Full-text resources of CEJSH and other databases are now available in the new Library of Science.
Visit https://bibliotekanauki.pl

Results found: 6

first rewind previous Page / 1 next fast forward last

Search results

Search:
in the keywords:  literatura kryminalna
help Sort By:

help Limit search:
first rewind previous Page / 1 next fast forward last
1
Publication available in full text mode
Content available

Teoś Olkiewicz i inni. Obraz funkcjonariuszy MO w cyklu powieści neomilicyjnych Ryszarda Ćwirleja

100%
Mazurkiewicz A.
Acta Universitatis Lodziensis. Folia Litteraria Polonica
|
2023
|
vol. 66
|
issue 1
345-379
EN
One of the most recognizable cultural phenomena for the culture of the People’s Republic of Poland is undoubtedly the militia novel, which dominated the native crime novel of 1955–1989. After the political transformation, the militia story was forgotten for many years. Currently, this work is experiencing a “second youth” as a literary and sociological phenomenon, devoid of an ideological dimension. An artistic manifestation of the return of interest to the crime novel are novels by Ryszard Ćwirlej. Reconstructing the old realities, this writer creates an image of the epoch in the “culture of nostalgia”. The “neo-militia” novel is one of the manifestations of this longing for the People’s Republic of Poland, in which the sentimental dimension of the novel is expressed in the tendency to regain for the contemporary reader the ethos of efficient power. However, its representatives, who are MO officers, use methods that are far from lawful. The emerging image of law enforcement officers in Ćwirlej’s works is quite often marked by the stigma of corruption. The revealing potential of this formula results from showing the deeds and motivations of the characters as a derivative of their – not always exemplary – mentality, far from the idealized image of MO officers, which can be found in a militia novel. At the same time, however, it is precisely this interpretation by the protagonists of works from the circle of “neo-militia” stories on the border of the law, the blunting of ethical sensitivity, the choice of the “lesser evil” in the name of the fight against the “greater evil” that completes the image of the militiaman with aspects of artistic creation, which are most often missing in the ideologized works of 1955–1989.
PL
Celem artykułu jest namysł nad sposobami reinterpretacji w powieściach Ryszarda Ćwirleja znamiennej dla kultury PRL formuły powieści milicyjnej która zdominowała rodzimą literaturę kryminalną lat 1955–1989, a która obecnie przeżywa „drugą młodość” jako zjawisko literackie i socjologiczne, pozbawione wymiaru ideologicznego. Rekonstruując dawne realia, pisarz ten tworzy obraz epoki zanurzony w „kulturze nostalgii”. Powieść neomilicyjna jest jednym z przejawów tęsknoty za PRL, w której sentymentalny wymiar powieści wyraża się w dążeniu do odzyskania dla współczesnego czytelnika etosu sprawczej władzy. Jednak jego przedstawiciele, którzy są oficerami MO, stosują dalekie od legalności sposoby postępowania. Wyłaniający się – dzięki wykorzystaniu metody filologicznej i badań kulturowych, umożliwiających lekturę kontekstową – z twórczości Ćwirleja wizerunek stróżów prawa dość często naznaczony jest piętnem korupcji. Można zatem traktować go jako „uzupełnienie” zideologizowanego wzorca, do którego pisarz się odwołuje.
2
Publication available in full text mode
Content available

Dominikanie na tropie, czyli w służbie Jego Świątobliwości. Agenci w habitach w prozie polskiej XXI wieku

84%
Głąb G.
Acta Universitatis Lodziensis. Folia Litteraria Polonica
|
2023
|
vol. 66
|
issue 1
317-343
EN
In the novels of Officium Secretum. The Lord’s Dog by Marcin Wroński and The Agent of His Holiness by Karol Kowal, the main characters are “atypical clergymen”. This “atypicality” is based on the fact that the Dominicans – father Marek Gliński and father Władysław Klonowiejski – were created by the authors as agents of the Vatican secret services. The protagonist from Wroński’s work is a monastic James Bond, who was recruited to the Officium Secretum – the internal church service that was the heir of the Inquisition, and during the Polish People’s Republic he served the Church as a double agent (he became an officer of the Security Service). Father Klonowiejski is also a special agent. In Kowal’s novel, he appears as a well-trained Holy Alliance’s scout who travels through nineteenth-century Europe in order to neutralize an agent nicknamed “Haman”. The undercover monks (in Wroński’s novel we also have a supporting character of father Jakub), however, were not described by the authors as ideal agents. Both father Gliński, who conducts the investigation inside the church structures, and father Klonowiejski as a spy at the service of “His Holiness”, make mistakes, are oversensitive, experience doubts and remorse. In the case of both characters, intelligence activity also turns out to be a way to learn the truth about themselves and conversion. All this makes father Marek from Wroński’s work and father Władysław from Kowal’s novel deserve the name of “agents with a soul”.
PL
W powieściach Officium Secretum. Pies pański Marcina Wrońskiego i Agent Jego Świątobliwości Karola Kowala bohaterami pierwszoplanowymi są „nietypowi duchowni”. Owa „nietypowość” zasadza się na tym, że dominikanie – ojciec Marek Gliński i ojciec Władysław Klonowiejski – zostali wykreowani przez twórców na agentów tajnych służb watykańskich. W odróżnieniu od innych postaci duchownych z kart literatury najnowszej nie pełnią oni funkcji typowo kościelnych, pastoralnych, lecz są duchownymi-tajniakami. Protagonista z dzieła Wrońskiego to zakonny James Bond, który zwerbowany do Officium Secretum, czyli wewnętrznej służby kościelnej będącej spadkobierczynią Inkwizycji, w okresie PRL służył Kościołowi jako podwójny agent (został funkcjonariuszem Służby Bezpieczeństwa). Agentem specjalnym jest także ojciec Klonowiejski. W książce Kowala jawi się on jako wszechstronnie wyszkolony wywiadowca Świętego Przymierza, który podróżuje przez dziewiętnastowieczną Europę w celu unieszkodliwienia agenta o pseudonimie „Haman”. Czy osadzenie bohaterów w habitach w przestrzeni występku oraz wszelkiego rodzaju zbrodni należy uznać za kontrowersyjną koncepcję artystyczną? Wnikliwa analiza dzieł Wrońskiego i Kowala pozwala na stwierdzenie, że w tym przypadku – podobnie jak w innych powieściach z kapłanem w roli głównej napisanych w ostatnich dwóch dekadach – nie można mówić o desakralizacji kapłaństwa czy chęci niszczenia autorytetu Kościoła. Kreacje zakonników należy uznać za swoisty znak czasów współczesnych, w których zmniejszenie dystansu między przedstawicielami Kościoła hierarchicznego i wiernymi sprawił, że duchowni poznawani są i oceniani za działalność także poza sferą sacrum. W Officium Secretum i Agencie Jego Świątobliwości „niecodzienna” aktywność bohaterów w habitach jest pretekstem do ujawniania przez twórców nie tylko spraw eklezjalnych – tajemnic działania instytucji kościelnych – ale także mechanizmów działania instytucji państwowych oraz istotnych problemów życia politycznego i społecznego.
3
Publication available in full text mode
Content available

Literackie kreacje przeszłości w nurcie kryminału retro na przełomie XX i XXI wieku

84%
Mazurkiewicz A.
Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego
|
2019
|
vol. 5
59-71
EN
In the case of vintage crime fiction, the blurred affiliation to different cultural circulations derives from the problematisation of the image of the past employed in the construction of the narration. It cannot be considered within one of the two domineering artistic strategies typical for the description of the “past events”: apologetic or revisionist, both sharing the conviction that the cultural memory of a reader must be somehow altered. Thus, it is not without importance what readers of vintage crime fiction – as the consumers of cultural goods – really remember, how they do it, and most importantly – what is the purpose of the remembering. The above mentioned issues belong to three types of memory that are employed at the moment of reading: the prop room of the narration world; relation between the literary image and its correspondence, or lack of correspondence, with reader’s knowledge; and the functionalisation/instrumentalisation of memory. These three have been isolated in order to define, in a more transparent manner, various aspects of the core subject – that is, the presence of the past in texts of popular culture on the basis of vintage crime fiction.
PL
Rozmyta przynależność do różnych obiegów kulturowych wynika w przypadku kryminału retro z problematyzacji wizji przeszłości, wykorzystywanej do konstrukcji świata przedstawionego. Nie można przy tym sprowadzić jej do jednego z dwu dominujących strategii artystycznych, charakterystycznych dla opisu „dziejów minionych”: apologetycznego i rewizjonistycznego, dla których wspólne pozostaje przeświadczenie o konieczności przepracowania kulturowej pamięci odbiorców. Nieobojętne pozostaje bowiem, co – jako konsumenci dóbr kultury – czytelnicy kryminału retro pamiętają, ale też i jak – a przede wszystkim – w jakim celu to czynią. Wyszczególnione tu kwestie należą do trzech porządków pamięci, współobecnych w akcie lektury dzieła literackiego: rekwizytorni świata przedstawionego; relacji między literackim obrazem a jego zgodnością/niezgodnością z wiedzą odbiorcy oraz funkcjonalizacją/instrumentalizacją pamięci. Wyodrębniono je w celu jaśniejszego dookreślenia różnych aspektów nadrzędnego zagadnienia: uobecnienia przeszłości w tekstach kultury popularnej na przykładzie kryminału retro.
4
Publication available in full text mode
Content available

Przełamując literackie tabu. Bohater dziecięcy w literaturze kryminalnej – ofiara, niemy świadek, a może ktoś jeszcze? Szkic badawczy

84%
Woźniak M.
Literatura Ludowa
|
2018
|
vol. 62
|
issue 4-5
EN
Crime novels still belong to the group of the most popular literary genres. Despite predicting the imminent end of detective stories, authors find new forms and new structural solutions. One of the crime novel motifs is to place the child in a central place. What role can such a motif play in such a codified and conventionalized work?Taking into account the generic features of the crime novel, I analyse the following aspects of the child's role in this genre: the child as a co-starring hero with no impact on the plot; the child as a victim and the focus of the investigation is focused; the child as a silent witness in a criminal intrigue; the child as a murderer.
PL
Powieści kryminalne wciąż należą do grona najpoczytniejszego gatunku literackiego. Mimo wieszczenia rychłego końca kryminałów, te znajdują nowe formy i nowe rozwiązania strukturalne. Jednym z motywów powieściowych jest umieszczanie w centralnym miejscu postaci dziecka. Jaką rolę może ona pełnić w tak skodyfikowanym i skonwencjonalizowanym utworze?Biorąc pod uwagę ramy gatunkowe, artykuł analizuje postać dziecka pod następującymi aspektami: dziecko, jako pozbawiony sprawstwa bohater współuczestniczący; dziecko, jako ofiara, wokół której ogniskuje się śledztwo; dziecko, jako niemy świadek w kryminalnej intrydze; dziecko, jako morderca; dziecko, jako detektyw.
5
Content available remote

Kryminał(ki) dla najmłodszych. O nurcie polskiej literatury kryminalnej adresowanej do dziecięco-młodzieżowego czytelnika po roku 1989. Rekonesans

84%
Mazurkiewicz A.
Literatura i Kultura Popularna
|
2017
|
vol. 23
121-134
EN
Literature intended for children and teenagers has got a specific character because of the specificity of the reader. What attracts our attention is first of all the didactic level of texts addressed to young (concerning both age and literary knowledge) readers and the instrumentalism, understood as a flow of particular information which aim is exerting a pedagogical influence. Therefore, the criminal intrigue is not in the centre of reader’s attention. It does, however, play an important role as the fiction mode, which enables genealogical instantiation of a particular text. This property draws the crime story for children and teenagers near to the novel of manner which is addressed to the juvenile reader; in this novel, the central theme point remains the closest setting of a protagonist, who is modelled on the assumed reader and his or her relationship with surroundings. The criminal thread is then fulfilling a function of a background which allows boosting the plot of the novel. However, reading texts for children and teenagers can be treated as an introduction to adult-oriented novels, especially when the reader has an opportunity to solve the mystery together with protagonists and outrun them in uncloaking the killer.
6
Content available remote

Kryminalne gry z czytelnikiem

84%
Poświatowska J.
Autobiografia. Literatura. Kultura. Media
|
2015
|
issue 1(4)
219–232
PL
Praca stanowi analizę najnowszej publikacji Mariusza Kraski Prosta sztuka zabijania. Figury czytania kryminału poświęconej opisowi różnych modeli oddziaływania literatury kryminalnej na czytelnika, a przede wszystkim doświadczeniu czytania dla przyjemności. Rozpatrując proces czytania jako swoistą strategiczną grę między czytelnikiem a autorem i tekstem, Kraska analizuje potencjalne scenariusze kryminalnych lektur, które prezentuje przy użyciu figur uzależnienia, uwodzenia, śledzenia i interpretacji. Tekst gdańskiego badacza to próba stworzenia kompleksowej analizy kategorii gry w kontekście gatunku powieści kryminalnej, stanowiąca nowatorskie spojrzenie na ten gatunek literatury.
EN
The paper discusses the latest publication by Mariusz Kraska entitled Prosta sztuka zabijania. Figury czytania kryminału [Simple Art of Killing. Figures in Reading Crime Fiction] in which he presents different models of impact that crime literature has on a reader, with special reference to so-called reading for pleasure. Since the reading process is considered a sort of strategic game between the reader and the author or his/her text, Kraska analyses potential scenarios of crime novels and presents them with the use of the following figures: pleasure of becoming addicted, pleasure of being seduced, pleasure of following the plot and pleasure of interpreting. The researcher from Gdańsk attempts to provide comprehensive analysis of game category in the context of crime fiction, in other words takes a novel look at this literary genre.
first rewind previous Page / 1 next fast forward last
JavaScript is turned off in your web browser. Turn it on to take full advantage of this site, then refresh the page.