Full-text resources of CEJSH and other databases are now available in the new Library of Science.
Visit https://bibliotekanauki.pl

Results found: 6

first rewind previous Page / 1 next fast forward last

Search results

Search:
in the keywords:  malarstwo niderlandzkie
help Sort By:

help Limit search:
first rewind previous Page / 1 next fast forward last
1

Aniołowie fanfarzyści i poena sensus. Garść refleksji nad Ołtarzem Sądu Ostatecznego Jheronimusa Boscha z Groeningemuseum w Brugii

100%
Kubies G.
Roczniki Humanistyczne
|
2018
|
vol. 66
|
issue 4: Historia sztuki
33-53
PL
Ołtarz Sądu Ostatecznego z brugijskiego muzeum (0000.GRO.0208.I) uważany jest obecnie przez członków Bosch Research and Conservation Project (BRCP) za niekwestionowane dzieło w oeuvre Jheronimusa Boscha (ok. 1450-1516). Ołtarz, wykonany zapewne dla humanistycznie wyedukowanego odbiorcy wywodzącego się z arystokratycznego lub patrycjuszowskiego środowiska, jest datowany (BRCP) na lata ok. 1495-1505. W niniejszym artykule podjęto próbę wykazania związku (i zarazem jego interpretacji), u podstaw którego leżą kategorie inventio i fantasia, pomiędzy wyobrażeniami aniołów fanfarzystów flankujących Chrystusa a potępionymi powiązanymi z dwoma instrumentami muzycznymi – harfą i dzwonem, poddawanymi karom zmysłów (poena sensus); zostali oni ukazani w części środkowej Ołtarza. Artykuł porusza także zagadnienia funkcji i zadań trębaczy, komentarzem opatrzono instrumenty muzyczne, uwzględniając ich kontekst ikonograficzny oraz muzyczny. Aniołowie, jak ukazał malarz (kierują swe instrumenty w stronę harfy i dzwonu), zdają się stać za wyrafinowanymi torturami dla skazańców. Hipoteza, w ramach której zidentyfikowano niekonwencjonalne zadania owych istot duchowych, zasadza się na fundamencie biblijnym (Rdz 19,13.24-25; 2 Krl 19,35; 2 Mch 3,26-27; Ap, 8,1-11,19; 15, 1-16,21). Aniołowie fanfarzyści posługujący się długimi, prostymi trąbkami, z których zwisają chorągwie ze znakiem krzyża, występują zarazem w funkcji trębaczy heraldycznych – anonsują przybycie Chrystusa na sąd powszechny, obwieszczają Jego obecność. Malarz w ramach swoistej gry z ikonografią Sądu Ostatecznego zerwał z tradycyjnym toposem anioła fanfarzysty, a sięgając po motywy instrumentów łączonych z królem Dawidem (harfa) i Kościołem (dzwon), wyszedł poza krąg odniesień o pozytywnych konotacjach.
EN
The Last Judgement triptych from the Groeningemuseum in Bruges is currently considered by members of the Bosch Research and Conservation Project as an undisputed work in the oeuvre of Hieronymus Bosch (c. 1450-1516). The triptych is dated c. 1495-1505. In the article I demonstrate the connection (and thus the interpretation), based on two categories – inventio and fantasia, between the images of trumpet-playing angels and two musical instruments: a harp and bell, fulfilling the function of penitentiary tools. Two damned linked to them undergo punishment of senses (poena sensus). The driving force behind this refined form of torture, in response to amoral living seen in the light of Christian ethics, would be the angels. They play with their instruments turned in the direction of the harp and bell. In the context of the main contents of the Bruges Last Judgement I perceive the trumpet-playing angels using long, straight aerophones with banners as heraldic trumpeters. The painter, within the context of his own iconographical game, departed from the traditional topos of an angel eschatological trumpeter and in reaching for motifs of instruments connected to King David (harp) and the Church (bell), went beyond positive connotations related to them.
2
Content available remote

Luxuria, grzech i kara. Przyczynek do badań ikonograficznych Ołtarza Sądu Ostatecznego Jheronimusa Boscha (i jego warsztatu) z Akademie der Bildenden Künste w Wiedniu. Część I

100%
Kubies G.
Roczniki Kulturoznawcze
|
2019
|
vol. 10
|
issue 3
69-91
PL
Ołtarz Sądu Ostatecznego z Wiednia uważany jest obecnie przez członków Bosch Research and Conservation Project za dzieło Jheronimusa Boscha (ok. 1450-1516) i jego warsztatu. Reminiscencje oraz aluzje do grzechów nieczystości uobecniają się w Ołtarzu wiedeńskim wielokrotnie. Choć w kilku scenach pojawiają się instrumenty muzyczne, często w sztuce łączone z miłością, to w literaturze przedmiotu aspekty muzyczne są często marginalizowane lub wręcz pomijane. Głównym celem niniejszego artykułu, oprócz analizy ikonograficznej owych kilku scen (część I), jest próba dotarcia do źródeł ideowych powiązania w wizji zaświatów dwóch elementów: kar odpowiadających jednemu z grzechów głównych (luxuria) z muzyką (część II). Umuzycznione sceny w Ołtarzu Sądu Ostatecznego, wykazujące związki z malarstwem miniatorskim, przywołują na myśl realia historyczne – aspekty praktyki wykonawczej w ramach muzykowania prywatnego przełomu XV-XVI wieku.
EN
The Last Judgement kept in Akademie der Bildenden Künste in Vienna is currently considered by members of the Bosch Research and Conservation Project as the work of Jheronimus Bosch (c. 1450-1516) and his workshop. Within the Vienna Triptych there are many reminiscences and allusions to unchastity, lasciviousness and lustfulness. Although musical instruments—often linked with love in visual arts—appear in several scenes, in the Bosch literature musical aspects are often marginalized or even overlooked. The main purpose of this article, apart from the iconographic analysis of these several scenes (part I), is an attempt to find sources of connection between two elements in the vision of Hell: penalties corresponding to the sin of lust (luxuria) with music (part II). The musical scenes in the Vienna Last Judgement having their origins in miniature painting, recall historical realities—aspects of private music making at the turn of the 15th and 16th centuries.
3
Content available remote

Luxuria, grzech i kara. Przyczynek do badań ikonograficznych Ołtarza Sądu Ostatecznego Jheronimusa Boscha (i jego warsztatu) z Akademie der Bildenden Künste w Wiedniu. Część II

100%
Kubies G.
Roczniki Kulturoznawcze
|
2019
|
vol. 10
|
issue 3
93-122
PL
Ołtarz Sądu Ostatecznego z Wiednia uważany jest obecnie przez członków Bosch Research and Conservation Project za dzieło Jheronimusa Boscha (ok. 1450-1516) i jego warsztatu. Reminiscencje oraz aluzje do grzechów nieczystości uobecniają się w Ołtarzu wiedeńskim wielokrotnie. Choć w kilku scenach pojawiają się instrumenty muzyczne, często w sztuce łączone z miłością, to w literaturze przedmiotu aspekty muzyczne są często marginalizowane lub wręcz pomijane. Głównym celem niniejszego artykułu, oprócz analizy ikonograficznej (profilowanej muzykologicznie) owych kilku scen (część I), jest próba dotarcia do źródeł ideowych powiązania w wizji zaświatów dwóch elementów: kar odpowiadających jednemu z grzechów głównych (luxuria) z muzyką (część II). Umuzycznione sceny, wykazujące związki z malarstwem miniatorskim, przywołują także na myśl realia historyczne – aspekty praktyki wykonawczej w ramach muzykowania prywatnego przełomu XV-XVI wieku. Jako najważniejsze źródła literackie inspiracji malarza jawią się Biblia, Wizja Thurkila oraz Strumień światła Boskości Mechtyldy z Magdeburga. Korespondencja pewnych motywów w scenach przedstawiających grzechy nieczystości (Tryptyk Wędrowca, Wóz z sianem, Siedem Grzechów Głównych i Cztery Rzeczy Ostateczne) z odpowiadającymi im motywami w Ołtarzu wiedeńskim, dowodzi istnienia w pracowni Jheronimusa Boscha spójnego systemu mentalno-światopoglądowego, w którym kara wiecznego potępienia nosi piętno uciech ziemskich.
EN
The Last Judgement kept in Akademie der Bildenden Künste in Vienna is currently considered by members of the Bosch Research and Conservation Project as the work of Jheronimus Bosch (c. 1450–1516) and his workshop. Within the Vienna Triptych there are many reminiscences and allusions to unchastity, lasciviousness and lustfulness. Although musical instruments—often linked with love in visual arts—appear in several scenes, in the Bosch literature musical aspects are often marginalized or even overlooked. The main purpose of this article, apart from the iconographic analysis of these several scenes (part I), is an attempt to find sources of connection between two elements in the vision of Hell: penalties corresponding to the sin of lust (luxuria) with music (part II). The musical scenes having their origins in miniature painting, also recall historical realities—aspects of private music making at the turn of the 15th and 16th centuries. The most important literary sources of inspiration for the painter we considered to be the Bible, Thurkill’s Vision and The Flowing Light of Divinity by Mechthild of Magdeburg. Correspondence of certain motifs in scenes depicting lust (The Wayfarer Triptych, The Haywain Triptych, The Seven Deadly Sins and the Four Last Things) with the parallel motifs in the Vienna Last Judgement proves the existence of a coherent mental-ideological system in the Bosch’s workshop in which the punishment of eternal damnation bears the stigma of earthly pleasures.
4

Fantazmat czy doświadczenie rzeczywistości pozahistorycznej? Studium obrazu Wniebowzięcie zbawionych Jheronimusa Boscha z Palazzo Ducale w Wenecji

100%
Kubies G.
Roczniki Humanistyczne
|
2015
|
vol. 63
|
issue 4: Historia Sztuki
5-37
PL
Tablica Wniebowzięcie zbawionych (88.8 x 39.9 cm; datacja dendrologiczna: 1482-1490) przechowywana w Palazzo Ducale w Wenecji, jest jedną z czterech tablic o tematyce eschatologicznej (pozostałe to: Raj ziemski, Upadek potępionych, Piekło), które prawdopodobnie w latach dwudziestych XVI wieku znajdowały się w zbiorach weneckiego kardynała Domenica Grimaniego. Tablice (oryginalny układ i funkcja pozostają nieznane) nie są sygnowane, a ich atrybucja Jheronimusowi Boschowi (ok. 1450-1516) zasadza się w głównej mierze na gruncie stylistycznym. W niniejszym studium Wniebowzięcie zbawionych jest sytuowane przede wszystkim w dwóch fundamentalnych dla badań ikonograficznych tego dzieła kontekstach: piśmiennictwa eschatologicznego i malarstwa niderlandzkiego/ flamandzkiego oraz w kontekście doświadczeń z pogranicza śmierci (near-death experiences - NDE). Odpowiedź na pytanie, czy wizja Jheronimusa Boscha jest fantazmatem, innymi słowy: imaginacją religijną, czy stoi za nią doświadczenie rzeczywistości pozahistorycznej, jest w istocie dwoista. Na podstawie danych przywołanych w studium, daje się uzasadnić treść obrazu z Palazzo Ducale poprzez odniesienie do najczęściej przytaczanych w literaturze przedmiotu źródeł inspiracji jego autora: obrazu Dierica Boutsa (lewe skrzydło Ołtarza Sądu Ostatecznego; Lille, Palais des Beaux Arts), iluminacji Simona Marmiona (Le livre des sept âges du monde; Bruksela, Bibliothèque royale de Belgique, Ms. 9047, fol. 12r) i piśmiennictwa Jana van Ruysbroeck (Dat rike der ghelieven). Jego treść daje się w równym stopniu uchwycić poprzez odwołanie się do roli wyobraźni artysty (kategorie inventio i fantasia), sięgającego do dostępnej mu wiedzy teologicznej, przyrodniczej oraz własnych doświadczeń optyczno-wizualnych. Powyższa linia interpretacyjna akcentująca oddziaływanie biblijnej logosfery (Ps 84,12; 104,2; Dn 2,22; Łk 16,22; 23,43; J 8,12; 12,36; 2 Kor 12,2; 1 Tm 6,15-16; 1 J 1,5; Ap 21,24), uwzględnia niepodważalne doświadczenia religijne malarza z ’s-Hertogenbosch wynikające z przynależności do Kościoła (liturgia, kazania, modlitwy). Czynnikiem o istotnym znaczeniu epistemologicznym rzutującym na odpowiedź na tytułowe pytanie studium jest nieweryfikowalny fakt ewentualnego osobistego doświadczenia transcendentnego Boscha, tym samym niemożliwa staje się ocena przekładu tego, co duchowe (przeżycie) na wizualne (obraz). Z kolei nie w pełni uchwytna naukowo natura NDE wyklucza włączenie tego zjawiska, pomimo odnotowanych podobieństw pomiędzy NDE a tablicą z Wenecji, w obszar wniosków końcowych.
EN
The painting Ascent into Heaven (88.8 x 39.9 cm; dendrological dating: 1482-1490) kept in the Palazzo Ducale in Venice is one of the four eschatological panels (remaining three: Earthly Paradise, Fall of the Damned, Hell) which probably were in the collection of the Venetian Cardinal Domenico Grimani in the 1520s. The panels’ original arrangement and function are unknown. The paintings are not signed and their attribution to Jheronimus Bosch (c. 1450-1516 ) is based largely on the grounds of stylistic criteria. In the study I put Ascent into Heaven into two fundamental contexts for the iconographic analysis of this work: eschatological literature and Netherlandish/ Flemish painting and in the context of near-death experiences (NDE) as well. The answer to the question posed in the title of the study must remain twofold. On the basis of the data gathered in the study the content of the painting can be comprehended by reference to the most frequently quoted sources of inspiration for Bosch: one painting by Dieric Bouts (left wing of the Last Judgement Altarpiece; Lille, Palais des Beaux Arts), two illuminations by Simon Marmion (Le livre des sept Ages du monde; Brussels, Bibliothèque royale de Belgique, Ms. 9047, fols. IV & 12r) and a literary work Dat rike der ghelieven by Jan van Ruusbroec. Its content can be equally understood by reference to the role of the painter’s imagination (categories of inventio and fantasia), using his theological and astronomical knowledge. The above line of interpretation that emphasizes the influence of biblical logosphere, takes into account undeniable religious experience of the painter from ‘s-Hertogenbosch resulting from being a member of the Church. The factor of an epistemological importance which influences the form of the answer to the title question is hypothetical non-verifiable Bosch’s personal transcendental experience, thus it becomes impossible to evaluate the translation of what is spiritual (experience) into visual (image). Due to the elusive, not fully scientific nature of NDE this fenomenon should be excluded from the final conclusion.
5
Publication available in full text mode
Content available

Rycerz na służbie sztuki. Wspomnienie o Hannie Benesz (1947–2019)

100%
Romanowska-Zadrożna M.
Muzealnictwo
|
2021
|
issue 62
274-283
PL
Hanna Benesz była absolwentką Instytutów: Historii Sztuki oraz Lingwistyki Stosowanej Uniwersytetu Warszawskiego. Całe swoje życie zawodowe od 1975 r. związała z Muzeum Narodowym w Warszawie, w którym pracowała w Galerii Sztuki Europejskiej opiekując się kolekcją sztuki flamandzkiej i holenderskiej. Przeszła wszystkie szczeble kariery od asystenta do kustosza. Uważała, że podstawą działań muzealnika jest doskonała znajomość kolekcji. Dzięki badaniom prowadzonym nad obrazami zgromadzonymi w magazynach MNW w przypadku dużej liczby dzieł ustaliła ich atrybucję i proweniencję. Badała ikonografię stosując metody badawcze wypracowane przez ikonologię. Zwracała uwagę na stan techniczny obrazów, dzięki czemu dochodziło do tak spektakularnych „przywróceń”, jak odkrycie – w obrazie zapomnianym i uważanym za kopię – autentycznego dzieła Opłakiwanie Chrystusa Abrahama Janssensa (ok. 1575–1632). Była autorką i współautorką wielu wystaw. Współpracowała z muzealnikami z całego świata. Z wystawą o sztuce baroku dotarła nawet do Japonii. Obrazy z kolekcji MNW starała się prezentować nie tylko poprzez kontakt widzów z dziełami sztuki, ale także przez publikacje, i to głównie anglojęzyczne, oraz internet. Od momentu gdy została kustoszem, rozpoczęła wraz z Marią Kluk opracowywanie katalogu rozumowanego Early Netherlandish, Dutch, Flemish and Belgian Paintings 1494–1983 in the Collections of the National Museum in Warsaw and the Palace at Nieborów. Complete Illustrated Summary Catalogue, który ukazał się w 2016 roku. Rok później został uhonorowany główną nagrodą w konkursie „Sybilli” w dziedzinie „Publikacje”, a król Niderlandów przyznał Hannie Benesz rycerski order Oranje- -Nassau V klasy. Dekoracji nim dokonał ambasador Królestwa Niderlandów podczas 20. kongresu CODART w pałacu łazienkowskim w Warszawie. Hanna Benesz była nie tylko wspaniałym muzealnikiem i naukowcem, ale też wypróbowanym przyjacielem i człowiekiem niezwykle ciepłym, wrażliwym na krzywdy bliźnich.
6
Publication available in full text mode
Content available

A knight in the service of art. Hanna Benesz in memoriam (1947–2019)

63%
Romanowska-Zadrożna M.
Muzealnictwo
|
2021
|
issue 62
13-22
PL
Hanna Benesz była absolwentką Instytutów: Historii Sztuki oraz Lingwistyki Stosowanej Uniwersytetu Warszawskiego. Całe swoje życie zawodowe od 1975 r. związała z Muzeum Narodowym w Warszawie, w którym pracowała w Galerii Sztuki Europejskiej opiekując się kolekcją sztuki flamandzkiej i holenderskiej. Przeszła wszystkie szczeble kariery od asystenta do kustosza. Uważała, że podstawą działań muzealnika jest doskonała znajomość kolekcji. Dzięki badaniom prowadzonym nad obrazami zgromadzonymi w magazynach MNW w przypadku dużej liczby dzieł ustaliła ich atrybucję i proweniencję. Badała ikonografię stosując metody badawcze wypracowane przez ikonologię. Zwracała uwagę na stan techniczny obrazów, dzięki czemu dochodziło do tak spektakularnych „przywróceń”, jak odkrycie – w obrazie zapomnianym i uważanym za kopię – autentycznego dzieła Opłakiwanie Chrystusa Abrahama Janssensa (ok. 1575–1632). Była autorką i współautorką wielu wystaw. Współpracowała z muzealnikami z całego świata. Z wystawą o sztuce baroku dotarła nawet do Japonii. Obrazy z kolekcji MNW starała się prezentować nie tylko poprzez kontakt widzów z dziełami sztuki, ale także przez publikacje, i to głównie anglojęzyczne, oraz internet. Od momentu gdy została kustoszem, rozpoczęła wraz z Marią Kluk opracowywanie katalogu rozumowanego Early Netherlandish, Dutch, Flemish and Belgian Paintings 1494–1983 in the Collections of the National Museum in Warsaw and the Palace at Nieborów. Complete Illustrated Summary Catalogue, który ukazał się w 2016 roku. Rok później został uhonorowany główną nagrodą w konkursie „Sybilli” w dziedzinie „Publikacje”, a król Niderlandów przyznał Hannie Benesz rycerski order Oranje- -Nassau V klasy. Dekoracji nim dokonał ambasador Królestwa Niderlandów podczas 20. kongresu CODART w pałacu łazienkowskim w Warszawie. Hanna Benesz była nie tylko wspaniałym muzealnikiem i naukowcem, ale też wypróbowanym przyjacielem i człowiekiem niezwykle ciepłym, wrażliwym na krzywdy bliźnich.
EN
Hanna Benesz graduated from the Institutes: of Art History and of Applied Linguistics at the University of Warsaw. Her whole career launched in 1975 remained inseparably connected with the National Museum in Warsaw, where she worked at the Gallery of European Art curating the Flemish and Dutch collections. She followed all the promotion steps: from assistant to curator. Benesz strongly believed that museum curator’s job was grounded in a perfect knowledge of the collection. Thanks to her research conducted into the paintings amassed in National Museum’s storerooms, she successfully attributed a substantial number of works and identified provenance of many. She studied iconography applying research methods worked out by iconology. Moreover, she focused on the paintings’ technical condition, this occasionally leading to spectacular ‘restorations’, e.g. the identification of a genuine work by Abraham Janssens (ca 1575–1632) the Lamentation of Christ in a forgotten work, previously considered to be a copy. Author and co-author of many exhibitions, she cooperated with museum curators around the world. Her exhibition on Baroque art reached as far as Japan. Benesz’s intention was not only to present the paintings from the National Museum’s collections through a direct contact of visitors with the works, but also in publications, mainly in English and online. As soon as she became curator, together with Maria Kluk she focused on working out the reasoned catalogue Early Netherlandish, Dutch, Flemish and Belgian Paintings 1494–1983 in the Collections of the National Museum in Warsaw and the Palace at Nieborów. Complete Illustrated Summary Catalogue, published in 2016. A year later, the Catalogue was honoured with the main prize in the Sybilla Competition in the category for publications, while the King of the Netherlands awarded Hanna Benesz with the chivalric Order of Orange-Nassau (Oranje-Nassau) of the 5th grade; she was decorated with it by the Ambassador of the Kingdom of the Netherlands during the 20th CODART Congress held at the Warsaw Łazienki Palace. Not only was Hanna Benesz an outstanding museum curator and scholar, but also a trusted friend and a warm empathetic person, sensitive to other people’s misfortunes.
first rewind previous Page / 1 next fast forward last
JavaScript is turned off in your web browser. Turn it on to take full advantage of this site, then refresh the page.