Search results

1

Agnieszka Zatorska, Polskie i słoweńskie predykatory kauzatywne z parafrazą przymiotnikową, Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, 2013, 376 s.

100%

Žele A.

Rocznik Slawistyczny

|

2015

|

vol. 64

239-240

2

Kategoria żywotności w różnych odmianach stylistycznych języka słoweńskiego – prolegomena

84%

Stefan A.

Rozprawy Komisji Językowej ŁTN

|

2018

|

vol. 65

181-194

PL

Kategoria żywotności we współczesnym języku słoweńskim, podobnie jak na obszarze całej słowiańszczyzny, jest morfologiczną kategorią rzeczowników głównie rodzaju męskiego, przejawiającą się w bierniku liczby pojedynczej końcówką równą dopełniaczowi, najczęściej -a (por. vidim človeka). Istnieje jednak liczna grupa rzeczowników nieżywotnych, które przyjmują w bierniku końcówkę dopełniacza, jak na przykład nazwy samochodów (ima forda), kart (potegnil je asa) czy chorób (ima raka). W artykule przedstawiono charakterystykę kategorii żywotności zarówno w języku literackim, jak i wybranych nieliterackich wariantach słoweńszczyzny. Celem opracowania było określenie grup znaczeniowych rzeczowników nieżywotnych, które przyjmują paradygmat żywotny. W potocznym języku słoweńskim jest ich więcej niż w języku standardowym. Należą do nich liczne rzeczowniki nieżywotne rodzaju męskiego, a także rodzaju nijakiego (np. imajo dekleta) oraz rzeczowniki w mowie dzieci (np. daj ključa).

EN

The category of animacy in the contemporary Slovenian language, like in other Slavic languages, is a morphological category of masculinum nouns, which have the accusative grammatical suffix -a (ex. vidim človeka). There are some nonanimacy nouns, which have this suffix -a like: names of cars (ex. ima forda), cards (ex. potegnil je asa) or diseases (ex. ima raka). In the article author has characterized the category of animacy in different social variants of the Slovenian language – from standard language to some unstandardized variants (two dialects and one regiolect). In unofficial language, there are more examples of animacy than in standard language. These are numerous nonanimated masculinum and neutral nouns (ex. imajo dekleta) and nouns in children’s speech (ex. daj ključa).

3

Porównanie polskich i słoweńskich frazeologizmów z komponentem wybranych zwierząt domowych (byka, wołu, krowy i cielęcia)

84%

Wtorkowska M., Katedra Języka Polskiego i Literarury I. S., mwtorkowska@yahoo.com

Acta Universitatis Lodziensis. Kształcenie Polonistyczne Cudzoziemców

|

2014

|

vol. 21

EN

The article is devoted to comparative phraseology. The author compares Polish and Slovene phraseological units which include the words byk – bik, wół – vol, krowa – krava, cielę – tele. She analyses their usage and metaphorical meaning in both languages. The result of the analysis is a list of characteristics humans attribute to livestock.

PL

Artykuł poświęcony jest frazeologii porównawczej. Zestawiono w nim ze sobą polskie i słoweńskie związki wyrazowe zawierające komponent byk – bik, wół – vol, krowa – krava, cielę – tele. Przyjrzano się również użyciom i znaczeniom przenośnym tych słów w obu językach. Efektem analizy związków było uzyskanie cech charakterystycznych, które człowiek przypisuje wymienionym zwierzętom domowym.

4

Wpływy obcojęzyczne na współczesny język słoweński

84%

Kern B.

Rozprawy Komisji Językowej ŁTN

|

2016

|

vol. LXII

39-48

PL

W artykule przedstawiono zmiany w języku słoweńskim w okresie ostatniego ćwierćwiecza, które były spowodowane wpływami obcojęzycznymi. Rozpatrzono je w kontekście zmian leksykalnych z uwzględnieniem potencjału słowotwórczego nowego słownictwa. W sposób szczególny zwrócono uwagę na przedstawienie tych zmian z perspektywy leksykograficznej (na podstawie opisu w Słowniku nowszego słownictwa języka słoweńskiego oraz w nowym wydaniu Słownika słoweńskiego języka literackiego). Jak się spodziewano, najwięcej zapożyczeń w języku słoweńskich pochodzi z języka angielskiego oraz w mniejszym stopniu z włoskiego, niemieckiego francuskiego, chorwackiego, serbskiego, a także japońskiego i arabskiego za pośrednictwem języka angielskiego.

EN

The article presents changes in the Slovene language in the period of last 25 years, influenced by foreign languages. Foreign languages’ influences are analized in the context of lexical changes (emphasis is put on the word-formational productivity of new vocabulary) and special attention is given to lexicographical pesentation of new vocbulary in Dictionary of Recent Vocabulary of Slovene Language and Slovene Literary Language Dictionary, new, 2nd edition. As expected the biggest influence on Slovene has English Language, at a lower rate also Italian, German, French, Croatian/Serbian and also Japanese and Arabic (last two through English).

5

Czasowniki w nowszej leksyce słoweńskiej

84%

Zatorska A.

Rozprawy Komisji Językowej ŁTN

|

2016

|

vol. LXII

229-239

PL

Artykuł dotyczy 426 czasowników wybranych ze słownika nowszego słownictwa słoweńskiego Slovar novejšega besedja slovenskega jezika z 2012 roku. Analiza pokazała możliwe modyfikacje zaobserwowane przy porównaniu czasowników z tego słownika z czasownikami, które umieszczono w Slovar slovenskega knjižnega bezika z 1994 roku. Autorka artykułu korzysta z takich pojęć semantyki leksykalnej, jak polisemia, homonimia, modyfikacja znaczeń. Materiał został podzielony ze względu na kategorie semantyczne: kauzatywność, inchoatywność, terminatywność, finitywność etc. Uwzględniono także nacechowanie temporalne, aspektualne badanych jednostek werbalnych. Pokazano prefiksy tworzące analizowane czasowniki i przypisano im funkcje sygnalizowania kategorii semantycznych. W końcowej części artykułu zaprezentowano przykładowe pola znaczeniowe badanego słownictwa. Ta klasyfikacja przynosi pewne informacje na temat nowoczesnego społeczeństwa słoweńskiego. Przeprowadzona analiza udowodniła występowanie takich zjawisk, jak internacjonalizacja i globalizacja w języku słoweńskim i innych językach słowiańskich.

EN

The article is devoted to the presentation of 426 verbs, which are included in the dictionary of the newer Slovene lexicon Slovar novejšega besedja slovenskega jezika [SNBSJ, 2012]. The analysis demonstrates some modifications between the contents of SNBSJ and Slovar slovenskega knjižnega bezika [SSKJ] (the previous Slovene dictionary). The author of the paper uses such terms as homonymy, polysemy, semantic modification. The data are classified. The verbs and the functions of their parts were labeled as inchoative, terminative, finitive, resultative. The special attention was paid to the temporality and to the Slavic category, which is Aspect and to the aspectual division of the analyzed verbs. The set of used prefixes were presented together with their functions. The last part of the paper brings the semantic division of the analyzed data. This classification lets to make some observations about the modern Slovene society. The conclusions inform about such phenomena as the internationalization and globalization shown by the investigation presented in the article.

6

Język słoweński i język prekmurski – przykłady języków na styku kultur

84%

Stefan A.

Rozprawy Komisji Językowej ŁTN

|

2019

|

vol. LXVII

337-349

PL

Literacki język słoweński jest oficjalnym językiem obowiązującym w Słowenii oraz na terenach zamieszkanych przez mniejszość słoweńską. Od początku kształtowania się normy języka słoweńskiego cechują go mniejsze lub większe wpływy z języka niemieckiego. Język prekmurski rozwijał się równolegle z językiem słoweńskim od połowy XVIII wieku na terenie Prekmurja. Jest to najbardziej na wschód wysunięty obszar Republiki Słowenii, oddzielony od reszty terytorium słoweńskiego rzeką Murą i graniczący z trzema spośród czterech sąsiadów: Austrią, Chorwacją i Węgrami. Historia Prekmurców, w odróżnieniu od historii pozostałych Słoweńców, ponad tysiąc lat była związana z Węgrami. O literackim języku prekmurskim mówi się do 1919 roku, kiedy Prekmurje zostało włączone do ziem słoweńskich. Tradycja używania literackiego języka prekmurskiego pozostała żywa na terenie Porabja – obszaru zamieszkiwanego przez Słoweńców, ale znajdującego się obecnie na terenie Węgier. Celem artykułu jest krótkie przedstawienie historii języka prekmurskiego, powstałego na bazie dialektów prekmurskich, i ukazanie jego koegzystencji z literackim językiem słoweńskim, zwanym również w przeszłości centralnosłoweńskim. Aby ogląd ten był możliwy, przedstawiono szersze tło historyczne i odwołano się do procesu kształtowania się języka literackiego na ziemiach słoweńskich.

EN

Literary Slovenian is the official language in Slovenia and in areas inhabited by Slovenian minorities. From the beginning of the shaping of the norm of the Slovenian language, it has been characterized by lesser or greater influences of German language. The Prekmurian language developed in parallel with the Slovenian language from the mid-18th century in Prekmurje, which is the most eastern area of the Republic of Slovenia, separated from the rest of the Slovenian territory by the Mura river and bordering three out of four neighbours: Austria, Croatia and Hungary. The history of the Prekmurs, unlike the history of the other Slovenians, was associated with Hungary for over a thousand years. The Prekmurian language was noted until 1919, when Prekmurje was incorporated into Slovenian lands. The tradition of using the literary Prekmurian language remained alive in Porabje, an area inhabited by Slovenians, but now located in Hungary. The aim of this paper is to briefly present the history of the Prekmurian language, based on Prekmurje dialects and to show its coexistence with the literary Slovenian language, also known as the central Slovenian language in the past. For this view to be sustained, it is necessary to outline the historical background and refer to the process of the shaping of the literary language in Slovenian lands.

7

Kilka uwag o wymienności dopełniacza i biernika w języku polskim i słoweńskim

84%

Stefan A.

Rozprawy Komisji Językowej ŁTN

|

2016

|

vol. LXII

131-143

PL

Tematem pracy są wybrane zagadnienia dotyczące wymienności form dopełniacza i biernika w języku polskim i słoweńskim. Inspiracją do napisania niniejszego tekstu stały się obserwacje zachowań językowych współczesnych Polaków i Słoweńców. Rozważania na temat wymienności form dopełniacza i biernika w języku polskim i słoweńskim ograniczono do wybranych zjawisk morfologicznych (w paradygmacie singularis) oraz składniowych w obu tych językach słowiańskich. Dotyczą one przede wszystkim synkretyzmu końcówek dopełniacza i biernika w rodzaju męskożywotnym oraz pojawiających się coraz częściej odstępstw od klasycznego użycia dopełniacza w zdaniach zaprzeczonych. Analizę aktualnych tendencji nienormatywnego użycia tych dwóch przypadków w obu językach poprzedza krótka charakterystyka dopełniacza i biernika w języku polskim i słoweńskim.

EN

The topic of the paper is interchangeability of genitive and accusative in Polish and Slovenian languages. The inspiration for the paper have its origin in observations of current linguistic behaviours of contemporary Poles and Slovenes. Reflections on the subject are limited to selected morphological (the declension of singular nouns) and syntactic phenomenon in both of considered Slavic languages. The focus in the paper is mostly on syncretism of genitive and accusative suffixes in masculine-animate gender and appearing more and more often deviations from standard use of genitive in negations. Analysis of tendencies of non-standard usage of these two cases in Polish and Slovenian is preceded with short characteristic of genitive and accusative in both languages.

8

Name-calling in Slovenia: “we” and the “others”

84%

Stanonik M.

Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury

|

2008

|

vol. 20

123-148

PL

Autorka zajmuje się przezwiskami stosowanym w Słowenii. Rozpatruje je na tle wyrażeń charakteryzujących daną grupę etniczną. Artykuł oparty jest na materiale mikrogatunków folkloru, a także gatunków poetyckich i prozatorskich. Rozważania skupiają się wokół problemu, czy przezwiska należy ujmować jako odrębny gatunek, czy może raczej jako „perspektywę etologiczną”, ujawniającą się w różnych gatunkach: wyrażeniach porównawczych, maksymach, przysłowiach, zagadkach, wierszach i opowiadaniach/bajkach. Tekst stanowi próbę pokazania słoweńskich przezwisk jako spójnego systemu, wskazuje się także możliwe kierunki dalszych badań. Analizy przezwisk w folklorze pokazują, że Słoweńcy uczestniczą w międzynarodowej „wymianie dóbr” na poziomie kultury duchowej. Badanie wariantów przezwisk pozwala też odkryć podstawy poetyki folkloru.

EN

The article deals with name-calling in Slovenia against the background of expressions characterizing a given ethnic group. The study is based on data from micro-genres of folklore, as well as from poetry and prose. The following problem is in focus: should nicknames be treated as a distinct genre or as an “ecological perspective”, manifesting itself in various genres, such as comparative expressions, adages, proverbs, riddles, poems and fables/tales. The article attempts to show that Slovenian nicknames constitute a system and proposes directions of further research. The analysis presents Slovenians as participants in an international “exchange of goods” at the level of spiritual culture. A study of variants of the nicknames also allows one to identify the foundations of the poetics of folklore.

9

Author’s neologisms in George R. R. Martin’s A Game of Thrones and their Polish and Slovene translations

84%

Bednarska K.

Białostockie Archiwum Językowe

|

2015

|

vol. 15

EN

The paper aims to provide an analysis of the author’s neologisms used in A Game of Thrones, which is the first book of Martin’s fantasy series Songs of Ice and Fire. In the first part the paper identifies the sources of the author’s lexical neologisms (e.g. direwolf, septon, or proper names). The second part focuses on the methods used for neologism translation in the Polish and Slovene versions of the novel (translations by Paweł Kruk and Boˇstjan Gorenc), and finds differences between the two translations. The paper describes translation techniques such as borrowing, equivalency, and the creation of a neologism.

PL

Artykuł stanowi próbę analizy neologizmów autorskich użytych w Grze o tron, czyli pierwszym tomie sagi Pieśni lodu i ognia George’a R.R. Martina. W pierwszej części zostają przedstawione źródła neologizmów (np. direwolf, septon oraz nazwy własne). Druga część jest porównaniem metod, jakimi posługiwali się tłumacze polskiej i słoweńskiej wersji powieści (Paweł Kruk i Boštjan Gorenc).

10

Feminativi v frazemih slovenskega jezika

84%

Markežič T.

Slavia Meridionalis

|

2021

|

vol. 21

PL

W artykule poddano analizie formy żeńskie derywowane od rzeczowników rodzaju męskiego występujących w słoweńskich idiomach, potwierdzonych w opracowaniach leksykograficznych języka słoweńskiego. Analiza materiału pozyskanego z korpusu Gigafida 2.0 pokazuje, że użycie idiomów tego typu lub ich fragmentów jest w języku potocznym stosunkowo częste. Materiał przykładowy ma również na celu wskazanie różnorodności ich występowania. Badania ujawniają wciąż jeszcze niższą pozycję społeczną kobiet, a niektóre przykłady z formami żeńskimi z korpusu Gigafida 2.0 wykazują wyraźnie negatywne konotacje.

EN

This article deals with feminine forms derived from masculine nouns in Slovenian idioms, collected in different dictionaries of Slovenian idioms. Examining the Gigafida 2.0 corpus indicates that the use of such idioms or parts thereof in everyday language is fairly widespread, and the examples are chosen to indicate the possible variety of these elements. We also noticed that a woman as a social being is still neglected. Some examples from Gigafida 2.0 corpus express an explicit negative connotation.

11

Gender, sex, and society. On the formation and usage of feminine forms in Polish and Slovenian

83%

Wtorkowska M.

Acta Universitatis Lodziensis. Kształcenie Polonistyczne Cudzoziemców

|

2020

|

vol. 27

61-80

PL

Celem artykułu jest zwrócenie uwagi na wybrane różnice w tworzeniu i używaniu nazw żeńskich, głównie nazw zawodów, tytułów i stanowisk między językiem polskim a słoweńskim. Obok tradycyjnych przedstawiono też nowsze sposoby derywowania nazw żeńskich w obu językach oraz ich wykładniki formalne. Kwestia płci wiąże się w obu językach z gramatyczną kategorią rodzaju rzeczowników osobowych, jednak w większym stopniu w polszczyźnie. W języku polskim, który nota bene rodzimy użytkownik polszczyzny nazwie ojczystym (od ojciec), gdy Słoweniec swój język ojczysty określi jako materinski (od matka), mamy dodatkową opozycję nazwy mężczyzn – nazwy niemężczyzn (w tym kobiet) i przez to wyjątkową, uprzywilejowaną pozycję form męskoosobowych w stosunku do pozostałych, której nie znajdziemy w języku słoweńskim. W języku słoweńskim dotychczas neutralna forma męska odnosząca się zarówno do mężczyzn jak i kobiet, jako najkrótsza i morfologicznie najprostsza, przestała być odbierana jako nienacechowana, a w niektórych dokumentach została zastąpiona formą żeńską. Omówiono zmiany, jakie zaszły i nadal zachodzą w zakresie tworzenia i stosowania feminatywów, od ich maskulinizacji jako przejawu emancypacji kobiet poprzez chęć likwidacji asymetrii słowotwórczej tych nazw, rozpatrywanej na tle problematyki rodzajowo-płciowej w języku, do przyczyn blokady derywacji żeńskiej. Wspomniano również o sposobach neutralizacji rodzaju i zabiegu splittingu, którego zasady w obu językach nie zostały jeszcze dostatecznie ustalone.

EN

The aim of this article is to highlight selected differences in the formation and usage of feminine names, mainly names of professions, titles, and positions, between Polish and Slovenian. Apart from the traditional ones, I shall also discuss more recent modes of derivation of feminine names in both languages and their formal characteristics. The issue of sex is related in both languages to the grammatical category of the gender of personal nouns, though it is more common in Polish. In the language, which, in fact, is referred to by its native users as ojczysty (adjectival form with the stem ‘ojciec’ meaning ‘father’) while a Slovenian would refer to their native language as materinski (derived from mother), there exists an additional opposition of names of men vs. names of non-men (including women), which means there is a special privileged position of masculine personal forms over other forms, one which is not found in Slovenian. In Slovenian, the previously used neutral masculine form when referring to both men and women, being the shortest and morphologically least complicated, is no longer viewed as non-marked, and in some documents, it is being replaced with the feminine form. I shall discuss the changes which have occurred in terms of the formation and application of feminine forms, starting with their masculinisation as a sign of women’s emancipation, through the intention to eliminate the asymmetry in the word formation of those names viewed within the context of gender/sex issues in language, to the reasons for blocking feminine derivation. I shall also mention the modes for neutralising gender and the device of splitting, the rules of which, in both languages, have not yet been sufficiently defined.

12

O stylistyce i leksyce słów kilka. Potop Henryka Sienkiewicza i słoweński przekład Rudolfa Molè

83%

Zatorska A.

Roczniki Humanistyczne

|

2021

|

vol. 69

|

issue 6

189-201

EN

The aim of this study is to show the ways in which some stylistic marked components were translated in the 1970 Slovenian translation of Henryk Sienkiewicz’s novel “Potop” (“The Deluge”) by Rudolf Molè. The data comprise Latin words, expressive and analytical forms, and names of realia. Choosing the equivalent may result in the loss of stylistic markedness: fatigatus wielce Vol. 1, p. 166. - zelo utrujen Vol. 1, p. 18; - Ni pary z gęby! Vol. 1, p. 40. - Niti besede več!... Vol. 1, p. 44; synalka Vol. 1, p. 365 - sina Vol. 1, p. 394; Daj no waćpan pyska! Vol. 1, p. 203 - Daj, da te objamem! Vol. 1, p. 220. However, many equivalents confirm such stylistic markedness: psubratom Vol. 2, p. 442 - pasjim bratom Vol. 2, p. 476; psiajuchy Vol. 2, p. 442 - pasje duše Vol. 2, p. 476. The translations of historical names demonstrate generalisation, e.g. rajtar vs jezdec, or approximation, e.g. rapier vs meč. The analysis confirms these differences and resemblances between the original and the translation. The general aim of this article is to indicate the stylistic and semantic differences in the translated text.

PL

Celem opracowania jest ukazanie strategii tłumaczeniowych zastosowanych wobec stylistycznie nacechowanych wyrażeń wyekscerpowanych ze słoweńskiego przekładu powieści Potop Henryka Sienkiewicza dokonanego przez Rudolfa Molè z 1970 roku. Obserwacji poddano: latynizmy, analityzmy i frazeologizmy, ekspresywizmy oraz nazwy realiów. Wybór ekwiwalentu skutkował niejednokrotnie zatratą lub osłabieniem nacechowania stylistycznego danego fragmentu, por. fatigatus wielce SI166 – zelo utrujen MI181; - Ni pary z gęby! SI40 – Niti besede več!... MI44; synalka SI365 – sina MI394; Daj no waćpan pyska! SI203 – Daj, da te objamem! MI220. Liczne są jednakże translaty z zachowanym nacechowaniem stylistycznym, np. psubratom SII442 – pasjim bratom MII476; psiajuchy SII442 – pasje duše MII476. Nazwy historycznych realiów przetłumaczono przy pomocy generalizacji rajtar vs jezdec lub aproksymacji rapier vs meč. Przeprowadzona analiza dowiodła różnic między stylistycznym ukształtowaniem oryginału a przekładu, choć odnotowano też podobieństwa w tym zakresie. Najważniejszym celem podjętych badań było jednak wskazanie odrębności stylistycznych i semantycznych badanego przekładu wobec oryginału.

13

Inflection in a bilingual child. A case study

71%

Wtorkowska M.

Acta Universitatis Lodziensis. Kształcenie Polonistyczne Cudzoziemców

|

2019

|

vol. 26

271-286

PL

W artykule przedstawiono wzajemny wpływ między językami – polskim i słoweńskim – w zakresie fleksji imiennej (głównie rzeczownika i przymiotnika) oraz werbalnej w mowie dziecka dwujęzycznego we wczesnym okresie jego rozwoju, a mianowicie transfer pozytywny, jak i interferencje. Jest to przykład dwujęzyczności dziecięcej równoczesnej u chłopca żyjącego w rodzinie mieszanej, w której stosowało się różne strategie zwracania się do dziecka, głównie zasadę „jeden rodzic – jeden język” (matka – język polski, ojciec – język słoweński). Na występowanie w mowie dziecka interferencji miał wpływ również język środowiska, w którym chłopiec żył, w tym przypadku język słoweński, mogący stać się językiem dominującym. Niektóre przedstawione w artykule przykłady mowy Marka wskazują na specyficzne zjawiska językowe, które towarzyszyły jego wczesnemu rozwojowi językowemu, jak mieszanie kodów, przełączanie się z jednego języka na drugi, czy translację.

EN

In the article, the author presents the mutual impacts of Polish and Slovenian on one another in terms of nominal inflection (mainly of nouns and adjectives) and verb inflection in the speech of a bilingual child in his early development, specifically: positive transfer and interferences. She discusses the parallel children’s bilingualism of a boy living in a mixed family, where various strategies of addressing the child were used, mainly the rule “one parent, one language” (mother – Polish, father – Slovenian). The presence of interference in the child’s speech also caused by the language of the environment in which the boy lived, i.e. the Slovenian language, which could become the dominant one. Some of the examples of Marko’s speech presented in the article indicate special linguistic phenomena which existed in his early linguistic development, e.g., code mixing, switching from one language to the other, and translation.

14

Nowoczesność w leksyce – obecność w słowniku przejawem normalizacji "Słownik nowszego słownictwa słoweńskiego" z 2012 roku

71%

Zatorska A.

Acta Universitatis Lodziensis. Folia Linguistica

|

2020

|

vol. 54

43-57

EN

The aim of the paper is the presentation of the newer Slovene nouns (600) referring to people (mostly nomina agentis, nomina attributiva). The Slovene data from the mentioned dictionary was compared with the content of the Polish dictionaries. The conducted analysis confirms the differences between the Polish and the Slovene data. A tendency for semantic condensation and derivative potential were observed in the Slovene material. Equivalents of such Slovene words as: adrenalinec, agresivec, barbika, čokoholik, predzakonec, prestižnež, piarovka, piknikar, savnar are not confirmed in the Polish dictionaries. According to the author the Slovene data reveals a tendency for standardization and normalization.

PL

Celem artykułu jest prezentacja rzeczowników należących do nowszego słownictwa słoweńskiego (600 jednostek) określających ludzi (w większości nomina agentis, nomina attributiva). Materiał słoweński skonfrontowano z polskim, w tym z danymi leksykograficznymi, a przeprowadzona analiza wykazała różnice między materiałem z obu języków. Polskie słowniki nie notują odpowiedników takich słoweńskich leksemów, jak: adrenalinec, agresivec, barbika, čokoholik, predzakonec, prestižnež, piarovka, piknikar, savnar. W materiale słoweńskim dostrzeżono kondensację treści i potencjał słowotwórczy oraz dążenie do normalizacji i standaryzacji słownictwa przez umieszczenie w słowniku.

15

Typologia wypowiedzeń w ujęciu polskim i słoweńskim

67%

Wtorkowska M.

Rozprawy Komisji Językowej ŁTN

|

2016

|

vol. LXII

203-213

PL

Artykuł poświęcony jest porównaniu typologii wypowiedzeń w języku polskim i słoweńskim. Przedstawiono w nim polską typologię wypowiedzeń ze względu na wybrane kryteria podziału: (1) obecność i formę orzeczenia, (2) liczbę ośrodków predykacji, (3) postawę nadawcy wobec treści wypowiedzenia, oraz wyjaśniono wybrane terminy z tej dziedziny i porównano polską typologię i polskie terminy składniowe z ujęciem słoweńskim. Porównanie wykazało różnice nie tylko między językami, ale również wewnątrz obu języków, co wynika z użycia różnych kryteriów podziału lub z cech charakterystycznych dla poszczególnych systemów językowych i pomoże w lepszym, a przede wszystkim prawidłowym rozumieniu wybranych problemów składniowych obu języków oraz będzie pomocne w polsko-słoweńskich studiach porównawczych z zakresu składni.

EN

The article compares typologies of utterances in the Polish and the Slovenian language. It presents the typology of Polish utterances according to selected criteria, namely according to: (1) presence and form of the statement, (2) number of centers of predication, (3) position of the sender of the utterance content. The article also explains selected terminology from this field and compares Polish typology and Polish syntactic terms with their Slovenian equivalents. The comparison showed differences not only between languages, but also within these two languages, which results from the use of different division criteria or the characteristics of the different language systems. It will also improve understanding and, above all, ensure the correct meaning of some syntactical problems in both languages and will be helpful for Polish-Slovenian comparative studies in the field of syntax.

16

Przymiotniki w podręcznikach do nauki języka słoweńskiego

67%

Zatorska A., Katedra Filologii Słowiańskiej W. F., agnieszka.zatorska@uni.lodz.pl

Acta Universitatis Lodziensis. Kształcenie Polonistyczne Cudzoziemców

|

2014

|

vol. 21

EN

The paper deals with 400 adjectives (1046 tokens) excerpted from the textbooks of Slovene as a foreign language Gremo naprej and Slovenska beseda v živo 2. The author presents the frequency of the given adjective samples from the textbooks and classifies examined adjectives into classes of qualitative, relational, and possessive. Firstly, she assumed that the qualitative adjectives could be more frequent than relational on the lower level of learning. However, the samples from the textbooks show that the relational adjectives were more frequent in more basic Gremo naprej than in Slovenska beseda v živo 2, in which the qualitative adjectives are more often used. The article describes the way of adjective representation in the textbooks (lexicon, grammar, the texts building, titles). The paper shows also cultural content transferred by the adjectives.

PL

W artykule przedstawiono frekwencję przymiotników (1046 użyć ok. 400 leksemów) oraz ich podział na jakościowe, relacyjne i dzierżawcze na podstawie materiału z dwu podręczników do nauki języka słoweńskiego: Gremo naprej oraz Slovenska beseda v živo 2. Autorka wskazuje na możliwe przyczyny takiego stanu rzeczy. Odwrotnie do postawionej hipotezy o powiększaniu się zasobu przymiotników relacyjnych przy jednoczesnym podwyższaniu kompetencji językowych, w Gremo naprej jest ich więcej niż w podręczniku Slovenska beseda v živo 2, w którym odnotowano z kolei więcej przymiotników jakościowych. W artykule nakreślono sposoby prezentowania przymiotników w podręcznikach (ilustracja zasobu leksykalnego i systemu gramatycznego, konstytuowanie tekstów, także poprzez występowanie w tytułach), jak również udokumentowano rolę przymiotników w ukazywaniu treści kulturowych.

17

Selected issues of nominalizations as propositional arguments in Polish and Slovene sentences with psych-verbs

67%

Zatorska A.

Białostockie Archiwum Językowe

|

2015

|

vol. 15

PL

Celem artykułu jest udokumentowanie tezy, że czasowniki sfery psychicznej (odnoszące się do intelektu i do uczuć) przejawiają tendencję, aby w ich otoczeniu jako wykładnik argumentu propozycjonalnego pojawiały się nominalizacje. Analizę przeprowadzono w oparciu o założenia składni semantycznej, w której płaszczyzna treści i poziom językowy traktowane są jako odrębne. Badaniem objęto 60 czasowników – 30 polskich i 30 słoweńskich, które zilustrowano w postaci bogatej egzemplifikacji zdaniowej. Badane verba podzielono na dwu- i trójargumentowe. Obserwacje potwierdziły wyjściową tezę o obecności nominalizacji przy werbalnych wykładnikach predykatów mentalnych i emotywnych, które w artykule objęto wspólnym terminem czasowniki sfery psychicznej. Nieliczne czasowniki stanowiące 10% materiału nie dopuszczają nominalizacji w pozycji wewnętrznej predykacji (argumentu zdarzeniowego). Oba badane języki wykazują znaczące podobieństwo odnośnie skali dopuszczalności nominalizacji.

EN

In this paper a hypothesis concerning the occurrence of nominalizations in the position of the propositional argument assigned by a psychological predicate was tested with sets of 60 (30 + 30) Polish and Slovene verbs from the semantic field of thinking and feeling. In line with Semantic Syntax Methodology, the semantic and the syntactic (formal) levels of representation were separated. Predicates and arguments are elements of the Predicate-Argument Structure on the semantic level of representation. The observations demonstrate that the typical way of the realization of the propositional argument in the place opened by Psych Verbs, in the place of complex predicates, is nominalization. Such a manner of explication covers 90% of the tested 2- and 3-argument verbal units in Polish and Slovene from the field of the intellect as well as emotions. The analysis shows that only 10% of the examined verbs in each language (Polish and Slovene) do not allow the realization of the propositional argument as nominalization. The results in this respect are similar in Polish and in Slovene.

18

Некоторые контактнообусловленные явления в словенском диалекте долины Натизоне

67%

Пилипенко [Pilipenko] Г. G.

Slavia Meridionalis

|

2021

|

vol. 21

PL

W artykule omówiono niektóre zjawiska językowe jako rezultat kontaktów językowych z zakresu fonetyki, morfologii i składni, w słoweńskim dialekcie doliny Natisone we Włoszech, należącym do grupy dialektów przybrzeżnych. Celem artykułu jest ustalenie genezy tych zjawisk oraz opis sposobu funkcjonowania i obszarów występowania. Dane do analizy (wypowiedzi informatorów) zostały zebrane podczas badań terenowych w tym regionie. Ujawniają one następujące zjawiska: udźwięcznienie bezdźwięcznych spółgłosek zębowo-dziąsłowych przed sonornymi; zapożyczanie przyimków i spójników; postpozycja przymiotników w grupach rzeczownikowych; podwojenie zaimków i rzeczowników; wyrażanie dat przez określone konstrukcje czasowe. Okazuje się, że analizowane konstrukcje i formy charakteryzują się dużym stopniem zmienności, funkcjonują równolegle ze swoimi słoweńskimi odpowiednikami. W niektórych przypadkach mamy do czynienia z formami mieszanymi (mieszanymi konstrukcjami przyimkowymi, konstrukcjami czasowymi do wyrażania dat). Podwojenie zaimków i rzeczowników występuje na obszarze nierównomiernie, podobne zjawisko występuje w językach ligi bałkańskiej.

EN

The paper discusses some contact-related phenomena in the phonetics, morphology and syntax of the Slovene dialect that is spoken in the Natisone Valley in Italy, a dialect belonging to the Littoral dialect group. The purpose of the study is to establish the origin of these phenomena and clarify the features of their functioning and areal distribution. The data for the analysis (oral speech of informants) was collected during field research in this region. The following phenomena are revealed: voicing of the voiceless dental alveolar s before sonorants; borrowing of prepositions and conjunctions; postposition of adjectives in noun groups; doubling of pronouns and nouns; temporal constructions are used to express dates. It is revealed that the analyzed constructions and items have a high degree of variability: they function along with their Slovenian counterparts. In some cases, we are dealing with contaminated forms (contaminated prepositions, temporal construction for expressing dates). The doubling of pronouns and nouns forms a broken area, and a similar phenomenon is found in the languages of the Balkan Sprachbund.

19

Hierarchical Conceptualization in Polish and Slovene Word Formation Discourses

67%

Kowalski P.

Slavia Meridionalis

|

2023

|

vol. 23

PL

Celem artykułu jest pokazanie hierarchii jako wieloaspektowej kategorii pojęciowej. Zaproponowana problematyka wyznacza co najmniej dwa podstawowe obszary badawcze. Jeden dotyczy implementacji kategorii hierarchii w języku polskim i słoweńskim, omówienie i wskazanie wykładników tej kategorii, drugi – jako forma konceptualizacji językowej – wykorzystania hierarchiczności w polskich i słoweńskich dyskursach słowotwórczych.

EN

The aim of the paper is to present the hierarchy as a multi-faceted conceptual category. The topic sets out at least two major research areas. One concerns the implementation of the category of hierarchy in Polish and Slovene languages, discussing and showing its exponents, the other – as a form of linguistic conceptualizing – the use of this category in Polish and Slovene word-formation discourses.

Refine search results

Agnieszka Zatorska, Polskie i słoweńskie predykatory kauzatywne z parafrazą przymiotnikową, Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, 2013, 376 s.

Kategoria żywotności w różnych odmianach stylistycznych języka słoweńskiego – prolegomena

Porównanie polskich i słoweńskich frazeologizmów z komponentem wybranych zwierząt domowych (byka, wołu, krowy i cielęcia)

Wpływy obcojęzyczne na współczesny język słoweński

Czasowniki w nowszej leksyce słoweńskiej

Język słoweński i język prekmurski – przykłady języków na styku kultur

Kilka uwag o wymienności dopełniacza i biernika w języku polskim i słoweńskim

Name-calling in Slovenia: “we” and the “others”

Author’s neologisms in George R. R. Martin’s A Game of Thrones and their Polish and Slovene translations

Feminativi v frazemih slovenskega jezika

Gender, sex, and society. On the formation and usage of feminine forms in Polish and Slovenian

O stylistyce i leksyce słów kilka. Potop Henryka Sienkiewicza i słoweński przekład Rudolfa Molè

Inflection in a bilingual child. A case study

Nowoczesność w leksyce – obecność w słowniku przejawem normalizacji "Słownik nowszego słownictwa słoweńskiego" z 2012 roku

Typologia wypowiedzeń w ujęciu polskim i słoweńskim

Przymiotniki w podręcznikach do nauki języka słoweńskiego

Selected issues of nominalizations as propositional arguments in Polish and Slovene sentences with psych-verbs

Некоторые контактнообусловленные явления в словенском диалекте долины Натизоне

Hierarchical Conceptualization in Polish and Slovene Word Formation Discourses