Search results

1

Konotacje intrakulturowych skrzydlatych słów w przekładzie

100%

Szerszunowicz J.

Studia Wschodniosłowiańskie

|

2014

|

vol. 14

261-280

EN

Winged words are combinations of lexical items which can be attributed to a given source. There are two main types of such word combinations: intercultural units, found in a number of languages, and intracultural ones, i.e. the units which are language-specific and are not present in other languages. The focal issue of the paper is the translation of intracultural winged words. Such items are bound to pose a number of problems in the process of translation. First of all, they belong to so-called phraseological lacunae; second, many of them are due to the cultural connotations which they evoke in the native users of a given source language. Therefore, there are no equivalents in the target language. Moreover, many units are not included in bilingual lexicographic works. As a consequence, the translator has to decide on a technique to deal with intracultural winged words. In order to do so, a multiaspectual analysis of a given occurrence of intracultural units has to be conducted to interpret the intratextual and extratextual factors. The analysis is necessary to determine the parametres important for choosing the most adequate technique. Selected case studies of Polish phraseological units are discussed to shed light on the complex phenomenon.

2

Etymologia a konotacja wybranych nazw kamieni

75%

Brzozowska M.

Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury

|

2000

|

vol. 12

265–278

PL

Autorka artykułu poszukuje odpowiedzi na pytanie, czy i w jakim zakresie etymologia słowa znajduje swoje odbicie w jego współczesnej (szeroko rozumianej) konotacji. Analizie zostały poddane wybrane nazwy kamieni (kamień, skała, głaz). Zestawienie ich etymologii i konotacji doprowadziło do następujących wniosków: (1) Konotacja może kontynuować cechy wyodrębnione w toku analizy etymologicznej (tak jest np. z cechami: trwałość, twardość i ciężar kamienia). (2) Niektóre cechy przyjmowane przez etymologów jako pierwotne mają tylko śladowe i cząstkowe potwierdzenia (np. związek kamienia z życiem i wiecznym trwaniem). (3) Pozaetymologiczna dokumentacja pozwala stwierdzić pojawienie się nowych cech konotacyjnych. (4) Pewne cechy semantyczne mogą w znaczeniu jednego leksemu zanikać, zaś zachowywać się w znaczeniu innego (np. znikająca cecha ostrości kamienia i ta sam cecha dominująca w konotacji skały). Referowane w artykule badania pozwalają na sformułowanie tezy, że badanie etymologii słowa w powiązaniu z jego współczesną konotacją może służyć jako sposób weryfikacji tej etymologii, choć nie jest odwrotnie: faktu, że dobrze umotywowana cecha ustalona w toku analizy etymologicznej słowa nie jest potwierdzona w aktualnej konotacji, nie można uznać za falsyfikujący tę etymologię

EN

A question is posed whether and to what extent the etymology of a word is reflected in its contemporary connotation. An analysis is presented of a few terms referring to Stones (kamień ‘stone’, skała ‘rock’, głaz ‘boulder’). A juxtaposition of their etymology and connotation has led to the conclusions sketched below. (1) Connotation may constitute a continuation of features distinguished in etymological analysis (such is the case with the features of durability, hardness and the weight of a stone). (2) Certain features accepted by etymologists as primary are linguistically attested only in a rudimentary or partial way (e.g. the connection between a stone and life or eternity). (3) Extra-etymological documentation leads one to acknowledge the existence of new connotative features. (4) Particular semantic features may disappear in the meaning of a term but be preserved in that of another (e.g. the feature of sharpness, which disappears in the semantics of kamień ‘stone’ but dominates in the connotation of skała ‘rock’). A hypothesis can be formulated that inquiries into the etymology of a word coupled with its contemporary connotations may serve as a verification of the former. The reverse, however, is not true: if a well-motivated feature established in etymological analysis lacks contemporary attestation, the fact does not disprove the etymology.

3

Metafory z nazwami własnymi w strukturze jako wykładnik wartościowania (na materiale polskiej i rosyjskiej publicystyki prasowej)

75%

Bogdanowicz E.

Studia Wschodniosłowiańskie

|

2016

|

vol. 16

EN

One of the aspects of the secondary use of proper names, their metaphoric function, is under consideration in the paper. Proper names as metaphors, through a variety of connotative content, relativelyoften provide some type of evaluation of reality. These evaluations can be negative, for example, nowe wcielenie doktora Mengele, żydowski Stalin, сербская Голгофа or positive, for example, Napoleon mody, nasz Leonardo da Vinci, Эльдорадо оптовых закупок. The evaluation process with a metaphor is a generally available way of getting to know and assessing reality. This universal means of communication is frequently applied by authors of journalistic texts.

4

Nazwy własne w funkcji metaforycznej (na polskich i rosyjskich przykładach prasowych)

75%

Bogdanowicz E.

Studia Wschodniosłowiańskie

|

2015

|

vol. 15

187-196

EN

The article is about the metaphorical usage of proper names and their place beyond the language system. Proper names quite frequently appear in modern (Polish and Russian) journalistic texts as a part of metaphors. These are, for example, such expressions as polski Hitler, Гитлер без вермахта, Himalaje wszelkiego zakłamania, “гималаи” пивных и водочных бутылок, Nowy Jork we wschodnim stylu, подмосковный Версаль, katolicki Gorbaczow, этакий черногорский Обломов, nasz Leonardo da Vinci, сегодняшние Корчагины, Мересьевы, Гагарины and others. A name loses its system properties in figurative usage. That means the name does not denote or distinguish a particular person or place that was originally designated by it, but begins to be seen as a meaningful unit. Metaphors with proper names in their structure are created from connotational meaning of a proper name, which is a given social group’s unlimited knowledge of the object that the name refers to, in its basic use.

5

Канцэптуалiзацыя дома маладымi беларусамi

63%

Дзесюкевiч В.

Białorutenistyka Białostocka

|

2017

|

vol. 9

PL

Celem pierwszej części artykułu jest rekonstrukcja koncepcji domu z wykorzystaniem badania ankietowego. Wyróżniono podstawowe znaczenia znaku językowego – budowanie, mieszkanie, rodzina i ojczyzna, którego znaczenie komplikuje się w związku z przytaczaniem takich skojarzeń jak bezpieczna i wąska przestrzeń, ciepło, spokój, swojskość. W procesie konceptualizacji domu istotniejszym od materialnego budowania okazuje się jego znaczenie symboliczne jako miejsca stworzonego przez rodzinę. Analiza pozwala wysnuć wniosek, że dom jest wartością niezmienną dla wielu młodych Białorusinów. W drugiej części artykułu omówiono indywidualną konceptualizację domu Andrusia Horwata w aspektach statycznym i dynamicznym.

EN

The aim of the first part of the article is to reconstruct the concept of home by means of a questionnaire. The basic conceptualizations of home include building, family and homeland. They become less straightforward by the connotations of protected, narrow, warm, quiet, private space. The symbolic value of home as a place created by a family is more important than the conceptualization of home as a building. The analysis shows that home remains crucial value for most young Belarusians. The individual conceptualization of Andrus Ghorvat in the static and dynamic aspects is discussed in the second part of the article.

6

Konotacje nazw własnych i ich frazeotwórczy potencjał w ujęciu konfrontatywnym

63%

Szerszunowicz J.

Prace Językoznawcze

|

2009

|

issue 11

191-208

EN

The paper discusses connotations of proper names from the point of view of their phrase-creative potential in a confrontative perspective. The following kinds of units containing deonymic components are discussed: units registered in phrase-graphic works, units bordering on phraseology and syntax, occasional units and paraphrased units. The focal point concentrates on the cross-linguistic equivalents of the units at issue, discussed and exemplified in the paper. The conclusion is that the equivalence relies heavily on the connotations of a given proper noun and the existence or lack of a given unit or model in the target language.

7

Hades nie zawsze funeralny – szkic o fortunności nazw podmiotów gospodarczych

63%

Puda-Blokesz M.

Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia Linguistica

|

2020

|

issue 15

179-196

EN

The article falls within the chrematonomastic research strand in which a proper name is understood to be a utilitarian message with a pragmatic potential, one that ensues from both statutory requirements and marketing rules. The focus is on the topic of auspicious economic entity names and especially their constituents – lexical units that are supposed to make the name and entity stand out in the market, yet should not be misleading as to what the company’s scope of activity is. The names of firms and premises with the mythological firmonym Hades from various sectors (147 items) from all over Poland, sourced from Panorama Firm, a large business directory, were examined. Quantitatively, the collated material shows that most marketing chrematonyms with this component can be found in the funeral sector, as accounted for by the funeral and thanatological connotations the mythological lexeme evokes by way of its cultural meaning. Much more seldom, name coiners from various sectors (incl. textile, hotel, building, transport, automobile companies) employ the word as well, rendering firmonym-using identification possibly difficult, misleading or nigh on impossible.

8

Zaburzenia spójności wypowiedzi w schizofrenii w świetle teorii konotacji

63%

Lipski W.

Logopedia

|

2022

|

vol. 51

|

issue 1

43-60

EN

The article concerns disorders in coherence of expression which results from the non-compliance with the rules of connotation in the language by people suffering from schizophrenia. The author presents the theory of connotation, by explaining the meaning of the concept and its profile in the study of language disorders in schizophrenia. The empirical part of the article presents examples of schizophatic statements, which presents the connotation’s disturbances at various levels of syntactic complexity. The author distinguishes two fundamental causes of connotation’s disturbances in schizophasia, which are the use of a word that occurs in a language in a different sense than it is commonly used (neosemantism) and the use of a word that is a new creation, which do not results from the word-formation’s processes in the language (idiolectal neologism).

PL

Artykuł dotyczy zaburzeń spójności wypowiedzi wynikających z nieprzestrzegania obowiązujących w języku zasad konotacji przez osoby chorujące na schizofrenię. Autor dokonuje prezentacji teorii konotacji, eksplikując znaczenie tego pojęcia oraz jego profil w badaniach zaburzeń językowych w schizofrenii. W części empirycznej przedstawione zostały przykłady wypowiedzi schizofatycznych prezentujące zaburzenia konotacji na różnym poziomie złożoności składniowej. Autor wyróżnia dwie podstawowe przyczyny zaburzeń konotacji w schizofazji: użycie wyrazu występującego w języku w odmiennym niż powszechnie znaczeniu (neosemantyzm) oraz użycie wyrazu stanowiącego nowy twór, niewynikający z obowiązujących w języku procesów słowotwórczych (neologizm idiolektalny).

9

Levels of categorization in animal idiomatic expressions

63%

Sokołowska O.

Beyond Philology: An International Journal of Linguistics, Literary Studies and English Language Teaching

|

2018

|

issue 15/1

69-86

EN

The departure point for the considerations presented below is Lakoff’s (1982, 1987) remark about the “greater cultural significance” of categories of the basic level of cognition, which can be recognized by a variety of criteria, among others – the criterion of their lexical labels functioning as basic terms in language. To verify that idea and to apply it to the important aspect of the cognized world constituted by the fauna, it is assumed that cultural significance should be confirmed by the occurrence of images of animals representing a certain level of classification in pictorial art and, also, by the occurrence of basic animal terms referring to basic animal categories in some kinds of literary works of art and, above all, in idiomatic expressions typically representing metaphorical meaning. The survey of a sample of English idioms provided by a selected dictionary largely confirms Lakoff’s statement as, indeed, basic category terms are the most common ones functioning in established idiomatic English animal expressions, although more specific subcategory names, especially as regards the class of birds, also appear in them in a significant number,. What can also be concluded from the analyzed material is the fact that the basic level of categorization, termed by Lakoff the folk generic level only very loosely corresponds to the scientific generic level, which is basic in the Linnaean taxonomy. The scientific levels corresponding to the folk basic one can range from those of class (birds), through order (bats), family (hares), genus (rats), to species (dogs, cats, horses). The reason seems to be the fact that folk animal categories are determined by properties which are relevant in casual, practical-use-oriented cognition, which, nevertheless, need not be significant for establishing scientific taxonomies.

PL

Punktem wyjścia dla przedstawionych poniżej rozważań jest uwaga Lakoffa (1982, 1987) o szczególnie istotnym znaczeniu kulturowym kategorii podstawowych poznania, które mogą być rozpoznane przy pomocy szeregu kryteriów. Jednym z nich jest osiągnięcie statusu podstawowych terminów języka przez etykiety leksykalne takich kategorii. W celu zweryfikowania tego stwierdzenia i odniesienia go do ważnego aspektu przedmiotu ludzkiego poznania, jakim jest świat fauny, przyjęta została teza, że znaczenie dla kultury określonego poziomu kategoryzacji zwierząt powinno być potwierdzone przez jego odbicie w sztuce figuratywnej, a także przez występowanie podstawowych terminów odnoszących się do podstawowych kategorii zwierzęcych w literaturze oraz, przede wszystkim, w ustabilizowanych idiomach typowo reprezentujących znaczenie metaforyczne. Analiza próbki zwrotów „zwierzęcych” zaczerpniętych z wybranego słownika idiomów angielskich potwierdza tezę Lakoffa wskazując iż, rzeczywiście, nazwy zwierząt poziomu podstawowego są najczęściej występującymi w idiomach terminami odnoszącymi się do fauny, chociaż swoją znaczącą liczebnie obecność zaznaczają też nazwy kategorii bardziej szczegółowego poziomu niższego niż podstawowy, szczególnie, jeśli chodzi o klasę ptaków. Inny ważny wniosek wypływający z przeprowadzonej analizy to stwierdzenie faktu, że podstawowy poziom kategoryzacji odzwierciedlany przez język potoczny, nazwany przez Lakoffa poziomem „ludowym”, jest tylko bardzo luźno przystający do poziomu rodzaju (genus), który jest bazowy w naukowej taksonomii organizmów żywych wywodzącej się z tradycji linneuszowskiej. Kategorie opisu naukowego odpowiadające podstawowemu poziomowi „ludowemu” obejmują naukowe jednostki taksonomiczne od klasy (ptaki), poprzez rząd (nietoperze), rodzinę (zające) i rodzaj (szczury), po gatunek (psy, koty, konie). Przyczyną tych rozbieżności wydaje się być to, że „ludowe” kategorie zwierzęce ustanowione są na podstawie identyfikacji cech istotnych w poznaniu codziennym, potocznym, nastawionym na cele praktyczne, które to cechy nie muszą mieć znaczenia w budowaniu taksonomii naukowej.

10

Z zagadnień motywacji jednostek frazeologicznych – pisz na Berdyczów

63%

Kosek I.

Prace Językoznawcze

|

2021

|

vol. XXIII/2

273–288

PL

Artykuł stanowi próbę opisania motywacji (w rozumieniu A. M. Lewickiego) nieco dziś zapomnianej jednostki frazeologicznej pisz na Berdyczów (używanej, gdy chce się kogoś zbyć). Część pierwsza zawiera uwagi na temat budowy i znaczenia jednostki, część druga dotyczy motywacji. Autorka przytacza kilka możliwych hipotez, wysuwając sugestię, że dla współczesnego znaczenia związku istotne są konotacje łączące się z Berdyczowem, zwłaszcza kojarzenie go z miejscem dalekim, odległym.

EN

The article is an attempt to describe the motivation (as understood by A. M. Lewicki) of a slightly forgotten Polish phraseological unit – pisz na Berdyczów (used when a speaker wants to get rid of someone: lit. ‘write to Berdyczów’; Berdyczów – a city in Ukraine). The first part of the article contains a few remarks on the structure and meaning of the unit, while its second part discusses motivation. The author presents possible hypotheses related to the motivation of the unit, suggesting that the connotations with Berdyczów as an unknown remote place are most important for the contemporary understanding of the analysed phraseological unit.

11

Od gier językowych po bunt przeciw tradycji w polskiej poezji XX wieku

63%

Sokólska U.

Roczniki Humanistyczne

|

2015

|

vol. 63

|

issue 6: Językoznawstwo

303-315

EN

In the article an attempt is made to describe a few stylistic mechanisms responsible for creating language-games in selected poems by Julian Tuwim, Stanisław Młodożeniec, Maria Cyranowicz, Tadeusz Różewicz and Ryszard Krynicki. Also the phenomena are considered that are connected with infringing traditional poetic patterns in Polish lyric poetry of the 20th century.

PL

W artykule podjęto próbę opisu kilku mechanizmów stylistycznych odpowiadających za tworzenie gier językowych w wybranych utworach Juliana Tuwima, Stanisława Młodożeńca, Marii Cyranowicz, Tadeusza Różewicza i Ryszarda Krynickiego. Uwzględniono też zjawiska związane z naruszeniem tradycyjnych poetyckich wzorców w polskiej liryce XX wieku.

12

Leksem tęczowy w polszczyźnie. Znaczenie i stabilność ekspresywna

63%

Dawidziak-Kładoczna M.

Orbis Linguarum

|

2018

|

issue 51

17-37

EN

Word tęczowy in Polish. Meaning and expressive stability Adjective tęczowy is a wildcard, derived from the noun tęcza, which has sources in the Slavic language. With the development of Polish, the meanings of the tęczowy are increasing, especially expressive. Modern lexicographical sources do not record them all. A full picture in this area can be obtained by analyzing language corpora and any other sources, including verbal and graphic resources of the Internet. Some of the meanings of the discussed lexeme have no expressive character, others are a sign of emotions. Emotional value, however, depends not only on meaning, but it is also conditioned pragmatically. Certain meanings can be attributed to positive or negative expression – depending on who the text sender is.

13

Ekfraza konotacyjna: „Batszeba” Rembrandta w ujęciu Gustawa Herlinga-Grudzińskiego

63%

Słodczyk R.

Seminare. Poszukiwania naukowe

|

2018

|

vol. 39

|

issue 1

155-170

PL

W artykule Ekfraza konotacyjna: Batszeba Rembrandta w ujęciu Gustawa Herlinga-Grudzińskiego w centrum uwagi znajduje się problem opisu dzieła sztuki w eseju. Punktem wyjścia do analizy i interpretacji deskrypcji artefaktu, tj. Batszeby Rembrandta, jest przybliżenie go z perspektywy historii sztuki. W dalszej części tekst skupia się na werbalnej relacji o obrazie, jaką przynosi esej Gustawa Herlinga-Grudzińskiego Rembrandt w miniaturze. Celem jest przedstawienie konkretnej realizacji formy ekfrazy, a także wskazanie na charakterystyczny tryb widzenia dzieła i pisania o nim – tak w warstwie treściowej, jak językowej. Na końcu pojawia się (wraz z uzasadnieniem) propozycja nazwania omawianego przykładu ekfrazą konotacyjną.

EN

The article “Connotational Ekphrasis: Rembrand’s Bathsheba in the Interpretation of Gustaw Gerling-Grudziński” focuses on the issue of describing a work of art in an essay. As a starting point for the analysis and interpretation of an artefact, the paper brings closer the very work of art, i.e. Rembrandt’s Bathsheba, from the perspective of art history. Next, the text discusses the verbal account of the painting put forward by Gustaw Herling-Grudziński in his essay “Rembrandt in a Miniature”. The aim is to present a concrete realization of ekphrasis and a characteristic mode of perceiving and writing about a work of art – both at the level of content and at the level of language. Finally, it is proposed to label the discussed example ‘connotational ekphrasis’.

14

Retoryczna strategia sporu a fotograficzne gatunki dziennikarskie – przykłady realizacji

63%

Modrzejewska E.

Studia Medioznawcze

|

2013

|

issue 3 (54)

75-97

EN

The author presents part of the cross-disciplinary analysis of news media coverage on Polish politics, linked through its use of the rhetorical dispute strategy. Journalists turn to this category of dispute to describe politics and to report on it. The dispute strategy is implemented by both verbal and non-verbal communication elements (e.g. images). The author examines images and captions used to illustrate press reporting on events from the Polish political scene, published in three broadsheet newspapers: “Gazeta Wyborcza”, “Rzeczpospolita”, and “Dziennik. Polska, Europa. Świat” (from 2005–2009). The author analyses the chosen examples while referring to the theory of journalistic genres, and the semiotic and discursive perspectives.

PL

Autorka przedstawia wycinek interdyscyplinarnej analizy tekstów dziennikarskich poświęconych polskiej polityce, które łączy dominująca w przekazie retoryczna strategia sporu. Jest ona realizowana zarówno na poziomie werbalnym (tekstów gazety), jak i niewerbalnym (m.in. doboru fotografii). Materiał badawczy stanowią zdjęcia wraz z podpisami, które zostały wykorzystane do zilustrowania relacji prasowych poświęconych wydarzeniom z polskiej sceny politycznej. Wybór został zawężony do wydań dzienników opinii, to jest do: „Dziennika. Polska–Europa–Świat”, „Rzeczpospolitej”, „Gazety Wyborczej” z lat 2005–2009. Analizując wybrane przykłady, autorka odnosi się do cech i funkcji zdjęć prasowych w świetle teorii gatunków dziennikarskich oraz w perspektywie semiotycznej i dyskursywnej.

15

Różne znaczenia kolorów, czyli o przykładach konotacji determinowanych płciowo

63%

Mucha P.

Językoznawstwo

|

2014

|

issue 8

47-61

EN

In this article one tried to show whether the sexual identity has influence on the reception of colours. To the analysis one subjected statements of pupils of third classes the secondary school. One presented colouristic fancies, similarities and lingual differences in describing of the symbolism of colours by young people with the regard them the sexual dissimilarity and the influence of the perception of colours on the daily life of secondary school pupils. One paid attention on the relationship of colours with emotions. One noticed that light colours referred to positive feelings and emotions, e.g.: the red to the feeling of love however dark colours, mainly black is most often associated by both sexes anxiously, a suffering, sometimes despairingly.

PL

W niniejszym artykule próbowano pokazać, czy tożsamość płciowa ma wpływ na odbiór kolorów. Analizie poddano wypowiedzi uczniów trzecich klas szkoły średniej. Przedstawiono preferencje kolorystyczne, podobieństwa i różnice językowe w opisywaniu symboliki kolorów przez młodzież, z uwzględnieniem różnic płciowych oraz wpływu percepcji kolorów na codzienne życie uczniów szkoły średniej. Zwrócono uwagę na związek kolorów z emocjami. Zauważono, że jasne kolory odnoszą się do pozytywnych uczuć i emocji, np. czerwony do uczucia miłości, natomiast ciemne kolory, głównie czarny, są najczęściej kojarzone przez obie płcie z niepokojem, cierpieniem, a czasem rozpaczą.

16

Rendering stylistically marked units in the novel Depeche Mode by Serhiy Zhadan: a comparative study

51%

ONYSHCHUK M.

Forum Filologiczne Ateneum

|

2019

|

vol. 7

|

issue 1

183-202

PL

Badanie analizuje leksemy i kombinacje słów w stylu potocznym, slangu i języku potocznym, przeprowadza ich analizę porównawczą na poziomie słów, analizuje wzorce transformacyjne, które ulegają zmianom podczas tłumaczenia literackiego na język angielski i rosyjski oraz omawia zalety i wady stosowanych strategii tłumaczeniowych, sugerując odpowiednie rozwiązania tłumaczeniowe. W artykule argumentuje się, iż strategie tłumaczenia leksykonu poniżej normy odzwierciedlają interdyscyplinarny charakter ekspresyjnego znaczenia i konotacji, które mogą być przekazywane w różny sposób na różnych poziomach językowych podczas tłumaczenia literackiego.

EN

The study analyzes lexemes and word combinations of colloquial style, slang and low colloquial language, performs their comparative analysis at word level, looks into the transformational patterns that the structures undergo during literary translation into English and Russian, and discusses the advantages and flaws of the applied translation strategies through suggesting adequate translation solutions. In the article, the argument is made that the translation strategies of substandard lexis reflect the interdisciplinary nature of expressive meaning and connotation which can be conveyed differently through various language levels during literary translation.

17

«Карьера» и «карьеризм» в истории русского и польского языков

51%

Феоктистова Л. А.

Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury

|

2009

|

vol. 21

153-169

PL

Autorka podejmuje próbę odtworzenia semantycznej ewolucji słów `kariera' i `karieryzm' w języku rosyjskim i polskim, próbuje także uchwycić nałożone na nie wartościowanie. Wykorzystuje w tym celu metodologię opisu stereotypu, zaproponowaną przez J. Bartmińskiego, opartą na analizie danych systemowych, tekstowych i eksperymentalnych (ankietowych). Słowo `kariera' zarówno w języku rosyjskim, jak i polskim wywodzi się od francuskiego carriere, które początkowo oznaczało `drogę przejazdu dla wozów, koni itp.' Historia zapożyczonego słowa w obydwu językach słowiańskich wiąże się z metaforą 'drogi', zakorzenioną w języku–źródle. O awansach zawodowych mówi się jako o drodze kariery, szlaku kariery itp. Funkcjonowanie różnych (przeciwstawnych sobie) sposobów rozumienia treści słowa kariera jako `służba' (service) wskazuje na konieczność odróżnienia kariery od karierowiczostwa, które z reguły zawiera negatywną ocenę. Autorka stwierdza, że konotacje tych aksjologicznie nacechowanych słów ujawniają zależność od ideologii dominującej w społeczeństwie.

EN

The paper is an attempt to trace the semantic evolution of the words карьера ‘career’ and карьеризм ‘careerism’ in Russian and their Polish counterparts, as well as elicit linguistic means of conceptualizing the corresponding phenomena, by analyzing systemic data, the discourse and linguistic reflection of the speakers. The source of the word карьера both in Russian and in Polish is considered to be the French carrière, initially ‘space for the passage of carts, horses etc.’. The history of the borrowed word in both Slavic languages represents the ‘road’ metaphor, rooted in the source language (Russian карьерный путь, Polish droga kariery, szlak kariery and the like). The existence of different (opposite) understandings of the content of карьера as ‘service’, brings about the necessity of differentiating карьера from карьеризм, which as a rule is evaluated negatively. On the whole, connotations of these axiologically marked words reveal their dependence on the ideology dominant in the society.

18

Zaburzenia konotacji jako wskaźnik rozpadu systemu językowego

51%

Lipski W.

Logopedia

|

2018

|

vol. 47

|

issue 1

107-127

PL

W prezentowanym artykule autor skupia się nad zaburzeniami spójności wypowiedzi. Opisuje je posługując się pojęciem konotacji. Konotacja jest terminem, który utrwalił się w nauce w kilku znaczeniach. Autor dokonuje przeglądu tych znaczeń oraz wskazuje, jak zjawisko konotacji wiąże się z zaburzeniami językowymi. Początki badań nad konotacją w wymiarze filozoficzno-logicznym sięgają XIX wieku i wiążą się z pracami J.S. Milla. Za twórcę językoznawczej teorii konotacji uważany jest K. Bühler. W obrębie samego językoznawstwa konotacja była postrzegana różnie, a wiedza na jej temat rozwijała się wraz z rozwojem tej dyscypliny. Badania N. Chomsky’ego wskazują, że to związki formalne i semantyczne pomiędzy wyrazami użytymi w wypowiedzi determinują jej spójność. Sam N. Chomsky nie używał pojęcia konotacji, ale w prezentowanych przez niego pracach przedstawił dwa poziomy zaburzeń spójności. Zasady konotacji są tam prezentowane jako reguły subkategoryzacji i selekcji. Jak zaznacza autor artykułu, właściwości konotacyjne czasowników są czynnikiem determinującym schemat składniowy. Artykuł przedstawia propozycję włączenia badań nad konotacją w obręb problematyki logopedycznej. Autor wskazuje na występowanie zaburzeń konotacji w schizofazji, afazji i otępieniu. Należy zaznaczyć, że rozpad związków konotacyjnych prezentuje się w każdym z tych zaburzeń inaczej. Zaburzenia konotacji związane są z nieprawidłowym funkcjonowaniem mózgu, a zwłaszcza z zaburzeniami w okolicy czołowo-skroniowej.

EN

The present study focuses on disorders of speech coherence and describes them using the concept of connotation. Connotation is the term that has become established in science with several meanings. The author makes a review of these meanings and shows how the phenomenon of connotation is associated with language disorders. Early studies on connotation in the philosophical-logical dimension go back to the nineteenth century and are connected with the works by J.S. Mill, while K. Bühler is regarded as the founder of the linguistic theory of connotation. Within linguistics, connotation was perceived in different ways, and knowledge about it developed with the development of this discipline. Studies by N. Chomsky show that it is formal and semantic relationships between words used in an utterance that determine its coherence. Chomsky himself did not use the concept of connotation but he presented two levels of coherence disorders in his works. The principles of connotation are presented there as rules of subcategorization and selection. The author of the paper emphasizes that the connotation properties of verbs are a factor that determines the syntactic pattern. The paper shows the proposal of including investigations on connotation in the issues of logopedics. The author draws attention to the occurrence of connotation disorders in schizophasia, aphasia, and dementia. It should be stressed that the disintegration of connotation relationships looks different in each of these disorders. Connotation disorders are related to the improper functioning of the brain, particularly with disorders in the frontotemporal region.

19

O Polsce, „umiłowanej ojczyźnie wszystkich Polaków”, czyli o pojęciu ojczyzny w homiliach Jana Pawła II

51%

Sławek J.

Poznańskie Spotkania Językoznawcze

|

2018

|

issue 35-36

117-130

EN

The concept of homeland in the homilies delivered by Pope John II during his pilgrimages to Poland has four basic dimensions: spatial, communal, cultural, and spiritual. In the first aspect, Pope John Paul II saw the homeland as the country where he was born, of which he is a part and which evokes positive emotions. In the second dimension, the homeland is a common good: the religion, history, tradition, culture, language, education, science, as well as the awareness of suffering and anxiety about the future shared by the fellow countrymen. The homeland is also a duty; a moral imperative to do good and be ready for the related sacrifice. The pope considered the homeland a close person, a mother who suffered a lot, whom he wanted to protect and for whom he felt love, respect and gratitude. Above all, however, in Pope John Paul II’s texts the homeland revolved around people, his fellow countrymen who felt loyal to each other owing to their origin and despite the differences between them. People who build a community and live according to ethical norms.

PL

Pojęcie ojczyzny w tekstach homilii wygłoszonych przez Ojca Świętego w czasie Jego pielgrzymek do Polski sytuuje się w czterech podstawowych wymiarach: przestrzennym, wspólnotowym, kulturowym oraz duchowym. W aspekcie pierwszym ojczyzna dla Jana Pawła II to kraj, państwo, w którym się urodził, którego jest częścią i który wywołuje pozytywne emocje. W wymiarze drugim ojczyzna to dobro wspólne: religia, historia, tradycja, kultura, język, szkolnictwo, nauka, jak również łączące rodaków świadomość doznawanych cierpień i niepokój o przyszłość. To także obowiązek, moralny imperatyw, by czynić jej dobro, być gotowym do ofiar. Ojczyzna jest dla Papieża również jak bliska osoba, matka, która wiele wycierpiała, którą pragnie chronić, wobec której odczuwa miłość, szacunek i wdzięczność. Przede wszystkim jednak ojczyzna w tekstach Jana Pawła II to ludzie, rodacy, którzy mimo dzielących ich różnic czują się solidarni pochodzeniem, ludzie stanowiący wspólnotę oraz żyjący według określonych zasad etycznych.

20

O semantyce derywatu мейнстримовый w rosyjskim języku internetowym

51%

Rybczyńska M.

Studia Rossica Gedanensia

|

2014

|

issue 1

51-59

EN

The Internet creates new language rules which also influence vocabulary. The paper analyses the semantics of the word mainstream showing the differences in the meaning of the English word and its Russian equivalent. It also emphasizes the impact of connotation and context, which lead to meaning transformations. Comparing denotation of both words highlights the problem of semantic precision.

RU

Интернет создает новые языковые правила, которые влияют, в частности, на семантику слова. В настоящей статье доказывается, что существуют семантические разницы между английским словом mainstream и русским дериватом мейнстримовый. Анализируются также коннотация и контекст, которые способствуют трансформациям значения рассматриваемого англицизма. Сопоставление плана содержания английской и русской лексических единиц позволяет поставить вопрос об их семантической точности.

PL

Autorka stawia tezę, iż Internet tworzy nowe prawidła językowe, które wywierają wpływ na semantykę słowa. W artykule zawarty jest opis różnic semantycznych między angielskim słowem mainstream i rosyjskim derywatem мейнстримовый. Dokonano analizy konotacji i kontekstu, które sprzyjają transformacji znaczeniowej tego anglicyzmu. Ujawniono semantyczną zbieżność tych leksemów w obydwu językach.

Refine search results

Konotacje intrakulturowych skrzydlatych słów w przekładzie

Etymologia a konotacja wybranych nazw kamieni

Metafory z nazwami własnymi w strukturze jako wykładnik wartościowania (na materiale polskiej i rosyjskiej publicystyki prasowej)

Nazwy własne w funkcji metaforycznej (na polskich i rosyjskich przykładach prasowych)

Канцэптуалiзацыя дома маладымi беларусамi

Konotacje nazw własnych i ich frazeotwórczy potencjał w ujęciu konfrontatywnym

Hades nie zawsze funeralny – szkic o fortunności nazw podmiotów gospodarczych

Zaburzenia spójności wypowiedzi w schizofrenii w świetle teorii konotacji

Levels of categorization in animal idiomatic expressions

Z zagadnień motywacji jednostek frazeologicznych – pisz na Berdyczów

Od gier językowych po bunt przeciw tradycji w polskiej poezji XX wieku

Leksem tęczowy w polszczyźnie. Znaczenie i stabilność ekspresywna

Ekfraza konotacyjna: „Batszeba” Rembrandta w ujęciu Gustawa Herlinga-Grudzińskiego

Retoryczna strategia sporu a fotograficzne gatunki dziennikarskie – przykłady realizacji

Różne znaczenia kolorów, czyli o przykładach konotacji determinowanych płciowo

Rendering stylistically marked units in the novel Depeche Mode by Serhiy Zhadan: a comparative study

«Карьера» и «карьеризм» в истории русского и польского языков

Zaburzenia konotacji jako wskaźnik rozpadu systemu językowego

O Polsce, „umiłowanej ojczyźnie wszystkich Polaków”, czyli o pojęciu ojczyzny w homiliach Jana Pawła II

O semantyce derywatu мейнстримовый w rosyjskim języku internetowym