Search results

1

Word Order Alignment in Three-Argument Constructions of Irish

100%

Nolan B.

Roczniki Humanistyczne

|

2021

|

vol. 69

|

issue 11

149-169

PL

Uporządkowanie linearne w strukturach trójmiejscowych w języku irlandzkim W artykule zbadano uporządkowanie linearne aktantów aktor (A), temat (T) oraz odbiorca (R) w predykatach trójmiejscowych w języku irlandzkim w oparciu o założenia modelu Role and Reference Grammar. Istnieje szereg czynników, które wpływają na przekład związków semantyczno-syntaktycznych na podstawowy szyk zdaniowy A-T-R. Należą do nich ikoniczność, struktura informacyjna, topikalizacja, rozróżnienie pomiędzy informacją podaną a nową, wpływ różnych hierarchii referencyjnych oraz znaczenie syntaktyczne. Wykazano, że niektóre z nich mają zastosowanie dla danych z języka irlandzkiego. Jeśli temat ma formę zaimka w bierniku, szyk ulega zmianie i w konsekwencji temat występuje po odbiorcy na końcu zdania prowadząc do uporządkowania A-R-T. Postpozycja tematu mającego formę zaimkową wynika z wzajemnych oddziaływań pomiędzy hierarchią rzeczownikową i zaimkową a zasadą wagi syntaktycznej. W gramatyce irlandzkiej istnieje tendencja do umieszczania biernikowego tematu na końcu zdania przy jednoczesnym dodaniu narzuconej niezmienności.

EN

This study examines the ordering of the actor (A), theme (T) and recipient (R) arguments in three-argument clauses, the prepositional ditransitive constructions of Irish. The ordering of the A, T and R arguments in three-argument clauses is an area where linguistic complexity is manifest in the Irish grammar. Across languages, the factors which influence word order adjustments, from a basic word order of A-T-R, are known to include iconicity, information structure and topicalisation, the distinction between given and new information, the effects of the various referential hierarchies, and syntactic weight. We show that some, but not all, of these apply to the Irish data. Under certain conditions, the word order of these Irish three-argument clauses changes in a different alignment. Specifically, if the T is an accusative pronoun then the word order alignment changes and consequently the T occurs after the R in clause final position, yielding an A‑R-T word order. We argue that post-positioning of the theme PN is due to the alignment effects that can be explained by reference to the nominal and person hierarchies, and their intersection with the principle of syntactic weight. The Irish grammar seems to be disposed to place the accusative object PN T in clause final position in word order, adding an imposed salience. We characterise the effects of the nominal and person hierarchies, and syntactic weight, on word order within these constructions. We use elements of the functional model of Role and Reference Grammar in this characterisation. These word alignment effects raise important questions of the distribution of linguistic complexity across the grammar of Irish, and the interfaces between semantics, and syntax, as well as information structure.

2

In Search of a Model for the Derivation of Dispositional and Passive Potential Adjectives Based on Participles in Irish

86%

Bloch-Trojnar M.

Roczniki Humanistyczne

|

2021

|

vol. 69

|

issue 11

29-62

PL

W poszukiwaniu modelu derywacji odimiesłowowych przymiotników skłonnościowych oraz potencjalnych w języku irlandzkim Artykuł bada potencjał wyjaśniający dwóch separacyjnych modeli opisu językowego, tj. leksykalistycznego modelu LMBM (Lexeme Morpheme Base Morphology) oraz modelu DM (Morfologii Rozproszonej – Distributed Morphology), na podstawie analizy odimiesłowowych przymiotników skłonnościowych i potencjalnych w języku irlandzkim, które tworzy się za pomocą niezerowych wykładników morfologicznych. W modelu LMBM, w którym zjawiska leksykalne i morfo-syntaktyczne są rozdzielone, irlandzkie przymiotniki muszą być derywowane bezpośrednio od rdzenia czasownikowego lub specjalnego allomorfu rdzeniowego używanego w kontekście adjektywizacji. Pierwsze rozwiązanie pociąga za sobą zwiększenie ilości wykładników formalnych, drugie nie jest w stanie uchwycić formalnego i semantycznego związku pomiędzy ‘specjalnym’ allomorfem rdzeniowym a imiesłowem. Morfologia Rozproszona wypada lepiej, gdyż teoria ta nie nakłada ograniczeń na występowanie form fleksyjnych w strukturach przymiotnikowych. Ponadto obecność imiesłowów w strukturach przymiotnikowych znajduje potwierdzenie w testach dystrybucyjnych. Struktury te tworzą kontinuum: imiesłów – przymiotnik odimiesłowowy – przymiotnik odczasownikowy.

EN

This paper tests the explanatory potential of two competing separationist models, a lexicalist LMBM model and a constructionist DM model, in the analysis of overtly marked dispositional and passive potential adjectives based on participles in Irish. In LMBM, which upholds a strict division between lexical and morphosyntactic phenomena, Irish adjectives must be derived directly from the verbal root or a special allomorphic variant of the verbal root which is used in the context of adjectivising morphology. The first solution involves the multiplication of formal markers, the latter misses the formal and semantic relationship between the supposedly “special” verbal stem and the participle. DM fares better since there is no theoretical ban on the use of participles as bases for adjectives and the presence of participles in the structure of Irish adjectives is corroborated by distributional facts. The proposed structures form a continuum from verbal participles via adjectivised participles to deverbal adjectives.

3

Spásbháid, spásárthaí and spáslonga: issues of terminology in the translation of sci‑fi and fantasy into Irish

81%

Ó Fionnáin M.

Między Oryginałem a Przekładem

|

2017

|

vol. 36

43-55

EN

This article looks at the issue of terminology in Irish language translations of science fiction and fantasy. Although there are no original works per se in the language, there do exist several translations of well‑known international works.This has given rise to the problem of what to do in those cases where concepts or terms do not exist, or have never existed, in Irish: should a term be coined or invented, should they be left in the original form, or should they be written according to Irish orthographic rules? This article examines the reaction to the Irish translation of The Hobbit and of the main terms therein, and then focuses on those cases where Irish does have terms, but which are not one‑to‑one equivalents for the English word in question.

4

Metanalysis and phonaesthesia as sources of secondary initials in Irish

81%

Chudak M.

Roczniki Humanistyczne

|

2015

|

vol. 63

|

issue 11: Anglica

53-65

EN

The contention of the article is to account for the sources of three non-etymological initial consonants in Irish, i.e. n-, t-, and s-. It is shown that the initial n- and t-, originally belonging to the definite article, attach to vowel-initial words through the process of metanalysis. Non-historical s-, in turn, operates as a phonaestheme, a segment serving an expressive function, identified universally in Indo-European languages as pejorative.

PL

Celem artykułu jest wskazanie źródeł powstania trzech irlandzkich spółgłosek inicjalnych, których obecność na początku danych wyrazów nie może być uzasadniona etymologicznie. Dyskusja dotyczy segmentów n-, t- i s-. Dowiedziono, że dwie pierwsze samogłoski, poprzez proces metanalizy (Jespersen 1914), zostały błędnie „przeniesione” z końcówki przedimka określającego an, an t- do inicjalnej pozycji następującego po nim słowa. Z kolei spólgłoska s- pełni funkcję fonestemu (Bloomfield 1933), a zatem segmentu wspólnego dla pewnej semantycznie zdefiniowanej grupy wyrazów. Na podstawie przykładów z różnych języków indoeuropejskich wykazano, że spółgłoska s- nadaje wyrazom zwykle koloryt pejoratywny.

Refine search results

3 Roczniki Humanistyczne

1 Między Oryginałem a Przekładem

1 Bloch-Trojnar M.

1 Chudak M.

1 Nolan B.

1 Ó Fionnáin M.

2 2021

1 2017

1 2015

Word Order Alignment in Three-Argument Constructions of Irish

In Search of a Model for the Derivation of Dispositional and Passive Potential Adjectives Based on Participles in Irish

Spásbháid, spásárthaí and spáslonga: issues of terminology in the translation of sci‑fi and fantasy into Irish

Metanalysis and phonaesthesia as sources of secondary initials in Irish