Search results

1

Sprawozdanie z konferencji "Czytanie liryki po Zgorzelskim". IV Colloquia Romantyczne

100%

Rylski G.

Colloquia Litteraria

|

2007

|

vol. 2

|

issue 1/2

171-174

2

Drzwi do pokoju

100%

Kudyba W.

Colloquia Litteraria

|

2011

|

vol. 11

|

issue 2

57-67

PL

Czeslaw Milosz’s poem Późna dojrzałość describes the experience of spiritual breakthrough. His past time hero feels incomplete. Full--time starts for him at the time of “awakening”. However, deep experience of “me” leads eventually beyond ego – towards the relations with others. The protagonist recognizes both a personal value of himself and of the others. It is the dignity of a “child of the King”, it has its source not so much in axiology, as in the ontology. The described spiritual breakthrough does not solve world’s problems, but introduces a new perspective of their understanding. It allows – thanks to a deep experience of hope – to anticipate the future harmony. Internal doors allow the hero to look into something which will become complete at the end of time, yet it now exists in the form of announcement hidden in the structure of reality.

3

POWAGA KANONU I PROPOZYCJA Z DYSTANSU (TERESA FERENC)*

88%

Łukaszuk M.

Colloquia Litteraria

|

2015

|

vol. 19

|

issue 2

21-30

PL

The article, in the first part, brings forward a proposal for the understanding of the canon as an axiological contract in which a given work reveals its true importance and validity aside from methodological and world-view conjunctures. In the second part, the author situates poetic works of Teresa Ferenc within the sphere of importance. The article uses concepts such as appreciation, gravity, merger, affirmation, good, importance, distinction, reduction taken from the hermeneutics of Ricoeur and Gadamer.

4

Co wiemy o liryce Norwida? Kilka uwag o sposobach czytania poety

88%

Kuczera-Chachulska B.

Colloquia Litteraria

|

2007

|

vol. 2

|

issue 1/2

87-95

5

DOM JAKO FIGURA ARTYSTYCZNA W POEZJI TERESY FERENC. WSTĘP DO PROBLEMATYKI

75%

Pawlik-Kopek A.

Colloquia Litteraria

|

2015

|

vol. 19

|

issue 2

31-43

PL

The article tentatively identifies issues regarding home as artistic figure in Teresa Fernenc’s poetry. To indicate how home consists of two topoi, locus amoenus and locus horribilis, the author, for example, uses the tools worked out by the geopoetics field. Home appears to be a place formed as a result of authentic experience of Ferenc as well as a symbol of the wartime fate of its inhabitants, in addition to symbolizing the restoration of the original order, which holds crucial importance for the ontological status of the subject in the writer’s works. Home, understood in these terms, crystalizes as individual experience, poetic imagination, and literary and cultural inspirations of the poet.

6

Artur Daniel Liskowacki i liryka nowoczesna

75%

Skrendo A.

Autobiografia. Literatura. Kultura. Media

|

2021

|

vol. 17

37-45

EN

The subject of the article is the poetry of Artur Daniel Liskowacki. The context of the considerations is the essays of Liskowacki himself and modern aesthetics, especially avant-garde and post-avant-garde. Liskowacki uses the principles of modern aesthetics in his own way and leads them to contradictions.

PL

Tematem artykułu jest twórczość poetycka Artura Daniela Liskowackiego. Kontekstem rozważań jest eseistyka samego Liskowackiego oraz estetyka nowoczesna, zwłaszcza awangardowa i postawangardowa. Liskowacki we własny sposób wykorzystuje zasady estetyki nowoczesnej i doprowadza je do sprzeczności.

7

A life at stake: Stanisław Jaworski’s poetic autobiography

63%

Zalewski C., Zalewski C.

Ruch Literacki

|

2018

|

issue 5

8

Эстэтычная праблематыка грамадзянскага, творчага, асабовага зместу ў лiрыцы Вацлава Ластоўскага

63%

Макарэвiч А.

Białorutenistyka Białostocka

|

2016

|

vol. 8

PL

W artykule opisano środki wyrazu, problematykę i treści ideowe liryki Wacława Łastowskiego. Autor artykułu zwraca uwagę na specyfikę przedstawiania takich estetycznych zagadnień, jak ideał obywatela, treść utworu literackiego, stanowisko estetyczne poety, estetyczny wybór jednostki, itd. Udowadnia, że poetycka koncepcja poddanych analizie utworów Łastowskiego stanowi sumę poglądów i przekonań, które w każdym kolejnym utworze (zgodnie z porządkiem chronologicznym) są doprecyzowane i rozbudowane. Autor definiuje i opisuje składowe tej koncepcji, do których zalicza ojczyznę, jej obrońców i wrogów, przeszłość, teraźniejszość i przyszłość ojczyzny i jej synów, drogę do wolności, przedmiot i sposoby jego wyrażenia w utworze literackim.

EN

The article presents the analysis of the figurative and expressive means, subject matter and conceptual content of V. Lastovsky’s lyric poetry where the author’s view of the civic consciousness, creativity and personal sphere are rendered. Special attention is drawn to the reflection of such aesthetic issues as the national ideal of a citizen, content of literary work, the poet’s aesthetic values, personal aesthetic choice, etc. The article proves that the poetic conception of the analyzed works is the manifestation of the opinions and beliefs which become more specific, more elaborated and extended in every subsequent works (their chronology is taken into consideration). The sense-shaping components of this conception are defined and described including motherland, its defenders and foes, past, present and future life of homeland and its sons, the way to the liberation of motherland, subject and its manifestation in literary work, prerequisites to construct convincing artistic images, the author’s civic attitude, his solitude, rejection; patterns of figurative topical stability of a literary work etc.

9

Recepcja poezji dla dorosłych Jana Brzechwy

63%

Podwysocka-Modrzejewska J.

Prace Literaturoznawcze

|

2015

|

issue 3

283-298

EN

Jan Brzechwa, best-known as a popular children’s writer, has quite a rich literary output of adult stories. The poet started his literary career during the interwar years. It was during that specific period that he wrote his first books of poetry: Oblicza zmyślone (1926), Talizmany (1929), Trzeci krąg (1932), Piołun i obłok (1935). Part of his previously published poems were issued again in the 1950s in three further editions of The Selected Poems and again as Liryka mego życia (The Lyric Poetry of My Life), the latter being released posthumously. Besides previously published poems, it included ones which had not been released before. The author of the article on The Reception of Jan Brzechwa’s poetry for adults presents reception of his poetry from the two abovementioned collections through literary criticism. She says that Brzechwa’s poetry has been given either positive and negative feedback, though. This does not change the fact that Brzechwa’s early oeuvre let us scrutinize how his writing techniques developed and evolved throughout his career as a poet.

10

Grób z marmuru. Wokół dwóch wierszy do Stanisławy Hornowskiej

63%

Chachulski T.

Studia Norwidiana

|

2017

|

vol. 35

141-161

PL

Artykuł przynosi próbę interpretacji dwóch wierszy C. Norwida: [„A Pani cóż ja powiem?... oto, że w tym życiu...”] i [„W komnacie, gdzie Stanisław święty zasnął w Bogu...”], zawiera również uściślenie dotychczasowej wiedzy o adresatce obu wierszy, Stanisławie Hornowskiej, kuzynce poety, i okolicznościach, w jakich powstały oba utwory. Znaczny fragment szkicu poświęcony został rzymskim śladom św. Stanisława Kostki i miejscom związanym z jego obecnością w Wiecznym Mieście, a także wystrojowi tych miejsc, które odegrały ważną rolę w kształtowaniu się wyobrażenia Norwida o św. Stanisławie. Ostatnia część wskazuje na doskonale widoczne napięcie między statycznością realnie istniejącej rzeźby, przedstawiającej śmierć św. Stanisława, i zawieszonego nad nim obrazu Tommaso Minardiego, zatytułowanego Maryja w otoczeniu aniołów i świętych oczekująca na duszę św. Stanisława Kostki – a dynamicznie skonstruowaną wypowiedzią poetycką.

EN

The article is an attempt at the interpretation of two poems by C. Norwid: [“A Pani cóż ja powiem?... oto, że w tym życiu...”] – [What do I say to you, Lady?… that in this life…] and [„W komnacie, gdzie Stanisław święty zasnął w Bogu...”] – [In the room where St. Stanislaus fell asleep in God’s peace...]. It also clarifies the current state of knowledge about the addressee of both poems, Stanisława Hornowska, the poet’s cousin, and the circumstances in which both works were created. A significant part of this contribution is devoted to the Roman traces of St. Stanislaus Kostka and the places associated with his presence in the Eternal City, as well as the decor of those places which played an important role in the formation of Norwid’s image of St. Stanislaus. The last part of this article points to the perfectly visible tension between the static equilibrium of the real sculpture presenting the death of St. Stanislaus and the image of Tommaso Minardi hanging over it, titled Mary with Angels and Saints Waiting for the Soul of St. Stanislaus Kostka – and the dynamically constructed poetic vision.

11

Między impresją a Ideą. (Nie)zauważalne transgresje świetlne w tatrzańskiej poezji Kazimierza Przerwy-Tetmajera

63%

Bajda J.

Góry, Literatura, Kultura

|

2017

|

vol. 11

165-178

EN

The article is devoted to an analysis of the category of light in Kazimierz Przerwa-Tetmajer’s Tatra lyrics. The category is not unequivocally defined by the poet, nor is it combined by him with one natural source, yet in the case of the Tatra lyrics discussed in the article, it always appears in strictly defined types of images. According to the present author, the most intriguing, in terms of her perspective of interpretation, is the balancing between various ways of shaping poetic compositions by means of light. Thanks to the light transgressions referred to in the title, Tetmajer’s luminism serves varied aesthetic as well as semantic and ideological functions in creating mountain landscapes. In the article the author reconstructs how Tetmajer introduces light into his Tatra poems and points to three main types of the category: romantic-realistic (making the mountain space dramatic and theatrical), impressionistic-ornamental and symbolic (sensualist concepts of perceiving reality) as well as ideological-philosophical (context of idealistic and pessimistic philosophies).

12

Marble tombstone. On two poems to Stanisława Hornowska

63%

Chachulski T.

Studia Norwidiana

|

2017

|

vol. 35 English Version

151-172

PL

Artykuł przynosi próbę interpretacji dwóch wierszy C. Norwida: [„A Pani cóż ja powiem?... oto, że w tym życiu...”] i [„W komnacie, gdzie Stanisław święty zasnął w Bogu...”], zawiera również uściślenie dotychczasowej wiedzy o adresatce obu wierszy, Stanisławie Hornowskiej, kuzynce poety, i okolicznościach, w jakich powstały oba utwory. Znaczny fragment szkicu poświęcony został rzymskim śladom św. Stanisława Kostki i miejscom związanym z jego obecnością w Wiecznym Mieście, a także wystrojowi tych miejsc, które odegrały ważną rolę w kształtowaniu się wyobrażenia Norwida o św. Stanisławie. Ostatnia część wskazuje na doskonale widoczne napięcie między statycznością realnie istniejącej rzeźby, przedstawiającej śmierć św. Stanisława, i zawieszonego nad nim obrazu Tommaso Minardiego, zatytułowanego Maryja w otoczeniu aniołów i świętych oczekująca na duszę św. Stanisława Kostki – a dynamicznie skonstruowaną wypowiedzią poetycką.

EN

The article is an attempt at the interpretation of two poems by C. Norwid: [“A Pani cóż ja powiem?... oto, że w tym życiu...”] – [What do I say to you, Lady?… that in this life…] and [„W komnacie, gdzie Stanisław święty zasnął w Bogu...”] – [In the room where St. Stanislaus fell asleep in God’s peace...]. It also clarifies the current state of knowledge about the addressee of both poems, Stanisława Hornowska, the poet’s cousin, and the circumstances in which both works were created. A significant part of this contribution is devoted to the Roman traces of St. Stanislaus Kostka and the places associated with his presence in the Eternal City, as well as the decor of those places which played an important role in the formation of Norwid’s image of St. Stanislaus. The last part of this article points to the perfectly visible tension between the static equilibrium of the real sculpture presenting the death of St. Stanislaus and the image of Tommaso Minardi hanging over it, titled Mary with Angels and Saints Waiting for the Soul of St. Stanislaus Kostka – and the dynamically constructed poetic vision.

13

Поэтика вкусовых характеристик в русской лирике

63%

Liapina L.

Slavica Wratislaviensia

|

2015

|

vol. 161

45 - 53

EN

The article presents a study of taste epithets in the Russian poetry, their forms and image-creating function, especially in the 19th–20th centuries. Beginning in Romanticism, poets prefer direct and diverse taste epithets to present the sensual experiences of personality. Yet, they use metaphorical versions to form compound images and lyric plots. Different ways of connecting the direct and the metaphorical are illustrated in the article based on the example of poems of N. Nekrasov, I. Bunin, O. Mandelstam, A. Voznesensky, D. Samoilov and others.

14

Marian Maciejewski czyli w trosce o kształt polskich badań nad literaturą

63%

Kuczera-Chachulska B.

Roczniki Humanistyczne

|

2015

|

vol. 63

|

issue 1: Literatura Polska

75-86

PL

Szkic jest prezentacją charakteru dorobku naukowego Mariana Maciejewskiego z uwzględnieniem współczesnego tła historycznoliterackiego, wskazaniem na dorobek dotyczący badań nad autorami romantycznymi, ewolucją ich twórczości i genologią. Osobne miejsce zajmuje w nim opis warsztatu interpretatora poezji. Najwięcej miejsca poświęcono Uczonemu jako badaczowi liryki.

EN

The sketch presents the character of Marian Maciejewski's academic achievement, including the modern historico-literary background; it also points to his work connected with research on Romantic authors, on the evolution of their literary output and genology. Separate space in the article is taken up by a description of the workshop of the poetry commentator. The most space is devoted to the Scholar as a researcher into lyric poetry.

15

„Pionowy” wymiar norwidologii

63%

Kuczera-Chachulska B.

Studia Norwidiana

|

2021

|

vol. 39

345-355

EN

The sketch deals with the problem of Norwid's irony related to his anthropology. This issue appears in discussion with the book by Lidia Banowska (Byt i światłocień. O antropologii poetyckiej Norwida). The consideration lead to the conclusion that solving the aesthetic problem of the poem is the interpreter's task.

PL

W szkicu podjęty zostaje problem ironii Norwida, powiązanej z jego antropologią. Kwestia ta pojawia się w ramach dyskusji z książką Lidii Banowskiej (Byt i światłocień. O antropologii poetyckiej Norwida). Rozważania prowadzą do konkluzji, że zadaniem interpretatora jest rozwiązanie problemu estetycznego wiersza.

16

„Zielone łąki mej duszy” – nazwy barw w poezji Stanisławy Plewińskiej

63%

Rychter J.

Język. Religia. Tożsamość

|

2022

|

issue 2 A (26)

127-148

PL

W artykule zbadano repertuar nazw barw występujących w lirykach poetki mieszkającej w Deszcznie Stanisławy Plewińskiej, ich frekwencję oraz pełnione funkcje. Materiał badawczy liczy 46 nazw barw w 131 wystąpieniach tekstowych, reprezentujących 13 pól semantycznych, przy czym jedno o charakterze ogólnym oraz 12 wyspecjalizowanych. Paleta stosowanych przez Plewińską w twórczości poetyckiej barw jest dość zróżnicowana. Jej poezja mieni się odcieniami wszystkich kolorów kanonicznych. Preferowanymi barwnymi określeniami są nazwy z pola: zieleni 30 wystąpień tekstowych, bieli 29 użyć tekstowych, czerni 20 użyć tekstowych, co sugeruje uwielbienie poetki dla zjawisk achromatycznych oraz koloru immanentnego dla natury. W dalszej kolejności znajdujemy: złoty 15 użyć, niebieski 7. Rzadko sięga poetka z Deszczna po kolory z pola żółci (4x), szarości (4x), srebra (4x), czerwieni (3x), fioletu (2x) i brązu (1x). Nie wykorzystuje nazw z pola barwy pomarańczowej czy różowej.

EN

This paper explores the range of colour names, their frequency and functions, in the poetry of Stanisława Plewińska from Deszczno, Poland. The research material comprises 46 colour names w 131 text occurrences, representing 13 semantic fields, including one general field and 12 specialised ones. In her poems, Plewińska uses a diverse range of colours. Her poetry is full of all shades of the canonical colour set. She favours colour expressions from the following semantic fields: green (30 occurrences), white (29 occurrences), and black (20 occurrences), which indicates her love for achromatic colour schemes and the colour which is imminent in nature. The analysis also shows that the poet uses: gold (15 occurrences) and blue (7 occurrences). She rarely mentions colours from the semantic field of yellow (4x), grey (4x), silver (4x), red (3x), purple (2x) or brown (1x). The poet never uses the colours from the semantic fields of orange or pink.

17

O rokokowej realizacji Tassowego wątku w "Erotykach" Franciszka Dionizego Kniaźnina

62%

Mazurkowa B.

Acta Universitatis Lodziensis. Folia Litteraria Polonica

|

2016

|

vol. 34

|

issue 4

83-102

EN

The author devotes attention to four pieces from the poetic cycle Erotics (Erotyki, 1779) of Franciszek Dionizy Kniaźnin, cleary inspired by a few scenes from romantic thread of Tancred and Clorinda in epic poem Godfrey or Jerusalem Delivered (Gofred abo Jeruzalem wyzwolona, 1618) by Tasso‑Kochanowski. The context of consideration are reflections which concern interest in baroque work and characteristic cult of Italian artist, lively in Poland until romanticism. The goal of detailed analysis is to capture multiple signals of connections between Kniaźnin’s rococo lyrics and paralel fragments of seventeenth‑century translation. In the poem’s plot these relations concern meetings of Christian knight with beautiful pagan, his behaviour in these situations, statements which he addressed to both living and departed Clorinda and also the dream in which he was haunted by ghost of the loved woman. Comparative steps aim at determining how epic material was used and processed in the amorous poetry of good taste”.

18

Von Warschau nach New York. Die poetischen Passagen der Dichterin Kadya Molodowsky

54%

Pareigis C.

Convivium. Germanistisches Jahrbuch Polen

|

2011

79-97

PL

W roku 1935 udaje się Mołodowskiej wyemigrować z Warszawy do Nowego Jorku. Poezja jej od samego początku wyraża uczucie obcości i wygnania. Debiut literacki w roku 1920 jest początkiem twórczości ściśle związanej z religijną tradycją i świeckim ‚yidishkayt‘. Mołodowska tematyzuje doświadczenia ubóstwa i antysemityzmu oraz przeżycia żydowskich kobiet rozdartych pomiędzy emancypacją a ścisłym związkiem z religijną tradycją. Powstała w USA poezja Mołodowskiej akcentuje głównie niezwykle trudną sytuację imigrantów: presję wielonarodowej społeczności, język jidysz jako symbol tradycji i tożsamości oraz grożącą utratę zbiorowej pamięci, która prowadzi do stopniowego niwelowania różnic zarówno kulturowych, jak i językowych.

EN

Molodowsky emigrated from Warsaw to New York in 1935. Her poetry evokes the experiences of estrangement and exile. Her poetic debut in 1920 already foreshadows a literary life-work which seeks to establish a close connection between religious tradition and secular ‚yidishkayt‘. Her earliest work also reflects social poverty and anti-Semitic terror, as well as the particular experiences affecting Jewish women, especially concerning the tensions they faced between the lure of emancipation and their religious family background. Molodowsky’s American work tends to highlight the threshold situation confronting recent immigrants, the impact of “the melting pot” on their lives and consciousness. At the same time it explores the impact of assimilation on the Yiddish language as a medium of tradition and identity, as well as the inevitable loss of collective memory by a society which tends to level both cultural and linguistic differences.

DE

1935 gelingt Molodowsky die Emigration von Warschau nach New York. Ihre Poesie verarbeitet schon von Beginn an Erfahrungen der Fremdheit und des Exils: 1920 bildet ihr Debüt den Auftakt für ein literarisches Werk, das eine enge Verbindung von religiöser Tradition und säkularer ‚yidishkayt‘ eingeht. Ihr Frühwerk thematisiert die Erfahrung von Armut und Antisemitismus, und auch diejenige von Frauen zwischen Emanzipation und Verbundenheit mit ihrer traditionellen Herkunft. Die in den USA entstandene Dichtung akzentuiert insbesondere die Schwellensituation der Immigranten: den Druck der Schmelztiegelgesellschaft, die jiddische Sprache als Trägerin von Tradition und Identität sowie den drohenden Verlust kollektiver Erinnerung durch eine Gesellschaftssituation, in der kulturelle wie sprachliche Differenzen allmählich eingeebnet werden.

19

Deotyma – „Dziesiąta muza” Norwida

54%

Krysowski O.

Studia Norwidiana

|

2020

|

vol. 38

5-20

EN

This article is an attempt to recreate the image of Jadwiga Łuszczewska from literary and epistolary works of Cyprian Norwid. The young improviser aroused controversy not only among the critics, but also among the members of the art society in Warsaw in the era of romanticism. Norwid, however, considered her personality as original, modern and capable of refreshing the Polish poetry. In his poems he described her as „the tenth Muse” and compared to Sappho, who was called exactly the same name by Plato, in recognition for her poetic talent. Moreover, he depicted her in an idealized manner, like acontemporary Sibylla, who gives advise to the nation on how to proceed in a tragic historical period. Norwid’s enthusiasm waned at the begining of 1860s, when it became clear that the poetic skills of Deotyma were moving in circles, constantly exploitingthe same motives, ideas and aesthetic means, not being able to go beyond the initially drawn horizon. He realized that behind the female figure he himself ennobled-a comforter, Samaritan, visionary, a statuesque Muse-there is a personality of an artist, which is humanly imperfect and in some aspects trivial, affected or philistine.

PL

Artykuł stanowi próbę rekonstrukcji wizerunku Jadwigi Łuszczewskiej w utworach literackich i korespondencji Cypriana Norwida. Postać młodej improwizatorki budziła kontrowersje nie tylko wśród krytyków, ale też uczestników życia artystycznego romantycznej Warszawy. Norwid tymczasem dostrzegł w niej osobowość oryginalną, nowoczesną, mogącą wnieść świeże wartości do polskiej poezji. W liryce określił ją mianem „dziesiątej Muzy”, zestawił z Safoną, którą Platon tak właśnie nazwał w uwielbieniu dla jej kunsztu poetyckiego. Co więcej, ukazał ją w sposób wyidealizowany, jako współczesną Sybillę, wieszczkę wskazującą narodowi drogę postępowania w tragicznym dla niego okresie dziejowym. Na początku lat sześćdziesiątych, gdy okazało się, że kunszt poetycki Deotymy się nie rozwija, że porusza się ona stale w kręgu tych samych, wyeksploatowanych wątków ideowych i środków estetycznych, nie mogąc wykroczyć poza horyzont, który na początku sobie nakreśliła, entuzjazm Norwida dla jej osiągnięć osłabł. Za uwzniośloną przez siebie figurą kobiety-pocieszycielki, samarytanki, wizjonerki, posągowej Muzy poeta dostrzegł realną osobowość artystki – po ludzku niedoskonałą, pod pewnymi względami trywialną, afektowaną, filisterską.

20

Literackość zamknięta w figurze retorycznej, czyli jak wyliczają reporterzy, a jak prozaicy, poeci i dramatopisarze

51%

Biernacka J.

Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego

|

2023

|

vol. 9

19-46

EN

Recently, literary journalism has become a critical genre of Polish literature. Its growing popularity has also resulted in a significant number of studies, comments and analyses devoted to both individual works or specific authors, as well as more universal problems concerning all representations of the genre. Among the most frequently discussed issues, one can mention the case of the literariness of reportage, acceptable (?) elements of fiction, or the boundaries of the genre. In addition, many literary and press experts also analyse reportages regarding subject matter, functions, composition or style. The latter issue, i.e. the stylistics and linguistic structure of reportage, is the least frequently discussed. On the one hand, this is understandable. After all, each artist has their style and language, and the right to use various artistic means generally used in epics was granted to reportage a long time ago. On the other hand, however, it is impossible to resist the impression that researchers have neglected the problem of reportage style, that the same phrases are constantly repeated in reviews or analyses of works belonging to this genre. Journalists are praised for being restrained and laconic. These features are manifested by their avoidance of adjectives and favouritism towards nouns and verbs, prioritising storytelling over description, focusing on and giving voice to the individual, and maintaining a dynamic narrative pace (achieved by appropriate proportions of single and complex sentences and coordinates). All these features allow us to presume that there may be a general style of Polish literary journalism, which is why it is worth asking questions about it. This article will be devoted to one specific rhetorical figure, namely enumeration. I think it has a unique function in Polish reportage and has a special structural affinity with it. Reporters extremely often use it: it was Ryszard Kapuściński’s “favorite ploy” (as noticed by J. Jastrzębski, B. Nowacka and Ziątek or M. Horodecka), it is Wojciech Tochman’s “hallmark” (M. Wiszniowska), in Hanna Krall’s works it dominates on a par with repetition (M. Ratajczak). Furthermore, Artur Rejter states that the enumeration is “a very characteristic exponent of the precision of the description of travel reportage texts”. However, the prevalence of enumeration in Polish reportage is not the only reason why the relationship between the rhetorical figure and the genre seems worth closer examination and discussion. Enumeration can be both the domain of chaos and order; it combines the general and the detailed, can reveal excess and deficiency, and can present a unique view and a supra-individual, universal perspective, just like a reportage. The aim of this article is to check whether enumerations appearing in reportage differ in structure, function or frequency of occurrence from those appearing in other literary genres. This research will be conducted based on the works of three Polish reporters: Hanna Krall, Ryszard Kapuściński and Krzysztof Kąkolewski. Comparison of reportage and drama, poems, novels and short stories published by these authors will, I hope, indicate whether the roles of enumeration are reserved for one genre or universal in both fiction and non-fiction literature. Or, journalism and literature, would mean that the boundary between them isn’t style.

PL

Reportaż stał się w ostatnich latach kluczowym gatunkiem polskiego życia literackiego. Jego rosnąca od kilku dekad popularność zaowocowała również znaczącą liczbą badań, komentarzy i analiz poświęconych zarówno pojedynczym utworom czy konkretnym autorom, jak i bardziej uniwersalnym problemom dotyczącym wszystkich reprezentacji gatunku. Wśród tych najczęściej poruszanych zagadnień można wskazać choćby kwestię literackości reportażu, dopuszczalne (?) elementy fikcji czy też granice gatunku. Wielu literaturoznawców oraz prasoznawców analizuje reportaże również pod względem tematyki, funkcji, kompozycji czy stylu. To ostatnie zagadnienie, tj. stylistyka i językowe ukształtowanie reportażu, jest jednak najrzadziej poruszane przez badaczy. Z jednej strony jest to zrozumiałe: w końcu każdy twórca ma swój własny styl i odrębny język, a prawo do korzystania z rozmaitych środków artystycznych ogólnie stosowanych w epice zostało przyznane reportażowi już bardzo dawno temu. Z drugiej jednak strony nie sposób oprzeć się wrażeniu, że problem stylistyki reportażu został przez badaczy zaniedbany, że w recenzjach czy analizach utworów zaliczanych do tego gatunku powtarzają się nieustannie te same frazy. Dziennikarze są chwaleni za powściągliwość i lakoniczność (co przejawia się w unikaniu przymiotników i faworyzowaniu rzeczowników oraz czasowników), przedkładanie opowiadania nad opis, skupienie się na jednostce i oddanie jej głosu, utrzymywanie dynamicznego tempa narracji (osiąganego dzięki odpowiednim proporcjom zdań pojedynczych oraz złożonych podrzędnie i współrzędnie). Te wszystkie cechy pozwalają domniemywać, że może jednak istnieje jakiś ogólny styl polskiego reportażu, dlatego też warto zadawać pytania o to, jakie są jego właściwości i z czego one wynikają. Niniejszy artykuł jest poświęcony jednej konkretnej figurze retorycznej, która, moim zdaniem, pełni wyjątkową funkcję w polskim reportażu i którą łączy z nim szczególne strukturalne pokrewieństwo. Mowa o enumeracji. Jest ona wyjątkowo często i chętnie wykorzystywana przez reporterów: była „ulubionym chwytem” Ryszarda Kapuścińskiego (co zauważają choćby J. Jastrzębski, B. Nowacka i Z. Ziątek czy M. Horodecka), jest „znakiem rozpoznawczym” Wojciecha Tochmana (M. Wiszniowska), u Hanny Krall dominuje na równi z powtórzeniem (M. Ratajczak). Artur Rejter stwierdza zaś, że wyliczenie jest to „bardzo charakterystyczny wykładnik precyzji opisu tekstów reportażu podróżniczego”. Powszechność występowania enumeracji w polskich reportażach to jednak nie jedyny powód, dla którego związek pomiędzy figurą retoryczną a gatunkiem wydaje się warty bliższego zbadania i omówienia. Wyliczenie bywa bowiem zarówno domeną chaosu, jak i porządku, łączy w sobie ogół i szczegół, może ujawniać nadmiar i niedostatek, służyć zaprezentowaniu jednostkowego spojrzenia oraz ponadindywidualnej, uniwersalnej perspektywy. Tak samo jak reportaż. Celem niniejszego artykułu będzie zatem sprawdzenie, czy wyliczenia występujące w reportażach faktycznie się różnią, czy to pod względem budowy, funkcji, czy częstotliwości występowania od tych pojawiających się w innych gatunkach, a nawet rodzajach literackich. Badania te zostaną przeprowadzone na podstawie twórczości trojga polskich reportażystów: Hanny Krall, Ryszarda Kapuścińskiego i Krzysztofa Kąkolewskiego. Porównanie reportaży oraz dramatu, wierszy, powieści i opowiadań (opublikowanych przez każdego z tych autorów) pozwoli, mam nadzieję, na wskazanie, czy role, które enumeracja może odgrywać w reportażach, są zastrzeżone do tego jednego gatunku, czy jednak okażą się uniwersalne i wykorzystywane są w równym stopniu przez literaturę fikcjonalną i niefikcjonalną. Bo – czy granica między dziennikarstwem i literaturą przebiega w zupełnie innym miejscu niż stylistyka?

Refine search results

Sprawozdanie z konferencji "Czytanie liryki po Zgorzelskim". IV Colloquia Romantyczne

Drzwi do pokoju

POWAGA KANONU I PROPOZYCJA Z DYSTANSU (TERESA FERENC)*

Co wiemy o liryce Norwida? Kilka uwag o sposobach czytania poety

DOM JAKO FIGURA ARTYSTYCZNA W POEZJI TERESY FERENC. WSTĘP DO PROBLEMATYKI

Artur Daniel Liskowacki i liryka nowoczesna

A life at stake: Stanisław Jaworski’s poetic autobiography

Эстэтычная праблематыка грамадзянскага, творчага, асабовага зместу ў лiрыцы Вацлава Ластоўскага

Recepcja poezji dla dorosłych Jana Brzechwy

Grób z marmuru. Wokół dwóch wierszy do Stanisławy Hornowskiej

Między impresją a Ideą. (Nie)zauważalne transgresje świetlne w tatrzańskiej poezji Kazimierza Przerwy-Tetmajera

Marble tombstone. On two poems to Stanisława Hornowska

Поэтика вкусовых характеристик в русской лирике

Marian Maciejewski czyli w trosce o kształt polskich badań nad literaturą

„Pionowy” wymiar norwidologii

„Zielone łąki mej duszy” – nazwy barw w poezji Stanisławy Plewińskiej

O rokokowej realizacji Tassowego wątku w "Erotykach" Franciszka Dionizego Kniaźnina

Von Warschau nach New York. Die poetischen Passagen der Dichterin Kadya Molodowsky

Deotyma – „Dziesiąta muza” Norwida

Literackość zamknięta w figurze retorycznej, czyli jak wyliczają reporterzy, a jak prozaicy, poeci i dramatopisarze