given community, reveal desires, longings, dreams and aspirations, as well as fit into the discourse between model-creating cultural centers and satellite peripheries with their complexes or rebellion against what is not own and native, which sometimes results in a turn towards ethnic sources of perception of oneself and the surrounding world.

PL

Na przestrzeni wieków odzienie – mówiąc najogólniej o wszelkich odmianach ubiorów, strojów czy kostiumów – zyskało wiele funkcji, stając się jednym z najbardziej reprezentatywnych wyznaczników kultury. Ubiory, stroje, kostiumy w całej swojej diachronicznej i synchronicznej złożoności – poza ich ściśle pragmatycznym, utylitarnym wymiarem – pełnią bowiem funkcję swoistych symbolicznych markerów jasno i jednoznacznie określających odgrywaną przez kogoś w danej chwili rolę społeczną, a także odzwierciedlających aprobatę bądź sprzeciw wobec obowiązującej hierarchii wartości i dominujących wzorów kulturowych. Ubranie, a szczególnie strój czy kostium, ujmowane jako integralna całość lub też jako ich poszczególne elementy, mimo swojej materialności są bowiem nasycone tym, co niematerialne wartościami estetycznymi, jak również właśnie znaczeniami symbolicznymi, komunikującymi (bardziej lub mniej bezpośrednio) tożsamość, poglądy, system przynależności do określonego kręgu kulturowego, warstwy społecznej, grupy zawodowej czy subkulturowej. Odzież może bowiem hierarchizować bądź egalitaryzować: wyróżniać kogoś na tle innych lub pozwolić mu się zamaskować, może ujednolicać, zacierać różnice, wskazywać na społeczny prestiż lub poślednią funkcję pełnioną w danej społeczności, ujawniać pragnienia, tęsknoty, marzenia i aspiracje, a także wpisywać się w dyskurs pomiędzy wzorotwórczymi centrami kulturowymi a satelickimi peryferiami z ich kompleksami bądź buntem wobec tego, co nie jest własne i rodzime, czego konsekwencją bywa współcześnie zwrot ku etnicznym źródłom postrzegania siebie i otaczającego świata.

14

Badanie kultury. Ludzie, projekty, realizacje

51%

Bednarek S.

ER(R)GO: Teoria – Literatura – Kultura

|

2017

|

issue 35

EN

Stefan Bednarek's review of the book:Badanie kultury. Ludzie, projekty, realizacje, red. Anna Gomóła, Marek Pacukiewicz, Wyd. UŚ, Katowice 2016, pp. 344.

PL

Stefan Bednarek's review of the book:"Badanie kultury. Ludzie, projekty, realizacje" red. Anna Gomóła, Marek Pacukiewicz, Wyd. UŚ, Katowice 2016, pp. 344,

15

Periodization and the notion of the baroque and (neo)baroque in British literature and culture

45%

Modrzewska M.

Beyond Philology: An International Journal of Linguistics, Literary Studies and English Language Teaching

|

2016

|

issue 13

179-194

EN

The paper is devoted to the category of the Baroque as a historical period of literature and culture, and the category of (neo)baroque, which has recently become relevant in the description of mod-ern/contemporary literary and cultural phenomena that exhibit the “crisis of representation” and the experience of dramatic movement and change of the world (this pertains to a large part of the so-called post-modernist literature). The article examines the relevance of these categories for the canon of English literature. The traditional periodi-zation of English literature does not usually reveal the historical peri-od of seventeenth-century Baroque and uses other categories instead, which are either Anglocentric/ethnocentric or refer to the style of the Italian Renaissance. The term “baroque” has become indispensable in literary-historical studies due to the necessity to create a transna-tional/simultaneous and more “spatial” history of literature(s) and culture(s) and because of the need for more universal tools of description.

FR

L’article présente la catégorie du baroque, comme une époque historique dans la littérature et la culture, et celle du (néo)baroque, comme une notion devenue importante pour la description des phénomènes littéraires et culturels contemporains révélant « la crise de la représentation » et l’expérience du mouvement dramatique et du changement dans le monde (cela concerne une bonne partie de la littérature que l’on appelle « postmoderne »). L’objectif de cet article est de présenter la pertinence de ces catégories pour le canon de la littérature anglaise. En général, la périodisation traditionnelle de la littérature britannique ne se réfère pas à l’époque historique du baroque au XVIIème siècle. Aux fins de la périodisation, on emploie d’autres catégories, anglo- et ethnocentriques ou relevant de l’esthétique de la renaissance italienne. Le terme « baroque » est devenu actuellement indispensable pour les études historiques et littéraires dû à la nécessité de créer une image de l’histoire de la littérature / des littératures et de la culture / des cultures qui soit plus transnationale / simultanée et plus « spatiale ». Il répond aussi au besoin d’un outil de description plus universel.

PL

Artykuł omawia kategorię baroku jako historycznej epoki literatury i kultury oraz (neo)baroku jako pojęcia, które stało się ważne dla opisu nowoczesnych/współczesnych zjawisk literackich i kulturowych ujawniających „kryzys reprezentacji” i doświadczenie dramatycznego ruchu i zmiany w świecie (dotyczy to sporej części tzw. literatury postmodernistycznej). Celem artykułu jest przedstawienie relewantno-ści tych kategorii dla kanonu literatury angielskiej. Tradycyjna perio-dyzacja literatury brytyjskiej zwykle nie uwzględnia historycznego okresu siedemnastowiecznego baroku. Dla celów periodyzacji stosuje się inne kategorie, które są anglocentryczne/etnocentryczne, bądź odnoszą się do stylistyki włoskiego renesansu. Termin “barok” stał się obecnie niezbędny dla studiów historyczno-literackich z powodu ko-nieczności tworzenia transnarodowego/symultanicznego i bardziej „przestrzennego” obrazu historii literatury/literatur i kultu-ry/ kultur, a także w odpowiedzi na zapotrzebowanie na bardziej uni-wersalne narzędzia opisu.

16

O SYMULOWANEJ NAUCE, CZYLI O NIEKOMPETENTNEJ, NIEUDOLNEJ I NIEUDANEJ REKONCEPTUALIZACJI SPOŁECZNEJ, KULTUROWEJ, GOSPODARCZEJ I POLITYCZNEJ HISTORII I RZECZYPOSPOLITEJ, NIERZETELNYM POSTęPOWANIU HABILITACYJNYM I GROŹNYM POMRUKU METODOLOGICZNYM à LA OTWOCK

38%

Matuszewski J., Uruszczak W.

Zeszyty Prawnicze

|

2017

|

vol. 17

|

issue 1

177-223

EN

Summary This article is a review of Jan Sowa’s book Fantomowe ciało króla. Peryferyjne zmagania z nowoczesną formą (The Phantom Body of the King: Peripheral Struggles with a Modern Form, TAiWPN, Kraków: UNIVERSITAS, 2011, pp. 572). Some academic circles treat this book as the discovery of “a new paradigm for research in the disciplines of history.” The reviewers, historians of the Polish State and its law, challenge the book’s scholarship and qualify it as an example of pseudo-scholarship and sham academia. In his description of economic, social, and political relations in the First Polish Republic in 1572-1795 J. Sowa commits a series of flagrant methodological errors. In particular, very often he ignores the facts or interprets them on the basis of presuppositions. The “reconceptualisation” he embarks on is conducted on the basis of a knowledge of history at the level presented in grammar-school textbooks, with no hint of the necessary analysis of the sources. His use of the historical material is selective and notoriously ignorant of the realities. The aspect of his book which qualifies especially for the label of pseudo-scholarship is his psychoanalysis of Polish history based on the Lacanian methodology, which has been pulled to pieces by critics like A. Sokal and J. Bricot for the use it makes of mathematics. Sowa’s fundamental hypothesis that there was no Polish State after 1572 – that the Commonwealth of Poland and Lithuania was “a phantom body of the king” – is an absurdity due to its author’s failure to understand Ernst Kantorowicz’s theory of the king’s two bodies, physical and political, and hence its misapplication to the realities of Polish history. The Jagiellonian kingdom which preceded the First Republic was never the body politic of its monarch, but a collective body politic with a recognised, enfranchised legal status as the Corpus Regni or Corona Regni Poloniae. The Polish-Lithuanian Republic most definitely continued to exist as a state after the extinction of the House of Jagiellon in 1572, right up to 1795; and neither the right of all who were enfranchised to take part in the election of its monarch nor the practice of liberum veto deprived that state of its statehood as a legal entity. Sowa’s claim that the First Polish Republic was not a state is not founded on any theory of the state, which makes it even more unwarranted as scholarship. The book is also wrong on objective facts, such as the alleged permanence of the borders along the Elbe and Danube. The aprioristic assumption of the superiority of absolute monarchy over the First Republic’s mixed monarchy is at odds with the opinions expressed in the recent historiography. The scholarship of Sowa’s book is further undermined by his numerous borrowings from the work of others without the requisite acknowledgement.

PL

Streszczenie W artykule zawarto ocenę książki Jana Sowy pt. „Fantomowe ciało króla. Peryferyjne zmagania z nowoczesną formą” (TAiWPN UNIVERSITAS, Kraków 2011, ss. 572). Książka ta traktowana jest przez niektóre środowiska naukowe jako odkrycie „nowego paradygmatu badań w naukach historycznych”. Autorzy artykułu, będący historykami państwa i prawa polskiego, kwestionują wartość naukową tej pracy, kwalifikując ją jako przykład pseudonauki i naukowego pozoranctwa. Opisując stosunki gospodarcze, społeczne i polityczne w I Rzeczypospolitej (1572 – 1795) J. Sowa dopuszcza się rażących uchybień metodologicznych. W szczególności niezwykle często ignoruje fakty albo interpretuje je według z góry przyjętych założeń. Podjęta przez niego „rekonceptualizacja” odnosi się do wiedzy historycznej na poziomie podręczników licealnych, bez jakiejkolwiek wiarygodnej analizy źródłowej. Materiał historyczny wykorzystywany został wybiórczo z notoryczną ignorancją rzeczywistości. Za pseudonaukę należy uznać zwłaszcza rozważania poświęcone psychoanalizie polskiej przeszłości oparte na metodologii Jacque’a Lacana, w obliczu poddania jej w literaturze gruntownej krytyce w zakresie zastosowań matematyki (A. Sokal, J. Bricot). Fundamentalna teza J. Sowy o nieistnieniu państwa polskiego po 1572 r. (Rzeczpospolita Obojga Narodów jako „fantomowe ciało króla”) jawi się jako nonsens, wynikający z niezrozumienia teorii Ernsta Kantorowicza o dwóch ciałach króla: fizycznym i politycznym i fałszywej jej aplikacji do polskich realiów historycznych. Poprzedzająca I Rzeczpospolitą monarchia Jagiellonów nigdy nie była ciałem politycznym króla („jednoosobową korporacją”), lecz ciałem politycznym zbiorowym o uznanej osobowości prawnej (Corpus Regni, Corona Regni Poloniae). Nie ma wątpliwości, że Rzeczpospolita jako państwo istniała także po wygaśnięciu dynastii Jagiellonów, aż do 1795 r., a wolna elekcja czy liberum veto nie pozbawiały tego państwa realnego bytu prawnego. Teza o nieistnieniu I Rzeczypospolitej jako państwa nie opiera się na żadnej teorii państwa, a więc tym bardziej nie ma wartości naukowej. W pracy występują błędy rzeczowe, jak teza o trwałości granicy na Łabie i Dunaju. Aprioryczna założenie o wyższości monarchii absolutnej nad ustrojem monarchii mieszanej, jaką była I Rzeczpospolita, rozmija się tezami najnowszej historiografii. Wartość pracy jako samodzielnego dzieła naukowego podważają liczne zapożyczenia z prac innych autorów bez poszanowania autorstwa.

17

Zarys dziejów muzyki w Toruniu do 1920 r.

38%

Konopa B.

Rocznik Toruński

|

2018

|

issue 45

PL

W artykule przedstawiono dzieje muzyki w Toruniu od chwili lokacji miasta do jego przejścia pod polską administrację na początku roku 1920. Podjęto w nim różne aspekty funkcjonowania muzyki w społeczności miasta począwszy od miejsc jej występowania, poprzez okazje, w których można było ją usłyszeć, oraz osoby zajmujące się jej wykonywaniem, po podstawowe informacje o wykorzystywanych instrumentach. Historia tego wycinka kultury została ukazana w okresie staropolskim oraz w czasach zaboru pruskiego. W pierwszym z nich muzyka została podzielona na sakralną oraz świecką. Dużo uwagi poświęcono jej obecności w toruńskich szkołach i kościołach, a także pojawianiu się jej w trakcie różnych uroczystości oraz życiu codziennym toruńskich mieszczan. W części obejmującej zabór pruski omówiono muzykę dzieląc ją na profesjonalną i amatorską. Do pierwszej grupy zaliczono działające w Toruniu kapele wojskowe, opery i inne przedstawienia wystawiane w tutejszym Teatrze Miejskim oraz nieliczne koncerty muzyki poważnej. Znacznie bardziej rozwinięty był ruch amatorski, w którym uczestniczyli zarówno niemieccy, jak i polscy obywatele miasta. Ważnym elementem dla tej drugiej grupy był patriotyzm. Członkowie polskich towarzystw organizowali uroczystości ku czci narodowych bohaterów oraz publikowali polskojęzyczne pieśni. Zarówno w okresie staropolskim, jak i pruskim, wymieniono najistotniejsze postacie związane z funkcjonowaniem muzyki w Toruniu na przestrzeni dziejów

EN

The article presents the history of music in Toruń from the year of the town’s foundation until it was taken over by the Polish administration at the beginning of 1920. It addresses various aspects of the role of music among inhabitants of Toruń starting from the places where it was played, through occasions when it could be heard, down to people dealing with music. It also includes basic information about the instruments used to play music. The history of this fragment of culture was shown in the Old-Polish period and during the times of the Prussian partition of Poland. In the former period, music was divided into sacral and secular. Much emphasis was placed on music’s presence in Toruń’s schools and churches, during various ceremonies and in everyday life of Toruń’s burghers. The part addressing the times of the Prussian partition discusses music divided into professional and amateur. The first group includes various military music bands, operas and other performances staged in the Municipal Theatre along with few concerts of classical music. The amateur musical community was much more numerous – it consisted of both German and Polish inhabitants of Toruń. Patriotism was a major aspect for the latter group. Members of the Polish societies organized ceremonies to sing Polish songs in honour of national heroes. The article enumerates the most important figures connected with music in Toruń of the Old-Polish period and in the times of the Prussian partition of Poland.

DE

Der Artikel präsentiert die Musikgeschichte von Thorn von der Gründung der Stadt bis zu ihrem Übergang unter polnische Verwaltung Anfang 1920. Es geht in ihm um verschiedene Aspekte der Funktion von Musik im Leben der Stadt, beginnend mit den Orten, an denen sie gespielt wurde, über die Anlässe, bei denen man sie hören konnte, die Personen, die sie ausführten bis zu grundlegenden Informationen über die verwendeten Instrumente. Die Geschichte dieses Bereichs der Kultur wird für die altpolnische Zeit und für die Zeit im preußischen Teilungsgebiet dargestellt. In der ersteren wurde die Musik in geistliche und weltliche unterschieden. Große Aufmerksamkeit wird ihrer Präsenz in den Thorner Schulen und Kirchen gewidmet, ebenso im Verlauf von verschiedenen Feierlichkeiten und im Alltagsleben der Thorner Bürger. Im Abschnitt zum preußischen Teilungsgebiet wird unterschieden zwischen professioneller und Amateurmusik. Zur ersteren Gruppe zählten die in Thorn tätigen Militärkapellen, die Opern und andere Vorstellungen, die im hiesigen Stadttheater zur Aufführung kamen, sowie zahlreiche Konzerte von ernster Musik. Wesentlich weiter entwickelt war die Musik von Amateuren, an der sich sowohl deutsche als auch polnische Bürger der Stadt beteiligten. Große Bedeutung für die letztere Gruppe hatte der Patriotismus. Mitglieder polnischer Gesellschaften organisierten Feierlichkeiten zur Ehre von Nationalhelden und publizierten Lieder in polnischer Sprache. Sowohl für die altpolnische als auch für die preußische Zeit werden die wichtigsten Persönlichkeiten genannt, die im Lauf der Geschichte mit dem Musikleben in Thorn verbunden waren.

Refine search results

Wałbrzyskie miejsca pamięci. Perspektywy i deficyty badawcze

C. Noica, Europejski model kultury, przeł. T. Rosca

Kronikarskie semiotyki. Kronika staropolska jako źródło w historii kultury

Prepozyci prepozytury kraśnickiej Kanoników Regularnych Laterańskich od fundacji do reformy w 1628 roku

Kultura w historii. Piotra Kowalskiego koncepcja antropologii historycznej

O możliwościach czytania dzieła operowego

Kulturowy wymiar „Za kulisami” Cypriana Norwida

Droga naukowa Profesora Edwarda Potkowskiego

Wkład socjologów w dorobek polskiej historii kultury okresu międzywojnia (wybrane przykłady)

Katedra i Zakład Historii Kultury i Oświaty Uniwersytetu Jagiellońskiego (1920–2020)

Droga naukowa Profesora Edwarda Potkowskiego

Donelaitis i Baranauskas: między piśmiennością a literaturą

Strój, ubiór, kostium jako symbole kulturowe

Badanie kultury. Ludzie, projekty, realizacje

Periodization and the notion of the baroque and (neo)baroque in British literature and culture

O SYMULOWANEJ NAUCE, CZYLI O NIEKOMPETENTNEJ, NIEUDOLNEJ I NIEUDANEJ REKONCEPTUALIZACJI SPOŁECZNEJ, KULTUROWEJ, GOSPODARCZEJ I POLITYCZNEJ HISTORII I RZECZYPOSPOLITEJ, NIERZETELNYM POSTęPOWANIU HABILITACYJNYM I GROŹNYM POMRUKU METODOLOGICZNYM à LA OTWOCK

Zarys dziejów muzyki w Toruniu do 1920 r.