Search results

1

Stosunek Nicolaia Hartmanna do Immanuela Kanta w kontekście zagadnień aksjologiczno-etycznych

100%

Kopciuch L.

Estetyka i Krytyka

|

2012

|

issue 4(26)

61-75

XX

In this paper I demonstrate the selected problems concerning the relation between ethics and axiology of Nicolai Hartmann and ethics represented by Immanuel Kant. There are following questions: 1. the mode of existence of value; 2. the position of moral obligation in the structure of value; 3. the plurality of moral and axiological systems; 4. God and the moral character of human action; 5. Kantian practical reason and the real individual person as the subject of morality; 6. the problem of negative and affirmative freedom. Analysing these problems I endeavour to prove that the concrete relation between Hartmann and ethics of Kant modifies depending on considered detailed problem.

2

Prakseologiczna analiza działania

100%

Cabała P.

Prakseologia

|

2007

|

issue 147

9-17

EN

The article focuses on the analysis of human action. At the beginning the term of ‘action’ is defined and then the classification of actions presented. There were proposed three criteria of the classification: purpose, doer and motivation which allow us to describe the nature of changes triggered by action. After that the basic elements of action are considered. Analysis of action involves searching for relationships between them. The article assumes that the praxeological analysis of action should be done by examination of all these elements and relations.

3

Społeczne czynniki ludzkiego działania

84%

Hausner J.

Zarządzanie Publiczne / Public Governance

|

2013

|

issue 2-3(24-25)

8-18

PL

Autor stawia sobie w artykule następujące pytania: Jak ludzie faktycznie działają? Jakie czynniki kształtują ludzkie działanie? Jak ludzie postrzegają swoje działanie? Do jakiego stopnia to, jak postrzegają oni swoje działanie, ma na nie wpływ? Jakie byłyby konsekwencje, gdyby ludzie działali dokładnie tak, jak sobie to wyobrażają. Starając się na nie odpowiedzieć, dochodzi w toku wywodu do następującej konkluzji: ludzkiego działania w kontekście ładu społecznego nie należy interpretować w kategoriach homeostazy lub jako prowadzącego do stanu równowagi. Działania wynikają z napięcia i mogą być zorientowane na jego łagodzenie, ale wynikowo prowadzą do przechodzenia od jednego rodzaju napięcia do innego. Nie tylko są wyładowaniem energii, lecz także jej wytwarzaniem.

EN

In the article the author poses the following questions: How do people actually act? What factors influence human action? How do people perceive their own action? To what extent does the way they perceive their own actions influence such actions? What would be the consequences of people acting exactly as they think they did? In order to address those issues, in the course of his argumentation the author comes to the following conclusion: in a social context, human actions do not need to be considered as belonging in the category of homeostasis or as leading to a balance. The actions result from tension and their aim may be its alleviation, but they always lead to a transition from one form of tension to another. Not only do they defuse energy, they also produce it.

4

The question concerning human action

84%

Bombała B.

Seminare. Poszukiwania naukowe

|

2018

|

vol. 39

|

issue 4

117-128

EN

The paper presents phenomenological and hermeneutical approach of human action in 20th century. There were two important cultural phenomena in the twentieth century. On the one hand, the growing expansion of technopoly, which based its operation on instrumental rationality and therefore affected destructively the spiritual realm of man, was growing, on the other hand, there were attempts to apply to the economy humanistic and personalistic vision of management, based on axiological rationality. Studies and projects belonging to humanistic stream are based on the assumption that at turning points of history human labour became deprived of its human nature. Hermeneutical and phenomenological analysis allows to indicate the sources of this dehumanization. Phenomenological analysis has discovered that in a technopoly human being has been deprived of her/his transcendental dimension and reduced to one of the factors of production. Hermeneutical analysis has discoverd eidos of human action: Norwid’s church of work, Brzozowski’s creation of will, Teilhard de Chardin’ a holy march of mankind, and Tymieniecka’s the human creative act. The essence of the phenomenological approach of human action is to build a “community of work” that allows personal development through work as well as cooperation.

PL

W artykule dokonano fenomenologicznej i hermeneutycznej analizy czynu ludzkiego. W XX wieku miały miejsce dwa ważne zjawiska kulturowe. Z jednej strony narastała ekspansja technopolu, która opierała swoją działalność na racjonalności instrumentalnej, a tym samym niszczyła duchową sferę człowieka, z drugiej podejmowano próby zastosowania w przedsiębiorstwach humanistycznej i personalistycznej wizji zarządzania, opartej na racjonalności aksjologicznej. Badania i projekty należące do nurtu humanistycznego opierają się na założeniu, że w pewnym momencie historii praca została pozbawiona ludzkiej natury. Analiza hermeneutyczna i fenomenologiczna pozwala wskazać źródła tej dehumanizacji. Analiza fenomenologiczna odkryła, że w technopolu człowiek został pozbawiony swojego transcendentalnego wymiaru i zredukowany do jednego z czynników produkcji. Analiza hermeneutyczna odkryła eidos działania człowieka: „kościół pracy” Norwida, „kreację woli” Brzozowskiego, „święty marsz ludzkości” Teilharda de Chardin i Tymienieckiej – „ludzki akt twórczy”. Istotą fenomenologicznego podejścia do ludzkiego działania jest budowanie „wspólnoty pracy”, umożliwiającej osobisty rozwój poprzez pracę i współpracę.

5

Pragmatika situace

84%

Kaderka P.

Slovo a slovesnost: časopis pro otázky teorie a kultury jazyka (Slovo a slovesnost: A journal for the theory of language and language cultivation)

|

2013

|

vol. 74

|

issue 1

13-41

EN

This study is aimed at clarifying the notions of ‘situation’ and ‘communicative situation’, drawing upon Alfred Schütz’s theories of pragmatic and communicative aspects of the lifeworld. The concepts of ‘situation’ and ‘communicative situation’ are approached in relation to the phenomena of human action and human communication, respectively. Following Schütz, it is argued that the overall nature of ‘situation’ arises from its ‘objective’ and ‘subjective’ aspects, i.e. the spatial, temporal and socio-cultural conditions experienced by an individual and shaped by his or her unique ‘biographical situation’. This perspective is temporarily suspended in communication: private systems of relevances are superseded by intersubjective constructions or interpretations of ‘what-we-are-doing-in-and-through-communication’. The communicative situation’ is conceived of as a dynamic phenomenon and a true achievement of social actors, who permanently define and redefine, interpret and reinterpret both its overall character and its relevant elements. This theoretical framework, enriched by the concept of semiotic multimodality, is exemplified by an analysis of conversational data drawn from ethnographic research into television news production. At the end of the paper, a distinction between the typifications made by ordinary social actors and by social scientists in characterizing communicative situations is discussed.

6

Analiza ekonomiczno-historyczna jako narzędzie wyjaśniania procesu rozwoju gospodarczego. Perspektywa austriackiej szkoły ekonomii

84%

Ciborowski R., Zalesko M.

UR Journal of Humanities and Social Sciences

|

2023

|

vol. 29

|

issue 4

124-140

EN

One particularly important issue under analysis in economics is the theory of economic development. It derives from eighteenth- and nineteenth-century economic doctrines deeply rooted in philosophical thought. The issue of development is of interest not only to economists, but also to representatives of other social sciences. From the perspective of an economist, it seems that one of the more useful tools for analysing the problem of economic development may be the achievements of the Austrian school of economics. When studying the development process, the representatives of this school limit the mathematical modelling of phenomena occurring in the economy, while they often refer to history. They believe that the focus of economics should be human action (conducted under conditions of uncertainty), which undeniably influences development.

PL

Jednym ze szczególnie ważnych zagadnień poddawanych analizie w ekonomii jest teoria rozwoju gospodarczego. Wywodzi się ona z osiemnasto- i dziewiętnastowiecznych doktryn ekonomicznych głęboko zakorzenionych w myśli filozoficznej. Problematyka rozwoju wzbudza zainteresowanie nie tylko ekonomistów, ale także przedstawicieli innych nauk społecznych. Z perspektywy ekonomisty, wydaje się, że jednym z bardziej użytecznych narzędzi do analizy problematyki rozwoju gospodarczego mogą być osiągnięcia austriackiej szkoły ekonomii. W ramach badań procesu rozwoju przedstawiciele tej szkoły ograniczają matematyczne modelowanie zjawisk zachodzących w gospodarce, natomiast często odwołują się do historii. Uważają, że w centrum zainteresowania ekonomii powinno być ludzkie działanie (prowadzone w warunkach niepewności), które w niepodważalny sposób wpływa na rozwój.

7

The Vices against the Virtue of Temperance among the Atyap Cultural Heritage of Africa: A Philosophical Approach

67%

Abui A. A.

Roczniki Kulturoznawcze

|

2019

|

vol. 10

|

issue 4

161-177

PL

W dyskursie moralnym cnoty wciąż zajmują centralne miejsce. Dzieje się tak, ponieważ dyskusje o moralności obracają się wokół pojęć cnoty i wady. Bierze się za pewnik, że wynikiem cnót są czyny dobre moralnie, natomiast wady prowadzą do czynów złych, powszechnie potępianych. Etycy cnót opierają swoje argumenty na założeniu, że czyny ludzkie są bezpośrednio połączone bądź to z cnotą, bądź z wadą. Każdej cnocie odpowiada nadmiar lub deficyt, którego przekroczenie wiąże się z przeciwną jej moralną dyspozycją, nazywaną wadą. W takim wypadku, powinna istnieć jakaś ustalona miara, na której podstawie rozróżniamy między cnotą a wadą. Jakie kryteria obowiązują w przypadku ustalania takiej miary? Co więcej, istnieje tradycyjny podział cnót na kardynalne i poboczne: jakie dokładnie cechy moralne winna mieć cnota, by być określona jako kardynalna? W artykule autor podejmuje próbę analizy jednej z tak zwanych cnót kardynalnych, mianowicie umiarkowania. Szczególny nacisk został położony na pojęciach wstydu i honoru, rozumianych w duchu dziedzictwa kulturowego szczepu Atyap. Celem autora jest znalezienie tych cech, które odpowiadają za ustanowienie umiarkowania cnotą kardynalną oraz podjęcie próby wyznaczenia miary, która odpowiada za wady związane z pojęciem umiarkowania.

EN

The place of virtues in moral discussions continues to occupy a central position. This is because moral arguments revolve around virtues and vices. It is taken for granted that virtues produce commendable good moral actions, whereas vices lead to immoral actions that are widely condemned. Virtue ethicists ground their arguments on the assumption that human actions are directly linked to either virtues or vices. But then, to each of the virtues, there exists a degree of excess or deficit, above or below which we begin to speak of counter habitual predispositions, called vices. If this is so, then there should be a way of ascertaining the measure on the basis of which we distinguish between a virtue and its vice. How do we justify the criteria for arriving at such a measure? More so, there is a traditional classification of virtues into cardinal and peripheral virtues: what exact moral features could a virtue exemplify in order to be classified as a cardinal rather than a peripheral virtue? In this article, the Author attempts the analysis of one of the so-called cardinal virtues, precisely that of temperance. He tries to highlight the concept of shame verses honour as viewed and practiced among the atyap cultural heritage in Africa. The goal is modest, namely: to highlight those moral features which justify the classification of temperance as a cardinal virtue and to account for the standard or measure which account for the distinguishing of the vices associated with temperance.

8

Dignity, Equality, Freedom: The EU-Policy Values Viewed Personalistically

67%

Nnamdi Konye M.

Studia Gilsoniana

|

2016

|

vol. 5

|

issue 3

491-526

EN

The author points out that dignity, equality, and freedom are leading themes of the European Union policy and should be respected and upheld if understood personalistically. He agrues that the subjectivity of the individual person, rather than that of the public state, underlines the context of interpreting those themes which are the liberal values the Western society purports to cultivate. Therefore, he claims that dignity is grounded on the understanding of man as imago Dei, equality is doubly grounded in both the unique identity and incommunicability of each human person, and freedom is doubly grounded in the dual responsibility of each human person for his or her actions as well as the responsibility we share for each human life from conception to natural death.

9

THOMAS AQUINAS’ PHILOSOPHY OF BEING AS THE BASIS FOR WOJTYŁA’S CONCEPT AND COGNITION OF HUMAN PERSON

67%

Jałocho-Palicka M.

Studia Gilsoniana

|

2014

|

vol. 3

127-153

XX

The article makes a claim that Thomas Aquinas’ philosophy of being plays a fundamental role in Karol Wojtyła’s concept of person presented in his major anthropological work Osoba i czyn (known in English as The Acting person). Aquinas discovered that every being is composed of existence (being, esse) and essence (essentia). Wojtyła builds his philosophy of personhood within this framework of esse (being, existence) and essentia (essence). The moral and rational essence of human person, according to Wojtyła, is best revealed by specifically human, free and conscious, actions. That is why Wojtyła analyzes human person through his actions and discovers such essential structures of human reason and free will as self-cognition, self-knowledge, self-owning, self-ruling which make the ontic basis for selfgovernance. The immediate ground for Wojtyła’s analysis of person through his actions is the act and potency theory, developed by Aristotle and redefined by Thomas Aquinas in the light of the composition of being from esse and essentia. Every act reveals a correlated potency which otherwise would remain hidden and unknown. Potency-act theory characterizes not only two real states of every being, but also it is the adequate tool to describe every being’s becoming. It is not becoming out of nothingness, but on the ground and within the limits of already existing potency. A specifically human action (actus humanus) discloses a specifically human potency-essence. Through his actions a man becomes good or bad as a man, depending on the moral quality of the actions. All these insights into man’s essence presented by Wojtyła emphasize the absolute primacy of a man’s existence (being, esse) over his actions and over his becoming. Being (esse) precedes acting and becoming. Without being (esse) there would be no acting and no becoming (operari sequitur esse—first something must exist and only then it can act). Thus, as a contingent being, a man does not owe his existence to himself but to the Absolute Being (Ipsum Esse); and his human dignity stems, first of all, from his being, not from his doing.

10

O ludzkim działaniu ze stanowiska nowej prakseologii

67%

Sułek M.

Prakseologia

|

2021-2022

|

issue 163/164

37-63

PL

Artykuł zawiera propozycję nowego spojrzenia na prakseologię. Prakseologia klasyczna czy też tradycyjna (odwołująca się przede wszystkim do dzieł Tadeusza Kotarbińskiego i – w mniejszej mierze – do Ludwiga von Misesa) poszukiwała ogólnych zasad sprawnego działania, ważnych w różnych dziedzinach czy formach aktywności ludzkiej. W artykule stawiam tezę, że takie zasady zapewne istnieją, ale mają bardzo ogólny charakter i z tego powodu są mało przydatne czy też mało operacyjne. Nowe podejście polega na tym, że na system ludzkiego (społecznego) działania składają się trzy podsystemy, cechujące się odmiennymi: „gramatyką czynu”, rozumieniem nakładów i efektów oraz rachunkiem efektywności. Poszukiwać więc należy nie jednego, lecz trzech odmiennych zestawów zasad sprawnego działania. Te trzy podsystemy to: współpraca, walka i rywalizacja. Współpraca jest grą o sumie dodatniej; walka grą o sumie ujemnej; rywalizacja grą o sumie zerowej (stałej). Cechują się one nie tylko odmienną „gramatyką”, ale również odmienną etyką i estetyką.

EN

The article proposes a new view of praxiology. Classical or traditional praxiology (referring primarily to the works of Tadeusz Kotarbinski and – to a lesser extent – to Ludwig von Mises) sought general principles of efficient action, important in various fields or forms of human activity. In the article I put forward the thesis that such rules probably exist, but they are of a very general nature and therefore they are difficult to operationalize. The new approach is that the system of human (social) action consists of three subsystems, each with a different „grammar of action”, a different understanding of inputs and outputs, and a different estimation of effectiveness. So you should look for not one, but three different sets of principles for efficient action. The three subsystems are: cooperation, struggle and rivalry. Collaboration is a positive sum game; struggle is a negative sum game; rivalry is a zero-sum (constant) game. They are not only characterized by different „grammar”, but also different ethics and aesthetics.

11

Against Unconscious Motivations, Urges, and Instincts in Human Beings

59%

Pańpuch Z.

Studia Gilsoniana

|

2020

|

vol. 9

|

issue 4

537-547

EN

The aim of this paper is to discuss the problem of the human body as to whether it is wholly and directly influenced by the rational forces of the soul, or it contains something instinctive or unconscious that can exert a determinative influence on human actions and behavior. Drawing on Thomistic anthropology, the author gives his interpretation of organic factors in the human body and their place in the free and rational actions of the human being through the case study of sensual appetitive powers. The latter, he concludes, are what simplify the execution of desires of the soul.

Refine search results

Stosunek Nicolaia Hartmanna do Immanuela Kanta w kontekście zagadnień aksjologiczno-etycznych

Prakseologiczna analiza działania

Społeczne czynniki ludzkiego działania

The question concerning human action

Pragmatika situace

Analiza ekonomiczno-historyczna jako narzędzie wyjaśniania procesu rozwoju gospodarczego. Perspektywa austriackiej szkoły ekonomii

The Vices against the Virtue of Temperance among the Atyap Cultural Heritage of Africa: A Philosophical Approach

Dignity, Equality, Freedom: The EU-Policy Values Viewed Personalistically

THOMAS AQUINAS’ PHILOSOPHY OF BEING AS THE BASIS FOR WOJTYŁA’S CONCEPT AND COGNITION OF HUMAN PERSON

O ludzkim działaniu ze stanowiska nowej prakseologii

Against Unconscious Motivations, Urges, and Instincts in Human Beings