Search results - CEJSH

1

Strona tytułowa

100%

Polek (zastępca redaktora naczelnego) K.

Res Gestae. Czasopismo Historyczne

|

2019

|

vol. 9

1-2

2

Od Kościoła polskiego do Kościoła Polaków na Wschodzie?

80%

Dzwonkowski R.

Sympozjum

|

1999

|

issue 1(4)

63-80

PL

W ostatnich latach istnienia ZSRR i po jego rozwiązaniu w 1991 roku dokonały się na Wschodzie nieoczekiwane zmiany. Za jedne z najważniejszych z punktu widzenia żyjących tam polskich mniejszości narodowych trzeba uznać przemiany w tamtejszym Kościele katolickim obrządku łacińskiego. Składa się na nie kilka czynników. Najważniejsze to: wprowadzenie do liturgii języków narodowych, zmiany w składzie etnicznym katolickich wspólnot religijnych oraz narodowe dążenia nowych państw na zachodnich terenach byłego ZSRR. W ich wyniku Kościół katolicki stopniowo przestaje pełnić tam rolę najważniejszego dla Polaków oparcia w ich dążeniu do zachowania tożsamości narodowej, tak jak miało to miejsce w ciągu ostatnich kilkuset lat. Rola ta, choć nie związana z zasadniczą misją Kościoła, była niejako naturalnym rezultatem likwidacji za czasów carskich i w okresie ZSRR wszelkich instytucji życia publicznego, służących zachowaniu duchowej odrębności Polaków. Tylko w kościołach, obok tak ważnej dla nich cechy wyróżniającej, jaką była łacina, zachował się doniosły czynnik o znaczeniu kulturowym, a mianowicie język polski.

3

Babik Zbigniew: Pożegnanie z lasem : nad "Słownikiem etymologicznym języka polskiego" profesora Wiesława Borysia .- Kraków, 2009

80%

Mańczak W.

Rocznik Slawistyczny

|

2010

|

vol. 59

173-177

4

Radosław Kaleta, Białorusko-polska homonimia międzyjęzykowa. – Warszawa : Slawistyczny Ośrodek Wydawniczy, 2014. – 172 s.

80%

Smułkowa E.

Rocznik Slawistyczny

|

2016

|

vol. 65

159-162

5

Великдень czy Wielkanoc? O słowiańskich nazwach święta Zmartwychwstania Pańskiego

80%

Rygorowicz-Kuźma A.

Studia Wschodniosłowiańskie

|

2017

|

vol. 17

EN

This article focuses on the beginnings, history and contemporary function of names for the Feast of the Resurrection of Christ in Slavic languages. Particular attention is given to the Russian name Великдень and the Polish name Wielkanoc. The author conducts an in-depth comparison of both names in their linguistic and cultural aspects and attempts to find reasons for the difference in terminology.

6

Sfery użycia języków polskiego i „ruskiego” na terenach polsko-ruskiego pogranicza kulturowego w XVIII wieku (na materiale druków typografii bazyliańskich)

80%

Getka J.

Studia Wschodniosłowiańskie

|

2015

|

vol. 15

265-280

EN

Eastern lands of the former Republic of Poland have always been multicultural and multilingual. In the 18th century there existed together languages: Old Church Slavonic, German, Lithuanian, French, Russian, Romanian, Polish, Rus’, Latin. Basilians printed texts in all those, so as to reach the greatest number of readers. It is important to marc, however, that in everyday communication were used only Polish and Rus’ languages (prosta mova). Other languages had been used in the literature, science, religious life. That is why the purpose of this article is to analyze the content of Polish and Rus’ language prints. This analysis is a basis to compare the scope of use of these languages. It can also be a valuable measure of the demand of Polish and Rus’ language readers for different type of texts. The analysis can lead to more complete picture of the eighteenth-century cultural and sociolinguistic situation of eastern part of former Republic of Poland.

7

METHODS OF EXPRESSING DEONTIC MODALITY IN ENGLISH AND POLISH STATUTORY INSTRUMENTS IN THE ASPECT OF TRANSLATION

71%

MATULEWSKA A.

Comparative Legilinguistics

|

2009

|

vol. 1

133-145

PL

Praca dotyczy metod wyrażania modalności deontycznej w aktach normatywnych. Autorka dokonuje analizy następujących znaczeń modalnych: (i) obligacji, (ii) zakazu oraz (iii) przyzwolenia. W ramach tych trzech znaczeń głównych wyróżnia podznaczenia. Wyróżniono następujące podznaczenia obligacji: (i) obowiązek bezwzględny, (ii) obowiązek względny, (iii) obowiązek narzucony pozaustawowo; zakazu: (i) zakaz bezwzględny, (ii) zakaz względny, (iii) zakaz narzucony pozaustawowo; oraz przyzwolenia: (i) przyzwolenie bezwzględne, (ii) przyzwolenie względne, (iii) przyzwolenie narzucone pozaustawowo. Wykładniki modalności deontycznej dla poszczególnych znaczeń i podznaczeń zostały zestawione w tabelach w celu pokazania potencjalnych ekwiwalentów translatorycznych.

EN

This paper deals with the methods of expressing deontic modality in statutory instruments. The author analyzes three pure meanings that is to say; (i) obligation, (ii) prohibition and (iii) permission. Within those three meanings three sub-meanings are distinguished. Within the meaning of obligation, the author distinguishes the following sub-meanings: (i) unlimited duty, (ii) conditional duty, and (iii) external duty. Within the meaning of prohibition the following three sub-meanings may be distinguished: (i) unlimited prohibition, (ii) conditional prohibition, and (iii) external prohibition. Within the meaning of permission we have distinguished three sub-meanings: (i) unlimited permission, (ii) conditional permission, and (iii) external permission. The exponents of deontic modality are presented in the tables and compared in order to show potential translation equivalents.

8

ARABIC IN CERTIFIED TRASLATORS’ WORK

71%

STYSZYNSKI M.

Comparative Legilinguistics

|

2009

|

vol. 1

49-59

PL

Niniejszy referat dotyczy osobistych refleksji związanych z pracą tłumacza przysięgłego języka arabskiego. Istotną rolę odgrywa odpowiedni dobór słownictwa, które obejmowałoby swoim zakresem znaczeniowym poszczególne pojęcia w danym języku. Należy także wspomnieć o odzwierciedlaniu właściwej terminologii w języku arabskim, która nie zawsze odpowiada językowi polskiemu. Taka sytuacja zmusza niekiedy do stosowania ekwiwalentów znaczeniowych, generalizujących pojęć bądź rozbudowanych, opisowych konstrukcji stylistycznych. Specyfika języka arabskiego wymaga również uwzględniania różnorodnych czynników w pracy translatorskiej niezależnie od charakteru i tematyki tekstu. Czynniki te dotyczą często religii, tradycji, kultury i obyczajów czy wreszcie kwestii społeczno-politycznych i administracyjnych. Równie ważną rolę odgrywa szyk zdania w arabskim tekście, w którym określone informacje zostają wyeksponowane na początku i dominują liczne wtrącenia i dopowiedzenia, co zmusza do pomijania i skracania niektórych kwestii. Zaprezentowane rozważania mogą okazać się użyteczne przy wydawaniu różnych decyzji administracyjnych i sądowych, a także mogą przyczynić się do sprawnej komunikacji między urzędami europejskimi i arabskimi.

EN

The present paper concerns Arabic in certifi ed translators’ work. Thepaper contains a selection of examples translated from Arabic into Polish from a large domain of translation studies. I would like to underline that the present examples concern Polish language, with the English version not being a primary focus. Th is paper will deal with two important points (i) suitable words which express exact meanings and terms and (ii) the correctness of administrative style in some Arabic documents. Th e author will also examine the composition of Arabic texts and selection of information during the translation process.

9

„Miałeś chamie złoty róg”. O chorobie szkolnictwa w Rzeczypospolitej i szlachetnego dorobku Komisji Edukacji Narodowej roztrwonieniu

71%

Sporek P.

Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia ad Didacticam Litterarum Polonarum et Linguae Polonae Pertinentia

|

2014

|

vol. 5

|

issue 161

20-38

PL

Niniejszy tekst wyrasta z potrzeby opisania genezy oraz zasady funkcjonowania Komisji Edukacji Narodowej. Jego autor przywołuje najistotniejsze poglądy ideologów oświeceniowej reformy edukacyjnej w Polsce oraz konfrontuje je ze współczesnością. Akcentuje zwłaszcza osiągnięcia w zakresie organizacji procesu kształcenia, wychowania, a także edukacji w ramach języka polskiego. Paweł Sporek wskazuje dorobek twórców KEN oraz dokumentuje roztrwonienie owego dziedzictwa w oświatowej teraźniejszości. W konkluzji krytycznie ocenia współczesną szkołę oraz system edukacyjny organizowany w ramach polityki ministerstwa edukacji.

10

Prof. dr hab. Roman Laskowski (1936–2014)

71%

Topolińska Z.

Rocznik Slawistyczny

|

2014

|

vol. 63

3-6

11

„Świetności mowy ojczystej w kieliszku odbite”, czyli o alkoholu po polsku

71%

Domańska A., Warszawski U.

Acta Universitatis Lodziensis. Kształcenie Polonistyczne Cudzoziemców

|

2011

|

vol. 18

PL

Polszczyzna dysponuje bogatym inwentarzem wyrazów określających ludzi spożywających alkohol w nadmiernych ilościach, stany upojenia alkoholowego czy sposoby picia. Nacechowanie stylistyczne i obfitość takich określeń sprawiają, że stają się one ważnym wycinkiem systemu leksykalnego polszczyzny. Również nasi studenci wykazują zainteresowanie tym tematem. Jak tego uczyć (i czy uczyć), z jakich materiałów korzystać?

EN

The Polish language has a rich inventory of words referring to people who consume alcohol in excessive amounts, the state of intoxication, or the ways of drinking. The stylistic character and abundance of such terms make them an important element of the stylistic system of the Polish language. It can be seen that our students show a considerable interest in this topic. How should we teach it? (Is it worth teaching?) What teaching materials should we use?

12

Analiza pragmatyczna leksemu "właśnie" i jego odpowiedników w języku rosyjskim i angielskim

71%

Czapiga A.

Studia Wschodniosłowiańskie

|

2014

|

vol. 14

151-164

EN

The article presents the analysis of Polish lexeme właśnie and its Russian and English equivalents – the latter ones being excerpted on the basis of research conducted in bilingual dictionaries. The concept of speech acts remains the theoretical background of the survey, the lexemes are confronted on both – semantic and pragmatic levels in order to reveal their pragmatic functions. The material for pragmatic analysis comes from contemporary literary works – which on the level of text analysis are treated in the present paper as equal to the spoken discourse. It occurs that the lexemes under investigation form expanded material which despite its volume shows little diversity. Although only relatively small portion of utterances realise a pragmatic function (in terms of Awdiejew), due to their popularity one gets a considerable number of such examples. The most frequent types of those functions agree in all the three languages.

13

Harry Walter, Valerij Mokienko, Ewa Komorowska, Krzysztof Kusal, Русско-немецко-польский словарь активных пословиц (с иноязычными параллелями и историко-культурологическими комментариями). – Greifswald : Szczecin: volumina.pl Daniel Krzanowski, 2014. – 433 c.

61%

Rajnochová N.

Rocznik Slawistyczny

|

2015

|

vol. 64

192-198

14

Polskie słownictwo medyczne w drugiej połowie XIX wieku oraz na przełomie XIX i XX wieku

61%

Jankowiak L. A.

Studia Językoznawcze. Synchroniczne i diachroniczne aspekty badań polszczyzny

|

2011

|

vol. 10

97-110

EN

The paper pays attention to the presently omitted period of Polish medical terminology. Examination of a sample of 2 medical vocabulary dictionaries issued in those days (dated 1881 and 1905) indicated a few properties: 1. it poses a system, 2. it is characterized by a variety of single-and-multi word phrases, 3. it did not cope with the synonymy and the polysemy, 4. it is diverse in terms of chronology, genetics and stylistics.

15

„Nie tak i tak dalej, ale tak i nie tak dalej…”, czyli o tym, czym jest nielogiczność

61%

Wołk M.

LingVaria : Półrocznik Wydziału Polonistyki UJ poświęcony zagadnieniom języka i językoznawstwa

|

2013

|

issue 1(15)

27-39

EN

The article discusses the linguistic unit coś jest nielogiczne (‘something is illogical’), aiming to provide a description of its meaning, and an explicative formula which consists of indefinable expressions of the natural language. The semantic description of the unit is influenced by the issue of its reference, which is two-fold: the unit can refer to what someone said, as well as to what someone did. In order to pinpoint the distinctive features of the given expression, which is what determines its distinguishability, it is compared to a semantically close predicate, nonsens (‘nonsense’). Conclusions that flow from the analysis of nonsens had to be verified after a comparison with those obtained from the analysis of illogicality.

16

Język polski wśród języków Europy dawniej i dziś

61%

Walczak B.

Studia Językoznawcze. Synchroniczne i diachroniczne aspekty badań polszczyzny

|

2009

|

vol. 8

167-176

FR

Tout d’abort l’auteur examine des facteurs qui décident du lieu qu’une langue donnée occuppe parmi les autres et ensuite il s’efforce à établir le rôle que le polonais a joué dans les siécles derniers et qu’il joue à présent parmi les langues de l’Europe.

17

Agnieszka Zatorska, Polskie i słoweńskie predykatory kauzatywne z parafrazą przymiotnikową, Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, 2013, 376 s.

61%

Žele A.

Rocznik Slawistyczny

|

2015

|

vol. 64

239-240

18

Leksyka ekonomiczna w polszczyźnie: dynamika rozwoju i zakres wpływu języków niesłowiańskich

61%

Szczepankowska I.

Poradnik Językowy

|

2023

|

vol. 806

|

issue 7

7-16

EN

The subject of the observation on is the Polish economic lexis used in the discourse on economy: agriculture, industry, trade, and financial operations. Its present composition, with a considerable share of borrowings from English, is an effect of the development of the capitalist socioeconomic formation. New symbols have layered on top of the abundant lexical substratum composed of native units as well as Germanisms and Latinisms, including those of Greek provenance, which has been gradually enriched over the centuries. The aim of the analysis is to identify the development trends in the lexical layer that have evolved into the current Polish economic discourse, with a particular focus on the dynamics, extent, and nature of foreign-language influences. The statistical comparison of the lexical resource of three journalistic texts of similar volumes, representative of successive periods of the development of the economic discourse in the Polish language, permits the ascertainment that the broadest assimilation of non-Slavic components into the Polish economic lexis took place in the 19th century.

PL

Przedmiotem obserwacji jest polska leksyka ekonomiczna, używana w dyskursie o gospodarce: rolnictwie, przemyśle, handlu i operacjach finansowych. Jej obecny kształt ze znaczącym udziałem zapożyczeń z języka angielskiego jest wynikiem rozwoju kapitalistycznej formacji społeczno-ekonomicznej. Nowe symbole nawarstwiły się na obfity, wzbogacany przez wieki substrat leksykalny, złożony z jednostek rodzimych oraz germanizmów i latynizmów, także tych o greckiej proweniencji. Celem analizy jest wskazanie tych tendencji rozwojowych w warstwie leksykalnej, których rezultatem jest obecny kształt polskiego dyskursu ekonomicznego, ze szczególnym uwzględnieniem dynamiki, zakresu i charakteru wpływów innojęzycznych. Porównanie statystyczne zasobu leksykalnego trzech tekstów publicystycznych o porównywalnym rozmiarze, reprezentatywnych dla kolejnych okresów rozwoju dyskursu ekonomicznego w polszczyźnie, pozwala stwierdzić, że najszersza asymilacja niesłowiańskich elementów w polskiej leksyce ekonomicznej miała miejsce w XIX wieku.

19

Kto strzela, a kto kule nosi: przysłowia w krzyżówkach

61%

Szpila G.

Język Polski

|

2020

|

vol. 100

|

issue 1

107-121

PL

Artykuł omawia obecność przysłów w polskich krzyżówkach. Autor przeprowadza analizę bogatego materiału badawczego w celu opisania różnych aspektów wyzyskania materiału paremicznego w zadaniach szaradziarskich. Ilościowe i jakościowe badanie materiału krzyżówkowego obejmuje przegląd kategorii frazeologicznych obecnych w krzyżówkach, typy paremii, wyznaczenie miejsc paremicznych w zbiorach krzyżówek i poszczególnych zadań, a także omówienie typów objaśnień i rodzaje haseł paremicznych. Autor dostrzega wiele podobieństw między technikami stosowanymi przez twórców krzyżówek a sposobami użycia przysłów w innych kontekstach. Artykuł stanowi uzupełnienie badań nad współczesnym użyciem przysłów w języku polskim.

EN

The article discusses the presence of proverbs in Polish crossword puzzles. The author undertakes an analysis of the rich paremic material with an eye to describing different aspects of proverb use in crossword puzzles. The quantitative and qualitative examination includes such issues as: phraseological categories, proverbial types, paremic loci, types of paremic clues and answers. The authors points out certain similaties between the use of proverbs in crosswords and other contexts. The article hopes to contribute to the examination of Polish proverbs in contemporary communication.

20

Sytuacja języka polskiego na Litwie: analiza litewskiego dyskursu medialnego

61%

Gudavičienė E.

Poradnik Językowy

|

2024

|

vol. 810

|

issue 1

45-59

EN

The aim of this article is to identify thematic contexts in which the Polish language is discussed in Lithuanian online news portals and to analyse how the situation of teaching, learning, and using the Polish language is presented in the media in terms of the rights of language users. The article overviews the status of the Polish language in Lithuania on the basis of analysis of Lithuanian information portals. For this purpose, the three most popular Internet portals were selected: delfi.lt, lrt.lt, and 15min.lt. Media articles were extracted using the Google Chrome Web Scraper tool. Seventy-two articles from the years 2019-2023 were chosen for the study. The articles covered topics such as the results of students’ education in national minority schools, the level of Lithuanian language proficiency in minority schools, the teaching of Polish as a foreign language, public signs in Polish, and court cases concerning the use of the Polish language. During the selected period, the media articles primarily focused on the Polish language in the context of education and legislation, disregarding discussions related to Polish culture.

PL

Celem niniejszego artykułu jest zidentyfikowanie kontekstów tematycznych, w których omawiany jest język polski na litewskich internetowych portalach informacyjnych oraz analiza, jak jest przedstawiana w mediach litewskich sytuacja nauczania, uczenia się i używania języka polskiego ze względu na prawa użytkowników języka. Artykuł przedstawia obraz sytuacji języka polskiego Litwie, jaki uzyskano podczas analizy litewskich portali informacyjnych. W tym celu wybrano trzy najpopularniejsze portale internetowe: delfi.lt, 15min.lt, lrt.lt. Teksty artykułów zostały wyekscerpowane za pomocą narzędzia Google Chrome Web Scraper. Do badania wytypowano 72 artykuły z lat 2019-2023. W artykułach mawiano wyniki kształcenia uczniów w szkołach mniejszości narodowych, poziom znajomości języka litewskiego w szkołach mniejszości, nauczanie języka polskiego jako obcego, znaki publiczne w języku polskim oraz sprawy sądowe dotyczące używania języka polskiego. Artykuły w wybranym okresie dotyczyły głównie języka polskiego w kontekście oświaty i prawodawstwa, zabrakło w nich kontekstu kultury polskiej.

Refine search results