Full-text resources of CEJSH and other databases are now available in the new Library of Science.
Visit https://bibliotekanauki.pl

Results found: 22

first rewind previous Page / 2 next fast forward last

Search results

Search:
in the keywords:  kraje Europy Środkowo-Wschodniej
help Sort By:

help Limit search:
first rewind previous Page / 2 next fast forward last
PL
Wzrost aktywności gospodarczej w krajach EŚW skutkuje wzrostem popytu na pracę. Jednakże rosnącemu popytowi nie towarzyszy rosnąca podaż pracy. Wręcz odwrotnie, w ostatnich latach uwidacznia się problem kurczenia się podaży pracy. Kurcząca się podaż pracy w krajach EŚW może stanowić istotną barierę wzrostu i skutkować pogorszeniem ich konkurencyjności międzynarodowej. Celem artykułu jest określenie głównych trendów na rynku pracy w krajach Europy Środkowo-Wschodniej w latach 2007-2017 w kontekście kształtowania ich zdolności konkurencyjnej. Oceny sytuacji na krajowych rynkach pracy dokonano na podstawie analizy wybranych wskaźników: zatrudnienia, bezrobocia, salda migracji, mediany wieku oraz obciążenia demograficznego. Określenia zaś roli rynku pracy w kształtowaniu konkurencyjności krajów EŚW dokonano w oparciu o raporty Światowego Forum Ekonomicznego.
EN
The increase in economic activity in the CEE countries leads to an increase in labor demand. However, growing demand for labor is not responding to growing supply. In recent years, the problem of decreasing labor supply has become apparent. Declining labor supply in the CEE countries may become a significant barrier to growth and lead to the deterioration of their international competitiveness. The aim of the article is to determine the main trends on the labor market in the countries of Central and Eastern Europe in 2007-2017 in the context of their competitive ability. The situation on the national labor markets was assessed based on an analysis of selected indicators: employment, unemployment, migration balance, median age and demographic burden. The determination of the role of the labor market in shaping the competitiveness of CEE countries was made on the basis of the reports of the World Economic Forum.
EN
The aim of the article is to assess selected spatial aspects of industrial restructuring in the Central and Eastern Europe (CEE) countries in the run-up to the 2008 economic crisis. The study includes both a comparative analysis of deindustrialisation processes at the national level as well as changes in the importance of the industrial sector in the NUTS3 regions of the CEE countries. In particular, the analysis enabled to identify regions that, on the one hand, achieved economic success measured by GDP growth in comparison to the national average, and on the other hand regions that noted an increase in the importance of industry in the gross value added structure. In three selected regions an in-depth qualitative research was conducted, aimed at identifying development factors, including the role of institutions and external intervention in the economic restructuring processes. The study shows that the scale of success of regions that underwent a successful restructuring of industry was relatively small. In the development processes of the regions exogenous factors played a decisive role, in particular the inflow of foreign capital. In turn, the importance of endogenous factors, such as the growth of innovativeness of enterprises or the development of small and medium-sized Maciej Smętkowski Uniwersytet Warszawski, Centrum Europejskich Studiów Regionalnych i Lokalnych (EUROREG), Polska University of Warsaw, Centre for European Regional and Local Studies (EUROREG), Poland Dorota Celińska-Janowicz Uniwersytet Warszawski, Centrum Europejskich Studiów Regionalnych i Lokalnych (EUROREG), Polska University of Warsaw, Centre for European Regional and Local Studies (EUROREG), Poland enterprises was relatively small. What was identified as a particularly important factor was cooperation between the main stakeholders of the regional and local development, resulting in properly formulated strategies of the territorial structures’ development.
PL
Artykuł ma na celu ocenę wybranych przestrzennych aspektów restrukturyzacji przemysłu w krajach Europy Środkowo-Wschodniej (EŚW) w okresie poprzedzającym kryzys gospodarczy w 2008 roku. Badania objęły zarówno porównawczą analizę procesów dezindustrializacji na poziomie krajowym, jak i zmiany znaczenia sektora przemysłowego w podregionach NUTS3 krajów EŚW. W szczególności zidentyfikowano te regiony, które z jednej strony odniosły sukces gospodarczy mierzony dynamiką wzrostu PKB w porównaniu do średniej krajowej, a z drugiej – odnotowały wzrost znaczenia przemysłu w strukturze wartości dodanej brutto. Trzy z nich objęte zostały pogłębionymi badaniami jakościowymi w ramach studiów przypadku, które miały na celu wskazanie czynników rozwoju, w tym roli instytucji i interwencji zewnętrznej w procesach restrukturyzacji gospodarczej. Badania pokazały, że skala sukcesu regionów, które przeszły udaną restrukturyzację przemysłu, była relatywnie niewielka. W procesach rozwoju tych regionów decydującą rolę odegrały czynniki egzogeniczne, w tym zwłaszcza napływ kapitału zagranicznego. Z kolei znaczenie czynników endogenicznych, takich jak wzrost innowacyjności przedsiębiorstw czy też rozwój małych i średnich firm, było w badanym okresie stosunkowo niewielkie. Istotna okazała się natomiast rozwinięta współpraca między głównymi interesariuszami rozwoju regionalnego i lokalnego, skutkująca właściwie sformułowanymi strategiami rozwoju układów terytorialnych objętych badaniami.
PL
Konferencja naukowa pt. „Ochrona wolności religijnej w krajach Europy Środkowo-Wschodniej” odbyła się 26 listopada 2021 r. w Ministerstwie Sprawiedliwości Węgier, jako trzeci element wydarzeń zamykających działalność Sieci Profesorskiej Europy Środkowej. Jednym z ważniejszych punktów Konferencji była prezentacja książki, która powstała w wyniku prac członków grupy badawczej „Wolność sumienia i religia w Europie”, zatytułowanej „Symbole religijne w sferze publicznej”. Profesor Sobczyk, przewodniczący tego zespołu naukowców, przedstawił dwa główne zagadnienia, na których skupiła się praca badaczy, tj. ‘obecność symboli religijnych w przestrzeni publicznej’ oraz ‘ochrona przekonań religijnych w krajach Europy Środkowo-Wschodniej
EN
The scientific conference under the title ‘The protection of religious freedom in Central and Eastern European countries’ was held on 26 November 2021 in the Ministry of Justice of Hungary as the third element of the closing events of the Central European Professors’ Network. The event hosted a book launch as well: the members of the research group titled ‘Freedom of conscience and religion in Europe’ presented their book entitled ‘Religious Symbols in the Public Sphere’ which summarizes their results. Professor Sobczyk, the head of the research group, introduced the two main issues which the research group focused on, namely: ‘the presence of religious symbols in public space’ and ‘protection of religious belief in East-Central European countries’.
EN
The paper discusses the problem of relations between a capital market and real economy measured by the cross-country correlation between long-term stock rate of return and real GDP growth. According to some research results, the correlation is negative for most developed countries in the long run. Other studies indicate rather the lack of correlation, both for highly developed and emerging market countries. The aim of the paper is to present these somewhat controversial results and review plausible reasons for the observed tendencies. The second aim is to present the results of our research obtained with a sample of Central and Eastern European countries, in which capital market began to develop only after the fall of communism, so quite recently. They allow the conclusion that in the CEE economies the correlation between economic growth and equity returns is either positive or unclear. It is difficult to find all reasons why it is so, however, generally these results show that it is difficult to find clear relationship between stock market and economic growth in the world economies.
PL
W artykule omówiono związek pomiędzy koniunkturą giełdową a realną sferą gospodarki, mierzony korelacją pomiędzy stopą zwrotu z rynku akcji a stopą wzrostu PKB. Z niektórych wcześniejszych badań wynika, że związek ten w krajach wysoko rozwiniętych w długim okresie ma charakter korelacji negatywnej. Inne badania wskazują raczej na brak korelacji, zarówno dla krajów wysoko rozwiniętych, jak i rynków wschodzących. Celem artykułu jest zaprezentowanie tych nieco kontrowersyjnych wyników i przegląd możliwych przyczyn zaobserwowanych tendencji. W prezentowanym artykule przedstawiono również rezultaty własnych badań omawianej relacji, przeprowadzonych na próbie państw Europy Środkowo-Wschodniej, w których rynek kapitałowy zaczął rozwijać się dopiero po upadku komunizmu, a więc od relatywnie niedługiego okresu. Jak wykazały wyniki badania, w państwach Europy Środkowo-Wschodniej można mówić raczej o korelacji pozytywnej lub też braku korelacji pomiędzy wzrostem gospodarczym a stopami zwrotu z akcji. Trudno wskazać na jednoznaczną przyczynę tego stanu, ale uzyskane rezultaty wskazują, że nie można w sposób jednoznaczny określić związku, który występuje pomiędzy wzrostem gospodarczym a rynkiem akcji w poszczególnych krajach.
EN
This article is an attempt to answer the question if the regions of the European Union member states in East-Central Europe witness the phenomenon of economic convergence. The analysis concerns sigma-convergence as well as the absolute beta-convergence. The research relies on the statistic data available from Eurostat for the years 1995-2009. The research reveals that the discrepancies in regional GDPs per capita in the particular East-Central European EU member states were on the increase in the period under analysis, which is hardly optimistic. On the other hand, the analysis concerning economic convergence of the researched group of countries unveil that the process is on the way, which can be a mark of hidden divergence taking place in the particular member states.
PL
W artykule omówiono związek pomiędzy wzrostem gospodarczym, zyskami firm a stopami zwrotu z akcji. Badania przekrojowe korelacji pomiędzy tymi wielkościami nie potwierdzają intuicyjnego założenia, że kraje rozwijające się szybciej powinny charakteryzować się wyższymi stopami zwrotu z akcji. Pogłębioną analizę tego zagadnienia umożliwia dekompozycja stóp zwrotu z akcji na wzrost zysków na akcję oraz zmian w wycenie zysków (stosunku ceny do zysku). W tym kontekście możliwe jest rozróżnienie dwóch typów czynników wyjaśniających brak korelacji pomiędzy stopami wzrostu produktu krajowego i stopami zwrotu z akcji. Badania empiryczne dla krajów rozwiniętych i rynków wschodzących pokazują, że w długim okresie stopy zwrotu z akcji powiązane są ściśle ze zmianami zysków firm, zaś brak korelacji pomiędzy stopami wzrostu gospodarczego i stopami zwrotu z akcji może być prawie w całości wyjaśniony dywergencją pomiędzy stopami wzrostu gospodarczego a stopami wzrostu zysków na akcję. Zaprezentowano i przedyskutowano rezultaty analogicznego badania dla grupy krajów postkomunistycznych z Europy Środkowo-Wschodniej. W tym przypadku istotną rolę okazują się odgrywać zmiany w wycenie zysków (stosunku ceny do zysku), niwelujące wpływ zmian zysków przypadających na jedną akcję na stopy zwrotu z akcji.
EN
This paper discusses the links between economic growth, corporate earnings and stock returns. Cross-country correlation studies do not confirm the intuitive assumption that higher returns on equities are more likely in the fastergrowing countries. The problem can be analysed more deeply by analysing stock returns with respect to the growth of earnings per share (EPS) and changes in valuation (P/E ratio). Within this framework, two types of factors explaining the lack of correlation between GDP growth and stock returns are distinguished. The empirical research on developed and emerging market countries reveals that in the long run stock price returns are driven by companies’ earnings, and that the lack of correlation between GDP growth and equity returns is almost fully explained by the divergence between GDP growth and EPS growth. In this article the results of an investigation into this area, based on a sample of post-communist Central and Eastern European countries, are presented and discussed. It was found that in these countries changes in valuation (P/E ratio) appear to play an important role, cancelling the impact of EPS growth on stock returns.
PL
Celem opracowania jest analiza procesów rozwoju kapitału ludzkiego w Polsce na tle ten-dencji obserwowanych w latach 1995–2011 w krajach Europy Środkowo-Wschodniej oraz Azji Południowo-Wschodniej pod kątem, czy w tych gospodarkach zaznacza się spójność działań w rozwoju kapitału ludzkiego, poprzez równoczesną stymulację popytowej oraz podażowej strony gospodar-ki. Postawiono hipotezę, że w Polsce to przede wszystkim czynniki o charakterze popytowym ograniczają czerpanie korzyści płynących z procesów akumulacji kapitału ludzkiego, a które to korzyści ujawniają się m.in. poprzez zwiększanie konkurencyjności polskiej gospodarki na arenie międzynarodowej. Analizy pozwalają stwierdzić, że w krajach azjatyckich zaznacza się większa spójność dzia-łań w rozwoju kapitału ludzkiego – niż w gospodarkach wschodnioeuropejskich, w tym w Polsce – która wyraża się równoczesną stymulacją tych procesów za pomocą czynników popytowych oraz podażowych. Po drugie, przedstawione dane sugerują, że w Polsce (podobnie jak w innych krajach wschodnioeuropejskich) procesy akumulacji kapitału ludzkiego przebiegają niejako w oderwaniu od procesów modernizacji w sferze realnej i regulacji gospodarki, co skutkuje niewykorzystaniem wykwalifikowanych zasobów pracy. Przedstawione wnioski mogą stanowić argument przemawiający za prawdziwością postawionej hipotezy badawczej, ale nie stanowią wystarczającej podstawy do jej pełnej weryfikacji. W tym celu wiele zasygnalizowanych kwestii – zwłaszcza dotyczących aktywizacji popytowej strony gospodarki w rozwoju kapitału ludzkiego – powinno stanowić przedmiot dalszych, pogłębionych analiz.
EN
The aim of the study is the comparative analysis of the human capital development processes in Poland, other Central and Eastern European countries and South-East Asia in the years 1995-2011 in terms of whether these economies emphasize the coherence of human capital development through simultaneous stimulation of the demand and supply factors. It is hypothesized that the primarily factors that limit the benefits from the process of accumulation of human capital in Poland (manifested in the rise of competitiveness) lay on the demand side of the economy. The analysis allows to conclude that greater coherence of action in the development of hu-man capital can be observed in South-East Asia than in the Eastern Europe, including Poland. The coherence is expressed by the simultaneous stimulation of these processes on the demand and supply side of the economy. Secondly, the presented data suggest that in Poland (as in other East-ern European countries, processes of human capital accumulation run somewhat independently with the processes of modernization of the real and regulation sphere of economy which results in underutilisation of qualified labour force. The proposals may be an argument for the veracity of the research hypothesis, but are not sufficient to its full verification. Thus, future in-depth research is required, especially on the stimu-lation of the development of human capital through the demand side of the economy.
PL
Zagraniczne spółki zależne (filie zagraniczne) angażują się w dwa rodzaje współpracy: współpracę wewnętrzną (korporacyjną: z firmą matką oraz innymi filiami córkami) i współpracę zewnętrzną (międzyorganizacyjną). Opierając się na koncepcji „dualnego zakorzenienia”, niniejszy artykuł proponuje model wyjaśniający rolę relacji wewnętrznych i zewnętrznych w budowaniu przewagi konkurencyjnej wynikającej z innowacji. W opracowaniu opisano wyniki analizy ścieżek, wykonanej przy wykorzystaniu danych z kwestionariusza Community Innovation Survey 2010–2012 na próbie przedsiębiorstw – członków grup kapitałowych z 10 państw UE, w większości krajów Europy Środkowo-Wschodniej. Wyniki pokazują pozytywny wpływ podwójnego zakorzenienia na innowacyjność filii zagranicznych, prowadzącego do budowania przewagi konkurencyjnej opartej zarówno na kosztach, jak również wyróżnianiu się. Wiedza pozyskiwana z zewnątrz jest mediatorem związku między relacjami wewnątrz korporacji a budowaną przewagą konkurencyjną. Relacje zewnętrzne i wewnętrzne nie wykluczają się nawzajem, wręcz przeciwnie – jeśli występują jednocześnie, wzmacnia to ich wpływ na innowacyjność. Integracja wewnętrzna odgrywa decydującą rolę w budowaniu przewagi konkurencyjnej wynikającej z innowacji nakierowanej na obniżanie kosztów, podczas gdy relacje zewnętrzne mają większy wpływ na przewagę konkurencyjną wynikającą z różnicowania. Kierownictwo przedsiębiorstw powinno więc promować oba typy relacji, uwzględniając ich odrębne role w procesie budowania przewagi konkurencyjnej.
EN
The foreign subsidiaries of multinational enterprises are involved in two types of networks: an internal (corporate) network within the company including the headquarters and sister subsidiaries, and an external (inter-organizational) network of cooperating partners. Based on the concept of “dual embeddedness,” this paper proposes a model explaining the role of internal and external relationships in developing innovation-related competitive advantages. A path analysis was conducted based on data from the Community Innovation Survey’s 2010–2012 sample of enterprises – members of capital groups from 10 EU member states, mostly CEE (post-transition countries). The results show the positive influence of dual embeddedness on subsidiaries’ innovation, leading to competitive advantages based on cost and on differentiation. A mediating role for external knowledge in the link of internal integration and competitive advantage is posited. External and internal relationships are not mutually exclusive; on the contrary, together they reinforce each other’s impact on innovation performance. Internal integration plays a decisive role in building innovation-related competitive advantages based on cost, whereas external relationships have stronger influence on differentiation-based advantages. Therefore, the management of such firms should promote both types of relationships, considering their distinct roles in the process of building competitive advantages.
PL
Celem artykułu jest ukazanie skali zróżnicowań regionalnych oraz dynamiki rozwoju regionów krajów Europy Środkowo-Wschodniej (EŚW). W artykule podjęto próbę odpowiedzi na następujące pytania badawcze: a) czy rozwój regionalny krajów EŚW jest zgodny z hipotezą J.G. Williamsona (1965) dotyczącą zależności między poziomem dochodu krajowego a skalą regionalnych zróżnicowań, b) jakie są główne przyczyny zmiany skali zróżnicowań regionalnych w ujęciu przestrzennym oraz c) jak kryzys gospodarczy wpłynął na dynamikę rozwoju regionów. Badania empiryczne pokazały spadek tempa dywergencji regionalnej wraz ze wzrostem poziomu dochodów w poszczególnych krajach. Następowało to w warunkach dość wyraźnej petryfikacji regionalnej struktury gospodarczej – zwłaszcza po wyłączeniu z analiz regionów stołecznych – co może wskazywać na zbilansowanie procesów rozprzestrzeniania i wymywania w warunkach prosperity gospodarczej – zwłaszcza w latach 2004–2008. Natomiast pierwsza faza kryzysu gospodarczego miała w wymiarze przestrzennym dość mozaikowy charakter, ale przy zauważalnej lepszej adaptacyjności większości regionów stołecznych.
EN
The aim of the paper is to demonstrate the scale of regional disparities and the dynamics of regional development in Central and Eastern European Countries (CEECs). The article attempts to answer the following research questions: a) does regional development of the CEE countries corroborate the J. G. Williamson (1965) hypothesis concerning the relationship between the level of national income and the extent of regional disparities, b) what are the main reasons for changing the scale of regional differences, and c) how economic crisis has affected the dynamics of regional development. Empirical studies have shown a decrease in the rate of regional divergence with increasing income levels in different countries. This occurred under the conditions of regional economic structure petrification – especially after excluding capital city regions from the analysis – which may indicate a balance between spread and backwash effects in the period of economic prosperity – especially in the years 2004–2008. The outcome of the first phase of the economic crisis was quite patchy regarding regional development pattern, but with noticeable better adaptability of majority of capital city regions.
EN
The aim of this article is to analyze the scope of state ownership and to compare the financial results of the 500 largest non-financial enterprises in 12 Central and Eastern European countries. The data is for enterprises listed as “Coface - CEE Top 500” in 2014. The question posed in this article is: “Does the form of ownership relate to the financial results of enterprises?” In the case of 70 of these 500 enterprises, the state is either a majority or minority owner, but it invariably exercises supervisory control. Most of these state-owned enterprises are Polish (24) and Slovak (9). They dominate in network sectors. In order to identify the interdependencies between the form of ownership and the financial results of an enterprise, the authors calculated the Pearson product-moment correlation coefficient, t-test statistics for two independent samples, and the values of the Kolmogorov-Smirnov test comparing the structure in the two groups of subjects. Statistically important differences in the values of the financial ratios achieved by the enterprises-depending on their form of ownership-were also demonstrated. State-owned enterprises have a higher profit margin and a higher level of fixed assets, but a lower level of the net turnover ratio and a lower level of revenue compared with private companies.
PL
Celem artykułu jest określenie zakresu własności państwowej i porównanie wyników ekonomicznych 500 największych przedsiębiorstw niefinansowych z 12 krajów Europy Środkowo-Wschodniej znajdujących się na liście „Coface - CEE Top 500” w 2014 r. Stawiane jest pytanie, jaki jest związek pomiędzy formą własności a osiąganymi przez przedsiębiorstwa wynikami ekonomicznymi. Wśród 500 analizowanych przedsiębiorstw ustalono, że w przypadku 70 przedsiębiorstw państwo jest właścicielem większościowym lub mniejszościowym, ale sprawującym kontrolę nadzorczą. Najwięcej przedsiębiorstw państwowych pochodzi z Polski (24) i Słowacji (9). Przedsiębiorstwa te dominują w sektorach sieciowych. W celu wykazania zależności pomiędzy formą własności przedsiębiorstwa a osiąganymi przez nie wynikami obliczono współczynniki korelacji liniowej Pearsona, statystyki testu t dla dwóch prób niezależnych i wartości testu Kołmogorowa-Smirnova porównującego strukturę w dwóch grupach podmiotów. Wykazano statystycznie istotne różnice w wysokości osiąganych przez przedsiębiorstwa wskaźnikach finansowych w zależności od formy własności. Zgodnie z uzyskanymi wynikami przedsiębiorstwa państwowe charakteryzują się m.in. wyższym wskaźnikiem zyskowności brutto przychodów operacyjnych, wyższym poziomem majątku trwałego zaś niższym poziomem wskaźnika obrotu kapitału netto czy przychodów w stosunku do firm sektora prywatnego.
EN
The aim of this article is to analyze the impact of labor- market related factors on the influx of foreign direct investment to Central and Eastern European countries. Labor costs are expected to have a negative impact on FDI, while the quality and availability of labor are expected to have a positive impact. The econometric study was conducted using panel data for 10 Central and Eastern European countries (Bulgaria, the Czech Republic, Estonia, Lithuania, Latvia, Poland, Romania, Slovakia, Slovenia, and Hungary) from 1999 to 2012. The empirical results indicate that increased labor costs lead to a drop in FDI in Central and Eastern Europe. The expected positive impact of the quality of labor on foreign direct investment inflows is in part reflected in the obtained results. One of two measures of the quality of labor used in the study, namely the share of people with tertiary education attainment in the population of people aged 30–34, has a statistically significant impact on FDI. This may suggest that foreign investors are looking for educated people, though mainly those who are relatively young. This conclusion, however, should be subject to further verification. The quality of labor, measured by the unemployment rate, is not identified in the analysis as a statistically significant determinant of foreign direct investment.
PL
Celem niniejszego artykułu jest określenie wpływu czynników związanych z rynkiem pracy na napływ bezpośrednich inwestycji zagranicznych do krajów Europy Środkowo-Wschodniej. W odniesieniu do kosztów pracy oczekuje się ujemnego wpływu na BIZ, zaś w przypadku jakości siły roboczej i dostępności siły roboczej - dodatniego. Analizę ekonometryczną przeprowadzono przy wykorzystaniu danych panelowych obejmujących 10 krajów Europy Środkowo-Wschodniej (Bułgarię, Czechy, Estonię, Litwę, Łotwę, Polskę, Rumunię, Słowację, Słowenię i Węgry) w latach 1999-2012. Rezultaty przeprowadzonego badania empirycznego wskazują, że wzrost kosztów pracy prowadzi do spadku BIZ w krajach Europy Środkowo-Wschodniej. Częściowe odzwierciedlenie w otrzymanych wynikach znalazł także oczekiwany, dodatni wpływ jakości siły roboczej na napływ bezpośrednich inwestycji zagranicznych. Jeden z dwóch zastosowanych mierników jakości siły roboczej oddziałuje w sposób statystycznie istotny na BIZ, a mianowicie udział osób z wykształceniem wyższym w populacji osób mających 30–34 lata. Może to sugerować, że zagraniczni inwestorzy poszukują osób wykształconych, ale stosunkowo młodych. Stwierdzenie to powinno jednak zostać poddane dalszej weryfikacji. Dostępność siły roboczej, mierzona stopą bezrobocia, nie stanowi w przeprowadzonej analizie statystycznie istotnej determinanty bezpośrednich inwestycji zagranicznych.
EN
The aim of this paper is to discuss the situation of the EU-10 CEE capital cities during the years since the 2008 financial crisis. The paper concentrates on metropolisation processes that became particularly pronounced at the end of the first stage of the transformation, long before the accession of these countries to the European Union. The main hypothesis is that these processes also continued in the conditions of the economic crisis. As a result, the capital cities in most CEE countries should have done relatively well coming out of the crisis, mainly due to the nature of their diversified economies and the significant share of advanced business services in their structure. As a result, the crisis provided an opportunity to ‘verify’ the viability of the current economic model in the short term, in the specific conditions of transformation economies.
PL
Celem artykułu jest przedstawienie sytuacji 10 miast stołecznych krajów Europy Środkowo-Wschodniej w okresie następującym po kryzysie finansowym z 2008 r. Artykuł koncentruje się na procesach metropolizacji, które stały się szczególnie widoczne w pierwszej fazie transformacji, na długo przed przystąpieniem tych krajów do Unii Europejskiej. Przyjęta hipoteza zakłada, że te procesy postępują również w warunkach kryzysu gospodarczego. W rezultacie należy oczekiwać, że sytuacja miast stołecznych krajów Europy Środkowo-Wschodniej powinna być dobra z uwagi na zdywersyfiowaną strukturę gospodarczą i duży udział zaawansowanych usług dla przedsiębiorstw. W efekcie kryzys stworzył możliwość weryfikacji odporności aktualnego modelu rozwoju gospodarczego w krótkim okresie w specyficznych warunkach transformujących się gospodarek.
PL
Głównym celem artykułu jest przedstawienie właściwości współczesnej fali globalizacji na gruncie koncepcji globalnych łańcuchów wartości (ang. global value chains, GVC) oraz wyciągnięcie pozytywnych i normatywnych wniosków, jakie z niej płyną dla państw Europy Środkowo-Wschodniej. W szczególności zarysowano naturę wyzwań, przed którymi obecnie stoją te kraje, oraz dokonano refleksji nad pożądanymi kierunkami polityk publicznych. Szczególną uwagę poświęcono rozwojowi technologicznemu umożliwiającemu uzyskiwanie wysokiej wartości dodanej. Rozważania teoretyczne uzupełniono i poparto argumentami empirycznymi w postaci opracowanych przez autorów wskaźników udziału gospodarek w GVC, a także wnioskami z literatury przedmiotu.
EN
The main objective of the article is to present the characteristics of the contemporary wave of globalization on the basis of the concept of global value chains (GVCs) and to draw on this basis positive and normative implications for the countries of Central and Eastern Europe. In particular, we have outlined the nature of the challenges currently faced by these countries and reflected on the desirable directions of public policies. Special attention has been given to technological development that enables gaining high value added. Theoretical considerations have been supplemented and supported by empirical arguments in the form of indices of integration of economies in the GVCs, as well as by the conclusions from the economic literature.
EN
The purpose of this research is to analyse the influence of knowledge resources on the competitiveness of Central and East European (CEE) countries. The aim is to identify the correlation between the achieved development level of the knowledge economy, as measured by the Knowledge Economy Index (KEI), and the competitiveness level, as measured by the Global Competitiveness Index (GCI). The study was conducted using descriptive statistics, correlation, and cluster and regression analysis. Structurally, the paper is composed of the following parts: a) analysis of CEE countries’ competitiveness according to the GCI and KEI; b) examination of the correlation between the GCI and KEI in CEE countries; and c) analysis of the influence of pillars within the KEI on the GCI in CEE countries. The research results show that there is a strong positive correlation between the GCI and KEI. The outcomes of this study are useful for development policy-makers in CEE countries and highlight the relevance of improving knowledge economy performance in future.
PL
Przedmiotem badań jest analiza wpływu zasobów wiedzy na konkurencyjność krajów Europy Środkowo-Wschodniej. Celem jest określenie korelacji pomiędzy osiągniętym poziomem rozwoju gospodarki opartej na wiedzy, mierzonym za pomocą indeksu gospodarki opartej na wiedzy (Knowledge Economy Index – KEI), a poziomem konkurencyjności, mierzonym za pomocą globalnego indeksu konkurencyjności (Global Competitiveness Index – GCI). Badania przeprowadzono, wykorzystując metody statystyki opisowej, analizę korelacji, skupień i regresji. Artykuł składa się z następujących części: a) analizy konkurencyjności krajów Europy Środkowo-Wschodniej za pomocą indeksów GCI i KEI; b) badania korelacji pomiędzy indeksami GCI i KEI w krajach Europy Środkowo-Wschodniej; c) analizy wpływu filarów KEI na indeks GCI w krajach Europy Środkowo-Wschodniej. Wyniki badań wskazują, że istnieje silna dodatnia korelacja pomiędzy indeksami GCI i KEI. Otrzymane rezultaty mogą być użyteczne dla decydentów w badanych krajach i potwierdzają znaczenie dalszego rozwoju gospodarki opartej na wiedzy w przyszłości.
EN
The European Union’s agriculture, aquaculture, forestry and food industry see significant internal disparities in terms of research and innovation performance to the disadvantage of the CEE countries. This divide hinders the unlocking of excellence in low-performing research, development and innovation regions and the establishment of transnational cooperation for knowledge-based development, thus the appearance of specific research topics relevant to the CEE macro-region among others in Horizon 2020 work programmes. To bridge the gap the specific challenges in the sector should be faced through the lens of bioeconomy. At the same time there is no doubt that bioeconomy requires accompanying strategies and shared strategic research and innovation framework. As this framework has already been offered by the Central-Eastern European Initiative for Knowledge-based Agriculture, Aquaculture and Forestry in the Bioeconomy, i.e. by the BIOEAST Initiative, the CEE countries are provided with an opportunity to achieve further progress in sustainable growth of agriculture, aquaculture, forestry and food industry. The paper is aimed at providing a brief theoretical background on bioeconomy and related bioeconomy strategies and policies and analysing key socio-economic indicators of the ‘BIOEAST countries’ bioeconomy (Visegrad Countries, Bulgaria, Romania, Slovenia and Croatia). Furthermore, it interprets the results of the ‘BIOEAST Bioeconomy Capacity Building Survey’, the respondents of which were chosen randomly through personal contacts of experts (who created a judgement sample) and by snowball sampling to get further contacts. The questionnaire was sent to a small subset of the target groups – business, academic, public sector stakeholders – and the answers were examined through descriptive and inferential statistical analysis. The focus was set on what stakeholders think the most beneficial for the CEE macro region in developing the bioeconomy and what type of intervention they identify as necessary to overcome barriers, to manage bottlenecks. The results highlight some implications for policymakers and point out that the creation of sustainable bioeconomy requires triple-helix stakeholders to find efficient collaboration mechanisms and build synergies.
PL
Rolnictwo, akwakultura, leśnictwo i przemysł spożywczy w Unii Europejskiej dostrzegają znaczne różnice wewnętrzne w zakresie wyników badań i innowacji na niekorzyść krajów Europy Środkowej i Wschodniej. Podział ten utrudnia odblokowanie doskonałości w mało wydajnych regionach badawczych, rozwojowych i innowacyjnych oraz ustanowienie współpracy ponadnarodowej na rzecz rozwoju opartego na wiedzy, a tym samym pojawienie się konkretnych tematów badawczych istotnych dla makroregionu Europy Środkowo-Wschodniej, między innymi w programach prac programu „Horyzont 2020” . Aby wypełnić lukę, należy stawić czoła specyficznym wyzwaniom w tym sektorze poprzez pryzmat biogospodarki. Jednocześnie nie ma wątpliwości, że biogospodarka wymaga towarzyszących jej strategii i wspólnych strategicznych ram badań i innowacji. Ponieważ ramy te zostały już zaoferowane przez Inicjatywę Europy Środkowo-Wschodniej na rzecz rolnictwa, akwakultury i leśnictwa w biogospodarce, tj. Przez inicjatywę BIOEAST, kraje Europy Środkowej i Wschodniej mają możliwość osiągnięcia dalszego postępu w zrównoważonym rozwoju rolnictwa, akwakultur, leśnictwa oraz przemysłu spożywczego. Dokument ma na celu dostarczenie krótkiego tła teoretycznego na temat biogospodarki i powiązanych strategii i polityk biogospodarki oraz analizę kluczowych wskaźników społeczno-ekonomicznych biogospodarki krajów „BIOEAST” (kraje Grupy Wyszehradzkiej, Bułgaria, Rumunia, Słowenia i Chorwacja). Ponadto interpretuje wyniki „BIOEAST Bioeconomy Capacity Building Survey”, których respondenci zostali wybrani losowo poprzez osobiste kontakty ekspertów (którzy stworzyli próbkę oceny) oraz przez próbkowanie śnieżkami w celu uzyskania dalszych kontaktów. Kwestionariusz został wysłany do niewielkiego podzbioru grup docelowych - interesariuszy biznesowych, akademickich, sektora publicznego - a odpowiedzi przeanalizowano za pomocą opisowej i wnioskowej analizy statystycznej. Skupiono się na tym, co interesariusze uważają za najbardziej korzystne dla makroregionu Europy Środkowo-Wschodniej w rozwijaniu biogospodarki i jaki rodzaj interwencji identyfikują jako konieczne do pokonania barier, do zarządzania wąskimi gardłami. Wyniki podkreślają pewne implikacje dla decydentów i wskazują, że tworzenie zrównoważonej biogospodarki wymaga od zainteresowanych stron o potrójnej helisie znalezienia skutecznych mechanizmów współpracy i budowania synergii.
PL
Celem artykułu jest przedstawienie procesu rozprzestrzeniania i form dyfuzji rozwoju gospodarczego w krajach Europy Środkowo-Wschodniej, które przystąpiły do Unii Europejskiej w 2004 i 2007 r. Główna hipoteza badawcza zakładała, że na skutek procesów konwergencji na poziomie krajowym powinna następować również dyfuzja rozwoju gospodarczego w ujęciu regionalnym. Jednocześnie kolejna hipoteza wskazywała, że należy oczekiwać zróżnicowania przebiegu dyfuzji w zależności od rozpatrywanego sektora gospodarki. W celu weryfikacji tych hipotez zastosowano połączenie klasycznej metody pomiaru konwergencji typu sigma z metodą autokorelacji przestrzennej, co pozwoliło sformułować wnioski dotyczące form dyfuzji rozwoju gospodarczego w ujęciu subregionalnym.
EN
The aim of the paper is to analyse the spread effect and diffusion of regional economic development in the countries located in Central and Eastern Europe that became members of the EU in 2004 and 2007. The main hypothesis assumes that regional convergence at macroregional level should lead to diffusion of development at regional level. However, another hypothesis suggests that different pattern of diffusion in selected economic sectors should be observed. To verify these hypotheses, the combination of classical sigma convergence analysis and spatial autocorrelation was applied that enabled to formulate conclusions on the forms of economic development diffusion at subregional level.
PL
W 1948 r. Rosjanie podjęli działania, które pozwoliłyby im wpływać na MKOl. Chcieli to osiągnąć poprzez członków tej organizacji z krajów satelickich. Władze tych państw próbowały więc umieścić w MKOl zaufane osoby. Zadanie to okazało się trudne do wykonania, ponieważ Jerzy Loth i Ferenc Mező informowali MKOl o działaniach komunistów. Dzięki temu prezydent i kanclerz MKOl, mimo słabych możliwości organizacyjnych, stawili opór władzom ZSRR i opóźnili realizację celu komunistów.
EN
In 1948, the Russians took action that would allow them to influence the IOC. They wanted to achieve this through members of this organization from satellite countries. Therefore, the authorities of these countries tried to put trusted persons in the IOC. This task proved challenging to accomplish because Jerzy Loth and Ferenc Mező informed the IOC about the activities of the communists. Thanks to this, the IOC president and chancellor, despite weak organizational capabilities, resisted the USSR authorities and delayed the implementation of the communist goal.
EN
This paper examines the development of international financial centres (IFC) in Central and Eastern Europe (CEE). The study argues that the development of the financial services in CEE is characterized by external dependency, which is manifested in the form of hierarchical command and control functions over CEE financial subsidiaries within the West European IFC network. The paper quantitatively compares the factors of IFC functions of Budapest in comparison to those of Warsaw and Prague. It argues that despite the lack of market evidence showing signs of a regional centre focus during the transition period, there are some signs of IFC formation. The paper assesses the uneven impact of the global economic crisis upon CEE financial centres and confirms that their development trajectories became more differentiated as a result of the crisis. The steady decline of Budapest during the second half of the 2000s was accompanied by the rise of Warsaw. Our analysis concluded that Budapest, despite its earlier endeavours, most likely lost the competition to become an international financial centre.
PL
Autor analizuje rozwój międzynarodowych centrów finansowych w Europie Środkowo-Wschodniej (EŚW). Badania pokazały, że rozwój usług finansowych w krajach EŚW charakteryzuje zależność zewnętrzna, gdyż tamtejsze filie firm o tym profilu są kontrolowane przez centrale zlokalizowane w krajach Europy Zachodniej. Autor porównuje w ujęciu ilościowym stopień rozwoju funkcji finansowych w Budapeszcie, Warszawie i Pradze. Dowodzi, że pomimo braku wyraźnych przejawów tworzenia międzynarodowych centrów finansowych w okresie transformacji można obecnie dostrzec sygnały świadczące o powstawaniu takich centrów. Czytelnicy znajdą w artykule ocenę wpływu światowego kryzysu gospodarczego na centra finansowe w krajach EŚW i potwierdzenie wzrostu zróżnicowania trajektorii ich rozwoju. W szczególności obserwowany był stały spadek znaczenia Budapesztu pod tym względem, szczególnie pod koniec pierwszej dekady XXI w., któremu towarzyszył jednoczesny wzrost roli Warszawy. Zoltán Gál zaznacza na koniec, że Budapeszt, pomimo wcześniejszych osiągnięć, najprawdopodobniej przegrał konkurencję jako międzynarodowe centrum finansowe.
EN
The aim of the article is to examine the dynamics and the determinants of the geoeconomic strength of Russia in relation to Central and Eastern European countries (CEE-11) belonging to the European Union. The article confirms the research hypotheses that: (i) since 2014, the geoeconomic balance of power in Central and Eastern Europe began to change significantly in favor of the CEE-11 region, (ii) the economic sanctions imposed on Russia after 2014 negatively influenced its geoeconomic strength in relation to the CEE-11 region by reducing the export and import flows, as well as FDI net inflows in Russia compared to the CEE-11 countries. Panel regression analysis (ordinary least squares and fully modified ordinary least squares) was used to test the second hypothesis. All data used in the article comes from the World Bank database and covers the period from 2004 to 2020.
PL
Celem artykułu jest zbadanie dynamiki i uwarunkowań siły geoekonomicznej Rosji w stosunku do krajów Europy Środkowo-Wschodniej (EŚW-11) należących do Unii Europejskiej. Artykuł potwierdza postawione w nim hipotezy badawcze, że: (i) po 2014 roku geoekonomiczny układ sił w Europie Środkowo-Wschodniej zaczął się istotnie zmieniać na korzyść regionu EŚW-11 oraz (ii) sankcje gospodarcze nałożone na Rosję po 2014 roku negatywnie wpłynęły na jej siłę geoekonomiczną w stosunku do regionu EŚW poprzez zmniejszenie przepływów eksportowych i importowych oraz napływów netto BIZ do Rosji w porównaniu z krajami EŚW. Do przetestowania drugiej hipotezy wykorzystano analizę regresji panelowej (metodę najmniejszych kwadratów, OLS oraz w pełni zmodyfikowaną metodę najmniejszych kwadratów, FMOLS). Wszystkie dane wykorzystane w artykule pochodzą z bazy Banku Światowego i obejmują okres od 2004 do 2020 roku.
EN
The paper offers an empirical analysis of economic growth paths in two groups of countries. The first group consists of 10 Central and Eastern European (CEE10) countries. The second group constitutes a benchmark and encompasses 29 emerging economies in other regions of the world. The authors compare the growth paths of the CEE10 countries and the reference emerging economies. They use two econometric methods to test their research hypotheses: income-level convergence analysis and growth accounting exercise. The existence of convergence is checked using linear regression equations estimated with the least squares method (the explanatory variable is the rate of real GDP per capita growth in the case of β convergence and standard GDP per capita deviation between countries in the case of σ convergence. Total factor productivity (TFP), on the other hand, is calculated using the residual method, by subtracting from the overall rate of real GDP growth the average weighted growth rate of measurable factors of production: labor and physical capital. The main findings from the analysis are as follows: (1) individual CEE countries and the CEE10 group, as a whole, displayed relatively fast economic growth, compared with the remaining 29 emerging economies; (2) the analysis did not confirm that the fast economic growth of the CEE10 countries (in comparison with the other emerging economies) resulted from the mechanism of absolute convergence. There were signs, however, that the former group was subject to conditional β convergence; (3) rapid economic growth in the CEE10 countries was to a large extent (more considerably than in other analyzed countries) driven by the increase in total factor productivity.
PL
Artykuł przedstawia empiryczną analizę ścieżek wzrostu gospodarczego dwóch grup krajów. Pierwsza obejmuje 10 państw Europy Środkowo-Wschodniej (EŚW-10). Druga grupa stanowi punkt odniesienia i uwzględnia 29 gospodarek wschodzących z innych regionów świata. Analiza dotyczy okresu 1993-2007. W artykule porównano ścieżki wzrostu gospodarczego krajów EŚW-10 i pozostałych krajów wschodzących. Do weryfikacji hipotez badawczych wykorzystano analizę konwergencji dochodowej i rachunek wzrostu gospodarczego. Występowanie zjawiska zbieżności weryfikowano za pomocą równań regresji liniowej, które estymowano metodą najmniejszych kwadratów (zmienną objaśnianą jest tempo wzrostu realnego PKB per capita w przypadku zbieżności β lub odchylenie standardowe PKB per capita między krajami w przypadku zbieżności σ). Natomiast łączną produktywność czynników wytwórczych (TFP) policzono metodą rezydualną, odejmując od tempa wzrostu realnego PKB ogółem średnie ważone tempo wzrostu mierzalnych czynników wytwórczych: pracy i kapitału rzeczowego. Główne wnioski z przeprowadzonej analizy są następujące: (1) Poszczególne kraje Europy Środkowo-Wschodniej oraz grupa EŚW-10 jako całość zanotowały względnie szybki wzrost gospodarczy w porównaniu z pozostałymi 29 krajami odniesienia. (2) Badanie nie potwierdziło, aby szybki wzrost gospodarczy krajów EŚW-10 (w porównaniu z krajami referencyjnymi) wynikał z mechanizmu konwergencji absolutnej, chociaż okazuje się, że analizowane kraje rozwijały się zgodnie z hipotezą konwergencji warunkowej typu β. (3) Szybki wzrost gospodarczy krajów EŚW-10 był w dużym (znacznie większym niż w pozostałych badanych krajach) stopniu determinowany przez wzrost łącznej produktywności czynników wytwórczych.
first rewind previous Page / 2 next fast forward last
JavaScript is turned off in your web browser. Turn it on to take full advantage of this site, then refresh the page.