Search results

1

Aksjologia literacka w pismach Jerzego Stempowskiego

100%

Kudyba W.

Colloquia Litteraria

|

2013

|

vol. 14

|

issue 1

29-39

PL

For Stempowski the act of reading is inevitably linked to assessment and valuation. In his writings the poetics of reading takes shape of a specific axiology of reception. It becomes the theory of worthful reading. Looking from a perspective of an amateur reader allowed for the essayist to recognize the fragile bases of literary criticism, the dogmatism of a theoretic approach, and finally, the literary historians’ insensitivity to the contextual and situational values of the analysed works. It is precisely this attachment to the amateurish, i.e. affective and ‘loving’, relation with a piece of written work that prompted Stempowski to search for a look at literature that would not kill the joy of reading; one that would not limit the cognitive horizons and would also take into account the contextuality of literary works and their inevitable relation with the extra-literary reality that the reader is plunged into.

2

***

100%

Łukaszuk M.

Colloquia Litteraria

|

2013

|

vol. 14

|

issue 1

5-6

PL

Artykuł wprowadza do problematyki numeru, poświęconego twórczości Jerzego Stempowskiego.

3

Pojęcie modernizmu w młodopolskiej krytyce literackiej

89%

Legutko G.

Acta Universitatis Lodziensis. Folia Litteraria Polonica

|

2016

|

vol. 33

|

issue 3

7-27

EN

The notion of modernism in Polish literary criticism at the turn of the 20th century was characterized, as the author of the article proves, by ambiguity. The notion was understood and explained differently and was used in various contexts which quite often contradict each other. This imprecise term referred to many phenomena: from itnietzscheanism and the philosophy of Arthur Schopenhauer, by the meaning of “naked soul” and “art for art’s sake” to the decadent movement, mysticism and symbolism. Even though Young Polish critics (propagators of “new art” as well as its critics) defined modernism in a multi-faceted way (from the point of view of their ideological standpoints and preferred esthetics values) it has been linked by aversion to the name, the awareness of crisis of European culture and middle-class morality and necessity of upgrading art.

4

Realpoetik

89%

Hamilton P.

Forum Poetyki

|

2019

|

issue 15-16

52-65

EN

Próba odwrócenia politycznej „życiowej treści” powieści Śnieg (tur. Kar) tureckiego noblisty Orhana Pamuka z artystycznej abstrakcji do rzeczywistości.

PL

Autor wskazuje na niewykorzystaną możliwość odczytania ukrytego projektu polityczności romantyzmu europejskiego. W perspektywie porównawczej można zauważyć zbieżność różnych odmian literackiego romantyzmu dążącego do wymyślenia polityki będącej alternatywą zarówno dla czasów napoleońskich, jak i dla decyzji Kongresu Wiedeńskiego.

5

Koncepcja artysty i konflikt pokoleniowy w "Liście do Pizonów" Horacego. Glosa do antycznej krytyki literackiej

88%

Kopek W.

Colloquia Litteraria

|

2016

|

vol. 21

|

issue 2

117-144

PL

This paper, taking as a starting point Horace’s “Epistle to the Pissos”, its form and structure, approaches the Horatian problem of an artist involved in the Roman social issues, dominated by such categories as pietas and dignitas, both in relationship to the poet himself and to the social position and role of the profession of an artist (dichotomy: otium – negotium). Moreover, the role of a literary critic is discussed. A literary critic, by imposing certain rules and constraints on the artist, himself is not free of the social pressure being the result of the client/patron dependence. Writing in this context becomes an art of a compromise of values, between social and legal solutions founded in Rome’s traditional ‘community of citizens’ and the aesthetic limits and needs of the new generation of creators and their audiences.

6

KRÓL-DUCH JULIUSZA SŁOWACKIEGO W RECEPCJI JAROSŁAWA IWASZKIEWICZA

88%

Gędas K.

Colloquia Litteraria

|

2015

|

vol. 19

|

issue 2

133-162

PL

he article addresses instances of the reception of Juliusz Słowacki’s Król- -Duch in Jarosław Iwaszkiewicz’s life and works; it is based on Iwaszkiewicz’s memoirs, diaries, reviews, literary texts, correspondence with his wife Anna, and the marginalia left on the copies of Król-Duch remaining in the poet’s archive in Podkowa Leśna. The article also includes a critical edition of the three texts on Król-Duch by Iwaszkiewicz, published in “Wiadomości Literackie” in 1924, 1925, and 1927. The first two texts critically review Słowacki’s narrative poem, the third is a literary sketch putting Król-Duch side by side with Marcel Proust’s In Search of Lost Time.

7

Pojęcie modernizmu w młodopolskiej krytyce literackiej

75%

Legutko G., Uniwersytet Jana Kochanowskiego w Kielcach I. F. P., grazyna.legutko@ujk.edu.pl

Acta Universitatis Lodziensis. Folia Litteraria Polonica

|

2016

|

vol. 33

|

issue 3

EN

The notion of modernism in Polish literary criticism at the turn of the 20th century was characterized, as the author of the article proves, by ambiguity. The notion was understood and explained differently and was used in various contexts which quite often contradict each other. This imprecise term referred to many phenomena: from itnietzscheanism and the philosophy of Arthur Schopenhauer, by the meaning of “naked soul” and “art for art’s sake” to the decadent movement, mysticism and symbolism. Even though Young Polish critics (propagators of “new art” as well as its critics) defined modernism in a multi-faceted way (from the point of view of their ideological standpoints and preferred esthetics values) it has been linked by aversion to the name, the awareness of crisis of European culture and middle-class morality and necessity of upgrading art.

8

Literatura (wy)czerpana? Recepcja strategii narracyjnych Andrzeja Sapkowskiego

75%

Żołądź P. Ł.

Annales Universitatis Mariae Curie-Sklodowska, sectio FF – Philologia

|

2018

|

vol. 36

|

issue 2

EN

Andrzej Sapkowski’s works have been arousing controversies since the beginning of his career. One of the causes of this phenomenon is the fact that the writer used re-writing, a technique grounded in avant-garde forms of expression. His narrative strategy caused some misunderstandings among readers who were used to modernist literature, and the idea of originality. It may seem that those controversiesshould have been refu ted by literary critics (what, at least partly, has been done), but the truth is that describing the relation between the initial text and its re-written version caused them some problems as well. The aim of this article is the analysis of the reception of Sapkowski’s narrative strategies. The following questions were asked here: is originality (as a category) useful to interpret re-written discourse? Can popular literature be called exhausted only because it uses iterations? To what extent does iteration provide ludic satisfaction to readers, and to what degree it obstructs interpretations provided by critics? By analysing critical texts written by Krzysztof Uniłowski, Anna Misztak and Marek Szyjewski it was shown that using the category of originality to interpret a postmodern literary work is an ideological operation. For confronting originality and iteration generally helps critics to place the literary work in the context they want to see it in. To carry out the research, the tools provided by history and theory of literature (such as discourse analysis and ideology criticism) were used.

PL

Twórczość Andrzeja Sapkowskiego budziła kontrowersje w zasadzie od początku kariery pisarza, do czego znacząco przyczyniło się wykorzystanie przezeń wywodzącej się z prądów awangardowych techniki narracyjnej zwanej rewritingiem. Strategia pisarska prozaika sprawiła, że niektórzy czytelnicy (tzw. nieprofesjonalni), silnie zakorzenieni w kontekście literatury modernistycznej, tj. wykorzystujący kategorię oryginalności do oceny jakościowej dzieła, nazwali debiut autora Wiedźmina plagiatem. Wydawać by się mogło, że wspomniane kontrowersje można było zneutralizować lub przynajmniej osłabić ich dychotomiczną naturę na gruncie krytyki literackiej, i rzeczywiście częściowo udało się tego dokonać. Okazuje się jednak, że opisanie silnej intertekstualnej relacji między tekstem „pierwotnym” a „przetworzonym” przysporzyło problemów również krytykom. Celem niniejszego artykułu było przeanalizowanie recepcji strategii narracyjnych Sapkowskiego na podstawie tekstów krytycznoliterackich Krzysztofa Uniłowskiego, Anny Misztak oraz Marka Szyjewskiego. Starano się znaleźć odpowiedzi na następujące pytania: czy kategoria oryginalności znajduje zastosowanie w opisie dyskursu, który dotyczy aktu prze-pisania (rewritingu)? czy literaturę popularną, która „pożycza” motywy, toposy itp. od swojej „wyższej” siostry, można nazywać wyczerpaną tylko dlatego, że chętnie stosuje powtórzenia? na ile powtórzenie pełni ludyczną funkcję w odbiorze tekstu, a na ile (będąc niemal bezpośrednie) utrudnia krytykom „właściwą” interpretację dzieła (dlaczego pozostają oni na intertekstualnej powierzchni odbioru tekstu, wyliczając wyłącznie litanię dzieł przetworzonych w dziele)? Przeprowadzone badania, w których wykorzystano narzędzia historyczno- i teoretycznoliterackie (analizę dyskursu oraz krytykę ideologii) wykazały, iż odwoływanie się do kategorii oryginalności przy opisie postmodernistycznego, (wy)czerpanego dzieła literackiego jest działaniem ideologicznym. Zderzanie wyjątkowości z powtórzeniem służy bowiem na ogół temu, by umieścić dzieło literackie w miejscu, w którym chce je widzieć krytyk.

9

Fenomen uniwersalności w twórczości Iwana Franki

75%

Kovalchuk N.

Galicja. Studia i materiały

|

2019

|

issue 5: "Filozofia w Galicji II"

194-204

PL

W artykule podjęto próbę analizy fenomenu uniwersalności w twórczości Iwana Franki w zakresie folklorystyki. Przeanalizowano także główne kierunki badań Iwana Franki w dziedzinie etnografii. Został również scharakteryzowany uniwersalny charakter jego dzieła w badaniach w obrębie krytyki literackiej. Ważne miejsce w dorobku twórczym I. Franki zajmują także badania ukraińskiej idei narodowej.

EN

The article analyzes the universal phenomenon of Ivan Franko's creative heritage through the analysis of his works in folklore studies. Main directions of his scientific research in ethnography are also given considerable attention. Examples of criticism in different areas of literature are presented in order to characterise another side of the universal character of his creative heritage. Ivan Franko's creative heritage played an important role in the developmen of the concept of Ukrainian nation.

10

Wpływ psychoanalizy na krytykę literacką we Francji (1914–1939)

75%

Zych J.

Kwartalnik Polonicum

|

2017

|

issue 24

55-60

EN

This article presents the monograph L’influence de la psychanalyse sur la critique littéraire en France (1914–1939) which is a detailed characterization of the presence of psychoanalysis in the discourse of French literary criticism in the years 1914–1939. The development of the French psychoanalytic criticism during this pioneering era is by no means homogeneous. The analysis of critical works written in this period and relating to psychoanalysis reveals a clear evolution within this methodological orientation – from the first, often superficial or downright grotesque attempts at transplanting Freud’s method directly to the discourse concerning literature, to mature critical proposals, the latter only referring to psychoanalysis or creatively adapting it to their own purposes.

11

Krzysztof Uniłowski (3 maja 1967 – 6 grudnia 2019). Koczownik skądinąd

75%

Gorliński-Kucik P.

Pamiętnik Literacki

|

2020

|

vol. 111

|

issue 4

267-272

12

The Canon – (Im)movables

75%

Kozicka D.

Forum Poetyki

|

2022

|

issue 28-29

EN

This article discusses the concept of the canon in Polish literary criticism in the 1990s, the 2000s, and the 2010s. The author discusses contemporary social and critical debates and different definitions of the canon employed in them and shows the contexts and repercussions of redefending (disassembling, reconstructing) the literary canon. Bearing in mind the fundamental fact that the understanding of the canon translates into the way of thinking about literature and the role /obligations/possibilities of literary criticism, she analyzes both the goals and the ways in which the concept of the canon is used. She also analyzes the circumstances in which the canon, as a point of reference, was replaced in discussions and texts devoted to literary hierarchies and/or literary criticism by the mainstream and other categories which were better suited to describe the heteronomous nature of the literary field.

PL

W artykule podjęto rozważania na temat pojęcia kanonu w praktyce krytycznoliterackiej ostatniego trzydziestolecia. Odwołując się do toczących się wówczas debat społecznych i krytycznych oraz do używanych w nich różnych definicji kanonu, autorka pokazuje konteksty i reperkusje jego poruszenia (demontażu, rekonstrukcji). Nie tracąc z oczu zasadniczego faktu, że rozumienie kanonu przekłada się na sposób myślenia o literaturze oraz roli/powinnościach/możliwościach krytyki literackiej, analizuje zarówno cele, jak i sposoby używania tego pojęcia. A także okoliczności, w których w dyskusjach i tekstach krytycznych, podejmujących problematykę wartościowania, literackich hierarchii czy zadań krytyki, miejsce kanonu jako punktu odniesienia przejął mainstream i inne kategorie, bardziej adekwatne do heteronomicznego charakteru pola literackiego.

13

Lubimy czytać, lubimy pisać, ale kto z tego korzysta? Kilka uwag o społecznościowych portalach recenzenckich

75%

Trzeciak K.

Zagadnienia Rodzajów Literackich

|

2013

|

vol. 56/112 z. 2

259-266

EN

The aim of this paper is to present and discuss the phenomen of unprofessional literary blogs. The main reference is lubimyczytac.pl which has over one hundred thousand of users who publish their reviews about books. Both lubimyczytac.pl and private literary blogs create an alternative place for discussing literature beyond professional, academic literary criticism. This alternative place pretends to be free from depending on market and to present an „authentic reading experience” rather than professional review. But schematic composition and language of those texts as well as the need to strive for the popularity causes the same mechanism of dependence as in professional literary criticism.

14

O „duchowej ojczyźnie” Marcela Reicha-Ranickiego

75%

Szczęśniak D.

Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia Historicolitteraria

|

2022

|

vol. 22

129-142

EN

The aim of this paper is to present a profile of literary critic Marcel Reich-Ranicki (1920-2013), who lived on the borderland of three cultures: Polish, Jewish, and German. The paper attempts to reconstruct the main phases of Reich-Ranicki’s life in Poland, including an analysis of the critic’s interests and opinions about Polish literature, as well as his concept of a ‘spiritual homeland’. The status of M. Reich is studied in relation to the category of the alien commonly encountered in the discourse of the humanities. Reich’s strangeness is presented in three dimensions: space, culture and mentality. The paper also proves that it was the trauma of the Holocaust that had exerted the major impact on Reich-Ranicki’s personal memories and accounts.

15

Academia at a critical point: David Lodge’s Small World

75%

Nowicki W.

Facta Simonidis

|

2010

|

issue 3

191-204

PL

Artykuł omawia Mały światek, jedną z najbardziej znanych powieści uniwersyteckich współczesnego pisarza brytyjskiego Davida Lodge’a. Omawiany tekst wyróżnia tematyka ściśle akademicka, jako że niemal wszyscy bohaterowie powieści to przedstawiciele kadry uniwersyteckiej, wykładowcy literatury. Lodge angażuje czytelnika w intertekstualną grę, której znaczenia są dostępne w zasadzie tylko dla ekspertów, czyli samych wykładowców, np. większości czytelników może umknąć fakt, że powieść jest satyryczną repliką romansu arturiańskiego. Wspomniany w tytule „punkt krytyczny” odwołuje się do krytyki literackiej, częstego tematu debat w powieści, oznacza też krytykę samej instytucji akademii i kulminację gatunku powieści uniwersyteckiej, jakim wydaje się być Mały światek.

EN

The article discusses Small World, one of the most popular campus novels by the contemporary author David Lodge. What distinguishes Small World is the theme of academia: nearly all major characters are lecturers in literature. Lodge involves the reader in an intertextual game whose meanings are available only to experts, i.e. lecturers themselves, since most readers may overlook the fact that the novel is a satirical remake of Arthurian romance. The “critical point” mentioned in the title of the article alludes to critical debates in the novel, to a critique of the academic institution as such and indicates Small World as the climax of the genre.

16

Theological Implications of Markan Interpretative Intercalations

71%

Kusio M.

Ruch Biblijny i Liturgiczny

|

2015

|

vol. 68

|

issue 3

PL

Artykuł ma na celu uzasadnienie tezy, iż wplecenia narracyjne w Ewangelii św. Marka są zabiegiem ukazującym dogłębne zaangażowanie teologiczne ewangelisty. Zabieg ten zdefiniować można jako powiązanie ze sobą dwóch linii narracji w układ A1BA2, który poprzez zastosowanie środków, takich jak równoczesność, kontrast, ironia, podobieństwo i tym podobne przekazuje całkowicie nowe znaczenie obu historii. Sześć wpleceń z Ewangelii św. Marka – 3,20–35, 5,21–43, 6,7–31, 11,21–23, 14,1–11 oraz 14,53–72 – łączą różne sceny z konkretnymi zamysłami natury teologicznej i jako takie nie mogą być sprowadzone do kategorii zabiegu literackiego lub redakcyjnego. Wszystkie one krążą dookoła najważniejszych problemów Markowej teologii, takich jak chrystologia, szczególnie w nawiązaniu do cierpienia, wymagania względem prawdziwego ucznia Jezusa, wizja przyszłej wspólnoty kościelnej. W swoich wpleceniach narracyjnych św. Marek wyjawia swoją rozbudowaną, wyrazistą teologię, jak również oryginalność i mistrzostwo w prowadzeniu narracji.

EN

This paper aims at evidencing the thesis that Markan interpretative intercalations are a narrative structure that manifests profound theological engagement of the evangelist. This device is defined as an entanglement of two storylines in the A1–B–A2 pattern which by using the notions of simultaneity, contrast, irony, similarity, etc. offers a wholly novel meaning of the stories. Six intercalations of the St Mark’s gospel – 3 : 20–35; 5 : 21–43; 6 : 7–31; 11 : 12–23; 14 : 1–11, 53–72 – merge different episodes with distinct theological purposes and as such cannot be reduced to the rank of a literary or redactional device. All of them are concerned with the most essential topics of the Markan theology, such as Christology, especially in relation to suffering, requirements of true discipleship, vision of the future ecclesiastical community. St Mark in his intercalations reveals his elaborated, clear-cut theology, as well as narrative ingenuity and mastery.

17

Jan Kochanowski w 1888 roku. Raport o stanie badań

70%

Kowalczuk U.

Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia Historicolitteraria

|

2020

|

vol. 20

221-247

RU

In this paper, the author reconstructs a critical‑literary discussion, which took place in 1888 after the release of the monograph devoted to Jan Kochanowski by Stanisław Tarnowski. It was an attempt at combining previous findings on the biography and work of the Renaissance poet. Reading the most important critical statements evoked by Tarnowski’s book made it possible to characterise an important state of research into Kochanowski’s work and indicate essential problematic issues (religious matters, ‘the Ronsard question’, the case of Kochanowski’s artistic creativity, assessing the advancement of knowledge about his works), which in the 19th century were regarded as arguable, unresolved or demanding a particular cognitive effort. The authors in those days, thanks to their joint effort, managedto determine the scope of issues which would be investigated by researchers in the following years.

18

Otwarty świat. Addenda

63%

Żychliński A.

Praktyka Teoretyczna

|

2015

|

vol. 16

|

issue 2

278-295

EN

Author’s response to review essays of Laboratorium antropofikcji. Dociekania filologiczne by Przemysław Czapliński and Paweł Kaczmarski.

PL

Odpowiedź autora na eseje recenzyjne poświęcone książce Laboratorium antropofikcji. Dociekania filologiczne (2014).

19

Academia at a critical point: David Lodge’s Small World

63%

Nowicki W.

Facta Simonidis

|

2010

|

vol. 3

|

issue 1

191-204

PL

Artykuł omawia Mały światek, jedną z najbardziej znanych powieści uniwersyteckich współczesnego pisarza brytyjskiego Davida Lodge’a. Omawiany tekst wyróżnia tematyka ściśle akademicka, jako że niemal wszyscy bohaterowie powieści to przedstawiciele kadry uniwersyteckiej, wykładowcy literatury. Lodge angażuje czytelnika w intertekstualną grę, której znaczenia są dostępne w zasadzie tylko dla ekspertów, czyli samych wykładowców, np. większości czytelników może umknąć fakt, że powieść jest satyryczną repliką romansu arturiańskiego. Wspomniany w tytule „punkt krytyczny” odwołuje się do krytyki literackiej, częstego tematu debat w powieści, oznacza też krytykę samej instytucji akademii i kulminację gatunku powieści uniwersyteckiej, jakim wydaje się być Mały światek.

EN

The article discusses Small World, one of the most popular campus novels by the contemporary author David Lodge. What distinguishes Small World is the theme of academia: nearly all major characters are lecturers in literature. Lodge involves the reader in an intertextual game whose meanings are available only to experts, i.e. lecturers themselves, since most readers may overlook the fact that the novel is a satirical remake of Arthurian romance. The “critical point” mentioned in the title of the article alludes to critical debates in the novel, to a critique of the academic institution as such and indicates Small World as the climax of the genre.

20

Uniwersum arcydzieł. Dyskurs krytycznoliteracki w listach Norwida

63%

Stanisz M.

Studia Norwidiana

|

2014

|

vol. 32

41-60

EN

Cyprian Norwid’s correspondence is an important element of his critical reflection. From the critical remarks contained in it the image of literature appears as a collection of masterpieces situated in the space of eternal truths and universal values based on the highest intellectual, moral and esthetic standards. According to Norwid a critic’s role consists mainly in searching for outstanding works and recording crucial literary facts. In his assessment of contemporary literary life, however, Norwid used the above rules in an inconsistent way: vast areas of Polish literature of those times (among them being the 19th century novel) remained outside his critical judgments, and his opinions resulted not only from his absolutist strategy of “tracking down masterpieces”, but also from accidental reading practice of a “usual” reader entangled in everyday life.

Refine search results

Aksjologia literacka w pismach Jerzego Stempowskiego

***

Pojęcie modernizmu w młodopolskiej krytyce literackiej

Realpoetik

Koncepcja artysty i konflikt pokoleniowy w "Liście do Pizonów" Horacego. Glosa do antycznej krytyki literackiej

KRÓL-DUCH JULIUSZA SŁOWACKIEGO W RECEPCJI JAROSŁAWA IWASZKIEWICZA

Pojęcie modernizmu w młodopolskiej krytyce literackiej

Literatura (wy)czerpana? Recepcja strategii narracyjnych Andrzeja Sapkowskiego

Fenomen uniwersalności w twórczości Iwana Franki

Wpływ psychoanalizy na krytykę literacką we Francji (1914–1939)

Krzysztof Uniłowski (3 maja 1967 – 6 grudnia 2019). Koczownik skądinąd

The Canon – (Im)movables

Lubimy czytać, lubimy pisać, ale kto z tego korzysta? Kilka uwag o społecznościowych portalach recenzenckich