Search results

1

Reforma konstytucyjna w Federacji Rosyjskiej w 2020 r.

100%

Czachor R.

Przegląd Prawa Konstytucyjnego

|

2021

|

issue 3 (61)

261-276

PL

W 2020 r. miała miejsce najpoważniejsza jak do tej pory nowelizacja ustawy zasadniczej Federacji Rosyjskiej. Doprowadziła ona do wzmocnienia pozycji prezydenta w systemie władzy publicznej, umożliwiła W. Putinowi rządzenie do 2034 r. oraz wprowadziła sze-reg innych istotnych zmian. Celem poniższego artykułu jest omówienie okoliczności no-welizacji, treści zmian oraz dokonanie ich wstępnej oceny. Charakterystyki nowelizacji dokonano w ujęciu tematycznym, skupiając się na: relacjach wzajemnych organów wła-dzy publicznej, miejscu prawa międzynarodowego w systemie źródeł prawa Rosji oraz innych poprawkach o charakterze tożsamościowym i aksjologicznym. Skutkiem refor-my jest wzmocnienie pozycji ustrojowej prezydenta, nawet przy formalnym utrzymaniu modelu semiprezydenckiego, ograniczenie roli parlamentu, samorządu lokalnego, a tak-że pozbawienie autonomii władzy sądowniczej.

EN

In 2020 took place the most serious constitutional reform in the Russian Federation. The amendments result in the strengthening of the President in the political system, enable V. Putin to maintain power until 2034 and introduce some other significant changes. The aim of the following paper is to present the circumstances of the reform, the contents of the amendments, and their overall summary. Particular attention was paid to the follow-ing issues: relations among main institutions of state power, the place of international law in the sources of Russia’s law and other amendments related to constitutional identity and axiology. The reform results in strengthening the position of the President, even though still within the semi-presidential model of the political system, the diminished role of the Parliament, local self-government and deprivation of the autonomy of the judiciary.

2

Janusowe oblicze konstytucjonalizmu

75%

Stambulski M., Czarnota A.

Krytyka Prawa. Niezależne studia nad prawem

|

2019

|

vol. 11

|

issue 1

8-17

EN

The article is based on an assumption that constitutionalism has a Janus face. A constitution is both a legal and a political act. So far, the public domain has been dominated by legal constitutionalism (constitutional dogmatics), which excludes the constitution from the public sphere, subjecting it to the authority of lawyers- -experts. The contemporary political phenomena such as: new populism, illiberal democracy or new constitutionalism should shift the interest of researchers to the political aspect of constitutionalism. Constitutionalism is, therefore, a multidimensional social practice. A political game featuring many actors. And the constitutionalism of lawyers is only one of its possible interpretations. Citizens also have their own constitutionalisms, and different perspectives on constitutionalism, reflecting opposing interests, may lead to conflicts. The constitutional law dogmatics applied to resolve such conflicts would argue for the existence of a transcendental framework for their resolution. A more political approach denies the existence of such a framework. In other words, the dogmatics in question requires democracy to adapt to constitutionalism, while the political approach requires constitutionalism to adapt to democracy. The text is an introduction to a part of a volume featuring articles by authors affiliated with the Centre for Legal Education and Social Theory of the University of Wrocław.

PL

Niniejszy tekst opiera się na uznaniu, że konstytucjonalizm ma janusowe oblicze. Konstytucja jest jednocześnie aktem prawnym i politycznym. Dotychczas w przestrzeni publicznej dominował prawniczy konstytucjonalizm (dogmatyka konstytucyjna), który wyklucza konstytucję ze sfery publicznej, poddając ją władzy prawników-ekspertów. Obserwowane fenomeny polityczne, takie jak nowy populizm, demokracja nieliberalna czy nowy konstytucjonalizm powinny przesunąć zainteresowanie badaczy na polityczny aspekt konstytucjonalizmu. Konstytucjonalizm jest wielowymiarową praktyką społeczną, polityczną grą z wieloma aktorami, a konstytucjonalizm prawników jest jedynie jednym z możliwych jego ujęć. Swój konstytucjonalizm mają obywatele oraz państwo, a odmienne ujęcia konstytucjonalizmu odzwierciedlające sprzeczne interesy mogą wchodzić ze sobą w konflikty. Dogmatyka prawa konstytucyjnego przy takich sporach postulowałaby istnienie transcendentalnej ramy ich rozwiązania. Bardziej polityczne ujęcie przeczy istnieniu takich ram. Innymi słowy, dogmatyka nakazuje demokracji dostosować się do konstytucjonalizmu, podczas gdy ujęcie polityczne nakazuje konstytucjonalizmowi dostosować się do demokracji. Tekst jest wstępem do części tomu zawierającym artykuły osób związanych z Centrum Edukacji Prawniczej i Teorii Społecznej Uniwersytetu Wrocławskiego.

3

100 lat państwowości czechosłowackiej i polskiej. Podobieństwa i różnice

75%

Kruk M.

Krytyka Prawa. Niezależne studia nad prawem

|

2019

|

vol. 11

|

issue 1

191-214

EN

100 years of constitutionalism of two neighbouring European states – Czechoslovakia, later becoming the Czech Republic, and Poland – encourage a reflection on the paths of development of their respective constitutions, on the historical stages and successive political transformations, not just in the context of individual constitutionalisms of each of those states but with an emphasis on the similarities and differences in this domain. And this is what this study focuses on. Starting from the common fate of rebirth of both states after WWI through the inter-war efforts to establish democratic constitutional systems and the obstacles found on the way, followed by the post-WWII period of real socialism ending with the era of transformations and stabilisation as democratic states of law. The text explores all the similarities found in both general aspects – like the references to the European tradition of parliamentary governance – and in certain specific solutions – like the differences in the concept of the two-chamber parliament. But there are also situations occurring in only one of the states, e.g. the federalisation of Czechoslovakia, the emergence of two separate states of the Czechs and Slovaks, or the differences in the course and sequence of events of democratic transformations in each of the states in the 1980s (martial law in Poland and the Velvet Revolution in Czechoslovakia), which brings us to the conclusion that despite all the possible differences, the two constitutional systems have actually been very similar to each other.

PL

100-lecie konstytucjonalizmu dwu sąsiednich państw europejskich – Czechosłowacji a potem Republiki Czeskiej i Polski – skłania do rozważań o drodze rozwoju ich konstytucji, etapach historycznych i kolejnych zmianach ustrojowych, nie tylko w kontekście własnego konstytucjonalizmu każdego z nich, ale także podobieństw i różnic. Temu właśnie poświęcone jest niniejsze studium. Począwszy od wspólnego losu odrodzenia obu państw po I wojnie światowej, poprzez międzywojenne budowanie demokratycznego ustroju konstytucyjnego i przeszkody, jakie na tej drodze napotykały, poprzez okres po II wojnie światowej, kiedy pozostawały w warunkach realnego socjalizmu, a wreszcie po czas transformacji i stabilizacji demokratycznego państwa prawa. W tekście śledzi się zarówno wszystkie podobieństwa, zarówno co do kwestii generalnych, jak np. nawiązywania do europejskiej tradycji rządów parlamentarnych, jak i w niektórych szczegółowych rozwiązaniach, jak przykładowo różnice w koncepcji dwuizbowości parlamentów. Ale pokazuje się też specyficzne sytuacje, właściwe tylko jednemu z tych państw, np. federalizację Czechosłowacji czy powstanie oddzielnych państw Czechów i Słowaków albo różnice w przebiegu i chronologii transformacji demokratycznej w każdym z państw w latach 80. (stan wojenny w Polsce i aksamitna rewolucja w Czechosłowacji), aby ostatecznie wskazać, że – mimo wszelkich różnic – bliskość obu systemów konstytucyjnych była bardzo znaczna.

4

Geneza i ewolucja konstytucjonalizmu kazachstańskiego

75%

Szymanek J.

Studia Politologiczne

|

2014

|

vol. 33

397-418

PL

Artykuł prezentuje narodziny ustroju Kazachstanu. Państwo to ma wyjątkowo długie i bogate doświadczenia konstytucyjne. Trzeba jednak pamiętać, że samo pojęcie państwa w społeczeństwach plemiennych jest przenoszeniem na grunt Azji pojęć europejskich. Tradycyjną postać chanatu trudno jest przecież postrzegać we współczesnych kategoriach państwa. Niemniej historiografia Kazachstanu mocno odwołuje się do najdawniejszych przejawów państwowości, czasami próbując nawet jej szukać trochę „na wyrost”, co z pewnością jest sposobem budowania tożsamości państwowej, a co w przypadku stosunkowo nowych i młodych organizmów państwowych jest rzeczą niebagatelną, a przez to także i na swój sposób oczywistą. W ewolucji konstytucjonalizmu kazachskiego wskazuje się najczęściej trzy zasadnicze etapy. Etap pierwszy to okres poprzedzający powstanie Związku Radzieckiego. Jest on mocno akcentowany, głównie po to aby udowodnić, że na terenach Kazachstanu państwo było strukturą wcześniejszą aniżeli państwowość kojarzona ze Związkiem Radzieckim. Drugi etap w rozwoju Kazachstanu to okres radziecki. Okres ten miał zasadnicze konsekwencje dla państwa. W tym okresie pojawiła się bowiem pierwsze prawdziwa konstytucja Kazachstanu. Schyłek tego okresu przesądził z kolei o współczesnym Kazachstanie jako niepodległym państwie. Stąd trzecim i ostatnim etapem w historii konstytucjonalizmu Kazachstanu jest etap tzw. konstytucjonalizmu niepodległego.

EN

The article presents the birth of the political system of Kazakhstan. This state has a very long and rich experiences constitutional. But keep in mind that the concept of the state in tribal societies is moving on the ground Asia European concepts. The traditional form of the Khanate, it is difficult yet seen in modern terms the state. However, the historiography of Kazakhstan strongly refers to the ancient manifestations of statehood, sometimes even trying to look a little "over the top", which certainly is a way of building a national identity and, in the case of a relatively new and young state organisms it is trivial, and thus also your way clear. In the evolution of constitutionalism Kazakh usually indicates three fundamental stages. The first stage is the period preceding the rise of the Soviet Union. It is strongly emphasized, mainly to prove that the open structure of the Kazakh state was earlier than the state associated with the Soviet Union. The second stage in the development of Kazakhstan is the Soviet period. This period had fundamental consequences for the state. During this period appeared as the first real constitution of Kazakhstan. The end of this period sealed the turn of the modern Kazakhstan as an independent country. Hence, the third and final stage in the history of constitutionalism Kazakhstan step is called. constitutionalism independent.

5

Majowa Jutrzenka czyli gwałt na rodzimym konstytucjonalizmie

75%

Ławniczak A.

Przegląd Prawa Konstytucyjnego

|

2016

|

issue 5 (33)

91-109

PL

Polski konstytucjonalizm ma znacznie starszą metrykę niż zazwyczaj kojarzony z nim 1791 r. Wszak w materialnym znaczeniu terminu konstytucja jest synomimem ustroju politycznego, a zatem towarzyszy ona polskiej państwowości od jej zarania. Ewolucja rodzimej monarchii doprowadziła do powstania znaczących dokumentów jurydycznych, tworzących sformalizowaną część nadwiślańskiego konstytucjonalizmu, uzupełnianą przez zwyczaje. Obejmowały one niespisane ustrojowe fundamenty, które w 1767 r. uległy instytucjonalizacji w postaci Praw kardynalnych. Można je traktować jako pierwszą polsko-litewską konstytucję, jeśli pod tym pojęciem będziemy rozumieć zawierający najważniejsze dla państwa postanowienia akt o najwyższej jurydycznej mocy. W 1791 r. stała się nim Ustawa Rządowa z 3 Maja, przekreślająca dorobek rodzimego konstytucjonalizmu w imię dostosowania się do ówczesnych eurostandartów.

EN

Polish constitutionalism has sufficiently old tradition. In the material sense constitution means political system, so she is as old as our state. In the process of evolution in ourmonarchy appeared any important juridicial acts, which composed institutionalised part of native constitutionalism apart from fundamental for political regime customs. In 1767 these basic principles were published as Cardinal laws, which may be treated as original summit of lithuanian-polish constitutionalism. His end arrived in 1791 year, when in the name of progress was proclamed co called Constitution of Third May, which annihilated our original model of constitutional statehood.

6

W przededniu narodzin nowoczesnej doktryny państwa prawa? Stosunek polskich liberałów do idei rządów prawa w początkach XIX wieku

75%

Gałędek M.

Przegląd Prawa Konstytucyjnego

|

2021

|

issue 3 (61)

15-29

PL

W artykule przeprowadzona została analiza problemu stosunku przedstawicieli polskiej elity intelektualnej i politycznej do idei rządów prawa w początkach XIX w. Na wstępie przedstawiono rozwój tej koncepcji, poddając weryfikacji tezę, iż podłożem ideowym dla zasady państwa prawa była myśl oświeceniowa, na bazie której wykształciła się doktry-na liberalna. Poczynione uwagi służyły do poszukiwania odpowiedzi na pytanie o cha-rakterystykę modelu rządów ustanowionych mocą Konstytucji Królestwa Polskiego z 1815 r. Podjęto się wykazania, iż skoro istniejące do 1831 r. Królestwo było państwem, w którym obowiązywała jedna z najbardziej liberalnych konstytucji w pierwszej połowy XIX w., to akt ten spełniał wszystkie warunki, które były wymagane dla powstania pań-stwa prawa według standardów przyjętych w tym stuleciu. Rozważania te kończą uwa-gi o dalszej ewolucji polskiej myśli liberalnej, jaka nastąpiła w latach dwudziestych. Zaczęła ona odróżniać się od liberalnych założeń, na jakich zbudowana została niemiecka doktryna Rechtstaat. Paradoksalnie były one bliższe polskiemu liberalizmowi we wcze-śniejszym (proto-liberalnym) stadium jego rozwoju w czasach Księstwa Warszawskiego.

EN

The article analyzes the problem of the attitude towards the idea of the rule of law of rep-resentatives of the Polish elite at the beginning of the 19th century. The author presents the development of the idea of the rule of law in the introduction. He verifies the thesis that the ideological basis for the concept of the rule of law was the Enlightenment thought on the basis of which the liberal doctrine developed. He used it to seek an answer to the question about the characteristics of the model of government established by the Con-stitution of the Kingdom of Poland of 1815. The author attempted to prove that, since the Kingdom (existing until 1831) with one of the most liberal constitutions in the first half of the 19th century was in force, then this act met all the conditions required for the es-tablishment of the rule of law according to the standards adopted in that century. These considerations conclude with remarks on the further evolution of Polish liberal thought in the 1820s. It began to differ from the liberal assumptions on which the German Recht-staat doctrine was built. Paradoxically, Rechtstaat concept had much more in common to Polish liberalism in the earlier (proto-liberal) stage of its development in the times of the Duchy of Warsaw (1807–1815) than of the Kingdom of Poland (1815–1831).

7

Latest remarks on the democracy and rule of law in CEE countries

63%

Chyla Ł.

Studenckie Prace Prawnicze, Administratywistyczne i Ekonomiczne

|

2018

|

vol. 24

77-89

EN

Recently, most of the Central and Eastern European (CEE) countries are going through a very serious crisis of rule of law and constitutional democracy — especially comparing to the EU “accession period”. The apparently successful transition process, adopting the constitutional democracy and the rule of law in CEE countries is now facing serious challenges. Despite the illusive ideological solidarity, common values and increasing harmonization of law within the European Community, a contrast between the image and the reality has become visible. It turned out that apparently democratically mature new members of the European Community are, in reality, functioning in the shadows of informal networks, political systems and local correlations — while rule-of-law institutions are often too weak or underdeveloped and continuously fail to limit the abuse of uncontrolled state power. Interestingly, early signs of such shallow Europeanisation of the CEE political and legal systems has been for long marginalized by European Community. The cause of the current state is of deeply structural character, and constitutes mostly a proof of failure of defectively carried out process of transformation. The aim of the article is to present some comparative perspective on the subject and discuss the potential reasons of backsliding of CEE legal and political systems.

PL

W ostatnim czasie większość krajów Europy Środkowej i Wschodniej przechodzi bardzo poważny kryzys rządów prawa i demokracji konstytucyjnej, szczególnie w porównaniu z tzw. okresem akcesyjnym UE. Udany proces transformacji, przyjęcie demokracji konstytucyjnej i rządów prawa w krajach Europy Środkowo-Wschodniej stoi obecnie przed poważnymi wyzwaniami. Pomimo iluzorycznej ideologicznej solidarności, wspólnych wartości i rosnącej harmonizacji prawa we Wspólnocie Europejskiej, widoczny staje się kontrast między tym wyidealizowanym obrazem a rzeczywistością. Okazało się, że pozornie dojrzali demokratycznie nowi członkowie Wspólnoty Europejskiej funkcjonują w rzeczywistości w cieniu nieformalnej sieci powiązań, podczas gdy instytucje rządów prawa są często zbyt słabe lub słabo rozwinięte i ciągle nie udaje im się ograniczyć nadużycia niekontrolowanej władzy państwowej. Co ciekawe, wczesne oznaki tak płytkiej europeizacji systemów politycznych i prawnych w Europie Środkowo-Wschodniej były długo marginalizowane przez Wspólnotę Europejską. Przyczyna obecnego stanu ma głęboki charakter strukturalny i stanowi głównie dowód niepowodzenia błędnie przeprowadzonego procesu transformacji. Celem artykułu jest przedstawienie pewnej perspektywy porównawczej na ten temat i omówienie potencjalnych przyczyn „odwrotu” prawnego i politycznego systemów CEE.

8

Konstytucjonalizm a polityczność

63%

Kustra-Rogatka A.

Krytyka Prawa. Niezależne studia nad prawem

|

2020

|

vol. 12

|

issue 3

50-69

EN

The act of labelling, typical of the contemporary discourse on constitutionalism, has given rise to a thick jungle of “adjectival constitutionalisms”, reaching beyond the classic liberal paradigm. The formulated concepts aim at specifying the changes taking place in public law and in its political surrounding. The discourse on the notion of constitutionalism is a piece of a greater puzzle – the problem of the political. The purpose of this paper is to compare the two titular notions: constitutionalism and the political. The first part of the paper addresses the problem of methodological inconsistencies in the modern-day analysis of the concept of constitutionalism. The second part raises the controversies around the essence of constitutionalism and their fundamental significance to the theoretical legitimisation of alternatives to the concept of legal and liberal onstitutionalism (the concepts of the essence of constitutionalism as limitation of power, statically understood self-establishment – a founding myth, and dynamically understood self-establishment). Part three discusses the notion of the political as a criterion of division of the said concepts of constitutionalism.

PL

Charakterystyczny dla współczesnego dyskursu o konstytucjonalizmie zabieg etykietowania (labelling) doprowadził do powstania gęstej dżungli „przymiotnikowych konstytucjonalizmów”, wykraczających poza klasyczny liberalny paradygmat. Tworzone koncepcje zmierzają do sprecyzowania zmian zachodzących w prawie publicznym oraz jego otoczeniu politycznym. Dyskurs dotyczący pojmowania konstytucjonalizmu wpisuje się w szerszy problem polityczności (the political). Celem niniejszego artykułu jest skonfrontowanie ze sobą dwóch tytułowych pojęć: konstytucjonalizmu i polityczności. W pierwszej części tekstu został poruszony problem metodologicznych niespójności we współczesnej analizie koncepcji konstytucjonalizmu. Druga część porusza kontrowersje wokół istoty konstytucjonalizmu i ich fundamentalne znaczenie dla teoretycznej legitymizacji koncepcji alternatywnych wobec konstytucjonalizmu prawnego i liberalnego (koncepcje istoty konstytucjonalizmu jako limitacji władzy, samo(u)stanowienia rozumianego statycznie – mit fundacyjny – oraz samostanowienia rozumianego dynamicznie). Trzecia część została poświęcona pojęciu polityczności jako kryterium podziału wymienionych koncepcji konstytucjonalizmu.

9

Populistyczny konstytucjonalizm czy nowy konstytucjonalizm?

63%

Czarnota A.

Krytyka Prawa. Niezależne studia nad prawem

|

2019

|

vol. 11

|

issue 1

27-42

EN

This text aims to prove the thesis that we are currently witnessing a birth of new constitutional solutions. The populist movements across the world, and especially in Central and Eastern Europe, are effectively redesigning liberal-democratic constitutionalism. There is a clear correlation between populism, constitutionalism, and democracy, and so the process of redesign of the Central and Eastern European constitutionalism has an underlying democratic potential. Perhaps it is a sort of necessary adjustment of the system implanted in this part of the world after 1989.

PL

Tekst próbuje bronić tezę, że obecnie jesteśmy w momencie wykluwania się nowych rozwiązań konstytucyjnych. Ruchy populistyczne na świecie, a w szczególności w Europie Środkowo-Wschodniej dokonują, efektywnego przeprojektowania liberalno-demokratycznego konstytucjonalizmu. Istnieje łatwo zauważalne powiązanie między populizmem, konstytucjonalizmem a demokracja, a proces przeprojektowywania konstytucjonalizmu w Europie Środkowo-Wschodniej posiada demokratyczny potencjał. Być może jest to swoistego rodzaju konieczna korekta ustroju zaimplantowanego w tej części świata po 1989 roku.

10

Konstytucjonalizm w postkonwencjonalnym społeczeństwie

63%

Paździora M.

Krytyka Prawa. Niezależne studia nad prawem

|

2019

|

vol. 11

|

issue 1

106-120

EN

Modernity understood as a permanent crisis of legitimacy and authority is a constant challenge for constitutionalism. The article reconstructs the danger of substituting political nature with moral imperatives. In modern societies, political disputes turn into so-called culture wars, and the dividing lines are marked by two moralities fighting each other: a liberal morality and a conservative morality. Using selected examples from the constitutional judiciary, I put forward a proposal of rethinking the definition of political nature in constitutionalism to deal with the crisis of legitimacy and authority that plagues it.

PL

Nowoczesność, rozumiana jako permanentny kryzys legitymizacji i autorytetu, jest stałym wyzwaniem dla konstytucjonalizmu. Artykuł rekonstruuje niebezpieczeństwo, jakie niesie ze sobą zastępowanie polityczności przez imperatywy moralne. We współczesnych społeczeństwach spory polityczne przeradzają się w tzw. wojny kulturowe, a linie podziału wyznaczają dwie zwalczające się moralności: liberalna i konserwatywna. Na wybranych przykładach z sądownictwa konstytucyjnego proponuję na nowo przemyśleć definicję polityczności w konstytucjonalizmie, by uporać się z trapiącym go kryzysem legitymizacji i autorytetu

11

Argument z fetyszyzmu prawnego w dyskursie konstytucyjnym

63%

Srokosz J.

Krytyka Prawa. Niezależne studia nad prawem

|

2019

|

vol. 11

|

issue 1

272-290

EN

The subject of the analysis presented in the text is an argument that tends to (and used to) be raised in the critical discourse on constitutionalism – the allegation of the so-called constitutional fetishism. The argument is to show why the constitutional discourse has lost its potential to explain and create social processes. The reason is that lawyers focus too much only on the content and interpretation of the provisions of the constitution, without considering a broader social context, which makes the constitutional discourse limited solely to legal issues with a simultaneous omission or underestimation of all other aspects of constitutionalism. This attitude of lawyers to the content of the constitution (or – in broader terms – to the provisions of law) is sometimes referred to even as idolatrous, hence the reference to the notion of fetishism in the religious sense. The aim of the text is to analyse the structure of this argument and to attempt to determine the impact it can have on constitutionalism.

PL

Przedmiotem analizy podjętej w tekście jest argument, jaki często bywa (i był w przeszłości) podnoszony w krytycznym dyskursie nad konstytucjonalizmem – zarzut tzw. fetyszyzmu konstytucyjnego. Argument ten ma ukazywać dlaczego dyskurs konstytucyjny utracił swój potencjał wyjaśniający i kreujący w stosunku do zachodzących procesów społecznych. Powodem jest fakt zbytniego skupiania się prawników wyłącznie na treści oraz interpretacji przepisów konstytucji, bez odwołania się do szerszego kontekstu społecznego, co skutkuje ograniczeniem dyskursu konstytucyjnego tylko do kwestii prawnych i jednoczesnym pominięciem lub bagatelizowaniem wszystkich innych aspektów konstytucjonalizmu. Ten stosunek prawników do treści konstytucji (czy szerzej – do przepisów prawa) określany jest czasami wręcz jako bałwochwalczy, stąd też odwołanie się do pojęcia fetyszyzmu w znaczeniu religijnym. Celem tekstu jest analiza struktury tego argumentu, ale także próba określenia skutków, jakie może nieść dla konstytucjonalizmu.

12

Pojęcie i systematyka konstytucjonalizmu cyfrowego

63%

Milczarek E.

Przegląd Prawa Konstytucyjnego

|

2024

|

issue 1(77)

195-208

PL

Konstytucjonalizm cyfrowy jako nurt badań odnosi się do adaptacji zasad konstytucyjnych i instytucji do nowych wyzwań i możliwości wynikających z cyfrowej rewolucji. Ich celem jest zapewnienie ochrony praw podstawowych, równowagi sił oraz ochrony obecnej hierarchii systemu wartości, wyrażonej w konstytucji, przed ich naruszeniem spowodowanym technologią cyfrową. Mimo znaczących implikacji społecznych badania nad tym zjawiskiem są ograniczone i wybiórcze. Celem artykułu jest systematyzacja ram teoretycznych wokół koncepcji konstytucjonalizmu cyfrowego. Autorka dokonuje przeglądu występujących w literaturze definicji pojęcia konstytucjonalizmu cyfrowego oraz dokonuje uporządkowania przedmiotu prowadzonych badań. Przedstawiona została również analiza porównawcza aktualnych kierunków rozwoju konstytucjonalizmu cyfrowego oraz zidentyfikowano jej poszczególne nurty. Efektem rozważań jest uporządkowanie dyskusji dogmatycznoprawnej dotyczącej tytułowego zagadnienia.

EN

Digital constitutionalism as a research trend refers to the adaptation of constitutional principles and institutions to new challenges and opportunities resulting from the digital revolution. Their purpose is to ensure the protection of fundamental rights, the balance of power and the protection of the current hierarchy of the system of values against their infringement caused by digital technology. Despite significant social implications, research on this phenomenon is limited and selective. The aim of the article is to systematize the theoretical framework around the concept of digital constitutionalism. The author reviews the definitions of the concept of digital constitutionalism found in the literature and organizes the subject of the research. A comparative analysis of the current directions of development of digital constitutionalism has also been presented and its individual trends have been identified. The effect of the considerations is to organize the dogmatic and legal discussion regarding the topic issue.

13

NORMATYWNY WYMIAR BRYTYJSKIEJ KONSTYTUCJI

63%

Wieciech T.

Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny

|

2012

|

vol. 74

|

issue 2

19-32

EN

The word ‘constitution’ had only a descriptive meaning in the United Kingdom, being synonymous with the frame of government in existence before the American revolutionaries changed its sense by identifying it with the supreme law of the land. The United Kingdom does not, and indeed has never had, a constitution. And yet, it does have one, as its government operates under supreme general rules. Those rules are constitutional conventions. The word ‘constitution’ started to change its meaning in the United Kingdom when constitutional conventions emerged as rules that constrained, first, the monarch and then the parliament, in the exercising of their legal powers. In the 18th century the constitution was synonymous with law and unconstitutional behaviour was illegal. This changed in the first half of the 19th century when the British constitution became conventional. What it actually meant in the new environment was that to act in an unconstitutional way meant to act against the established convention, even if a given action was perfectly legal. Nevertheless, the British constitution is predominantly political because the supreme constitutional rules are non-legal and are not enforceable in the courts of law.

PL

Brak konstytucji w formie ustawy zasadniczej nie oznacza, że ustrój brytyjski nie przybiera formy rządów konstytucyjnych. Zasadniczy postulat konstytucjonalizmu, jakim jest wyeliminowanie arbitralności władzy przez poddanie jej niezależnym od piastunów władzy normom, realizowany jest w Wielkiej Brytanii przez konwenanse konstytucyjne, będące normami konstytucyjnymi o charakterze pozaprawnym, niemożliwymi do wyegzekwowania w postępowaniu sądowym. Pojęcie konstytucji zaczęło nabierać w Wielkiej Brytanii normatywnego znaczenia w pierwszej połowie XIX w. wraz z kształtowaniem się konwenansów, na których oparte zostało funkcjonowanie kluczowych instytucji ustrojowych: gabinetu i premiera. Wcześniej konstytucja była synonimem systemu rządów. Wielka Brytania ma więc współcześnie konstytucję w znaczeniu normatywnym, ponieważ ustrój tego państwa oparty jest na normach wyższego rzędu determinujących sposób wykonywania władzy państwowej, znajdujących się poza zasięgiem tych, których postępowanie regulują. Konwenanse konstytucyjne stały się normami eliminującymi arbitralność władzy nie tylko dlatego, że determinowały relacje pomiędzy egzekutywą a parlamentem, ale dlatego że wprowadzając do brytyjskiego ustroju zasadę suwerenności ludu, nałożyły na władzę ustawodawczą parlamentu ograniczenia konstytucyjne. Konwenanse konstytucyjne stały się podstawą politycznej konstytucji Wielkiej Brytanii. Wciąż stanowią one podstawę rządów konstytucyjnych w tym państwie mimo dostrzegalnego w ostatnich latach dążenia do również prawnego ograniczenia władzy państwowej.

14

Powrót do przeszłości? O przemianach prawnych mechanizmów regulacji pamięci zbiorowej w Hiszpanii z perspektywy Europy Środkowej

63%

Cyuńczyk F.

Archiwum Filozofii Prawa i Filozofii Społecznej

|

2021

|

issue 3(28)

22-38

EN

The article’s primary goal is to conduct case studies of Spanish memory policies introduced after 2007 and its comparison with CEE countries activities in the same field. The primary research hypothesis is: Do several case studies of several memory policies implemented in postcommunist states help examine the Spanish model of dealing with the past reformulation? This paper intends to show similarities and differences between Spanish and Central and Eastern European models of dealing with the past, which both are using legal means. I present some of the specific elements of postcommunist constitutionalisation in CEE, including memory narrations locations in several constitutions in the region. I also show the impact of memory narrations on individual states’ institutional policies from the CEE and the Kingdom of Spain. Finally, I show the hidden potential for Spanish political community reconstruction located in the memory laws.

PL

Głównym celem artykułu jest przebadanie studium przypadku hiszpańskiej polityki pamięci i jej porównanie z aktywnością państw środkowoeuropejskich na tym samym polu. Główną hipoteza tekstu opiera się na stwierdzeniu, że poszczególne polityki pamięci zastosowane w Europie Środkowej mogą posłużyć w badaniu zmian na tym polu zachodzących w Królestwie Hiszpanii. Celem niniejszego tekstu jest pokazanie podobieństw i różnic pomiędzy hiszpańskim a środkowoeuropejskimi modelami radzenia sobie z przeszłością, ze szczególnym uwzględnieniem zastosowania w nich narzędzi prawnych. Zaprezentowane zostaną więc specyficzne elementy postkomunistycznej konstytucjonalizacji w Europie Środkowej i Wschodniej, włączając w to wyekwipowanie poszczególnych regionalnych konstytucji w narracje pamięci. Dodatkowo chciałbym pokazać wpływ narracji pamięci na politykę instytucjonalną Hiszpanii i państw środkowoeuropejskich . Wreszcie chciałbym wykazać ukryty potencjał ustawodawstwa pamięciowego do przebudowy hiszpańskiej wspólnoty politycznej.

15

Konstytucjonalizm przeciwko demokracji konstytucyjnej? Uwagi na tle Against Constitutionalism Martina Loughlina

63%

Włoch W.

Przegląd Prawa Konstytucyjnego

|

2023

|

issue 2(72)

51-62

PL

Przedmiotem artykułu jest polemika z tezą M. Loughlina, iż konstytucjonalizm jako filozofia rządzenia może być urzeczywistniona tylko w jednej formie. Odwołując się do teorii światopoglądów stwierdzić można, że style interpretacji konstytucji wyrastają z odmiennych doświadczeń i towarzyszą odmienny praktykom. Aczkolwiek różnorodne doktryny łączyć może przywiązanie do demokracji, to nieredukowalny pluralizm społeczny determinuje nieustający spór o najlepszą interpretację konstytucji. Demokracja konstytucyjna może stanowić jedną z form konstytucjonalizmu, jeżeli ujmuje się go jako pojęcie interpretacyjne.

EN

The subject of the article is a polemic with M. Loughlin’s thesis that constitutionalism as a philosophy of governance can be realized only in one form. Referring to the theory of worldviews, it can be said that the styles of constitutional interpretation stem from different experiences and accompany different practices. Although various doctrines may be united by a commitment to democracy, irreducible social pluralism determines the constant dispute over the best interpretation of the constitution. Constitutional democracy can be one of the forms of constitutionalism, if it is perceived as an interpretative concept.

16

Constitutional Norms in the Polish and Finnish Constitutions of the Interwar Period

63%

Michalski D.

Studia Iuridica

|

2019

|

vol. 80

235-249

EN

In the interwar period, intensified activity aimed at constitutional legislation is observed. This also concerned the Second Republic of Poland and the Republic of Finland, in which breakthrough acts were adopted. In Poland, two uniform constitutions were in force, significantly affecting the evolution of the state system in this period – the March Constitution of 1926 and the April Constitution of 1935. In Finland, one constitution was created, but of a complex nature – four legal acts were adopted in the period of 1919-1928. While in the Second Republic of Poland, in principle until the so-called May coup in 1926, the parliamentary tendencies were observed, in the Republic of Finland from the beginning, the executive power was equipped with strong competences, but within the parliamentary system. In Poland, as a result of adoption of the April Constitution, the state system was strongly turned towards authoritarianism. Both states saw their chance of maintaining independence in the pro-authoritarian tendencies, especially in the period preceding the II World War, due to the difficult geopolitical situation. In Poland, the authorities wanted to eliminate the chaos created by typical parliamentary governance. In Finland, this was not only related to the tradition of a strong executive, but more to the fear of potential revolutionary activities (like the Civil War of 1918) in the future that the head of state would be able to prevent.

17

Idea silnego rządu w polskiej myśli polityczno-prawnej u progu niepodległości

63%

Wojtacki M.

Opolskie Studia Administracyjno-Prawne

|

2021

|

vol. 19

|

issue 3

79-99

EN

In the opinions which were commonly presented by pre-war lawyers and historians,the institutional system of the state growing out of the provisions of the March constitution (1921) was based on the constitution of the Third French Republic (1875). Bythe same token, it copied and even deepened some of the failings of the French system, including the weakness of the executive dominated by the parliament, particularly by its lower chamber.The article presents the major conditions for the creation of the executive power in thefirst Polish twentieth-century constitution. The basis for these deliberations was reference to the traditions of two Polish historical schools which were shaped in the partition period, representing pessimistic and optimistic visions of the Polish history before the fall of the state.It was shown that the adopted model of the executive, despite the original declarations,broke with the categorical order derived from the political tradition of the Third May Constitution which was constituted by the idea of a strong government. It was caused bypersonal animosities and the lack of steady political consensus on the establishment of thefirst cabinets of the Second Polish Republic and it subsequently led to a deep crisis in thestate institutions, the consequence of which was the May Coup carried out by Marshal Józef Pilsudski and the imposition of a quasi authoritarian regime.

PL

W powszechnej opinii przedwojennych prawników i historyków system instytucjonalny państwa wyrastający z postanowień konstytucji marcowej (1921) został oparty na konstytucji III Republiki Francuskiej (1875). W konsekwencji bezpośredniej recepcji pogłębione zostały na gruncie polskim niektóre wady systemu francuskiego, w tym słabość władzy wykonawczej zdominowanej przez parlament, zwłaszcza jego niższą izbę. W artykule przedstawiono najważniejsze uwarunkowania kształtowania się władzy wykonawczej w pierwszej polskiej konstytucji XX wieku.Podstawą rozważań było nawiązanie do tradycji dwóch polskich szkół historycznych ukształtowanych w okresie zaborów, reprezentujących pesymistyczne i optymistyczne wizje polskiej historii przed upadkiem państwa. Wykazano, że przyjęty model władzy wykonawczej, wbrew pierwotnym deklaracjom, zrywał z jednym z nakazów kategorycznych wywodzących się z tradycji politycznej Konstytucji 3 maja, to jest ideą silnego rządu. Spowodowane to było osobistymi animozjami i brakiem stałego politycznego konsensusu w zakresie powoływania pierwszych gabinetów II RP, czego następstwem był głęboki kryzys instytucjonalny, w którego konsekwencji doszło do przewrotu majowego marszałka Józefa Piłsudskiego i wprowadzenie quasi-autorytarnego reżimu politycznego.

18

Suwerenność ludu w myśli politycznej lewellerów

63%

Chmielewska L.

Przegląd Prawa Konstytucyjnego

|

2022

|

issue 5(69)

191-201

PL

Prawo natury, uprawnienia naturalne i teoria zgody tworzyły język suwerenności ludu, do którego odwoływali się obrońcy Parlamentu, wśród nich także lewellerzy, podczas angielskiej wojny domowej w pierwszej poł. XVII w. Celem artykułu jest pokazanie, w czym lewellerzy odróżniali się, jeśli chodzi o ideę suwerenności ludu, od teoretyków obrońców Parlamentu? Różnice te dotyczyły przede wszystkim rozumienia pojęcia ludu oraz uprawnień naturalnych, co miało związek z celami politycznymi lewellerów. W ostrym sporze politycznym, jakim był konflikt pomiędzy królem a Parlamentem, zwolennicy tego ostatniego odwoływali się do idei suwerenności ludu, by uzasadnić racje Parlamentu, lewellerzy natomiast czynili to, by obronić lud przed Parlamentem. W tym celu stworzyli indywidualistyczno-kontraktualistyczną koncepcję suwerenności ludu. Artykuł przybliża tę koncepcję.

EN

Natural law, natural rights, and consent theory formed the language of popular sovereignty, to which appealed Parliament’s defenders and the Levellers during the English Civil War in the first half of the 17th century. The aim of the article is to reveal how the Levellers differed from the Parliament’s theorists in terms of the idea of popular sovereignty. These differences concerned primarily the understanding of the people and natural rights concepts, which was related to the political goals of the Levellers. In the political dispute that was the conflict between the king and Parliament, supporters of the latter appealed to the idea of popular sovereignty to justify Parliament’s activities, while the Levellers did so to defend the people from Parliament. To this end, they created an individualistic and contractualistic concept of popular sovereignty. The article presents this concept.

19

Wybrane aspekty reform skarbowości Imperium Osmańskiego w latach 1839–1876

63%

Szulc D. G.

Czasopismo Prawno-Historyczne

|

2022

|

vol. 74

|

issue 1

301-320

EN

The paper provides an overview of the selected aspects of the fiscal law of the Ottoman Empire between 1839 and 1876. In particular, the emphasis is placed on examining the evolution of state taxes in the context of the system as well as the institutions of the state budget, which were based on the rules of Sharia law in the early stages of the Ottoman statehood, while a general tendency towards their westernization was noticeable from 1839 onwards.

PL

Artykuł stanowi przegląd wybranych aspektów prawa skarbowego Imperium Osmańskiego w latach 1839–1876. Nacisk położono w nim na zbadanie ewolucji podatków państwowych w kontekście ustrojowym oraz instytucji budżetu państwa, które we wczesnym etapie państwowości osmańskiej oparte zostały na regułach prawa szariatu, zaś od 1839 r. widoczna stała się tendencja do ich westernizacji.

20

KONSTYTUCJONALIZM A ROZUMIENIE PRAWA

63%

Minich D.

Roczniki Administracji i Prawa

|

2019

|

vol. 2

|

issue XIX

35-48

PL

Konstytucjonalizm to nurt intelektualny, który narodził się w epoce Oświecenia. Pierwsze pisane konstytucje dały podstawę dla jego ukształtowania. Wartość normatywna ustawy zasadniczej wynika z jej nadrzędności w systemie prawa. To konstytucja określa system ustrojowy, podział władzy oraz prawa podstawowe. Te ostatnie wyznaczają zasadnicze wartości, które przesądzają o zmianie paradygmatu prawa.

EN

Constitutionalism is an intellectual trend that was born in the Age of Enlightenment. The first written constitutions are the basis for its formation. The normative value of the constitution results from its supremacy in the legal system. Constitution defines a system of government, separation of powers and fundamental rights. The latter one set fundamental values that determine the change of the legal paradigm.

Refine search results

Reforma konstytucyjna w Federacji Rosyjskiej w 2020 r.

Janusowe oblicze konstytucjonalizmu

100 lat państwowości czechosłowackiej i polskiej. Podobieństwa i różnice

Geneza i ewolucja konstytucjonalizmu kazachstańskiego

Majowa Jutrzenka czyli gwałt na rodzimym konstytucjonalizmie

W przededniu narodzin nowoczesnej doktryny państwa prawa? Stosunek polskich liberałów do idei rządów prawa w początkach XIX wieku

Latest remarks on the democracy and rule of law in CEE countries

Konstytucjonalizm a polityczność

Populistyczny konstytucjonalizm czy nowy konstytucjonalizm?

Konstytucjonalizm w postkonwencjonalnym społeczeństwie

Argument z fetyszyzmu prawnego w dyskursie konstytucyjnym

Pojęcie i systematyka konstytucjonalizmu cyfrowego

NORMATYWNY WYMIAR BRYTYJSKIEJ KONSTYTUCJI

Powrót do przeszłości? O przemianach prawnych mechanizmów regulacji pamięci zbiorowej w Hiszpanii z perspektywy Europy Środkowej

Konstytucjonalizm przeciwko demokracji konstytucyjnej? Uwagi na tle Against Constitutionalism Martina Loughlina

Constitutional Norms in the Polish and Finnish Constitutions of the Interwar Period

Idea silnego rządu w polskiej myśli polityczno-prawnej u progu niepodległości

Suwerenność ludu w myśli politycznej lewellerów

Wybrane aspekty reform skarbowości Imperium Osmańskiego w latach 1839–1876

KONSTYTUCJONALIZM A ROZUMIENIE PRAWA