Search results

1

Narodziny i ewolucja treści znaczeniowej wyrażenia „koszt transakcyjny”

100%

Hardt Ł.

Gospodarka Narodowa. The Polish Journal of Economics

|

2006

|

vol. 212

|

issue 11-12

1-24

EN

The article tracks the origin of the term “transaction cost” and shows changes in the meaning of the phrase over time. The author applies analysis methods commonly used in research into the history of economic ideas. The first part of the article, which shows how the term “transaction cost” originated and developed, refers to “intellectual history” and presents various forms of “elementary ideas,” focusing on the concept of “costly exchange” and “transaction cost.” The author argues that the idea of “costly exchange” has been known in the theory of economics practically since its beginnings, as exemplified by works by Aristotle, Smith and Menger. In the second part of the article, after tracking the origin of the term “transaction cost,” the author changes his analysis method in favor of an “institutional approach” and focuses on changes in the meaning of the term “transaction cost.” The analysis reveals that, contrary to what many researchers claim, the term “transaction cost” was first used in economic literature as early as 1940 by Tibor Scitovsky in his work A Study of Interest and Capital. Most economists addressing this matter in literature tend to believe that the term was first used by Jacob Marschak in 1950. The study also showed that initially the term “transaction cost” had a strictly specific meaning (as the cost of transferring capital assets, for example). With time, as new institutional economics developed, the term lost its limited meaning and became a more general category. The author concludes by observing that the many meanings of the term “transaction cost”-coupled with the lack of consensus among economists on the influence of transaction costs on economic effectiveness-explain why further research is needed into the role of transaction costs in the functioning of markets and enterprises.

2

Spotkania Kościoła z nowoczesnością – nowe amerykańskie badania nad katolicyzmem w XX w.

89%

Pazik P.

Dzieje Najnowsze

|

2020

|

vol. 52

|

issue 4

151-164

EN

The article is a survey of the most recent American publications on the history of the Catholic Church in the twentieth century. The analysed works are part of the intellectual history, and seek to trace various trends of Catholic thought that culminated during the Second Vatican Council. The analysis of American studies makes it possible for us to indicate the following features of the described approach to the history of the Church: the focus on secular actors, appreciation of trends contesting the orthodoxy and conservative tendencies in the Church as well as the presentation of the experiences of countries in which Catholicism functioned in a dispute with other currents of thought (France, Germany).

PL

W artykule dokonano przeglądu najnowszych publikacji amerykańskich dotyczących historii Kościoła katolickiego w XX w. Omówione prace wpisują się w nurt intellectual history, stanowiąc próbę prześledzenia rożnych nurtów myśli katolickiej, które kulminację osiągnęły w czasie Soboru Watykańskiego II. Analiza amerykańskich opracowań pozwala wskazać następujące cechy opisywanego podejścia do historii Kościoła: koncentracja na aktorach świeckich, docenienie nurtów kontestujących ortodoksję i konserwatywne nurty w Kościele oraz omówienie doświadczenia krajów, w których katolicyzm funkcjonował w sporze z innymi nurtami myśli (Francja, Niemcy).

3

The didactic and intellectual work of Bonipertus, first bishop of Pécs (1009–1036)

88%

Queret-Podesta A.

Biuletyn Historii Wychowania

|

2014

|

issue 31

7-15

PL

Bardzo niewiele przetrwało informacji na temat życia Boniperta, pierwszego biskupa miasta Pécs, żyjącego we wczesnym średniowieczu. Analiza źródeł węgierskich wskazuje, że został biskupem Pécs w roku 1009, zakończył episkopat w roku 1036 i że zmarł w roku 1042, prawdopodobnie na Węgrzech. Niestety, źródła milczą, jeśli chodzi o życie kapłana przed objęciem stanowiska biskupa w Pécs. Przeprowadzone badania antroponimiczne imienia „Bonipert” sugerują, że biskup był pochodzenia frankońskiego lub północnowłoskiego. Trudno dziś ustalić, która z tych hipotez jest właściwa, gdyż na korzyść każdej z nich przemawiają interesujące argumenty, a jednocześnie każda z hipotez kryje poważne słabości. Należy jednak podkreślić, że jedyny dokument dotyczący Boniperta, który nie jest pochodzenia węgierskiego, pochodzi z obszaru współczesnej północno-zachodniej Francji. Dokument ten to list napisany przez słynnego biskupa Fulberta z Chartres w odpowiedzi na prośbę Boniperta o wypożyczenie manuskryptu Pryscjana. Jeżeli posłużyć się głównie tym tekstem w dyskusji na temat pochodzenia pierwszego biskupa miasta Pécs, to należy zaznaczyć, że w opinii uczonych żądanie Boniperta wynikało z faktu, iż biskup potrzebował tekstu do pracy dydaktycznej. Prośba ta jest dowodem na istnienie szkoły katedralnej w Pécs w okresie działania pierwszego biskupa. Należy również podkreślić, że budynek szkoły katedralnej nie jest jedynym osiągnięciem przypisywanym Bonipertowi przez uczonych. Kilka lat temu profesor László Havas wysunął hipotezę, że istnieje powiązanie między Bonipertem a pochodzeniem Libellus de Instutione Morum, dziełem z gatunku speculum principale, napisanym w pierwszym dwudziestopięcioleciu XI w. przez anonimowego autora na zlecenie Stefana dla jego syna, Emeryka. Pomimo raczej hipotetycznego charakteru ze względu na bardzo małą liczbę zachowanych dokumentów dowodowych, prowadzone badania nad pracą intelektualną biskupa Boniperta dały pewne interesujące wyniki. Można na ich podstawie wnioskować, że Bonipert był prawdopodobnie bardzo dobrze wykształcony i był traktowany jak równy przez jednego z największych intelektualistów swych czasów, Fulberta z Chartres. Jego troska o edukację nie budzi żadnych wątpliwości, gdyż z wszelkim prawdopodobieństwem był założycielem szkoły katedralnej w Pécs. Prezentowała ona zapewne dobry poziom niedługo po jej założeniu. Jak wynika z naszego pobieżnego badania kwestii związku między Bonipertusem a Libellus de Institutione Morum, pytanie dotyczące tego dzieła literackiego jest dużo bardziej złożone. Nie można jednak formalnie wykluczyć hipotezy, że pierwszy biskup miasta Pécs był zaangażowany w tworzenie pierwszego pomnika średniowiecznej literatury węgierskiej.

EN

.

4

Odzyskać liberalizm. Recenzja książki Andrzeja Walickiego "Od projektu komunistycznego do neoliberalnej utopii", Warszawa: Universitas 2013

88%

Fidelis M.

Studia Litteraria et Historica

|

2015

|

issue 3–4

EN

To Recover Liberalism. Review of a book by Andrzej Walicki Od projektu komunistycznego do neoliberalnej utopii (From the Communist Project to the Neoliberal Utopia), Warszawa: Universitas 2013This review discusses a recent book by Andrzej Walicki, Od projektu komunistycznego do neoliberalnej utopii (From the Communist Project to the Neoliberal Utopia) (Warszawa: Universitas 2013). The book features a collection of essays, interviews, and scholarly articles published by Walicki in academic and popular journals between 2001 and 2012. Topics include a history of the communist project in a broader European perspective; the significance and legacy of de-Stalinization in Poland, with a particular emphasis on what the author calls "the Polish road away from communism" after 1956; right-wing conservative politics in Poland after 1989, the politicization of the memory of communism; and possible directions for the development of the Polish Left as a necessary component of a healthy democratic system. The compelling scholarly discussion is often combined with autobiographical sketches of an intellectual who has been deeply engaged in intellectual and social life in postwar Poland. Walicki, a prominent intellectual and specialist on intellectual history, studied and worked in Warsaw until he emigrated to Australia and then the United States (The University of Notre Dame) in the 1980s. In that sense, Walicki provides a unique perspective on Polish history and culture, influenced by both Polish and American academic worlds and intellectual traditions. The strength of the book is its focus on the role of language and the manipulation of terms such as "communism" or "liberalism" by contemporary political leaders in Poland to achieve specific emotional reactions from the public. One of the central claims of the book is that Polish political elites have "distorted" the meaning of liberalism by connecting it solely to the free market rather than to the original idea of individual freedoms. In this way, the dominant conservative elites in Poland are able to depict human rights and the welfare state as alien to the “Polish” tradition, supposedly exclusively Catholic and socially conservative. Walicki points to the need to recover the rich history of the Polish Left as well as to restore the original meaning and value of liberalism in shaping Polish democracy. Odzyskać liberalizm. Recenzja książki Andrzeja Walickiego Od projektu komunistycznego do neoliberalnej utopii, Warszawa: Universitas 2013Recenzja omawia najnowszą książkę Andrzeja Walickiego Od projektu komunistycznego do neoliberalnej utopii (Warszawa: Universitas 2013). Książka to zbiór esejów, wywiadów oraz artykułów naukowych publikowanych przez A. Walickiego zarówno w czasopismach naukowych, jak i popularnych w latach 2001-2012. Tematyka prac dotyczy: historii projektu komunistycznego w szerszej, europejskiej perspektywie; znaczenia i spuścizny destalinizacji w Polsce ze szczególnym naciskiem na to, co sam autor nazywa „polską drogą od komunizmu” po 1956 roku; prawicowej, konserwatywnej polityki w Polsce po roku 1989; polityzacji pamięci komunizmu oraz możliwych dróg rozwoju polskiej lewicy jako niezbędnego elementu zdrowego systemu demokratycznego.Interesująca dyskusja naukowa jest często połączona z autobiograficznymi szkicami autora, który angażował się w życie intelektualne i społeczne powojennej Polski. Andrzej Walicki, prominentny intelektualista i historyk idei, studiował i pracował naukowo na Uniwersytecie Warszawskim do lat osiemdziesiątych, kiedy wyemigrował do Australii, a następnie do USA na Uniwersytet Notre Dame. Z tego punktu widzenia Walicki dostarcza nam wyjątkowego spojrzenia na Polską historię i kulturę, ukształtowanego zarówno przez polską, jak i amerykańską tradycję intelektualną i oba akademickie światy. Siłą książki jest koncentracja autora na roli języka i manipulowaniu terminami takimi, jak „komunizm” czy „liberalizm”, przez współczesnych politycznych liderów w Polsce po to, aby osiągnąć określoną reakcję emocjonalną odbiorców. Jedno z kluczowych twierdzeń książki dotyczy zniekształcenia znaczenia pojęcia „liberalizm” przez polskie elity intelektualne i polityczne poprzez połączenie go wyłącznie z wolnym rynkiem zamiast z oryginalną ideą wolności jednostki. W ten sposób dominujące konserwatywne elity w Polsce są w stanie przedstawić prawa człowieka oraz państwo opiekuńcze jako obce „polskiej” tradycji, z założenia wyłącznie katolickiej i społecznie konserwatywnej. Walicki wskazuje na potrzebę ponownego odkrycia bogatej historii polskiej lewicy, przywrócenia pierwotnych wartości liberalizmowi i odrestaurowania jego znaczenia w kształtowaniu polskiej demokracji.

5

The Year of Africa remembered: horizons of change in African studies 50 years after the Year of Africa

88%

Tolmacheva M.

Studies in African Languages and Cultures

|

2013

|

issue 47

7-30

EN

The year 2010 marked the passage of 50 years since the Year of Africa in 1960. For the world, and especially for Africans, 2010 became the year of soccer, the year of the Cup. Africanists taking a look back at the 50 years of African Studies can take heart in the healthy dynamics of African Studies in the United States, but in the year when African Studies Association discusses the theme of African Diaspora, in the year of massive budget cuts resulting in elimination of whole departments of foreign languages in the United States, they cannot be altogether happy with the state of academic African studies. The retrospective may be pleasantly nostalgic, but the vibrancy of today’s African studies has come from unanticipated sources and the movement has not been linear or carefully programmed. The wave of independence that rose across Africa since the late 1950s created a worldwide anticipation of great things to follow the wonderful start. The closely related development of African studies as an academic field ensued. Among the factors unanticipated by the experts of the day was the impact of the Cold War on the postcolonial development of African studies in the United States, in Europe, and in the Soviet Union. The author is a participant in the field of African historical studies both in the United States and in Russia. These two perspectives and selected stops along the way will guide a personalized discussion of the crucial events and significant trends in African studies as observed from the Soviet and American academic circles.

6

Was it really "Great"? Some remarks on the intellectual history of the Great Polish Emigration

88%

Kuligowski P.

Střed. Časopis pro mezioborová studia Střední Evropy 19. a 20. století. / Centre. Journal for Interdisciplinary Studies of Central Europe in the 19th and 20th Centuries.

|

2019

|

vol. 11

|

issue 2

9-34

EN

In this article I sketch out the general outlines of the so-called ‘Great Polish Emigration’ after the November Uprising (i.e. after 1831) from the (broadly understood) intellectual history perspective. Subsequently I present the wider intellectual background, attempting to place the output of the émigrés in the longer-term intellectual perspective of Polish history. I focus on the main dimensions and reasons underlying the ideological and conceptual evolution of the Polish community that emerged in exile. By evoking the most striking examples of their conceptual and organizational innovations and examining the scale of their publishing activity, I conclude that they brought about substantial changes in many spheres of action and reasoning. In the last part of the article I compare the Great Polish Emigration with similar phenomena in Europe, as well as with precedents and succeeding emigrations in Polish history. In conclusion I try to answer the question posed in the title, i.e. whether the emigration after the November uprising was really ‘great’.

7

The sources of rationalism in Croatia in the eighteenth and nineteenth centuries. A study of less obvious cases (physics, theology, and politics)

87%

Boguska A.

Poznańskie Studia Slawistyczne

|

2018

|

issue 15

PL

The paper is an attempt to describe the reception of the idea of rationalism in order to represent its reworking in the eighteenth and nineteenth centuries in Croatia in three areas – physics, theology and politics. The authoress reveals how the method developed by Newton in the field of natural sciences has found an application in other disciplines of knowledge, and most of all in theology. In Croatia, this resulted in the application of the category of Kantian reason to ethical considerations. As a rationalist project in the field of politics, cameralism is indicated, an economic doctrine popular in the German and Austrian territories which was closely connected with the development of the enlightened monarchy and bureaucracy in the early modern period.

8

František Faustin Procházka’s Approach to the History of Learning

75%

Žůrek J.

Listy filologické (Folia philologica)

|

2015

|

vol. 138

|

issue 3-4

325-339

EN

František Faustin Procházka (1749–1809) is usually remembered as a translator of the Bible in the history of Czech literature. However, in this contribution we aim to concentrate on the historia litteraria. We will attempt to find answers to the following issues: what style of historia litteraria was characteristic for Procházka and what he could have had exactly in mind when contemplating both education and scholarship. Going through Procházka’s Commentarius (first published in 1782) reveals the answers: the history of learning could be best comprehended, according to Procházka, as the history of the artistry of Latin writing. He studied Latin literary output throughout the centuries and marked the periods of excellence and also the ages of decline. He held firmly and he tried to prove that the advancement in the Latin literacy (literature) had always had the decisive impact on the whole progress in both scholarship and sciences, also because the precise and concise expressions in pure classical (Ciceronian) Latin were apt for clarity, and thus enabled to capture the order of the things faithfully, which created the rudiments for any true knowledge. Furthermore, the Latin education imbued the students with the ideal of Ciceronian humanity. Morals based on philanthropy were inherent to this type of schooling. Thus, the classical studies have direct impact on the well-being of the society and consequently, the welfare of the Czech nation depends on the prosperity of arts and scholarship, and ultimately, on the quality of Latin education.

9

Rozum, idea, filologia. Historia intelektualna w kontekstach literatury (pisane na marginesach „Milczenia” Cypriana Norwida)

75%

Junkiert M.

Pamiętnik Literacki

|

2021

|

vol. 112

|

issue 3

233-256

PL

Artykuł omawia relacje dotyczące XIX-wiecznej ewolucji historii idei i jej związków z badaniami literackimi. Przez cały wiek trwała debata, czy filologia, filozofia i historia są osobnymi naukami humanistycznymi, czy też stanowią elementy większej całości zwanej potocznie „humanistyką” lub „naukami humanistycznymi”. Idea jako pojęcie związane z filozofią poznania stała się jednym z głównych obszarów sporu. W artykule proponuję interpretację eseju „Milczenie” Cypriana Norwida jako tekstu, który został zaplanowany przez poetę, by włączyć się w ten spór.

EN

The article examines the 19th century evolution of history of ideas and its relatedness to literary studies. The debate whether philology, philosophy, and history are autonomous humanistic disciplines or they make up a part of what is informally referred to as “humanities” or “humanistic sciences” lasted for the whole century. The idea, seen as a notion connected with philosophy of cognition, became the central part of the debate. In the present paper I suggest an interpretation of Cyprian Norwid’s essay “Milczenie” (“Silence”) as a text designed by the poet to enter this debate.

10

Pour la réforme de la justice ottomane: Count Leon Walerian Ostroróg (1867–1932) and his activities in the final decades of the Ottoman Empire

75%

Dominik P.

Slavia Meridionalis

|

2017

|

vol. 17

EN

Pour la réforme de la justice ottomane: Count Leon Walerian Ostroróg (1867–1932) and his activities in the final decades of the Ottoman Empire Following the final partition of the Polish-Lithuanian Commonwealth in 1795 the Ottoman Empire became one of the chief destinations for the Polish political émigrés. Poles fled to Istanbul hoping for Ottoman support in their efforts to regain independence. Their participation in the Ottoman public sphere was not limited to the activities aimed at the restoration of an independent Poland; rather, Polish émigrés also played an active role in the enterprise of modernization of the Ottoman state since the era of the Tanzimat reforms (1839–1876). While one can say that the intensity of the Polish participation in the Ottoman public sphere decreased substantially after the Ottoman defeat in the war against Russia (1877 –1878) and during the reign of Sultan Abdülhamid II (r. 1876–1909), the subsequent 1908 Young Turk Revolution and the coming to power of the Committee of Union and Progress (İttihat ve Terakki Fırkası) was a watershed event that attracted some Polish émigrés from France to come to the Ottoman Empire.This paper focuses on the work of Count Leon Ostroróg (1867–1932), who came to prominence as a legal adviser to the Ottoman Ministry of Justice in the Second Constitutional Period (1908–1918). He played an important role in the reform projects of the Ottoman legal system. Meanwhile, he was actively engaged in the life of the Istanbul’s Polish, French and Levantine communities. By focusing on his major works this paper discusses Ostroróg’s views on the late Ottoman Empire and his stance towards the transformation of the multicultural and multiethnic Ottoman Empire into the nation-state of the Republic of Turkey in the aftermath of the WWI and towards a number of far-reaching reforms that characterized that period. Pour la réforme de la justice ottomane: Hrabia Leon Walerian Ostroróg (1867–1932) i jego działalność w późnym Imperium Osmańskim Po ostatnim rozbiorze Rzeczpospolitej Obojga Narodów w 1795 roku Imperium Osmańskie było jednym z najważniejszych kierunków, jakie obrała polska emigracja polityczna. Polacy przyjeżdżali nad Bosfor mając nadzieję na osmańskie wsparcie w próbach odbudowania niepodległego państwa polskiego. Aktywność Polaków w Porcie Osmańskiej nie ograniczała się jednak wyłącznie do planowania przyszłych powstań przeciwko zaborcom. Emigranci odegrali znaczącą rolę w przygotowaniu reform mających na celu reorganizację Imperium Osmańskiego poczynając od okresu Tanzimatu (1839–1876). Choć działalność polskiej emigracji zmalała po przegranej Imperium Osmańskiego w wojnie przeciwko Rosji (1877–1878) i podczas panowania Sułtana Abdülhamida II (na tronie od 1876 do 1909), rewolucja młodoturecka w 1908 roku i dojście do władzy Komitetu Jedności i Postępu (İttihat ve Terakki Fırkası) były przełomowymi wydarzeniami, które stały się impulsem dla polskich emigrantów urodzonych we Francji do przybycia do Państwa Osmańskiego.Tematem tego artykułu jest działalność Hrabiego Leona Ostroroga (1867–1932), który w okresie młodotureckim (1908–1918) zasłynął jako doradca prawny w osmańskim Ministerstwie Sprawiedliwości. Ostroróg odegrał znaczącą rolę w przygotowaniu projektów reform osmańskiego systemu prawnego. Równocześnie był on również aktywnie zaangażowany w życie polskiej, osmańskiej oraz lewantyńskiej społeczności Stambułu. Koncentrując się na najważniejszych pracach opublikowanych przez Ostroroga, artykuł poddaje pod dyskusję poglądy Ostroroga na sytuację Imperium Osmańskiego w ostatnich latach jego istnienia oraz na zmiany zachodzące w wyniku I wojny światowej, kiedy to wielokulturowe i wieloetniczne imperium przeobraziło się w Republikę Turcji.

11

Quentin Skinner’s attempt to clarify Collingwood

63%

Černín D.

Teorie vědy (Theory of Science)

|

2023

|

vol. 45

|

issue 2

135-152

EN

This paper examines the methodological propositions of Quentin Skinner, whose influence on intellectual history, including the history and philosophy of science (HPS), cannot be disregarded. It is well known that Skinner’s method is based on John L. Austin’s theory of speech acts. Nonetheless, the very idea of applying ordinary language philosophy to the subject matter of history rests on other assumptions that form Skinner’s philosophy of historiography. The paper focuses on reconstructing this philosophy of historiography and especially on R. G. Collingwood as a primary source of inspiration. This famous British philosopher, historian, and archaeologist authored many inspirational texts concerning the historical craft. The complex and sometimes contradictory nature of his posthumously published texts requires careful interpretation, and many philosophers see Collingwood as an obscure thinker. The paper argues that even though Skinner openly denounces Collingwood’s central concept of reenactment, his philosophy of historiography is deeply influenced by a specific understanding of Collingwood’s legacy.

CS

Tento článek se věnuje metodologickým předpokladům badatelské práce Quentina Skinnera, jehož vliv na intelektuální dějiny, včetně historie a filosofie vědy (HPS) nelze přehlížet. Je dobře známo, že je Skinnerova metoda založena na teorii řečových aktů Johna L. Austina. Samotná myšlenka aplikování filosofie přirozeného jazyka na předmět studia historie se nicméně opírá o některé další předpoklady formující Skinnerovu filosofii historiografie. Článek se soustředí p p y f j na rekonstrukci této filosofie historiografie a zejména na R. G. Collingwooda jako na hlavní Skinnerův zdroj inspirace. Tento slavný britský filosof, historik a archeolog sepsal mnoho inspirativních textů věnovaných problematice výzkumných postupů historika, které však mnoho filosofů vnímá jako obskurní. Složitá a často protikladná povaha Collingwoodových posmrtně vydaných textů vyžaduje jejich opatrnou interpretaci. Článek tvrdí, že p y ý y jjj ačkoli Skinner otevřeně odmítnul Collingwoodův ústřední pojem re-enactmentu, jeho filosofie historiografie je výrazně ovlivněna specifickým porozuměním Collingwoodovu odkazu.

12

From democrats to liberals: the ambiguous origins of liberals and civil society in Slovakia after 1989

63%

Ivančík M.

Soudobé dějiny (Contemporary History)

|

2021

|

vol. 28

|

issue 3

706-724

EN

This paper critically examines the process of politicization of the Slovak democratic protagonists gathered in and around the civic movement Public Against Violence (Verejnosť proti násiliu, VPN), from the 1989 democratic revolution to the 1992 elections. By politicization I mean the process through which the examined subjects underwent a transformation from a democratic movement to a liberal-democratic political party. I focus on particular protagonists within VPN as well as on their interactions with other political subjects. For this purpose, I employ two methodological approaches. The first is borrowed from Robert Brier's reading of Skinnerian intellectual history, as applied to Adam Michnik's use of the term "totalitarianism". The second is informed by Daniel Hirschman and Isaac Ariail Reed's understanding of "formation stories". This allows me to focus on a subject-driven analysis of key concepts, practices and political ideas that shaped the nascent pluralist environment in early post-socialist Slovakia. Liberalism, as represented by VPN, seemedThis paper critically examines the process of politicization of the Slovak democratic protagonists gathered in and around the civic movement Public Against Violence (Verejnosť proti násiliu, VPN), from the 1989 democratic revolution to the 1992 elections. By politicization I mean the process through which the examined subjects underwent a transformation from a democratic movement to a liberal-democratic political party. I focus on particular protagonists within VPN as well as on their interactions with other political subjects. For this purpose, I employ two methodological approaches. The first is borrowed from Robert Brier's reading of Skinnerian intellectual history, as applied to Adam Michnik's use of the term "totalitarianism". The second is informed by Daniel Hirschman and Isaac Ariail Reed's understanding of "formation stories". This allows me to focus on a subject-driven analysis of key concepts, practices and political ideas that shaped the nascent pluralist environment in early post-socialist Slovakia. Liberalism, as represented by VPN, seemed to appear as a pragmatic choice to counter the Communist regime's wrongdoings and misconceptions. Yet at the same time, to understand liberal democratic politics and policies in Slovakia, one has to acknowledge the gradual dissent from approaching democracy as participatory to imagining democracy as a conservative-liberal-democratic institutionalized order.

13

Nowi Grecy, czyli polski romantyzm z niemieckim akcentem. Rec.: Maciej Junkiert, Nowi Grecy. Historyzm polskich romantyków wobec narodzin Altertumswissenschaft. Poznań 2017. „Filologia Polska”. Nr 188

63%

Zehnder C.

Pamiętnik Literacki

|

2020

|

vol. 111

|

issue 3

193-204

PL

W recenzji omówiono książkę Macieja Junkierta „Nowi Grecy. Historyzm polskich romantyków wobec narodzin Altertumswissenschaft” (2017), poświęconą postrzeganiu niemieckiej filologii klasycznej i grekomanii przez Gotfryda Ernesta Groddecka, Joachima Lelewela i Adama Mickiewicza. Przeprowadzone w ostatnich latach badania nad recepcją starożytności w polskim romantyzmie dowiodły, że paradygmat rzymski – latinitas jako system symboliczny – skompromitował się w wyniku klęski I Rzeczypospolitej i że na początku XIX stulecia doszło na polskim gruncie do „zwrotu hellenistycznego”. Śledząc ten zwrot w oryginalnych pracach niemieckiej Altertumswissenschaft, Junkiert zwraca uwagę na to, że polski historyzm charakteryzował się głęboką ambiwalencją: grecki mit był już zajęty przez (pruskich) kolonizatorów, a polscy „nowi Grecy” musieli się zmagać z niemieckim pochodzeniem swojej tożsamości symbolicznej. Książka znakomicie pokazuje splot nacjonalizmu i historyzmu na przykładzie polskiego romantyzmu uniwersyteckiego. Dzięki wnikliwemu badaniu intertekstualności filologicznej – jak można określić podejście autora – wyróżnia się także nowatorstwem metodologicznym, wysoce obiecującym dla badań polonistycznych z pogranicza filologii i historii intelektualnej.

EN

This review discusses Maciej Junkiert’s book “Nowi Grecy. Historyzm polskich romantyków wobec narodzin Altertumswissenschaft” (“The New Greeks: Historicism of Polish Romantics in the Face of the Birth of Altertumswissenschaft”, 2017) on Gotfryd Ernest Groddeck’s, Joachim Lelewel’s, and Adam Mickiewicz’s reception of German classicism and philhellenism. Recent research into the reception of antiquity within Polish Romanticism has shown how the Roman paradigm—the symbolic system of latinitas—collapsed in the wake of the Partitions of Poland and how, from around 1800 onwards, a “Hellenistic turn” took place in Polish culture. Tracing this turn back to the original works of German Altertumswissenschaft, Junkiert argues, however, that Polish historicism was characterized by a deep ambivalence: the Greek myth had already been adopted by the Prussian colonizers and the Polish “new Greeks” had to struggle with the German origin of their new symbolic identity. This book compellingly shows the intertwinement of nationalism and historicism as exemplified by the case of the Polish “academic Romanticism.” Because of careful readings in philological intertextuality—as Junkiert’s outlook might be labelled—this study provides a methodologically innovative contribution to a practice of Polish studies between philology and intellectual history.

14

Felix Weltsch, tvořivý střed a obranyschopná demokracie

51%

Hanyš M.

Filosofický časopis (Philosophical Journal)

|

2023

|

vol. 71

|

issue 4

619-635

EN

The study examines some selected motifs found in the political thought of the philosopher and journalist Felix Weltsch during the interwar period. It puts forward an interpretation of Weltsch’s concept of democracy that is placed in the broader framework of his concept of man and the political ethics of the creative center. Attention is paid both to Weltsch’s books and journalistic texts, and especially to his main political- theoretical work Das Wagnis der Mitte (1936). The study arrives at three main conclusions: 1) the political philosophy of Felix Weltsch is based on his understanding of the human being as a creative being of the center; 2) Weltsch’s concept of defensible democracy identifies the necessary limits and risks of the thoroughgoing application of democratic principles; 3) democracy is not an end and value in and of itself, and it is the task of the central position to, through creative means, successfully integrate the core of its critique of democracy; 4) the creative center’s position can integrate the core values of the critique of democracy, but must be careful not to invalidate democracy in the creative synthesis.

CS

Studie rozebírá vybrané motivy politického myšlení filosofa a publicisty Felixe Weltsche v meziválečném období. Předkládá výklad Weltschova pojetí demokracie, které je zasazeno do širšího rámce jeho pojetí člověka a politické etiky tvořivého středu. Pozornost je věnována jak Weltschovým knihám, tak publicistickým textům a zejména hlavnímu politicko-teoretickému spisu Das Wagnis der Mitte (1936). Studie dochází ke třem hlavním závěrům: 1) politická filosofie Felixe Weltsche vychází z jeho chápání člověka jako tvůrčí bytosti středu; 2) Weltschovo pojetí obranyschopné demokracie identifikuje nezbytné meze a rizika konsekventního uplatňování demokratických principů; 3) demokracie není účelem a hodnotou sama o sobě a je úkolem středové pozice, aby se jí tvořivým způsobem podařilo integrovat jádro kritiky demokracie; 4) tvůrčí středová pozice může integrovat hodnotové jádro kritiky demokracie, ale musí dbát na to, aby v tvůrčí syntéze nebyla demokracie zrušena.

15

Dlaczego Mickiewicz wierzył w literaturę światową? Weltliteratur między historią intelektualną a historią literatury

51%

Junkiert M.

Pamiętnik Literacki

|

2022

|

vol. 113

|

issue 3

163-181

PL

W artykule podjęto próbę przemyślenia relacji Adama Mickiewicza z Weltliteratur i wykazano, które konteksty dotyczące idei sformułowanej po raz pierwszy przez Johanna Wolfganga Goethego odgrywały szczególną rolę w twórczości polskiego romantyka. Na przykładzie „Prelekcji paryskich”, zwłaszcza pięciu pierwszych wykładów, przyjrzano się temu, w jaki sposób Mickiewicz posługiwał się literaturą światową, i omówiono kontekst toczących się debat słowianoznawczych.

EN

The author of the paper attempts to reconsider the relations between Adam Mickiewicz and Weltliteratur and discloses the factors referring to the idea, formulated for the first time by Johann Wolfgang Goethe, that played special function in the Polish poet’s output. As based on Paris lectures, particularly the first five of them, the author insights into the way in which Mickiewicz takes advantage of world literature and discusses the context of Slavonic studies debate that took place at that time.

Refine search results

Narodziny i ewolucja treści znaczeniowej wyrażenia „koszt transakcyjny”

Spotkania Kościoła z nowoczesnością – nowe amerykańskie badania nad katolicyzmem w XX w.

The didactic and intellectual work of Bonipertus, first bishop of Pécs (1009–1036)

Odzyskać liberalizm. Recenzja książki Andrzeja Walickiego "Od projektu komunistycznego do neoliberalnej utopii", Warszawa: Universitas 2013

The Year of Africa remembered: horizons of change in African studies 50 years after the Year of Africa

Was it really "Great"? Some remarks on the intellectual history of the Great Polish Emigration

The sources of rationalism in Croatia in the eighteenth and nineteenth centuries. A study of less obvious cases (physics, theology, and politics)

František Faustin Procházka’s Approach to the History of Learning

Rozum, idea, filologia. Historia intelektualna w kontekstach literatury (pisane na marginesach „Milczenia” Cypriana Norwida)

Pour la réforme de la justice ottomane: Count Leon Walerian Ostroróg (1867–1932) and his activities in the final decades of the Ottoman Empire

Quentin Skinner’s attempt to clarify Collingwood

From democrats to liberals: the ambiguous origins of liberals and civil society in Slovakia after 1989

Nowi Grecy, czyli polski romantyzm z niemieckim akcentem. Rec.: Maciej Junkiert, Nowi Grecy. Historyzm polskich romantyków wobec narodzin Altertumswissenschaft. Poznań 2017. „Filologia Polska”. Nr 188

Felix Weltsch, tvořivý střed a obranyschopná demokracie

Dlaczego Mickiewicz wierzył w literaturę światową? Weltliteratur między historią intelektualną a historią literatury