Search results

1

Lecznictwo w klasztorze benedyktynek w Sandomierzu.

100%

Szylar A.

Res Gestae. Czasopismo Historyczne

|

2003

|

vol. 2

269-288

2

Odbudowa pałacu Górków w Poznaniu

61%

Jakimowicz T.

Ochrona Zabytków

|

1965

|

issue 3

13-21

FR

be palais des Górka est ila seule à Poznań, maison seigneuriale érigée dans te style Renaissance. Au cours du XVIe siècle, il appartient à la famille Górka au blason Łodzią de la haute noblesse et les plus hauts dignitaires de la Grande Pologne. Vers l ’année 1540, Andrzej Górka, starostę général et palatin entreprend la reconstruction des maisons gothiques qui lui appartiennent le long de la rue Wodna pour les relier, en un 'seul palais. Les détails de ce remaniement ne sont pas connus. Mais, en conséquence l ’on voit naître le nouveau programme architectonique d’un palais pourvu d’une cour intérieure entourée d ’arcades. Le palais des Górka à Poznań a joué un rôle important en tant que centre de la Réforme dont les membres de la famille étaient de puissants protecteurs. En 1Θ05, il devient la propriété des bénédictines de Chełmno, ordre qui possède depuis peu un couvent affilié à Poznań. Pendant les années 1605—1613 le corps de l ’ancien palais est remanié en chapelle et bâtiments conventuels. Au cours des XVIIe et XVIIIe siècles deux maisons adjacentes lui sont adjointes et il en résulté, vers le millieu du XVIIIe siècle, un agrandissement de la chapelle et du couvent. Lorsqu’après la cassation du couvent survenue en 1828, l ’édifice est octroyé à la fondation scolaire de Louise Radziwiłł, le remaniement qui suivit efface toute trace du style précédent. Le changement de l ’édifice en immeuble de location, à la fin du XIXe siècle, consomme la perte définitive de ses valeurs historiques. Du palais il n’est resté que le portail datant de 1548 et un fragment de colonne dans l ’ancienne cour. Les activités de la dernière guerre mondiale en 1945 réduisent île palais en ruines. Le monument historique méritait une reconstruction ne fut-ce que pour sa valeur historique locale. En outre, au cours des recherches anchitectoniques et archéologiques entreprises sur l’initiative du Conservateur Général de la Ville, après l’évacuation du gravat, grâce aux études historiques on a découvert sur le terrain dégagé divers vestiges rehaussant la valeur historique du bâtiment. On a également pu constater la distribution du terrain en lots à l ’époque gothique ainsi que, dans une certaine mesure, la disposition des maisons sur la base desquelles fut en son temps érigé le palais. Le tracé originaire du palais (XVIe s.) fut presque entièrement mis à jour ainsi que sa disposition. Les six colonnes sculptées provenant de la Renaissance et dévoilées au cours des travaux constituent une découverte précieuse. Elles soutiennent les arcades de la cour, qui constitue, comme il est bon de le souligner, l’unique cour à arcades connue dans l'architecture du XVIe siècle à Poznań. D’autres vestiges de moindre im,portance provenant du décor sculpté Renaissance ont été retrouvés dans les ruines de l ’ancien patlais. Mais un élément de premier ordre manqua à sa reconstruction: les résultats des investigations n’apportèrent aucune lumière en ce qui concerne l ’aspect de ses façades. Seules sont connues les façades baroques du couvent des bénédictines après son agrandissement (moitié du XVIIIe siècle), ceci d ’après le detsisin de Jules Minutoli (1833). Deux versions de la restauration du palais furent donc envisagées. Notamment celle de conserver le programme Renaissance de l’ordonnance spatiale du rez-de-chaussée et du premier étage en y joignant une façade simple d’architecture moderne. La seconde solution, adoptée entre autres pour la place du Vieux Marché de Poznań, consistait à suivre les principes de conservation des premières années d ’après-guerre et de reconstruire les façades selon la documentation antérieure aux travaux de remaniement du XIXe siècle, autrement dit, de reconstruire le couvent des bénédictines en conservant bien entendu, les éléments de la Renaissance. On a choisi cette seconde alternative. Le compromis exigé en ce cas par les nécessités de la conservation de l ’ordonnance et des vestiges de l’architecture du XVIe siècle et par la reconstruction des façades d’ensemble du XVIIIe siècle et son affectation à un but utille, d ’autre part, a été obtenu au prix d’une unification de l’ancien palais et des maisons qui lui furent jointes par l’ordre des bénédictines. Ceci concerne tant l’aspect de l ’ensemble que les intérieurs. Mais malgré cela et pour autant que l ’a permis le programme initial, la reconstruction de cet édifice reste en harmonie avec la conservation des éléments authentiques et historiques (surtout en ce qui concerne la cour intérieure). Toutefois, il semble discutable que la reconstruction des façades ait adopté les lignes baroques seyant à un modeste couvent provincial pour un monument dont la valeur historique principale consistait en sa disposition originaire de palais résidentiel du XVIe sècle. Actuellement, la reconstruction du 'paOEaiis des Górka touche à sa fin. Le bâtiment a été affecté au service du Musée Archéologique de Poznań.

3

Miejsce klasztoru benedyktynek w Sierpcu i jego dóbr w obrazie kartograficznym miasta i okolicznych wsi w XVIII–XIX wieku

51%

Bartoszewicz H.

Miscellanea Historico-Archivistica

|

2021

|

vol. 28

89-107

PL

Przedmiotem artykułu jest obraz kartograficzny dóbr klasztoru benedyktynek w Sierpcu w XVIII i XIX w. Najstarsze zachowane kartografika ukazujące klasztor, jego okolice i uposażenie powstały po drugim rozbiorze Rzeczypospolitej. Wówczas Sierpc trafił pod panowanie pruskie. W 1793 r. znalazł się w granicach utworzonej prowincji Prusy Południowe, stając się siedzibą powiatu. Natomiast po trzecim rozbiorze Polski, w wyniku zmian w podziałach administracyjnych ziem przyłączonych do państwa pruskiego powiat sierpecki włączono do powiatu mławskiego, znajdującego się w granicach departamentu płockiego usytuowanego w prowincji Prusy Nowowschodnie. W 1796 r. północna część Sierpca, należąca do benedyktynek, została przejęta przez rząd pruski i przekształcona w miasto rządowe. Majątki ziemskie będące własnością klasztoru sierpeckiego przeszły pod zarząd skarbu królewskiego. Benedyktynkom pozostawiono ziemie na wzgórzu w sąsiedztwie klasztoru oraz grunty położone przy klasztorze między drogą do Rypina a rzeką Sierpienicą. W końcu XVIII w. podjęto szeroko zakrojone prace pomiarowe i kartograficzne, których celem było wykonanie map przejmowanego przez Prusy obszaru Rzeczypospolitej. Sporządzono wówczas zarówno mapy topograficzne obejmujące zasięgiem całe prowincje, jak i mapy wielkoskalowe miast, bądź ich części, a także mapy gruntów przechodzących na własność państwa pruskiego. Najstarszą mapą wielkoskalową Sierpca zachowaną w zbiorach polskich jest plan gruntów należących do klasztoru benedyktynek, sporządzony 22 XII 1797 r. przez pruskiego konduktora królewskiego Goeppnera. Między 1830 a 1835 r. powstał plan sytuacyjny i niwelacyjny klasztoru i kościoła benedyktynek autorstwa budowniczego obwodu mławskiego Augusta Karola Pachali’ego. W 1865 r. budowniczy powiatu mławskiego, Józef Maleszewski wykonał wielobarwną techniką rękopiśmienną czteroarkuszowy plan sytuacyjny z rysunkami architektonicznymi kościoła i klasztoru benedyktynek. Wśród zachowanych źródeł kartograficznych do dziejów klasztoru sierpeckich benedyktynek i jego własności ziemskiej na uwagę zasługują przede wszystkim wielkoskalowe mapy gruntowe wsi, które po 1796 r. przeszły pod zarządu skarbu Królestwa Prus. Mapy wsi należących przed 1796 r. do klasztoru sierpeckiego sporządzili między 1799 a 1806 r. pruscy geometrzy kameralni na postawie własnych pomiarów. Kartografika te tworzą jeden z najbardziej kompletnych zbiorów map dotyczących dóbr klasztorów znajdujących się na ziemiach polskich zaboru pruskiego przejętych na przełomie XVIII i XIX w. przez państwo. Dziesięć zachowanych gruntowych kartografików obejmuje swym zasięgiem część własności ziemskiej klasztoru sierpeckich benedyktynek w czasie przejmowanie jej przez pruski skarb państwa po 1796 r. Ukazują one obraz kartograficzny Urszulewa, Szczutowa, Blizna, Studzieńca, Żarówki, Suska i Rogieniczek, czyli siedmiu spośród jedenastu wsi, które w końcu XVIII w. należały do klasztoru w Sierpcu. Wszystkie te mapy zostały wykonane na postawie dokładnych pomiarów, dlatego ukazany na nich obraz kartograficzny jest niezwykle dokładny i starannie przedstawiony. Na mapach wykreślono sieć hydrograficzną, opisując nazwami rzeki i jeziora oraz sieć komunikacyjną, drogi i mosty. Oznaczono i opisano granice wsi i folwarków, wyróżniono grunty orne, ogrody, łąki i lasy. Przedstawiono zabudowę wsi i folwarków, wyróżniając niektóre budowle (dwory, budynki folwarczne, kościoły, młyny, wiatraki, karczmy, cegielnie).

EN

zThe article focuses on cartographic representation of the Benedictine convent property in Sierpc in the 18th and 19th century. The oldest preserved cartographic documentation depicting the convent, its surroundings and property was drawn up after the Second Partition of Poland. At that time Sierpc came under Prussian rule. In 1793 it became part of the newly established province of South Prussia, becoming the seat of a county (powiat). After the Third Partition of Poland, however, as a result of changes in administrative boundaries of the lands incorporated into the Prussian state, Sierpc county was incorporated into the Mława county, within the boundaries of the Płock Department located in the Province of New East Prussia. In 1796, the northern part of Sierpc, belonging to the Benedictine nuns, was taken over by the Prussian government and transformed into a government town. Land estates owned by the Sierpc monastery came under the administration of the royal treasury. The Benedictine nuns were allowed to keep land on a hill in the vicinity of the monastery and land situated near the monastery between the road to Rypin and the Sierpienica river. At the end of the 18th century, extensive surveying and cartographic work was undertaken to draw maps of the Polish territories being taken over by Prussia. At that time, topographic maps of entire provinces, large-scale maps of cities and towns, or parts thereof, as well as maps of land transferred to Prussian jurisdiction were drawn up. The oldest large-scale map of Sierpc preserved in Polish archives is a plan of properties belonging to the Benedictine convent, drawn on 22 December 1797 by Prussian royal surveyor Goeppner. Between 1830 and 1835, a site and leveling plan of the Benedictine convent and church was drawn by August Karol Pachali, a builder of the Mława county. In 1865, Józef Maleszewski, a builder of the Mława county, hand-drew a multi-coloured, four-sheet site plan with architectural drawings of the Benedictine church and convent. Among the preserved cartographic sources in the history of the Sierpc Benedictine convent and its land holdings, the most noteworthy are large-scale land maps of villages, which after 1796 came under the administration of the treasury of the Kingdom of Prussia. Maps of villages belonging to the Sierpc monastery before 1796 were made between 1799 and 1806 by Prussian surveyors based on their own measurements. These cartographic works form one of the most complete collections of maps concerning monastery properties located in the Polish lands under Prussian rule and taken over by the state at the turn of the 18th and 19th centuries. Ten preserved land maps cover part of the land properties of the Sierpc Benedictine convent at the time when the land was being taken over by the Prussian treasury after 1796. They provide a cartographic representation of Urszulewo, Szczutowo, Blizno, Studzieniec, Żarówka, Susko and Rogieniczki, i.e. seven out of eleven villages that belonged to the Sierpc monastery at the end of the 18th century. All these maps were based on precise measurements, therefore the cartographic representation they provide is extraordinarily accurate and meticulously presented. The maps show the hydrographic network, describing rivers and lakes by name, as well as the transportation network, roads, and bridges. The boundaries of villages and farms are marked and described; arable lands, gardens, meadows, and forests are distinguished. Buildings of villages and manor farms are described and some buildings (manors, farm buildings, churches, mills, windmills, inns, brickyards) are highlighted.

4

Miejsce klasztoru benedyktynek w Sierpcu i jego dóbr w obrazie kartograficznym miasta i okolicznych wsi w XVIII–XIX wieku

51%

Bartoszewicz H.

Miscellanea Historico-Archivistica

|

2021

|

vol. 28

89-107

EN

zThe article focuses on cartographic representation of the Benedictine convent property in Sierpc in the 18th and 19th century. The oldest preserved cartographic documentation depicting the convent, its surroundings and property was drawn up after the Second Partition of Poland. At that time Sierpc came under Prussian rule. In 1793 it became part of the newly established province of South Prussia, becoming the seat of a county (powiat). After the Third Partition of Poland, however, as a result of changes in administrative boundaries of the lands incorporated into the Prussian state, Sierpc county was incorporated into the Mława county, within the boundaries of the Płock Department located in the Province of New East Prussia. In 1796, the northern part of Sierpc, belonging to the Benedictine nuns, was taken over by the Prussian government and transformed into a government town. Land estates owned by the Sierpc monastery came under the administration of the royal treasury. The Benedictine nuns were allowed to keep land on a hill in the vicinity of the monastery and land situated near the monastery between the road to Rypin and the Sierpienica river. At the end of the 18th century, extensive surveying and cartographic work was undertaken to draw maps of the Polish territories being taken over by Prussia. At that time, topographic maps of entire provinces, large-scale maps of cities and towns, or parts thereof, as well as maps of land transferred to Prussian jurisdiction were drawn up. The oldest large-scale map of Sierpc preserved in Polish archives is a plan of properties belonging to the Benedictine convent, drawn on 22 December 1797 by Prussian royal surveyor Goeppner. Between 1830 and 1835, a site and leveling plan of the Benedictine convent and church was drawn by August Karol Pachali, a builder of the Mława county. In 1865, Józef Maleszewski, a builder of the Mława county, hand-drew a multi-coloured, four-sheet site plan with architectural drawings of the Benedictine church and convent. Among the preserved cartographic sources in the history of the Sierpc Benedictine convent and its land holdings, the most noteworthy are large-scale land maps of villages, which after 1796 came under the administration of the treasury of the Kingdom of Prussia. Maps of villages belonging to the Sierpc monastery before 1796 were made between 1799 and 1806 by Prussian surveyors based on their own measurements. These cartographic works form one of the most complete collections of maps concerning monastery properties located in the Polish lands under Prussian rule and taken over by the state at the turn of the 18th and 19th centuries. Ten preserved land maps cover part of the land properties of the Sierpc Benedictine convent at the time when the land was being taken over by the Prussian treasury after 1796. They provide a cartographic representation of Urszulewo, Szczutowo, Blizno, Studzieniec, Żarówka, Susko and Rogieniczki, i.e. seven out of eleven villages that belonged to the Sierpc monastery at the end of the 18th century. All these maps were based on precise measurements, therefore the cartographic representation they provide is extraordinarily accurate and meticulously presented. The maps show the hydrographic network, describing rivers and lakes by name, as well as the transportation network, roads, and bridges. The boundaries of villages and farms are marked and described; arable lands, gardens, meadows, and forests are distinguished. Buildings of villages and manor farms are described and some buildings (manors, farm buildings, churches, mills, windmills, inns, brickyards) are highlighted.

PL

Przedmiotem artykułu jest obraz kartograficzny dóbr klasztoru benedyktynek w Sierpcu w XVIII i XIX w. Najstarsze zachowane kartografika ukazujące klasztor, jego okolice i uposażenie powstały po drugim rozbiorze Rzeczypospolitej. Wówczas Sierpc trafił pod panowanie pruskie. W 1793 r. znalazł się w granicach utworzonej prowincji Prusy Południowe, stając się siedzibą powiatu. Natomiast po trzecim rozbiorze Polski, w wyniku zmian w podziałach administracyjnych ziem przyłączonych do państwa pruskiego powiat sierpecki włączono do powiatu mławskiego, znajdującego się w granicach departamentu płockiego usytuowanego w prowincji Prusy Nowowschodnie. W 1796 r. północna część Sierpca, należąca do benedyktynek, została przejęta przez rząd pruski i przekształcona w miasto rządowe. Majątki ziemskie będące własnością klasztoru sierpeckiego przeszły pod zarząd skarbu królewskiego. Benedyktynkom pozostawiono ziemie na wzgórzu w sąsiedztwie klasztoru oraz grunty położone przy klasztorze między drogą do Rypina a rzeką Sierpienicą. W końcu XVIII w. podjęto szeroko zakrojone prace pomiarowe i kartograficzne, których celem było wykonanie map przejmowanego przez Prusy obszaru Rzeczypospolitej. Sporządzono wówczas zarówno mapy topograficzne obejmujące zasięgiem całe prowincje, jak i mapy wielkoskalowe miast, bądź ich części, a także mapy gruntów przechodzących na własność państwa pruskiego. Najstarszą mapą wielkoskalową Sierpca zachowaną w zbiorach polskich jest plan gruntów należących do klasztoru benedyktynek, sporządzony 22 XII 1797 r. przez pruskiego konduktora królewskiego Goeppnera. Między 1830 a 1835 r. powstał plan sytuacyjny i niwelacyjny klasztoru i kościoła benedyktynek autorstwa budowniczego obwodu mławskiego Augusta Karola Pachali’ego. W 1865 r. budowniczy powiatu mławskiego, Józef Maleszewski wykonał wielobarwną techniką rękopiśmienną czteroarkuszowy plan sytuacyjny z rysunkami architektonicznymi kościoła i klasztoru benedyktynek. Wśród zachowanych źródeł kartograficznych do dziejów klasztoru sierpeckich benedyktynek i jego własności ziemskiej na uwagę zasługują przede wszystkim wielkoskalowe mapy gruntowe wsi, które po 1796 r. przeszły pod zarządu skarbu Królestwa Prus. Mapy wsi należących przed 1796 r. do klasztoru sierpeckiego sporządzili między 1799 a 1806 r. pruscy geometrzy kameralni na postawie własnych pomiarów. Kartografika te tworzą jeden z najbardziej kompletnych zbiorów map dotyczących dóbr klasztorów znajdujących się na ziemiach polskich zaboru pruskiego przejętych na przełomie XVIII i XIX w. przez państwo. Dziesięć zachowanych gruntowych kartografików obejmuje swym zasięgiem część własności ziemskiej klasztoru sierpeckich benedyktynek w czasie przejmowanie jej przez pruski skarb państwa po 1796 r. Ukazują one obraz kartograficzny Urszulewa, Szczutowa, Blizna, Studzieńca, Żarówki, Suska i Rogieniczek, czyli siedmiu spośród jedenastu wsi, które w końcu XVIII w. należały do klasztoru w Sierpcu. Wszystkie te mapy zostały wykonane na postawie dokładnych pomiarów, dlatego ukazany na nich obraz kartograficzny jest niezwykle dokładny i starannie przedstawiony. Na mapach wykreślono sieć hydrograficzną, opisując nazwami rzeki i jeziora oraz sieć komunikacyjną, drogi i mosty. Oznaczono i opisano granice wsi i folwarków, wyróżniono grunty orne, ogrody, łąki i lasy. Przedstawiono zabudowę wsi i folwarków, wyróżniając niektóre budowle (dwory, budynki folwarczne, kościoły, młyny, wiatraki, karczmy, cegielnie).

Refine search results

2 Miscellanea Historico-Archivistica

1 Ochrona Zabytków

1 Res Gestae. Czasopismo Historyczne

2 Bartoszewicz H.

1 Jakimowicz T.

1 Szylar A.

2 2021

1 2003

1 1965

Lecznictwo w klasztorze benedyktynek w Sandomierzu.

Odbudowa pałacu Górków w Poznaniu

Miejsce klasztoru benedyktynek w Sierpcu i jego dóbr w obrazie kartograficznym miasta i okolicznych wsi w XVIII–XIX wieku

Miejsce klasztoru benedyktynek w Sierpcu i jego dóbr w obrazie kartograficznym miasta i okolicznych wsi w XVIII–XIX wieku