Search results

1

Społeczne czynniki ludzkiego działania

100%

Hausner J.

Zarządzanie Publiczne / Public Governance

|

2013

|

issue 2-3(24-25)

8-18

PL

Autor stawia sobie w artykule następujące pytania: Jak ludzie faktycznie działają? Jakie czynniki kształtują ludzkie działanie? Jak ludzie postrzegają swoje działanie? Do jakiego stopnia to, jak postrzegają oni swoje działanie, ma na nie wpływ? Jakie byłyby konsekwencje, gdyby ludzie działali dokładnie tak, jak sobie to wyobrażają. Starając się na nie odpowiedzieć, dochodzi w toku wywodu do następującej konkluzji: ludzkiego działania w kontekście ładu społecznego nie należy interpretować w kategoriach homeostazy lub jako prowadzącego do stanu równowagi. Działania wynikają z napięcia i mogą być zorientowane na jego łagodzenie, ale wynikowo prowadzą do przechodzenia od jednego rodzaju napięcia do innego. Nie tylko są wyładowaniem energii, lecz także jej wytwarzaniem.

EN

In the article the author poses the following questions: How do people actually act? What factors influence human action? How do people perceive their own action? To what extent does the way they perceive their own actions influence such actions? What would be the consequences of people acting exactly as they think they did? In order to address those issues, in the course of his argumentation the author comes to the following conclusion: in a social context, human actions do not need to be considered as belonging in the category of homeostasis or as leading to a balance. The actions result from tension and their aim may be its alleviation, but they always lead to a transition from one form of tension to another. Not only do they defuse energy, they also produce it.

2

Wolność – prawda – sumienie. Antropologiczne uwarunkowania moralności w encyklice św. Jana Pawła II Veritatis splendor

100%

Gryz K.

Analecta Cracoviensia

|

2020

|

vol. 52

133-145

EN

Human action is the basis for building existence both in the individual dimension and in all social relations. At the core of every action that a person undertakes there are three essential elements that determine the fact that we are talking about human action, and not just the occurrence of a specific effect as a result of the action of an impersonal cause. These factors, specifically human, deeply rooted in the nature of man as a person, are the ability to know the truth, freedom of choice and the conscience. That is why we can talk about the existential structure of man. Precisely because human activity is connected with the possibility of knowing the truth, not only the technical one, that describes the world of objects, but also the truth of wisdom, revealing the meaning of things, and the human ability to make autonomous choices, following the axiological criterion (good-evil) that reveals itself apparently in the experience of conscience, man is responsible for his actions. This responsibility has its consequences not only in the moral but also legal dimension.

PL

Ludzkie działanie jest podstawą budowania egzystencji zarówno w wymiarze indywidualnym jak i wszystkich społecznych relacji. U podstaw każdego działania, które podejmuje człowiek leżą trzy zasadnicze elementy, decydującego o tym, że mówimy o ludzkim działaniu, a nie tylko o zaistnieniu określonego skutku jako rezultat działania bezosobowej przyczyny. Tymi czynnikami, specyficznie ludzkimi, głęboko zakorzenionymi w naturze człowieka jako osoby, jest możliwość poznania prawdy, wolność wyboru i sumienie. Dlatego możemy mówić o egzystencjalnej strukturze człowieka. Właśnie dlatego, że działanie człowieka jest związane z możliwością poznania prawdy, nie tylko tej technicznej, opisującej świat przedmiotów, ale również prawdy mądrościowej, ujawniającej sens rzeczy, oraz zdolnością człowieka do dokonywania autonomicznych wyborów, kierując się kryterium aksjologicznym (dobra-zła), które ujawnia się najwyraźniej w doświadczeniu sumienia, człowiek jest za swoje działanie odpowiedzialny. Odpowiedzialność ta ma swoje konsekwencje nie tylko w wymiarze moralnym, ale także w wymiarze prawnym.

3

Analiza ekonomiczno-historyczna jako narzędzie wyjaśniania procesu rozwoju gospodarczego. Perspektywa austriackiej szkoły ekonomii

100%

Ciborowski R., Zalesko M.

UR Journal of Humanities and Social Sciences

|

2023

|

vol. 29

|

issue 4

124-140

EN

One particularly important issue under analysis in economics is the theory of economic development. It derives from eighteenth- and nineteenth-century economic doctrines deeply rooted in philosophical thought. The issue of development is of interest not only to economists, but also to representatives of other social sciences. From the perspective of an economist, it seems that one of the more useful tools for analysing the problem of economic development may be the achievements of the Austrian school of economics. When studying the development process, the representatives of this school limit the mathematical modelling of phenomena occurring in the economy, while they often refer to history. They believe that the focus of economics should be human action (conducted under conditions of uncertainty), which undeniably influences development.

PL

Jednym ze szczególnie ważnych zagadnień poddawanych analizie w ekonomii jest teoria rozwoju gospodarczego. Wywodzi się ona z osiemnasto- i dziewiętnastowiecznych doktryn ekonomicznych głęboko zakorzenionych w myśli filozoficznej. Problematyka rozwoju wzbudza zainteresowanie nie tylko ekonomistów, ale także przedstawicieli innych nauk społecznych. Z perspektywy ekonomisty, wydaje się, że jednym z bardziej użytecznych narzędzi do analizy problematyki rozwoju gospodarczego mogą być osiągnięcia austriackiej szkoły ekonomii. W ramach badań procesu rozwoju przedstawiciele tej szkoły ograniczają matematyczne modelowanie zjawisk zachodzących w gospodarce, natomiast często odwołują się do historii. Uważają, że w centrum zainteresowania ekonomii powinno być ludzkie działanie (prowadzone w warunkach niepewności), które w niepodważalny sposób wpływa na rozwój.

4

O ludzkim działaniu ze stanowiska nowej prakseologii

80%

Sułek M.

Prakseologia

|

2021-2022

|

issue 163/164

37-63

PL

Artykuł zawiera propozycję nowego spojrzenia na prakseologię. Prakseologia klasyczna czy też tradycyjna (odwołująca się przede wszystkim do dzieł Tadeusza Kotarbińskiego i – w mniejszej mierze – do Ludwiga von Misesa) poszukiwała ogólnych zasad sprawnego działania, ważnych w różnych dziedzinach czy formach aktywności ludzkiej. W artykule stawiam tezę, że takie zasady zapewne istnieją, ale mają bardzo ogólny charakter i z tego powodu są mało przydatne czy też mało operacyjne. Nowe podejście polega na tym, że na system ludzkiego (społecznego) działania składają się trzy podsystemy, cechujące się odmiennymi: „gramatyką czynu”, rozumieniem nakładów i efektów oraz rachunkiem efektywności. Poszukiwać więc należy nie jednego, lecz trzech odmiennych zestawów zasad sprawnego działania. Te trzy podsystemy to: współpraca, walka i rywalizacja. Współpraca jest grą o sumie dodatniej; walka grą o sumie ujemnej; rywalizacja grą o sumie zerowej (stałej). Cechują się one nie tylko odmienną „gramatyką”, ale również odmienną etyką i estetyką.

EN

The article proposes a new view of praxiology. Classical or traditional praxiology (referring primarily to the works of Tadeusz Kotarbinski and – to a lesser extent – to Ludwig von Mises) sought general principles of efficient action, important in various fields or forms of human activity. In the article I put forward the thesis that such rules probably exist, but they are of a very general nature and therefore they are difficult to operationalize. The new approach is that the system of human (social) action consists of three subsystems, each with a different „grammar of action”, a different understanding of inputs and outputs, and a different estimation of effectiveness. So you should look for not one, but three different sets of principles for efficient action. The three subsystems are: cooperation, struggle and rivalry. Collaboration is a positive sum game; struggle is a negative sum game; rivalry is a zero-sum (constant) game. They are not only characterized by different „grammar”, but also different ethics and aesthetics.

5

Dwubiegunowa typologia społeczeństw Murraya Rothbarda

80%

Stefaniak Ł.

Annales Universitatis Mariae Curie-Sklodowska, sectio I – Philosophia-Sociologia

|

2015

|

vol. 40

|

issue 2

EN

The article presents a bipolar typological system developed by the American economist Murray Rothbard. Focusing on describing two ideal types, it tries to introduce criteria in order to sort human communities according to indexing axis defined by contractual society on the one side and by hegemonic society on the other. The basis of the considerations is the Rothbardian notion of “violence” as the coercive type of human actions and the notion of “contract” as the voluntary type of actions. The text raises also the problem of positive and negative liberty as a key element of the typology presented by the American author. Furthermore it proposes possible uses of the discussed rating in social science.

PL

Artykuł przedstawia dwubiegunowy system podziału społeczeństw zaproponowany przez amerykańskiego ekonomistę Murraya Rothbarda. Koncentrując się na opisie dwóch idealnych typów, autor stara się przybliżyć kryteria pozwalające uszeregować zbiorowości ludzkie według osi podziału wyznaczanej przez społeczeństwo kontraktowe z jednej strony i społeczeństwo hegemoniczne z drugiej. Podstawą rozważań jest Rothbardowskie pojęcie „przemocy” jako działań ludzkich mających charakter przymusowy oraz pojęcie „kontraktu”, będące fundamentem działań dobrowolnych. Tekst porusza także problematykę wolności pozytywnej i negatywnej w odniesieniu do działań państwa jako kluczowego elementu typologii zaproponowanej przez amerykańskiego badacza. Autor proponuje ponadto jego możliwe zastosowania w naukach społecznych.

Refine search results

1 Analecta Cracoviensia

1 Annales Universitatis Mariae Curie-Sklodowska, sectio I – Philosophia-Sociologia

1 Prakseologia

1 UR Journal of Humanities and Social Sciences

1 Zarządzanie Publiczne / Public Governance

1 Ciborowski R.

1 Gryz K.

1 Hausner J.

1 Stefaniak Ł.

1 Sułek M.

1 Zalesko M.

1 2023

1 2020

1 2015

1 2013

Społeczne czynniki ludzkiego działania

Wolność – prawda – sumienie. Antropologiczne uwarunkowania moralności w encyklice św. Jana Pawła II Veritatis splendor

Analiza ekonomiczno-historyczna jako narzędzie wyjaśniania procesu rozwoju gospodarczego. Perspektywa austriackiej szkoły ekonomii

O ludzkim działaniu ze stanowiska nowej prakseologii

Dwubiegunowa typologia społeczeństw Murraya Rothbarda