Search results

1

Лексемы: «война», «борьба» и их употребление в современном русском языке

100%

Warchołek M.

Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia Historicolitteraria

|

2015

|

vol. 15

193-202

PL

Lexemes "war", "battle" and their use in the modern russian language The notion of “war” plays a crucial role in Russian linguistic worldview. On the basis of the material analyzed, one can observe that the concept of “war” represents a complex mental product which is reflected in various types of linguistic units. The purpose of cognitive interpretation of “war” is presenting how the conceptualizer formulates such a fragment of reality. Semantic fields of the analyzed concept as used in everyday contexts constitute the theme of the paper. Material used was extracted from Russian dictionaries with explainations and confronted with everyday use of given lexis in war literature and periodicals. In recent years, the notion of Chechen War became strongly lexicalized. One can observe certain regularities conntected with describing the concept. The neutral lexeme “war” in specific conditions is subsituted with a softer linguistic sign of “battle”. The latter may have positive connotations if we consider righteous cause and ultimate values. Key words: war; fight; conceptualization; concept; lexem; lingwistic picture of the world;

2

Европа в украинских текстах (к проблеме вариативности концепта)

84%

Яворська Г.

Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury

|

2013

|

vol. 25

EN

The article deals with the representation of the concept of Europe in contemporary Ukrainian texts. The data are drawn from the media (including the “new media”) and supplemented with questionnaires administered to students (the question asked was: “What is the ‘true’ Europe?”). The concept of Europe is linked with norms and values, it is sensitive to the socio-cultural context, as can especially be seen in the time of radical social changes. In this way, the dynamics of the changes in conceptualization (intra-linguistic variability) can be observed. However, conceptualizations are subjected to correction and regulation, as is the case with the metaphorical “teacher – student” schema in portrayals of the relationship between Europe and Ukraine, the presentation of Europe as a pattern to follow, etc. A modification of the model in effect signifies a change, but the change is not arbitrary: it is concordant with a specific cognitive frame and the new socio-cultural context.

PL

Artykuł poświęcony analizie reprezentacji konceptu Europa we współczesnych tekstach ukraińskich. Materiały zaczerpnięto z tekstów medialnych (także z „nowych mediów”) i uzupełniono danymi pochodzącymi z ankiet, przeprowadzonych w środowisku studentów, którzy odpowiadali na pytanie „Czym jest ‘prawdziwa’ Europa?”. Koncept Europa jest związany z normami i wartościami, jest wrażliwy na kontekst społecznokulturowy, co ujawnia się zwłaszcza w okresie radykalnych zmian społecznych. Umożliwia to obserwację dynamiki konceptualizacji (wariantywności wewnątrzjęzykowej) mechanizmów zmian konceptualnych. Jednak wybrane sposoby konceptualizacji są w kolejności poddawane korekcie (metaforyczny schemat „nauczyciel – uczeń” dla zobrazowania relacji Europa – Ukraina, przedstawianie Europy jako wzorca itp.). Modyfikacja modelu oznacza w istocie zmianę, ale nie dowolną, tylko zgodną z odpowiednią ramą kognitywną i nowym kontekstem socjokulturowym.

RU

There is no abstract available for this language

3

Koncept wojna w kronikach Bukowiny: dzienniku Iwana Bażanskiego oraz bukowińskim kalendarzu prawosławnym

84%

Marczuk L.

Oblicza Komunikacji

|

2015

|

vol. 8

145-155

EN

The linguistic and cultural units war in the sphere of Ukrainian prose in the context of cognitive linguistic, linguistic culture and social linguistic with using of conceptual and cognitive approach is studied. This approach allows to model and reflect the structural elements of speech act participants’ consciousness, it is based on the concept analysis, linguistic and cultural units, metaphorical models and stereotypes, which are the base of a specific conception.

4

Epigramatyka barokowa w świetle analizy logicznej

84%

Wierzbicka-Trwoga K.

Prace Filologiczne. Literaturoznawstwo

|

2015

|

issue 5(8)

135-148

EN

The paper considers the question of the logical status of conceited epigram. 16th century theoreticians, for instance J.C. Scaliger, already applied logical methods to the analysis of epigrams, and 17th century theoreticians developed a strict logical description of the so-called compound epigram. This form of epigrams met with particular interest in the Baroque period because of the opportunity it gave to express the construction of a conceit. A conceit was defined as an “argument urbanely fallacious” by E. Tesauro, i.e. an enthymematical construction built upon a metaphor. It should be therefore called a paralogismo, but 17th century theoreticians avoided this term in the belief that the conceit offered special cognitive possibilities. In my paper I use logical methods to analyse the epigrams by J.A. Morsztyn, M.K. Sarbiewski and S.H. Lubomirski, to argue the assumed thesis that conceits served as logical experiments performed in the conviction of the insufficiency of Aristotle’s categories to describe the transcendent as well as the visible world. Above all, the questioning of Aristotle’s principle of non-contradiction allowed Baroque writers to transgress the two classical logical values, “true” and “false”, bringing along the intuition of a third logical value, defined in the 20th century as the “unknown” by J. Łukasiewicz.

5

Bread in small forms of Lithuanian folklore

84%

Smetoniene I.

Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury

|

2021

|

vol. 33

EN

Bread is one of the oldest human-made foods. With the emergence of agriculture, it became a daily meal and so began to be appreciated, personalised and deified. The image of bread in small forms of folklore shows that it is the main food, so important that people are ready to work hard for it and even baking bread is considered difficult. The result of all this work is a person whose hunger is satiated, and the same is true of the entire family. Although all work is valuable, that of a plougher or generally of ordinary people is particularly appreciated because it is most strictly connected with bread and land. Considerable attention is paid to the quality of bread: it not only has to look nice but also be tasty. Bread allows one to differentiate one’s folk from strangers; it reminds one of home and motherland, functions as a symbol of stability and harmony in the family. Data from folklore highlight mutual relationships between bread and people: bread protects people from misfortunes, it heals and warns them of danger. Therefore, people protect and respect it and attribute magical qualities to it. This understanding of bread was typical of our ancestors. However, given that the data from folklore used in this study come from the 19th and early 20th c., the contemporary understanding of bread may be different.

PL

Chleb w świetle małych form litewskiego folkloru jest głównym pokarmem człowieka i na tyle ważnym, że dzięki niemu człowiek jest gotowy do ciężkiej pracy. Nawet samo pieczenie chleba to ciężka praca, ale najważniejszy jest wynik tego trudu – syty, pracowity człowiek, syta rodzina; choć każda praca jest cenna, praca oracza lub zwykłych ludzi zasługuje na szczególny szacunek, ponieważ jest ściśle związana z chlebem i ziemią. Wielka waga przywiązywana jest do jakości chleba: musi on nie tylko pięknie wyglądać, ale także być smaczny. Chleb w litewskim folklorze jest też swego rodzaju miarą otaczających ludzi i wspólnoty, pozwala odróżnić swego od obcego; przypomina dom i ojczyznę, jawi się jako symbol siły rodziny, jej harmonii; w folklorze istnieje wzajemny związek między chlebem a człowiekiem: chleb chroni przed nieszczęściami, leczy, ostrzega, dlatego człowiek go chroni, szanuje, przypisuje mu magiczne właściwości. Tak pojmowali chleb przodkowie współczesnych Litwinów, jednak to rozumienie, bez względu na jego wartość, z biegiem czasu uległo zmianie. Mając na uwadze to, że folklor uchwycił głównie pogląd ludzi z XIX i pocz. XX w., wyniki badań przedstawione w tym artykule mogą różnić się od dzisiejszego wyobrażenia chleba.

6

Реализация концепта «Президент» в инаугурационных речах В.В. Путина

84%

Szymula R.

Linguodidactica

|

2016

|

vol. 20

PL

Mowa inauguracyjna to stosunkowo nowy dla Rosji, ale bardzo ważny gatunek należący do dyskursu politycznego. Niniejsza praca poświęcona jest analizie konceptu „Prezydent” w mowach inauguracyjnych W.W. Putina (2000 r., 2004 r., 2012 r.). Autor przedstawia sposoby realizacji danego konceptu: bezpośrednie (użycie rzeczownika „Prezydent”, zaimka „ja”, związku wyrazowego „głowa państwa”) i pośrednie (stworzenie w wystąpieniach obrazu silnego lidera, który jest w stanie stanąć na czele państwa).

EN

Inaugural speach is a relatively new for Russia, but a very important genre of political discourse. This work is devoted to analysis of concept „President” in inaugural speaches of V.V. Putin (2000, 2004, 2012). The author presents ways of realisation of this concept: direct (usage of noun „President”, pronoun „I”, word combination „head of state”) and indirect (creating in speaches the image of strong leader who is able to to stand at the head of the state).

7

„Не казися, вітре..., Гуляй собі, небоже, ...” (концепт „вітер” у „малій прозі” Василя Ткачука)

84%

Horniatko-Szumiłowicz A.

Roczniki Humanistyczne

|

2019

|

vol. 67

|

issue 7: Słowianoznawstwo

169-179

PL

Wiatr – to jeden ważnych obok słońca, księżyca, chmur, mrozu czy nieba konceptów wchodzących w skład konceptosfery Wasyla Tkaczuka – ukraińskiego nowelisty lat 30. XX w. Koncept wiatr funkcjonuje w systemie pozostałych konceptów, treści których zakodowane są w kulturowo-mentalnościowej przestrzeni narodu i jednocześnie w indywidualno-autorskim obrazie świata. Przeżycia bohaterów zharmonizowane są w najwyższym stopniu z elementami świata przyrody. Tak więc czytelnik paralelnie do działań bohaterów śledzi „poczynania” wiatru czy wspomnianych wyżej słońca, księżyca, chmur, mrozu, nieba. Zgłębienie jednego z ważnych konceptów w prozie Wasyla Tkaczuka jest tym bardziej zajmujące, iż mało znana spuścizna twórcza nowelisty wciąż czeka na należne jej miejsce w kanonie ukraińskiej literatury.

EN

Wind, apart from the Sun, moon, clouds, frost or the sky, is one of the most important concepts presented by Wasyl Tkaczuk, a Ukrainian short story writer of the 1930s. The concept of wind functions in the system of other concepts, contents, which are embedded into the cultural and mental identity of the nation, as well as in the individual and authorial image of the world. The experiences of heroes are harmonized to the highest degree with the elements of the natural world. Therefore the reader can trace the „actions” of the wind, Sun, moon, clouds, frost or the sky along with the actions of the heroes. Exploring one of the major concepts in the prose of Wasyl Tkaczuk is all the more engaging that the little-known creative legacy of the short story writer still awaits its rightful place in the canon of Ukrainian literature.

8

O poezji współczesnego poety z perspektywy baroku

84%

Linkner T.

Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego

|

2021

|

vol. 7

219-233

EN

Stanisław Gostkowski, a contemporary poet, author of seven volumes, died in 2000. He did not belong to the New Wave and New Privacy. His literary patron was Tymoteusz Karpowicz. I am writing about the first volume, Don’t bury me alive, and the fourth one, titled Death has a sweet smell. Gostkowski wrote about death, nevertheless just for life. He often emphasises vanitas in his poetry. Here is an interpretation of his output from the Baroque perspective.

PL

Stanisław Gostkowski, współczesny poeta, autor siedmiu tomików, zmarł w roku 2000. Nie należał do Nowej Fali ani do Nowej Prywatności. Cenił wiersze Tymoteusza Karpowicza. W artykule piszę o pierwszym tomiku Nie chowajcie mnie żyjącego i czwartym Śmierć ma słodki zapach. Gostkowski pisał o śmierci, ale dla życia. W swojej poezji bardzo często eksponował barokową ideę vanitas. W szkicu zaprezentowano interpretację z perspektywy baroku.

9

Album dwupłytowy w muzyce rockowej

84%

Gornat T.

Kultura Współczesna. Teoria. Interpretacje. Praktyka

|

2022

|

vol. 119

|

issue 3

34-45

EN

This text analyses the phenomenon of the double album as a significant LP and CD format in rock music. It commences with a definition of the double set and a brief discussion of the main reasons for its use in the music industry. The paper provides an overview of the principal types of the double album: double complementary album, double concept album, double live set and double compilation. In addition to these four most popular categories, there are also several interesting subtypes of this format. The most common are companion pieces – albums associated with and complementing each other even though packaged and released separately (sometimes at the same time). The author also focuses on the motives behind the formation of a double album, offering a brief critical discussion of certain shortcomings of this cultural text. Naturally, the greatest challenge in the making of a double album is to express its concept through music and lyrics; however, certain problems may also be identified in the case of live performances released on classic double sets. The final section addresses the questions of the present status of the double album and the rationale for its existence in an age dominated by digital audio formats and streaming.

PL

Tekst jest próbą analizy fenomenu podwójnego albumu jako znaczącego formatu LP i CD w muzyce rockowej. Rozpoczyna się definicją podwójnego albumu i krótkim omówieniem głównych powodów jego pojawienia się w przemyśle muzycznym. Następnie zawiera przegląd głównych typów podwójnego albumu. Można wyróżnić cztery specyficzne rodzaje tego formatu: podwójny album komplementarny, koncepcyjny album dwupłytowy, podwójny album koncertowy oraz przekrojowy album kompilacyjny. Oprócz tych szeroko rozpowszechnionych typów istnieje również kilka interesujących podkategorii. Najczęstszymi pokrewnymi formami są tak zwane albumy towarzyszące, które w jakiś sposób są powiązane z głównym albumem, ale zostały wydane oddzielnie (czasami w tym samym czasie). Autor koncentruje się na motywach powstania podwójnego albumu i krytycznie omawia jego niektóre elementy jako tekstu kulturowego. Najtrudniejszy element w tworzeniu podwójnego albumu to oczywiście muzyczna i tekstowa realizacja jego koncepcji, ale są też problemy z występami na żywo wydanymi na klasycznych podwójnych albumach. Ostatnia część tekstu odpowiada na pytania o obecny status i uzasadnienie istnienia podwójnych albumów w epoce zdominowanej przez cyfrowe formaty audio i streaming.

10

Barokowe koncepty w najnowszej prozie polskiej

84%

Regiewicz A.

Świat i Słowo

|

2023

|

vol. 40

|

issue 1

223-238

EN

Baroque concepts in contemporary Polish prose One of the most identifiable features of baroque poetics is the concept. It can be understood as a set of tricks or as a stylistic and creative idea that defines the way authors think. Due to its use of paradox, the concept has attracted the interest of contemporary literature created under the auspices of postmodernism. This article attempts to show some solutions of Polish contemporary and recent literature that refers to the tradition of the concept. The operation of the concept takes place both on the external literary level (polymedia genres) and on the internal literary level (narrative figures derived from baroque poetics).

11

КОМПАРАТИВНІ КОНСТРУКЦІЇ ЯК ВЕРБАЛІЗАТОРИ КОНЦЕПТІВ УЧИТЕЛЬ ТА УЧЕНЬ (на матеріалі творів Івана Франка та Чарльза Діккенса)

71%

Дзюбенко О.

Studia Ukrainica Posnaniensia

|

2019

|

vol. 7

|

issue 1

55-60

EN

The article explores the explications of the TEACHER and STUDENT concepts based on the analysis of similes in the works of Ivan Franko and Charles Dickens. Terminological apparatus for the analysis of similes are model images, donor and recipient spheres. The universal and ethno-cultural components of the Ukrainian and British linguocultures are singled out based on the comparison of similes.

PL

Artykuł poświęcono wyjaśnieniu konceptów NAUCZYCIEL i UCZEŃ na podstawie analizy struktur porównawczych w twórczości Iwana Franki i Charlesa Dickensa. Aparat terminologiczny w analizie porównawczej stanowią obrazy-etalony, strefy dawcy i biorcy. Dzięki zestawieniu jednostek porównawczych wydzielono uniwersalne i etnokulturowe składniki ukraińskiej i angielskiej kultury językowej.

12

Когнитивные аспекты и эмоции в художественном

67%

Tażdziemir O.

humanistica 21

|

2018

|

vol. 2

169-188

PL

Badanie procesów postrzegania i poznania świata przez pryzmat człowieka jest kluczową ideą współczesnego paradygmatu naukowego. Czołową pozycję w ramach paradygmatu antropocentrycznego zajmuje podejście kognitywne, skierowane na wyjaśnianie sposobów poznania świata, procesów myślenia, przechowywania informacji i jej opracowania, utworzenia struktur wiedzy i ich reprezentacji w świadomości człowieka i formach językowych. Rola języka w poznawczych procesach człowieka jest badana zarówno w zakresie językoznawstwa, jak i literaturoznawstwa. Badania tekstów artystycznych w aspekcie kognitywnym obejmuje poetyka kognitywna, która powstała w ciągu ostatnich dziesięcioleci. Odniesienie literatury do rodzajów sztuki i rozumienie utworów artystycznych jako współdziałanie tekstu i odbiorcy jest jednym ze sposobów twórczego poznania świata. Prowadzi on do wydzielania znaczącej pozycji obrazowych środków języka, wśród których metafora jako kognitywny mechanizm kształtowania konceptów znajduje się w centrum uwagi. Artykuł prezentuje wyniki badania kognitywnych aspektów metaforyzacji, związanych z procesem postrzegania i konceptualizacji emocji człowieka, na materiale tekstu artystycznego. Poddano analizie pojęciowe nasycenie konceptu miłość w powieści Sofii Andruchowicz, sposoby jego reprezentacji leksykalnej, a także właściwości indywidualistyczno-autorskiego obrazu świata i unikalnych właściwości specyfiki narodowej. Celem badania jest wyjaśnienie mechanizmów kognitywnych za pomocą semantyki znaków językowych, wpływających na wyznaczenie w odniesieniu do człowieka jego roli w społeczeństwie, podjęcie decyzji we własnych działaniach. Artykuł pokazuje jak działania człowieka zależą od jego interpretacji emocji i wydarzeń.

EN

Study of cognitive processes and human perspective in world perception is the key idea of the modern scientific paradigm. Leading position within anthropocentric paradigm belongs to cognitive approach that focuses on the ways of world perception, processes of thinking, information storage and processing, formation of knowledge structures and their representation in areas of human perception and linguistic units. The language role in human perception processes is being researched in the area of linguistics as well as in the area of literature. Studies of literary texts in cognitive aspect are encompassed by cognitive poetics, which has been formed in recent decades. Reference to literature as to an art and understanding of literary text in terms of an interrelation of a text and a reader represents one of the ways for creative perception of the world, leads to emphasizing on significant position of figurative devices of language, among which metaphor as a cognitive mechanism for creation of concepts is in the center of attention. The article is addressed to cognitive aspects of metaphorization related to perception and conceptualization of human emotions based on material of literary text. The research focused on informational content of the concept of love, described in the novel Felix Austria by Sopia An-drukhovych, its lexical representation, the specific features related to the author’s individual comprehension of the world as well as unique national features attracting interest from this perspective. The aim of the research is to explore cognitive mechanisms through semantic of linguistic signs, which influence the definition of human role in a society, decision making process, and, consequently, actions. The article shows how the actions of a person depend on his/her interpretation of emotions and events.

13

Embodiment of the Interpretant in a Sign: Reconsider the Concept of a Sign as a Factor of Social Construction in the Frame of Embodied and Disembodied Mind

67%

Kovchak V.

Studia Warmińskie

|

2017

|

issue 54

79-91

PL

Jako mechanizm mediacji oraz tworzenia „integralności”, rzeczywistość społeczna semiotycznie jest skonstruowana przez znak i relacje znakowe. Rzeczywistość społeczna znajduje się w ciągłym procesie twórczym dynamicznych zmian. Zapewnia ją interpretacja intelektualna mechanizmu, realny świat, istnienie innego, znak, znakowe relacje, z pomocą których człowiek odsłania sens swego istnienia i włącza się do ogólnego projektowania rzeczywistości społecznej. Dynamiczny ruch od myśli do wiedzy, postrzegania, przyjemności życia codziennego odbywa się poprzez interpretację jako komunikatywny i semiotyczny proces wyszukiwania i zaangażowania społeczeństwa jako całości. Historycznie najważniejszymi modelami znaku i mediacji znakowej są znakowe modele F. de Saussure’a i C.S. Peirce’a. Te znakowe modele przez długi czas były krytykowe, ale mimo tego wciąż pozostają podstawą socjosemiotycznego mechanizmu mediacji między podmiotem a przedmiotem wiedzy i projektowania rzeczywistości społecznej. Po opublikowaniu książki Charlesa Taylora Źródła współczesnej tożsamości koncepcja F. de Saussure’a i C.S. Peirce’a nabrała wyjątkowego znaczenia, wyjaśniając wiele ukrytych mechanizmów semiotycznego projektowania rzeczywistości społecznej. Otwarty umysł, który jest głównym procesem semiozy, odgrywa ważną rolę w projektowaniu rzeczywistości społecznej. Chodzi o to, że myślenie ukierunkowane jest na projektowanie nowego obiektu, a interpretant – na budowę nowego tłumacza. Przy czym projektowanie obiektu jest procesem obwodowym, tzn. jest nośnikiem wartości społecznej i „całościowo” angażuje społeczeństwo. Ponadto dany obiekt jest zawsze nośnikiem określonych treści, w których zakorzenione są procesy intelektualne twórcy i odbiorcy określonego znaku odnoszącego się do tegoż obiektu. Zatem interpretant danego znaku zawsze potrzebuje współpracy z tłumaczem, który wstępnie objaśni mu poszczególne konteksty, w których poszczególne znaki w określonym społeczeństwie funkcjonują, oznaczając dane obiekty.

EN

Social reality is semiotically constructed through a sign and sign relations as the mechanism of mediation and creation of “being together”. Social reality is in a constant creative process of dynamic change. It is provided by an intellectual interpretation of the mechanism itself, the real world, the being of other, signs and sign relations, through which a person finds the meaning of his/her being and is included in the overall construction of social reality. Therefore, the dynamic movement of thought to knowledge, to sense, to the joy of everyday life is made through an interpretation as a communicative and semiotic process of searching and involving the general community to another being. Historically, the most important models of signs and sign mediation is the sign model by F. de Saussure and Ch.S. Peirce. These models have long been criticized, but remained fundamental in the socio-semiotic mechanism of mediation between subject and object of knowledge and the construction of social reality. Following the publication of Ch. Taylor’s book “Sources of the self”, the concept of F. de Saussure and Ch.S. Peirce clearly gained social significance, in light of which many hidden mechanisms of semiotic construction of social reality become clear. Open-mindedness, which is the core process of semiosis, has a great importance for the construction of social reality. Basically, thinking is directed at the construction of a new body, the interpretant is directed at constructing a new interpreter. Of course, the construction of the body and physicality is not core one, but a peripheral process. However, it is not devoid of social value and also has potential in the construction of social community “being together”. Intelligent processes are rooted in the daily functioning of the body as their carrier, and the interpretant therefore provides an essential concrete interpreter. If the interpretant aimed against the interpreter as its carrier, then the question arises about “mechanism of truth” of the interpretant.

14

Koncept w kazaniu okolicznościowym Pszczółka w bursztynie Franciszka Sitańskiego

67%

Kaczor-Scheitler K.

Tematy i Konteksty

|

2016

|

issue 6(11)

163-177

EN

The article presents the conceit in the Polish baroque sermon Pszczółka w bursztynie [A Bee in Amber] of a Bernardine Franciszek Sitański. In the sermon the author presents the figure of St. Dorothy; he also draws attention to the virtues of Dorota Kątska, who was the abbess of St. Norbert’s Order in Zwierzyniec (near Cracow) in the 17th century, and most of all he praises the monastic way of life. Biblical and hagiographic arguments, a source of inspiration for the author as an effective means of persuasion, appeal to the imagination of the audience. Metaphors, analogies and comparisons in the sermon prove that Pszczółka w bursztynie is based upon the conceit. By using the arguments Sitański was trying not only to move the recipients, but mainly to persuade them to cultivate virtues presented by Christian heroines.

15

Nowożytność, kontekst, pedokomparator, czyli o trzech sposobach na wyjście z getta (na marginesie artykułu Iwony Maciejewskiej)

67%

Bohuszewicz P.

Prace Literaturoznawcze

|

2015

|

issue 3

346-367

EN

The article is more the suplement than the polemics with Iwona Maciejewska’s article How to leave the ghetto? Looking for new ways in old polish literature studies which was published in „Prace Literaturoznawcze” (2013/1). The main thesis of Maciejewska is that we are in the ghetto which was builded by negative perception of researchers of later periods. In my answer I try to give three ways of leaving this ghetto. The first one is paradigmatization of the concept of „modernity” as alternative to more popular concept of „antiquity” and „old polish literature”. The second one is trying to avoid to anxiety of decontextual interpretation and the third one is to use Bruno Latour’s concept of „pedocomparator” which is metaphore of concept as such.

16

Языковая реализация микроконцептов «отец», «сын» / «ojciec», «syn» в русском и польском лингвокультурном пространстве

67%

Sitarski A.

Slavica Wratislaviensia

|

2017

|

vol. 165

349-356

EN

This article analyses the concept of “kinship” verbalized by fixed phrases made up of the lexemes “father” and “son” and by their derivatives in the contemporary Russian an Polish language. On the basis of acontrastive analysis of the collected factual material it can be stated that the nominations “father” and “son” as verbal dominants in Russian and Polish fixed phrases display acertain level of activity in the process of phrase formation. In many examples, the lexemes “father” and “son” are subject to semantic modifications, denoting generally the Man or aman. In most cases, the usage of the fixed phrases analysed in this study in Russian and Polish is convergent or identical acultural and historical standpoint.

PL

Artykuł został poświęcony analizie porównawczej konceptu „pokrewieństwo”, werbalizowanego frazemami zawierającymi w strukturze leksykalnej leksemy: „ojciec” i„syn” oraz utworzone od nich derywaty pochodne we współczesnym języku rosyjskim i polskim. Na podstawie przeprowadzonej analizy zebranego rosyjskiego i polskiego materiału faktograficznego można stwierdzić, iż nominacje „ojciec” i„syn” jako dominanty w analizowanych w obu językach frazemach w większości przejawiają określony stopień aktywności frezeotwórczej. W wielu frazemach komponenty „ojciec” i„syn” podlegają określonym modyfikacjom semantycznym we frazeologizmach, oznaczając mężczyznę lub człowieka ogólnie. Większość analizowanych rosyjskich i polskich przykładów frazemów pod względem ich specyfiki kulturowej i historycznej oraz kontekstów ich użycia jest zbieżna lub tożsama.

17

Концепт Хитрость в національних лінгвокультурах (на материале паремий украинского, русского, английского и итальянского языков)

67%

Pys’Menna Y.

Roczniki Humanistyczne

|

2015

|

vol. 63

|

issue 7: Słowianoznawstwo

227-236

RU

В статье рассматриваются этноязыковые реализации концепта ХИТРОСТЬ сквозь призму оппозитивных понятий, эмоционально-оценочных метафор, национально маркированных ассоциаций с использованием энциклопедических знаний. Общим для всех исследуемых языков является пейоративное осмысление ХИТРОСТИ, сформированное, в частности, под воздействием христианских этических принципов, и убеждённость в недолговечности и ограниченности успеха, достигнутого нечестным путём. В украинской и русской лингвокультурах ХИТРОСТЬ в её негативно маркированных ипостасях репрезентирована лестью, лицемерием, ложью, коварством. Вместе с тем можно констатировать амбивалентную аксиологическую маркированность ХИТРОСТИ в национально-языковых картинах мира, поскольку в ряде паремий хитрость рассматривается как своего рода «разновидность» прагматически ориентированного ума, соотносимого с мудростью, ловкостью, жизненным опытом, и получает достаточно позитивную оценку в коллективном этническом сознании.

PL

W artykule rozpatrywane są etnolingwistyczne realizacje konceptu „Przebiegłość” w kontekście pojęć opozycyjnych, metafor wartościujących czy narodowo nacechowanych skojarzeń. W lingwokulturze ukraińskiej i rosyjskiej „Przebiegłość” w swoich pejoratywnie nacechowanych hipostazach jest utożsamiana z pochlebstwem, sprytem, fałszem i kłamstwem. Jednocześnie zauważa się ambiwalentne nacechowanie aksjologiczne Przebiegłości w językowo-ludowych obrazach świata, gdyż w wielu paremiach koncept ten jest związany z rozsądkiem, swego rodzaju mądrością życiową czy doświadczeniem, a zatem zyskuje względnie pozytywną ocenę w kolektywnej świadomości etnicznej.

EN

The article deals with the contrastive research of concept “cunning” on the material of Ukrainian, Russian, English and Italian proverbs. In question universal and ethnic semantic components of the concept are described; the attempt is made to cast light on its cognitive connections, the status in the conceptual spheres of the national cultures. Based on the language facts the conclusions are made about ethnic peculiarities of world outlook, cultural and value orientations of the nations.

18

Концепты народ, работа и любовь в игровой коммуникации русскоязычных компьютерщиков

67%

Мечковская Н. Б.

Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury

|

2012

|

vol. 24

71-94

PL

Zbiorowa świadomość specjalistów w zakresie technologii informatycznych (ros. компьютерщики/айтишники), obecna w sieciowym folklorze profesjonalistów, należy w całości do sfery komicznej (w odróżnieniu od „klasycznego” folkloru), a więc prezentuje życiowe problemy za pomocą skrótu, przesady i żartu. W rosyjskojęzycznym folklorze komputerowców autoidentyfikacja programistów opiera się na przynależności branżowej i językowej, a nie pochodzeniu etnicznym i obywatelstwie, stąd też prawie nie występuje tam pojęcie narodu; nie ma tam ani patriotyzmu, ani ksenofobii. Programiści są obojętni na różnice narodowe. Naczelną wartość stanowią dla nich indywidualne umiejętności fachowe, a sfera etyczna jest zawężona do norm dyscypliny pracy. W świecie folkloru internetowego programiści postrzegają samych siebie jako macho, którzy odnoszą sukcesy nie tylko w pracy, ale też w kontaktach z kobietami. Temat seksu pojawia się w ich wypowiedziach stale, natomiast o miłości mówi się rzadziej, a jeszcze mniej – o małżeństwie i rodzinie. Kwitnie męski szowinizm: awersja obejmuje nie tylko kobiety-informatyków, ale nawet zwykłe użytkowniczki komputerów. Postawy takie uchodzą w tym stopniu za naturalne, że nie są nawet zauważane przez badaną społeczność.

EN

The collective awareness of specialists in information technology (компьютерщики /айтишники), found in the folklore of their professional network, entirely belongs to the sphere of the comic (unlike in ``classical” folklore) and, hence, presents everyday problems through shortcuts, exaggerations and jokes. In Russian-speaking computer folklore, self-identification of programmers is grounded in their trade and language, rather than in ethnicity and citizenship, therefore the concept people is hardly activated; there is no patriotism or xenophobia. Programmers are indifferent to national differences. In their collective awareness, professional skill is the most important value and ethical requirements are reduced to the norms of professional discipline. A programmer views himself as a macho: he is successful both in a trade and with women. In computer folklore, sex is a frequent subject; love is much less frequent, and marriage or family are at the bottom of the list. Male chauvinism is in full swing and is aimed towards female programmers but also average female computer users. Male egoism is so natural and organic to programmers that it is hardly noticed by them.

19

Metafora, aluzja, eufemizm, koncept, żart… O tabuizacji ludzkiej seksualności w wybranych utworach Stanisława Trembeckiego

67%

Patro-Kucab M.

Tematy z Szewskiej

|

2015

|

issue Errotyzm 2(16)/2015

66-79

PL

Artykuł przybliża metaforyczne ujęcia seksualności w poezji polskiego Oświecenia. Obrazy te utrwalił przede wszystkim w swoich utworach Stanisław Trembecki. Analiza wierszy zmierza do konkretyzacji swoistej strategii, jaką stosował poeta, wykorzystując zręczne koncepty, eufemizmy, dowcipną i pomysłową metaforykę seksualną czy wymyślne i subtelne określenia dla nazwania intymnych części ludzkiego ciała, niekiedy wzbogacając liryzmem miłosne zbliżenie. Celem tekstu jest przede wszystkim próba udowodnienia, że omawiane utwory uatrakcyjniały ówczesną kulturę erotyczną oraz w subtelny sposób prezentowały podniety i seksualne zdarzenia, stając się nie tylko czytelniczą rozrywką, ale przede wszystkim w wysublimowany sposób przybliżając tę delikatną i niezwykle ważną sferę ludzkiego życia.

EN

The paper discusses sexual metaphors in the poetry of Polish Enlightenment. Such impressions were conveyed in the poems of Stanisław Trembecki, particularly. The analysis of the poems is aimed at defining the poet’s peculiar strategy, the use of clever concepts, euphemisms, witty and ingenious sexual metaphors or sophisticated and subtle definitions of intimate parts of human body, thus enriching intimacy with lyricism. This work attempts to prove that the discussed poems made the then erotic culture attractive and, in a subtle manner, presented stimuli and sexual occurrences not only to entertain a reader, but also to sublimely acquaint with this delicate and extremely important aspect of human life.

20

Prédicats en tant qu’expressions des relations du concept ? Étude des termes juridiques polonais et français du ‘mariage’

67%

Śliwa D.

Roczniki Humanistyczne

|

2017

|

vol. 65

|

issue 8: Lingwistyka korpusowa i translatoryka

59-73

FR

La méthode d’analyse proposée dans l’article est basée sur la métaphysique réaliste. La structure ontologique (représentation conceptuelle de la réalité) est élaborée à partir du savoir des spécialistes et elle est liée avec le sens des termes. Les composantes conceptuelles sont exprimées en langue par les prédicats qui obtiennent le statut de terme dans un texte spécialisé. Sur les exemples des termes polonais et français désignant le même concept ‘mariage’ dans le Code de Droit Canonique (1983) l’auteur démontre que les prédicats nominaux et verbaux expriment différents aspects du concept (profils), qu’ils sont liés entre eux et qu’ils forment un tout cohérent. L’analyse des textes bilingues parallèles fait voir que les termes polonais et français ont différents prédicats (modes des dénommer des composantes conceptuelles). Les différences apparaissent aussi au niveau du texte qui obéit aux normes stylistiques. Le fait de relier le niveau de l’analyse conceptuelle à la dimenson lexicale et syntaxique du discours donne aussi des propositions méthodologiques pour le traitement automatique du langage naturel.

PL

Zaproponowana w artykule metoda analizy oparta jest na metafizyce realistycznej. Struktura ontologiczna (reprezentacja konceptualna rzeczywistości) opracowana jest na podstawie wiedzy specjalistów oraz powiązana ze znaczeniem terminu. Narzędziem wyrażania komponentów konceptualnych w języku są predykaty, które w tekście specjalistycznym otrzymują status terminu. Na przykładzie polskich i francuskich terminów tego samego konceptu ‘małżeństwo’ w Kodeksie Prawa Kanonicznego (1983) Autorka pokazuje, że predykaty rzeczownikowe i czasownikowe wyrażają różne aspekty konceptu (profile), są ze sobą powiązane relacjami przyczynowo-skutkowymi i tworzą pewną spójną całość. Analiza korpusów dwujęzycznych równoległych pokazuje, że terminy polskie i francuskie mają różne predykaty (sposoby nazywania komponentów konceptualnych). Różnice pojawiają się także na poziomie tekstu, który odpowiada normom stylistycznym. To połączenie poziomów analizy konceptualnej z warstwą leksykalną i składniową dyskursu proponuje także wskazówki do bardziej precyzyjnego opracowania faktów językowych w językoznawstwie komputerowym.

EN

The method of analysis proposed in the article is based on realistic metaphysics. The ontological structure (conceptual representation of reality) is developed on the basis of specialists’ knowledge and related to the meaning of the term. The tool for expressing conceptual components in a language are predicates that receive the status of a term in the specialized text. On the example of Polish and French terms of the same concept ‘marriage’ in the Code of Canon Law (1983), the author shows that noun and verbal predicates express different aspects of the concept (profiles), are related to cause and effect relations and form a coherent whole. The analysis of parallel bilingual texts shows that Polish and French terms have different predicates (ways of naming conceptual components). Differences also appear at the level of the text, which corresponds to stylistic standards. This combination of conceptual analysis levels with the lexical and syntactic layers of the discourse also gives tips for more precise elaboration of linguistic facts in computer linguistics.

Refine search results

Лексемы: «война», «борьба» и их употребление в современном русском языке

Европа в украинских текстах (к проблеме вариативности концепта)

Koncept wojna w kronikach Bukowiny: dzienniku Iwana Bażanskiego oraz bukowińskim kalendarzu prawosławnym

Epigramatyka barokowa w świetle analizy logicznej

Bread in small forms of Lithuanian folklore

Реализация концепта «Президент» в инаугурационных речах В.В. Путина

„Не казися, вітре..., Гуляй собі, небоже, ...” (концепт „вітер” у „малій прозі” Василя Ткачука)

O poezji współczesnego poety z perspektywy baroku

Album dwupłytowy w muzyce rockowej

Barokowe koncepty w najnowszej prozie polskiej

КОМПАРАТИВНІ КОНСТРУКЦІЇ ЯК ВЕРБАЛІЗАТОРИ КОНЦЕПТІВ УЧИТЕЛЬ ТА УЧЕНЬ (на матеріалі творів Івана Франка та Чарльза Діккенса)

Когнитивные аспекты и эмоции в художественном

Embodiment of the Interpretant in a Sign: Reconsider the Concept of a Sign as a Factor of Social Construction in the Frame of Embodied and Disembodied Mind

Koncept w kazaniu okolicznościowym Pszczółka w bursztynie Franciszka Sitańskiego

Nowożytność, kontekst, pedokomparator, czyli o trzech sposobach na wyjście z getta (na marginesie artykułu Iwony Maciejewskiej)

Языковая реализация микроконцептов «отец», «сын» / «ojciec», «syn» в русском и польском лингвокультурном пространстве

Концепт Хитрость в національних лінгвокультурах (на материале паремий украинского, русского, английского и итальянского языков)

Концепты народ, работа и любовь в игровой коммуникации русскоязычных компьютерщиков

Metafora, aluzja, eufemizm, koncept, żart… O tabuizacji ludzkiej seksualności w wybranych utworach Stanisława Trembeckiego

Prédicats en tant qu’expressions des relations du concept ? Étude des termes juridiques polonais et français du ‘mariage’