Search results

1

Światy możliwe, światy fikcyjne, światy skonstruowane a proces genezy

100%

Ferrer D., Dziadek A.

Forum Poetyki

|

2020

|

issue 21

30-53

EN

"Mondes possibles, mondes fictionnels, mondes construits et processus de genèse", Genesis Manuscrits – Recherche – Invention 2010 (3), pp. 109-130.|https://journals.openedition.org/genesis/127

PL

Krytyka genetyczna nie może pomijać ekstensjonalnego wymiaru genezy. Wiele korzyści mogłaby jej przynieść idea świata, bez wątpienia bardziej przydatna niż pojęcie diegesis, ponieważ pozwoliłoby to zrozumieć wielość światów ustanowionych. Przyjmując rozróżnienie światów tekstowych i światów fikcyjnych, możemy się wesprzeć logiką światów możliwych, aby spróbować wyjaśnić status światów, zarazem prawdziwych i wirtualnych, stworzonych w genezie, oraz aby zdefiniować reguły dostępności, które kierują relacjami między tymi światami.

2

Tekst i przed-tekst. Bruliony wiersza Oskara Miłosza (fragmenty)

88%

Bellemin-Noël J.

Forum Poetyki

|

2020

|

issue 21

54-73

EN

"Le texte et l'avant-texte : les brouillons d'un poème de Milosz", Librairie Larousse, Paris 1972, pp. 11-20, 60-62, 71-96, 99-114, 130-133.|

PL

W niniejszej publikacji prezentujemy fragmenty książki Jeana Bellemin-Noëla zatytułowanej Tekst i przed-tekst, bruliony wiersza Oskara Miłosza z roku 1971, jednej z pozycji założycielskich zrodzonej we Francji praktyki badawczej znanej jako krytyka genetyczna tekstu. Praca Bellemin-Noëla stanowi prekursorską próbę metodycznego ujęcia literackiego procesu twórczego na podstawie analizy zachowanych rękopisów, notatek i szkiców poety. Zgromadzony korpus tekstów, nazywany „brulionami”, poddany został klasyfikacji i opisowi, następnie zaś sekwencji odczytań służących rekonstrukcji kolejnych etapów powstawania utworu. Badacz zwraca uwagę na czysto „techniczne” aspekty korpusu będące świadectwem zmian zachodzących w kolejnych redakcjach wiersza. Zmiany i korekty kompozycyjne, składniowe, leksykalne, a także skreślenia czy dopiski – świadczyć mają o procesie myślowym kryjącym się za aktem twórczym, będącym – jak podaje Zofia Mitosek – procesem nie tyle przekazywania, ile tworzenia znaczeń.

3

„Kosmos” wzywa polską krytykę genetyczną!

75%

Antoniuk M.

Pamiętnik Literacki

|

2020

|

vol. 111

|

issue 4

91-111

PL

W pierwszej części artykułu omówiono powinowactwa światopoglądowe i tematyczne między „Kosmosem” Witolda Gombrowicza a krytyką genetyczną, czyli badaniem procesu tekstotwórczego. Przedstawiono także trudności, jakie napotyka krytyk genetyczny usiłujący zrozumieć i opisać proces powstawania ostatniej powieści Gombrowicza. W części drugiej zaprezentowane zostały przykładowe analizy genetyczne wybranych fragmentów „Kosmosu”, odsłaniające pracę pisarza nad konstrukcją postaci Leona. Część trzecia przenosi punkt ciężkości na zagadnienia edytorskie – omówione zostają różnice między edycją krytyczną i genetyczną, pojawia się zapowiedź krytycznej edycji „Kosmosu”, przygotowywanej przez Jana Zielińskiego, oraz projekt genetycznej edycji tego utworu.

EN

The first part of the paper discusses the worldview and thematic affinities between Witold Gombrowicz’s “Kosmos” (“Cosmos”) and genetic criticism—research in text-forming process. It also presents the difficulties that the genetic critic faces when trying to understand and scrutinise the process of composing Gombrowicz’s last novel. The second part offers exemplary genetic analyses of selected fragments from “Kosmos,” disclosing the writer’s work when constructing the figure of Leon. The third part shifts the obscurity to the editorial issues: it delineates the differences between a critical and a genetic edition, signals a critical edition of “Kosmos” prepared by Jan Zieliński, and a genetic project of the novel’s edition.

4

Directions in the research of the legacy of Sabina Grzegorzewska of the Gostkowskis (based on the material of the Scientific Library of the PAAS and the PAS in Cracow)

71%

Berkan-Jabłońska M.

Acta Universitatis Lodziensis. Folia Litteraria Polonica

|

2019

|

vol. 55

|

issue 4

9-30

PL

Celem artykułu jest prezentacja dokumentów rękopiśmiennych stanowiących spuściznę dziewiętnastowiecznej pisarki, Sabiny Grzegorzewskiej. Zespół materiałów, na który składają się listy, notatki z lektur, brudnopisy i czystopisy rozpraw, powieści oraz pamiętników, znajduje się aktualnie w zbiorach Biblioteki Naukowej PAU i PAN w Krakowie. Artykuł przedstawia wstępnie ich zawartość, stan materialny, związki z wersjami drukowanymi za życia autorki i tuż po jej śmierci, a także omawia perspektywy dalszych etapów opracowywania tej spuścizny. Ważną kwestią jest pytanie o znaczenie podjętego zadania dla historii polskiego piśmiennictwa XIX wieku, zwłaszcza w odniesieniu do twórcy minorum gentium. Zdaniem autora artykułu, zasadne byłoby powiązanie metod analizy przedtekstów, przyjętych w badaniach genetycznych, z propozycjami tzw. genetyki kulturowej.

EN

The aim of the article was to describe the collection of manuscripts preserved in the family archives as a memorial to Sabina Grzegorzewska née Gostkowska, a 19th‑century writer, which are currently in the possession of The Scientific Library of the PAAS and the PAS in Cracow. That analysed archival legacy consists of various documents, which include a few letters, several rough drafts with notes and quotations on Grzegorzewska’s philosophical and religious lectures, excerpts from her dissertations, and drafts and fair copies of novels and memoirs. The article presented their content and material condition. The prospects for further processing of that legacy were also discussed. An important issue is the question on the importance of the task for the history of Polish literature of the 19th century, especially with regard to the creator of minorum gentium. According to the author of the article, it would be reasonable to link the methods of the analysis of avant-textes, adopted in genetic research, with the proposals of the so-called cultural genetics.

5

„Mój wiek” Aleksandra Wata – uwagi do przyszłej edycji

63%

Dziadek A.

Pamiętnik Literacki

|

2020

|

vol. 111

|

issue 4

203-219

PL

Niniejszy tekst zawiera koncepcję przyszłej edycji „Mojego wieku” przygotowywanej przez autora dla wydawnictwa Ossolineum do serii „Biblioteka Narodowa”. Zawiera on wiele nie publikowanych i nie znanych dotąd materiałów pochodzących ze zbiorów Beinecke Library of Rare Books and Manuscripts (Yale University), a także z prywatnych zbiorów syna poety, Andrzeja Wata. Najważniejszym celem jest tu skonstruowanie przed-tekstu „Mojego wieku”, jego uporządkowanie, opisanie oraz interpretacja. Metodologiczne podstawy tekstu opierają się na założeniach krytyki genetycznej. Badacz roztrząsa złożoną kwestię autorstwa tej książki. Próbuje również określić jej granice formalne, które wykraczają daleko poza klasyczne definicje autobiografii i czynią z niej dzieło o niepowtarzalnym i wyjątkowym charakterze.

EN

This text contains the concept of the future edition of “Mój wiek” (“My Century”) prepared by the author for the Ossolineum Publishing House for the series “Biblioteka Narodowa” (“National Library”). It contains many unpublished and previously unknown materials from the collections of the Beinecke Rare Book and Manuscript Library (Yale University), as well as from the private collections of Andrzej Wat, the poet’s son. The most important goal here is to construct an avant-text of “Mój wiek” (“My Century”), organise, describe and interpret it. The text’s methodological foundations are based on the assumptions of genetic criticism. The researcher considers the complex question of the book’s authorship. He also tries to define its formal boundaries which go far beyond the classic definitions of autobiography and make it a work of unique and exceptional character.

6

“I write, therefore I am”: Professor Stanisław Jaworski and genetic criticism

63%

Antoniuk M., Antoniuk M.

Ruch Literacki

|

2018

|

issue 5

7

Interpretacja (z brulionem w tle). O czytaniu wiersza Dwaj prorocy. Próba głosu

63%

Antoniuk M.

Przestrzenie Teorii

|

2016

|

issue 25

129-147

EN

The article regards the late Zbigniew Herbert’s poem entitled Dwaj prorocy. Próba głosu (The Two Prophets. The Attempt of the Voice). The author tries to prove that this poem resists interpretations seeking to create a clear and coherent analysis of its meaning. The article also focuses on a theoretical question: Can the draft of a poem prove useful in interpreting the finished and published literary work? The article was produced as part of the grant program entitled “The Zbigniew Herbert Archive – studies on documenting the creative writing process”.

8

Decomposing the asylum in Samuel Beckett’s Malone Dies: Genetic criticism and the author

63%

Little J.

Acta Universitatis Lodziensis. Folia Litteraria Polonica

|

2021

|

vol. 60

|

issue 1

65-77

PL

Artykuł omawia sposoby przedstawiania obrazów szpitala psychiatrycznego w powieści Samuela Becketta pt. Malone umiera. Jego celem jest analiza pozatekstowych elementów w twórczości autora oraz ich rola w krytyce genetycznej. Dodatkowo artykuł podejmuje refleksję nad pozycją i miejscem autora w krytyce genetycznej. Wyjściowym założeniem artykułu jest teza stawiana przez Iaina Baileya mówiąca o tym, że krytykę genetyczną należy uprawiać w powiązaniu z innymi teoriami jak na przykład historycyzmem. Beckett prowadził niemalże naukowe przygotowania do pisania własnych tekstów, a także dokładał starań, by poczynione obserwacje zintegrować z materiałem stanowiącym podstawę własnego dzieła. Jego rozległe notatki oraz zapiski stanowią zatem doskonałą podstawę do badań genetycznych. Pomimo obfitości materiału dokumentacyjnego obrazy zakładu psychiatrycznego ukazanego w Malone umiera (którego pierwowzorem był dubliński szpital Saint John of God) noszą bardzo niewielkie echa pierwotnych tekstów i zapisków. Znaczenie tego szpitala w biografii Becketta odgrywa więc istotną rolę dla rozumienia jego ostatecznego przedstawienia w powieści, zarówno pod względem jej zakomponowania jak i późniejszej recepcji. Z niekompletnych zapisów empirycznych doświadczeń daje się jednak odtworzyć obraz pisarza istniejącego za zasłoną własnych tekstów i po części chociaż odzyskującego istnienie wiele lat po tym, kiedy Roland Barthes ogłosił śmierć autora.

EN

This article focuses on Samuel Beckett’s use of the asylum in his novel Malone Dies to explore the role of non-textual elements in genetic criticism (the study of a writer’s creative process through the analysis of their compositional manuscripts), as well as the function of the author in genetic analysis. Taking as its starting point Iain Bailey’s challenge to genetic critics to account for the biographical author which underpins the discipline’s study of written traces in authorial manuscripts, the article contends that genetic criticism must be used in tandem with other approaches such as historicism when studying spaces like Beckett’s asylums. Though Beckett took a scholarly approach when integrating such material into earlier work, making research notes which can be regarded as part of the genetic dossier, the asylum in Malone Dies – based on Dublin’s Saint John of God Hospital – leaves no such trail of textual breadcrumbs. Therefore, we must pay particular attention to the historical function of Saint John of God’s in order to understand how the asylum works in composition and reception. In doing so, an author existing beyond the written traces they leave behind can retake their place in a necessarily incomplete empirical field over five decades after Roland Barthes prematurely declared their death.

9

Archiwum procesu twórczego – podejście genetyczne w badaniach dzieł sztuki

63%

Wilczak M.

Autobiografia. Literatura. Kultura. Media

|

2019

|

vol. 13

|

issue 2

7-18

EN

This paper outlines the Polish reception of achievements of the French school of genetic criticism. It highlights the applicability of this methodology in research on the archives of artists, in particular autobiographical writings that shed light on the creative process. The second part of the paper presents approaches currently emerging in France, where the method of genetic criticism in research on artistic archives is becoming more prominent.

PL

W niniejszym artykule została szkicowo przedstawiona polska recepcja dokonań francuskiej szkoły krytyki genetycznej. Zwrócono uwagę na przydatność tej metodologii w badaniach nad archiwami artystów, w tym nad rzucającym światło na proces twórczy piśmiennictwem autobiograficznym. W kolejnej części artykułu zreferowano rozwijające się aktualnie we Francji podejścia wykorzystujące metody krytyki genetycznej w badaniach nad archiwami tworzenia.

10

Dzieci nędzy – from a narrative poem to a novel. A preliminary study towards a reconstruction of Stanisław Przybyszewski’s creative process

63%

Badowska K.

Acta Universitatis Lodziensis. Folia Litteraria Polonica

|

2022

|

vol. 64

|

issue 1

137-169

PL

Na podstawie prześledzenia genezy Dzieci nędzy (1913) i historii komponowania tekstu dokonano ciekawych ustaleń z zakresu działań twórczych najgłośniejszego autora Młodej Polski – Stanisława Przybyszewskiego. Badania ujawniły m.in. niechęć pisarza do (czy może: nieumiejętność) radykalnej modyfikacji raz dokonanych zapisów tekstowych i wzrost literackiej efektywności z dala od wielkich miast. Kolacjonowanie przekazów powieści oraz lektura dokumentów osobistych pozwoliły stwierdzić, że znaczący wpływ na ostateczny kształt Dzieci nędzy miały powikłania osobiste i przykre okoliczności życiowe, które znacząco determinowały (czy raczej: destruowały) proces pisarski Przybyszewskiego, oraz ingerencja domagającego się uzupełnień wydawcy, któremu pisarz skwapliwie przyznał rację, dopisując kilka rozdziałów. Te sumiennie dokonane poprawki świadczą o tym, jak ważne były dla pisarza uwagi redakcyjne w udoskonalaniu tekstu.Najważniejsze odkrycie, do jakiego prowadzą badania tekstologiczne, dotyczy jednak autorskiej rezygnacji z zamierzonego pierwotnie poematu prozą i przetransponowania jego idei w formę powieściową. Ta decyzja – będąca rodzajem kapitulacji w zmaganiach z tworzywem – świadczyła de facto o nowatorskim myśleniu Przybyszewskiego o powieści i sprawiła, że Dzieci nędzy to niezwykle ciekawy artystycznie, nowoczesny zapis stanów psychicznych. Od strony rozwiązań konstrukcyjno-narracyjnych to niewątpliwie jedna z najciekawszych powieści Przybyszewskiego.

EN

The origins of Dzieci nędzy (1913) and the story of its writing offer interesting insights into the creative work of Stanisław Przybyszewski, the most prominent writer of the Young Poland period. The study has revealed, e.g., his aversion (or inability rather) to introduce radical modifications to already finished texts and that his literary efficiency increased the further he was from big cities. A collation of the novel and a reading of private documents have enabled me to ascertain that the final shape of Dzieci nędzy was to a large extent influenced by Przybyszewski’s personal complications and trying circumstances, which severely determined (or rather undermined) his writing process, as well as the interventions by his editor who demanded additions to the work, with which the writer always agreed and added several chapters. Those diligently developed corrections proved how important the editorial remarks of the need to improve the text were to the writer. However, the most important discovery resulting from the textual study is that of the author’s decision to abandon his initial intention to author an epic poem in prose and shift to the novelistic form. That resolution, a kind of a surrender in the struggle with matter, proves Przybyszewski’s innovative approach to the novel and as a result of it Dzieci nędzy are an artistically interesting modern record of psychological states. In terms of structural and narrative solutions, it is clearly one of the most interesting novels by Przybyszewski.

11

„Rozpinanie wielkiej paraboli”. O procesie pisania jednego wiersza Zbigniewa Herberta

63%

Cieślak-Sokołowski T.

ER(R)GO: Teoria – Literatura – Kultura

|

2017

|

issue 34

EN

Tomasz Cieślak-SokołowskiDepartment of Contemporary CriticismFaculty of PolishJagiellonian University, Cracow “Opening the Great Parable” On Zbigniew Herbert’s Writing of One of His Poems Abstract The main objective of the present article is to offer a reading of Zbigniew Herbert’s manuscripts, drawing upon French and British theories of genetic criticism. The author analyzes the physical shape of the page and the stages of the making of the poem with reference to specific examples based on materials collected in the Zbigniew Herbert archive at the National Library of Poland. Keywords: genetic criticism, Zbigniew Herbert, manuscript studies, writing process „Rozpinanie wielkiej paraboli”. O procesie pisania jednego wiersza Zbigniewa Herberta Streszczenie Artykuł skupia się na próbie opisania problemów związanych z odczytywaniem rękopisów Zbigniewa Herberta. Autor artykułu nawiązuje do francuskich i brytyjskich teorii krytyki genetycznej, by opisać te problemy w odniesieniu do materiałów, które zawiera Archiwum Zbigniewa Herberta zdeponowane w Bibliotece Narodowej. Słowa kluczowe: krytyka genetyczna, Zbigniew Herbert, badania manuskryptów, proces twórczy

PL

Tomasz Cieślak-SokołowskiKatedra Krytyki WspółczesnejWydział PolonistykiUniwersytet Jagielloński “Opening the Great Parable” On Zbigniew Herbert’s Writing of One of His Poems Abstract The main objective of the present article is to offer a reading of Zbigniew Herbert’s manuscripts, drawing upon French and British theories of genetic criticism. The author analyzes the physical shape of the page and the stages of the making of the poem with reference to specific examples based on materials collected in the Zbigniew Herbert archive at the National Library of Poland. Keywords: genetic criticism, Zbigniew Herbert, manuscript studies, writing process „Rozpinanie wielkiej paraboli”. O procesie pisania jednego wiersza Zbigniewa Herberta Streszczenie Artykuł skupia się na próbie opisania problemów związanych z odczytywaniem rękopisów Zbigniewa Herberta. Autor artykułu nawiązuje do francuskich i brytyjskich teorii krytyki genetycznej, by opisać te problemy w odniesieniu do materiałów, które zawiera Archiwum Zbigniewa Herberta zdeponowane w Bibliotece Narodowej. Słowa kluczowe: krytyka genetyczna, Zbigniew Herbert, badania manuskryptów, proces twórczy

12

Włodzimierz Odojewski’s writing archive in the light of genetic criticism. Initial study

54%

Krystek J., Nawrot J., Nowakowska D.

Acta Universitatis Lodziensis. Folia Litteraria Polonica

|

2019

|

vol. 55

|

issue 4

131-145

PL

Artykuł składa się z dwóch części. Pierwsza obejmuje prezentację zbiorów Archiwum Włodzimierza Odojewskiego w Poznaniu i refleksję nad metodą twórczą pisarza, a druga przedstawia zarys perspektyw badawczych w dziedzinie krytyki genetycznej, które otwierają zgromadzone w tymże archiwum materiały. Autorzy zastanawiają się nad tym, jak można badać maszynopisy i rękopisy pisarza oraz jak powinno się opracowywać je edytorsko, mając na uwadze indywidualny sposób pracy Odojewskiego.

EN

The article consists of two parts. The first includes a presentation of the records collected in the Archive of Włodzimierz Odojewski in Poznań and a reflection on the writer’s creative method. The second part presents an outline of research prospects in the field of genetic criticism, which opens materials gathered in that archive. The authors discussed how to study typescripts and manuscripts of the writer and how editors should prepare them, bearing in mind Odojewski’s specific work method.

13

Archiwum literackie Wincentego Różańskiego w świetle założeń krytyki genetycznej

51%

Przybyszewska A.

Biblioteka

|

2017

|

issue 21(30)

101-122

EN

The author discusses the literary output of Wincenty Różański presenting it as appropriate study material for genetic criticism. Genetic criticism is one of the most interesting approaches to the interpretation of texts and to the reconstruction of creative process. It is a kind of a methodology of examining tangible documents such as writer’s notes, drafts and corrections to help interpret the movement of writing that must be inferred from them and is primarily focused on the genetic analysis of the text, preparation of a genetic dossier and an investigation that is aimed at a reconstruction the stages in the origination of a text in the form of a digital research edition. Genetic critics are then primarily interested in notes and autographs in their penetrative scrutiny, introducing to the research apparatus the notion of the pre-text that is composed of different versions of the text and all notes and amendments of the author that surround the manuscript. All those variants, and not the text itself, that is called the ultimate text, constitute the key to understand the process of creation and the discovery of an alternative history of literature as opposed to the one that has been established solely on the basis of printed output of authors. The Różański Archive, currently held in the collection of the House of Literature at the Municipal Raczynski Library in Poznan, is composed of virtually hundreds of unpublished poems, still in hand-written form, written by the poet. In all, they constitute an excellent material for analysis and, possibly, a prospective genetic edition, a concept of which, in relation to inedits (unpublished materials), has been proposed by the French theoretician Pierre-Marc de Biasi.

PL

Tekst prezentuje spuściznę literacką Wincentego Różańskiego jako materiał badawczy dla krytyki genetycznej. Jest to metodologia pracy dokumentacyjnej, interpretacji i edycji, stawiająca w polu zainteresowania analizę genetyczną tekstu, przygotowanie genetycznego dossier oraz edycję, której celem jest rekonstrukcja etapów powstawania tekstu w formie cyfrowego wydania naukowego. Krytycy genetyczni poddają zatem wnikliwemu oglądowi bruliony i autografy, wprowadzają do badawczego instrumentarium pojęcie przed-tekstu, na który składają się różne wersje tekstu oraz wszelkie notatki i uzupełnienia autora, znajdujące się w obrębie rękopisu. Owe warianty, nie tekst zwany ostatecznym, stanowią w tej koncepcji klucz do zrozumienia procesu twórczego i odkrycia innej historii literatury niż ta, którą ustanawia się na podstawie drukowanego dorobku twórców. Archiwum twórcze Różańskiego, znajdujące się w zbiorach Ośrodka Dokumentacji Wielkopolskiego Środowiska Literackiego (Domu Literatury Biblioteki Raczyńskich), tworzą setki nieopublikowanych, pozostawionych w rękopisach wierszy poety. Stanowią one znakomity materiał do analizy i – być może – wydania genetycznego, którego koncepcję dotyczącą ineditów zaproponował francuski teoretyk badania genezy Pierre-Marc de Biasi.

14

Humanistyka emancypacji, czyli przestrzenie życia i przestrzenie komunikacji między słowem a wirtualnością

51%

Lachman M.

Acta Universitatis Lodziensis. Folia Litteraria Polonica

|

2021

|

vol. 60

|

issue 1

7-14

EN

The article offers a summary of a number of approaches to contemporary humanities in which the main dynamics of research and methodology could be characterised as emancipation. The humanities is seen here not merely as an open discipline, but it is viewed as a method of research able of accepting its relational and indeterminate progress. The soft dimension of its analysis, which is also rooted in an individual biography of the researcher, results from a particular attention paid to other than human subjects. In particular, the humanities related to digital culture and virtual reality needs to redefine its research methods but also communicate with other sources of perception and experience. This relational nature of contemporary humanities in which it reflects the complexity of multiple subjects and perspectives challenges more traditional positions of analysis but simultaneously offers a chance of development.

PL

Artykuł stanowi podsumowanie kilku sposobów rozumienia współczesnej humanistyki, której zasadniczą cechą pozostaje aspekt emancypacyjny oraz jej charakter relacyjny. Humanistyka postrzegana jest w tym kontekście nie tylko jako dyscyplina nauki zdominowana przez otwartość, ale przede wszystkim jako metodologia akceptująca własną nieostateczność. Ten element miękkiej strategii badawczej, w której ważnym aspektem refleksji pozostaje również doświadczenie osoby badającej, obecny jest w tych dziedzinach humanistyki, które łączą się z szeroko rozumianym obszarem kultury cyfrowej oraz wirtualnej rzeczywistości. Humanistyka badająca kulturę cyfrową zmuszona jest do redefinicji własnych narzędzi, a także do uznania innych podmiotów stanowiących źródło doświadczenia. Ten relacyjny charakter humanistyki, w którym ewoluuje ona ku wielości podmiotów i perspektyw badawczych stanowi zarówno wyzwanie, przed którym stają współcześni humaniści, jak i szansę dalszego rozwoju tej gałęzi nauki.

15

Twórczość Józefa Wittlina – perspektywy krytycznogenetyczne

51%

Wcisło M.

Forum Poetyki

|

2020

|

issue 22

100-119

EN

In the present article, I analyze four versions of the poem Przedśpiew [Prelude], which opens Józef Wittlin’s collection of poems entitled Hymny [Hymns], and discuss significant changes within the respective editions, pointing to the research potential of such an analysis. I also postulate that Hymny should be edited and published in accordance with the rules of genetic criticism of printed texts. I also demonstrate how genetic criticism may be applied to the works of Józef Wittlin in my discussion of a fragment of the manuscript of the novel Salt of the Earth. Thus, I both introduce and outline the future critical perspectives of genetic criticism.

PL

Przedmiotem niniejszego artykułu jest analiza czterech odsłon utworu Przedśpiew, tekstu otwierającego tom poezji Józefa Wittlina zatytułowany Hymny. Na przykładzie tego tekstu autor wskazuje na znaczące zmiany w obrębie poszczególnych wydań poezji, a dzięki temu na potencjał badawczy, jaki oferuje ich opis. Jest to zarazem postulat opracowania wydania Hymnów zgodnie z regułami genetyki druków. Możliwości zastosowania krytyki genetycznej w stosunku do Józefa Wittlina pokazuje również symptomatyczny przykład fragmentu rękopisu powieści Sól ziemi. Kwestie te stanowią zapowiedź dalszych badań krytycznogenetycznych i wstęp do nich.

16

Leopold Buczkowski’s war diaries: an anthropological reading

51%

Libich M.

Forum Poetyki

|

2023

|

issue 33-34

EN

This text presents an anthropological reading of Leopold Buczkowski’s war diaries (1942–1945), as well as a polemic against claims made by Sławomir Buryła and Radosław Sioma. The author of the article argues that the three notebooks deposited at the Adam Mickiewicz Museum of Literature (Muzeum Literatury im. Adam Mickiewicza w Warszawie) are not rewritten, final drafts from the 1980s–as the editors of Dziennik wojenny (War Diary, 2001) claim–but original manuscripts. The researcher describes the material aspects of the diary, especially those elements that distinguish it from other wartime diaries–these include unprecedented punctuation, enigmatic notes made in the margins, and illegible drawings on the blank pages of the notebooks.

PL

Tekst jest antropologiczną lekturą dzienników wojennych Leopolda Buczkowskiego prowadzonych w latach 1943–1945, a także polemiką z rozpoznaniami Sławomira Buryły i Radosława Siomy. Autor tekstu dowodzi, że trzy zeszyty zdeponowane w Muzeum Literatury im. Adama Mickiewicza to nie czystopisy z lat 80. – jak twierdzą edytorzy Dziennika wojennego (2001) – lecz oryginalne rękopisy. Badacz opisuje materialną warstwę diariusza, a zwłaszcza te jego elementy, które wyróżniają dziennik spośród innych zapisków czasu wojny: to między innymi zagadkowa interpunkcja, enigmatyczne notatki sporządzane na marginesach, a także nieczytelne rysunki i znaki umieszczane na parzystych stronach zeszytów, niezapełnionych pismem.

17

Przed-teksty a relacje intertekstualne (w kontekście krytyki genetycznej)*

51%

Dziadek A.

Forum Poetyki

|

2019

|

issue 17

6-27

EN

* The present paper is a part of work in progress – a book on genetic criticism entitled Semiografia rękopisu. This text is devoted to avant-texts and their influence on intertextual relations. The avant-text research makes it possible to reveal intertextual relations that significantly complement the previous interpretations of indicidual works. They also help realize the fact that any text once printed remains open, uninhibited and unbound – thanks to the research into its avant-texts, reading perspectives are significantly expanded and allow to pose a lot of significant questions related to the genesis of the text. Intertextual space is not limited only to con-scious, teleological references, because it opens to the field of the unconscious.

PL

* Jest to fragment przygotowywanej w tej chwili przez autora książki z zakresu krytyki genetycznej, a zatytułowanej Semiografia rękopisu. Artykuł poświęcony przed-tekstom i ich wpływowi na re-lacje intertekstualne. Badanie przed-tekstów umożliwia odsłonięcie re lacji intertekstualnych, które w znaczący sposób uzupełniają dotychczasowe interpretacje poszcze-gólnych utworów. Uświadamiają też f akt, ż e tekst raz j uż wydrukowany pozostaje otwarty, nieskrępowany i nieograniczony – dzięki badaniom jego przed-tekstów perspekty-wy lektury ulegają znaczącemu rozszerzeniu i pozwalają postawić wiele znaczących pytań ściśle związanych z ge-nezą tekstu. Przestrzeń intertekstualna nie ogranicza się jedynie do ś wiadomych, teleologicznych referencji, ponie-waż otwiera się na pole nieświadomego.

18

Ton manuskryptu. Literatura – edycja – życie

51%

Bem P.

Forum Poetyki

|

2020

|

issue 21

8-29

EN

The paper is about the theoretical and practical proposals of genetic criticism and its complicated relations with academic editing. The author discusses the benefits from applying that method of reading manuscripts, the related difficulties and possibilities of using its effects in digital editing. Examples of existing digital genetic editions are presented, with practical tips regarding the technical aspects – including the language used for encoding manuscripts and digital reconstruction of the text-producing process – related to such a presentation of a text in a digital environment.

PL

Artykuł dotyczy teoretycznych i praktycznych propozycji krytyki genetycznej oraz jej skomplikowanej relacji z edytorstwem naukowym. Autor omawia korzyści wynikające z zastosowań tej metody czytania rękopisów, związane z nią trudności oraz możliwości wykorzystania jej efektów w edytorstwie cyfrowym. Przedstawia także przykłady istniejących cyfrowych edycji genetycznych, dodając praktyczne uwagi dotyczące aspektów technicznych – w tym języka do kodowania rękopisów i cyfrowej rekonstrukcji procesu tekstotwórczego – związanych z taką prezentacją tekstu w środowisku elektronicznym.

19

Czarny potok i archiwum

51%

Buryła S.

Forum Poetyki

|

2020

|

issue 21

160-179

EN

The paper discusses the problem of the origins of Czarny potok, a novel by Leopold Buczkowski. By reconstructing the complicated story of the origins of the novel, the author consults the surviving genesis documents (both published and unpublished) housed in Buczkowski’s archive. Their analysis allows to address some issues regarding the origins of the novel, as well as the complex compositional and story-related aspects of the book.

PL

Artykuł omawia problemy genezy powieści Leopolda Buczkowskiego pt. Czarny potok. Rekonstruując skomplikowane dzieje powstania utworu, autor sięga po zachowane dokumenty genezy (publikowane i niepublikowane) zgromadzone w archiwach pisarza. Ich analiza pozwala rozwikłać niektóre problemy genezy dzieła, a także złożonej warstwy kompozycyjnej i fabularnej Czarnego potoku.

20

O dwujęzycznym archiwum Jana Brzękowskiego w perspektywie genetycznej

51%

Piechura J.

Pamiętnik Literacki

|

2022

|

vol. 113

|

issue 1

167-179

PL

Autorka artykułu wskazuje na możliwość odczytania zapisków archiwalnych Jana Brzękowskiego (1903–1983) w perspektywie genetic translation studies. Metodologia ta, czerpiąca z przekładoznawstwa i krytyki genetycznej, pozwala bowiem zbadać rozwój francuskojęzycznych praktyk literackich pisarza i ukazać rolę tłumaczeń autorskich w kształtowaniu się dojrzałych poetyk tego zapomnianego awangardzisty. Ułatwia też krytyczną refleksję nad kulturowymi uwarunkowaniami tworzenia dzieł dwujęzycznych na emigracji. Artykuł przedstawia zawartość archiwum Brzękowskiego i stanowi przyczynek do namysłu nad związkami między działalnościami literacką i tłumaczeniową w dorobku polskich pisarzy i pisarek XX wieku.

EN

The author presents the bilingual archives of Jan Brzękowski (1903–1983) from the perspective of genetic translation studies. Drawing upon the fields of genetic criticism and translation studies, this hybrid methodology allows the author to analyse the role of self-translation in the development of Brzękowski’s French-language poetics. Moreover, it sheds light on the cultural context of bilingual creation often practised by émigré poets. The article includes detailed information about Brzękowski’s archives and offers preliminary reflections on the relationship between translation and literary creation in the output of other Polish writers.

Refine search results

Światy możliwe, światy fikcyjne, światy skonstruowane a proces genezy

Tekst i przed-tekst. Bruliony wiersza Oskara Miłosza (fragmenty)

„Kosmos” wzywa polską krytykę genetyczną!

Directions in the research of the legacy of Sabina Grzegorzewska of the Gostkowskis (based on the material of the Scientific Library of the PAAS and the PAS in Cracow)

„Mój wiek” Aleksandra Wata – uwagi do przyszłej edycji

“I write, therefore I am”: Professor Stanisław Jaworski and genetic criticism

Interpretacja (z brulionem w tle). O czytaniu wiersza Dwaj prorocy. Próba głosu

Decomposing the asylum in Samuel Beckett’s Malone Dies: Genetic criticism and the author

Archiwum procesu twórczego – podejście genetyczne w badaniach dzieł sztuki

Dzieci nędzy – from a narrative poem to a novel. A preliminary study towards a reconstruction of Stanisław Przybyszewski’s creative process

„Rozpinanie wielkiej paraboli”. O procesie pisania jednego wiersza Zbigniewa Herberta

Włodzimierz Odojewski’s writing archive in the light of genetic criticism. Initial study

Archiwum literackie Wincentego Różańskiego w świetle założeń krytyki genetycznej

Humanistyka emancypacji, czyli przestrzenie życia i przestrzenie komunikacji między słowem a wirtualnością

Twórczość Józefa Wittlina – perspektywy krytycznogenetyczne

Leopold Buczkowski’s war diaries: an anthropological reading

Przed-teksty a relacje intertekstualne (w kontekście krytyki genetycznej)*

Ton manuskryptu. Literatura – edycja – życie

Czarny potok i archiwum

O dwujęzycznym archiwum Jana Brzękowskiego w perspektywie genetycznej