Search results

1

Mesjanizm Camõesa (po polsku)

100%

Bąk M.

Świat i Słowo

|

2020

|

vol. 35(2)

41-50

PL

The aim of the text is to present images of Camões created by nineteenth-century Polish writers. The author of the article refers to the following literary works: Kamoens w szpitalu [Camões in Hospital] by Julian Korsak, Kamoens by Fryderyk Halm and Don Sébastien de Portugal by Aleksander Przezdziecki. All these authors regarded Camões as an outstanding and suffering poet, who believed in a specific form messianism.

2

Skazani na Zwycięstwo. Powieść Aleksandra Prochanowa Człowiek Gwiazdy

100%

Syska K.

Świat i Słowo

|

2020

|

vol. 35(2)

137-153

PL

Alexander Prokhanov is one of the most significant figures in the patriotic-conservative circles in Russia. What makes him extraordinary is his versatility – he is a political activist, journalist, media personality and a writer. The idea of special historical destiny of Russia is a constant component of his political views which have a strong mystical background. The novel Star Man is a typical example of the literary expansion of his political concepts by referring to the poetics of myth.

3

Not a saviour of the world: dismissal of messianism in Graham Swift’s Waterland

88%

Konkol S.

Świat i Słowo

|

2020

|

vol. 35(2)

71-88

PL

The article considers the highly critical handling of the British brand of messianism in Graham Swift’s novel Waterland (1983) in the light of Jacques Lacan’s concept of the phallus. The issue is approached through the figure of the narrator’s half-brother, spawned to be the saviour of the world and the narrator’s attitude towards promises of a grand future, an epitome of Graham Swift’s overall distrust of totalising narratives. The desire for a complete and final explanation is shown to be as inescapable as it is impossible to fulfil.

4

Mesjanizm „kenotyczny”. O rosyjskiej idei Wiaczesława Iwanowa

88%

Lechowska M.

Świat i Słowo

|

2020

|

vol. 35(2)

183-194

PL

The paper presents the key theses of Vyacheslav Ivanov’s concept of the national idea, both in a general (concerning every nation) and a specific (concerning the Russian nation) perspective. The starting point are the youthful intuitions of the philosopher, who from the very beginning was not able to accept nationalist views of the great minds of his times. This rejection of nationalism (understood as national egoism) becomes the basis for formulating the religious national idea (for every nation); against this background Ivanov perceives Russia as an exceptional country at the beginning of 20th century. The philosopher claims that Russia has an extraordinary historical mission, but he also sees potential obstacles in realizing this mission.

5

Kino powojenne i pułapki naszej świadomości

75%

Sobolewski T.

Załącznik Kulturoznawczy

|

2015

|

issue 2

178-187

PL

Artykuł poświęcony jest refleksji nad polskim kinem powojennym jako odbiciem i reprezentacją polskiej mentalności. Przedmiotem analizy tekstu są filmy Popiół i diament Andrzeja Wajdy i Wszyscy jesteśmy Chrystusami Marka Koterskiego, których zestawienie umożliwia uwidocznienie charakterystycznego dla polskiej świadomości kompleksu – patriotyzmu żałobnego, który powiązany jest z mesjanizmem. Artefakty artystyczne potraktowane zostają jako element dopełniający i komentujący rzeczywistość społeczną określonych momentów historycznych.

6

Mesjanizm rozproszony. Epigonia oraz Polonia aeterna Wojciecha Wencla

75%

Spólna A.

Świat i Słowo

|

2020

|

vol. 35(2)

109-125

PL

The article shows forms that neo-romantic messianism takes in Wojciech Wencel’s poetry volumes Epigonia and Polonia aeterna. The Polish nation, understood as a primordial community, is depicted through the prism of national-conservative clichés, taken from freely interpreted Sarmatian literature and Mickiewicz’s romanticism. The hero of Wencel’s poems has a sense of mission as a guide for his compatriots through the traps of late modernity and as a guardian of national memory. The language of this poetry, ostentatiously old-fashioned, serves to sacralize history seen as a continuum of struggle and martyrdom. Both books demonstrate a strongly internalized, martyrological-heroic concept of the messianic calling of Poland – although not expressed as directly as in the preceding volume, De profundis.

7

Karol Wojtyła / Jan Paweł II i myśl religijna Zygmunta Krasińskiego we wczesnej epistolografii

71%

Dorota I.

Roczniki Humanistyczne

|

2020

|

vol. 68

|

issue 4

13-44

EN

In this work ‘Karol Wojtyła / Jan Paweł II and religious thoughts of Zygmunt Krasiński in his early epistolography’, the Authoress concentrates her research on the figure of young Karol Wojtyla and on his originated in Wadowice period of his life fascination with Polish romantic literature. Young Karol is not only an actor, but a co-director and co-creator of spectacles presented to the public. Wojtyla’s experiences gained in the Rhapsodic Theater and during his studies of Polish literature at the University convince him that the spoken word has a prophetic, missionary character, leading to a transformation both in spiritual and intellectual spheres. Zygmunt Krasiński in his early epistolography addresses essential aesthetic-religious problems which in future become the idea of national messianism. Jan Paweł II in his papal teaching forcefully explores the ideas of Polish romanticism adding the theological thought to the aesthetic content.

PL

Autorka artykułu, pt. „Karol Wojtyła / Jan Paweł II i myśl religijna Zygmunta Krasińskiego we wczesnej epistolografi koncentruje swoją uwagę badawczą na postaci młodego Karola Wojtyły i jego swoistej fascynacji polską literaturą romantyczną, której źródła tkwią jeszcze w okresie wadowickim. Młody Karol był nie tylko aktorem, lecz także współreżyserem i współtwórcą wystawianych tam spektakli. Doświadczenia Wojtyły związane z Teatrem Rapsodycznym, ale i te wyniesione ze studiów polonistycznych, doprowadzają go do głębokiego przekonania o misyjnym, profetycznym charakterze słowa mówionego, poprzez które dokonuje się transformacja zarówno na płaszczyźnie intelektualnej, jak i duchowej. Zygmunt Krasiński we wczesnej korespondencji podejmuje istotne zagadnienia natury estetyczno-religijnej, które doprowadzą go do ukształtowania mesjanizmu narodowego. Nauczanie pontyfikalne Jana Pawła II staje się przestrzenią, w której z nową siłą i artykulacją wybrzmiewają idee romantyzmu polskiego, a myśl estetyczna ma swe dopełnienie w myśli teologicznej.

8

Polski mesjanizm romantyczny

63%

Litka P., Kowalik Ł.

Przegląd Filozoficzny. Nowa Seria

|

2018

|

issue 1

9

Mesjanizm w filozofii Augusta Cieszkowskiego

63%

Sajdek W.

Polonia Journal

|

2018

|

issue 8

187-204

PL

Artykuł omawia w szkicowym skrócie charakterystyczne cechy mesjanizmu, obecnego w filozofii Augusta Cieszkowskiego (1814–1894). Najpierw została przyjęta adekwatna definicja tego zjawiska, jakim był mesjanizm, który rozumiany bywał na różne – nawet przeciwstawne – sposoby, np. przez J.M.Hoene-Wrońskiego i Adama Mickiewicza. Następnie przedstawiona została koncepcja Cieszkowskiego, jako rodzaj „mesjanizmu społecznego”, obejmującego ostatecznie społeczność całego świata. W końcu tenże „mesjanizm społeczny” został porównany z „mesjanizmem narodowym” wedle jego rozumienia potocznego, a także tego, które mu nadał sam Cieszkowski.

EN

The article discusses succinctly the main characteristics of messianism in the philosophy of August Cieszkowski (1814–1894). At first, an adequate definition of the phenomenon called ‘messianism’ is accepted, since the term is understood in different, sometimes contradictory ways, e.g. by J.M. Hoene-Wroński and by A. Mickiewicz. Next Cieszkowski’s conception of ‘social messianism’, ultimately pertaining to the whole world community, is presented. Finally, the ‘social messianism’ is compared to the ‘national messianism’, according to the colloquial understanding of the term, as well as it was understood by Cieszkowski himself.

10

„A słowo stało się Ciałem” (J 1,14). Mesjasz mostem dialogu między Bogiem i człowiekiem

63%

Miduch M.

Sympozjum

|

2020

|

vol. 2(39)

11-25

PL

Relacja Boga z człowiekiem została zniszczona przez grzech. Bóg jednak nie zostawia człowieka bez nadziei. Obiecuje pomoc. Przez wieki wysyła swoich proroków, by podtrzymywali nadzieję na nadejście Mesjasza. Pierwsze z mesjańskich proroctw wydają się być szczególnie interesujące. Przebija przez nie ludzka tęsknota za utraconym poczuciem bezpieczeństwa, za rajem. Zdają się być one najbardziej ludzkie. Boskie wypełnienie obietnicy nie pomija ludzkich pragnień ale je przekracza. Dzieło, które ma do wykonania Mesjasz to nie tylko przywrócenie człowiekowi rajskiej relacji z Bogiem, ale także wyniesienie jej na wyższy poziom. Bóg, który stał się człowiekiem w osobie Mesjasza jest tak blisko człowieka jak nigdy dotąd.

EN

The relationship of God and man was destroyed by sin. God does not leave people without hope. He promises help. Through ages he sent out his prophets to keep the hope of Messiah. Some of the first messianic prophecies seem to be especially interesting. We can see the longing for the lost safety, for paradise. They seem to be very human related. God’s fulfillment of this promise does not omit people’s desires and needs, it exceeds them. The goal of Messiah is not only to bring people the perfect relationship with God, it is to take it to a higher level. God, who became a human in the person of Messiah, is closer to man in as never before.

11

Ekstrapolacja norwidowskiej krytyki mesjanizmu w tekstach Józefa Tischnera

63%

Czura T.

Polonia Journal

|

2018

|

issue 8

177-186

PL

Artykuł prezentuje ekstrapolację norwidowskiej krytyki mesjanizmu w pismach polskiego filozofa Józefa Tischnera. Cyprian Norwid w zdecydowany sposób sprzeciwiał się religijności opartej na dominacji wyobraźni. Widział w polskim mesjanizmie przede wszystkim zagrożenie. Sam opowiadał się za wizją religii i jej celów w optyce odpowiadającej epoce współczesnej. Józef Tischner dokonał analizy polskich przemian ustrojowych w kluczu mesjanistycznych zagrożeń, płynących głównie z religijnych środowisk inteligencji. Polski Filozof wskazał również na sposoby pokonania zaistniałych zagrożeń. Pozostawał w tym działaniu pod dużym wpływem Cypriana Norwida. Artykuł ukazuje zatem proces uaktualnienia religijno-politycznej myśli norwidowskiej na przełomie XX wieku.

EN

The article presents an extrapolation of the criticism of messianism made by Norwid in the writings of Polish philosopher Józef Tischner. Cyprian Norwid strongly opposed the religiosity based on the dominance of the imagination. He saw the threat in Polish messianism. He himself was in favor of the vision of religion and its goals in optics corresponding to the modern era. Józef Tischner analyzed the Polish political transformations in the key of messianic threats stemming mainly from religious environments of the intelligentsia. The Polish Philosopher also pointed out ways to overcome the existing threats. He remained in this operation under the influence of Cyprian Norwid. The article, therefore, presents the process of updating the religious-political thought of the Norwid at the turn of the 20th century.

12

Romantyczny kamień z Rosetty, czyli Mickiewicz na językach. Rec.: Jana-Katharina Mende, Das Konzept des Messianismus in der polnischen, französischen und deutschen Literatur der Romantik. Eine mehrsprachige Konzeptanalyse. Heidelberg 2020. „Schriften des Europäischen Zentrums für Sprachwissenschaften”. [T.] 9

63%

Junkiert M.

Pamiętnik Literacki

|

2022

|

vol. 113

|

issue 3

259-266

PL

W recenzji omówiono książkę Jany-Kathariny Mende „Das Konzept des Messianismus in der polnischen, französischen und deutschen Literatur der Romantik. Eine mehrsprachige Konzeptanalyse” (2020), będącą monograficznym ujęciem koncepcji mesjanizmu w prelekcjach paryskich Adama Mickiewicza. Refleksje dotyczące mesjanizmu w prelekcjach pozwalają autorce na zaprezentowanie własnej koncepcji funkcjonowania mesjanizmu w trzech językach, polskim, francuskim i niemieckim, w których ukazały się Mickiewiczowskie wykłady.

EN

The review discusses Jana-Katharina Mende’s book “Das Konzept des Messianismus in der polnischen, französischen und deutschen Literatur der Romantik. Eine mehrsprachige Konzeptanalyse” (“The Concept of Messianism in Polish, French, and German Romantic Literature”, 2020), a monographic depiction of the concept of Messianism in Adam Mickiewicz’s Paris lectures. The reflections included into the lectures allow to present the author’s own concept of Messianism functioning in Polish, French, and German—the languages in which the lectures were published.

13

Polska myśl mesjanistyczna w analizach Tadeusza Krońskiego

63%

Wawrzynowicz A.

Folia Philosophica

|

2017

|

vol. 38

EN

Tadeusz Kroński (1907-1958) was one of the most influential representatives of Polish post-war Hegelianism. He was also regarded as the spiritual father of the Warsaw school of the history of ideas. In the 1950s, Kroński published historico-philosophical analyses focused on the ideas propounded by 19th centuryPolish Messianists of the inter-uprising period, presenting an outright negative view on the movement. Kroński does not see any significant features of theoretical continuity between the tradition of 19th century Polish Hegelianism, shaped by historical influences of the Romantic Messianic ideology (as formulated by Libelt and Cieszkowski), and his own philosophical position. The present study is aimed at a critical verification of Kroński’s analyses. It seeks to investigate the origins of the assumption regarding the fundamental discontinuity of both historical lines of development of Polish Hegelianism. Also, an attempt is made to delineate the actual extent of realization of the postulate of radical rejection of Messianic ideas.

PL

Tadeusz Kroński (1907-1958) – jeden z najbardziej wpływowych przedstawicieli powojennego heglizmu polskiego, uznawany za ojca duchowego warszawskiej szkoły historyków idei, w swoich publikowanych w latach pięćdziesiątych XX wieku historyczno-filozoficznych analizach myśli dziewiętnastowiecznych mesjanistów polskich epoki międzypowstaniowej przedstawia skrajnie negatywny obraz tego nurtu. Kroński nie dostrzega istotnych rysów ciągłości teoretycznej między ulegającą historycznym wpływom romantycznej ideologii mesjanistycznej tradycją dziewiętnastowiecznego heglizmu polskiego (spod znaku Libelta i Cieszkowskiego) a własnym stanowiskiem filozoficznym. Tekst podejmuje próbę weryfikacji krytycznej tych analiz, zbadania genealogii założenia o zasadniczej nieciągłości obu tych historycznych linii rozwoju heglizmu polskiego, a także określenia faktycznego zakresu realizacji formułowanego tu postulatu radykalnego odrzucenia idei mesjanizmu.

14

Mesjanizm Stanisława Przybyszewskiego

63%

Grajek M.

Annales Universitatis Mariae Curie-Sklodowska, sectio FF – Philologia

|

2015

|

vol. 33

|

issue 1

EN

The article describes the path of Stanisław Przybyszewski, broadly considered as a decadent towards the messianism concept. Basing on the theory of five world views by Michał Łuczewski, the author presents the writer’s apoliticism and life choices. The article outlines the romantic basis of Przybyszewski’s mindset, as well as the impact which the changing environment – move to Berlin, editing “Życie” magazine in Kraków, and years of cooperation with Poznań’s based “Zdrój” – had on him. The paper describes a significant influence that Juliusz Słowacki’s writing – especially the ones from his last, genesian period – had on the writer. The author analyses Przybyszewski’s perspective on Słowacki – first in the period of editing “Życie”, and later – working with “Zdrój”. The article distinguishes the contrast of influence which Słowacki had on Przybyszewski and Wincenty Lutosławski. The author points to the crucial rationale for writer’s changing world view: time of the Great War, and his financial problems due to declining popularity. This period is presented as the time of exploration – resulting in Przybyszewski’s turn to the romantic ideas of mysticism and messianism.

PL

Artykuł przedstawia drogę Stanisława Przybyszewskiego, uważanego powszechnie za dekadenta, do idei mesjanistycznej. Autor tekstu, na podstawie teorii pięciu światopoglądów stworzonej przez Michała Łuczewskiego, przedstawia apolityczność pisarza i jego życiowe wybory. W artykule ukazane zostaje romantyczne podglebie światopoglądu Przybyszewskiego, a także konsekwencje wynikające ze zmian przezeń środowiska – od wyjazdu do Berlina, przez okres redagowania krakowskiego „Życia”, po lata współpracy z poznańskim „Zdrojem”. W tekście omówiono również przemożny wpływ na pisarza utworów Juliusza Słowackiego z jego ostatniego, genezyjskiego okresu. Na zasadzie kontrastu przedstawione zostały dwie drogi inspiracji Słowackim – Przybyszewskiego oraz Wincentego Lutosławskiego. Analizie poddano również stosunek pisarza do Słowackiego zarówno w okresie redagowania krakowskiego „Życia”, jak i późniejszej współpracy z poznańskim „Zdrojem”. Jako najistotniejsze przyczyny przemian światopoglądowych Przybyszewskiego wskazane zostają załamanie sytuacji finansowej pisarza, wynikające ze spadku popularności jego utworów, oraz trudna sytuacja literata podczas wielkiej wojny. Ten moment, zdaniem autora artykułu, stanowi w biografii Przybyszewskiego czas poszukiwań, zwieńczony zwrotem pisarza w stronę romantycznych idei mistycyzmu i mesjanizmu.

15

Mesjańska maszyna – szkic teorii mesjanizmu

63%

Kołoczek Ł.

Logos i Ethos

|

2018

|

vol. 47

|

issue 1

EN

This article is an attempt at creating the outline of the theory of messianism, that would cover both the various versions of Jewish Messianic, Christian, and Islamic, as well as secular. I propose to think of messianism as a transcendental field of origin, therefore as a machine in the sense proposed by Deleuze. This theory reveals the weak points of contemporary Polish Messianic thought, represented by Pawel Rojek and his book Liturgia dziejów.

PL

Artykuł jest próbą stworzenia zarysu teorii mesjanizmu, która obejmowałaby zarówno rozmaite wersje żydowskich mesjanizmów, chrześcijańskich i islamskich, jak i świeckich. Proponuję pomyśleć mesjanizm jako transcendentalne pole genezy, a więc jako maszynę w rozumieniu zaproponowanym przez Deleuze’a. Taka teoria ujawnia słabe punkty polskiej współczesnej myśli mesjańskiej, której reprezentantem jest Paweł Rojek.

16

Obraz literatury polskiej XIX wieku w pismach Stanisława Szczepanowskiego

63%

Jazownik M.

Język. Religia. Tożsamość

|

2016

|

issue 1(13)

85-100

EN

The article presents the views of Stanislaw Szczepanowski (1845-1900) – a politician, an economist and a publicist – on the Polish XIXth century literature. Szczepanowski was an opponent of aestheticism and of cosmopolitan art. He treated literature instrumentally, seeing in it primarily a tool serving the realization of national goals. He especially valued Romantic Literature, for – in his belief – it guaranteed the continuity of culture and propounded the national ideal which integrated and activated the Polish nation. The foundation of this ideal is implementation of Christian ethical values into the political, social and economic life.

17

Kilka uwag na temat polskiej filozofii narodowej

63%

Knapik T.

IDEA. Studia nad strukturą i rozwojem pojęć filozoficznych

|

2013

|

vol. 25

169-180

EN

The nineteenth century brought, among others, tragic experiences in the life of the Polish nation, which were a consequence of the loss of an independent state. But it also revealed maximalism in philosophical aspirations, expressed by a belief that there is a close connection between philosophy and the life of the nation. No doubt these experiences and aspirations contributed to the creation of the “Polish national philosophy” – the philosophy of romanticism. Disputes about its essence revived in the early twentieth century. It seems that the issues raised at that time now require rethinking. Yet, these days – in the times of modern changes related to the processes of globalization, commercialization and dissemination of the model of a society that is multicultural, individualistic and consumptionist – has not the issue of the “Polish national philosophy” become outdated? The purpose of this paper is to formulate a few remarks on the “national philosophy”. It aims to do so by referring to signiﬁcant opinions of a few outstanding representatives of Polish philosophy, whose ideas were instrumental in creating and shaping the Polish philosophical thought.

18

Not a saviour of the world: dismissal of messianism in Graham Swift’s Waterland

63%

Konkol S.

Świat i Słowo

|

2020

|

vol. 35

|

issue 2

71-88

EN

The article considers the highly critical handling of the British brand of messianism in Graham Swift’s novel Waterland (1983) in the light of Jacques Lacan’s concept of the phallus. The issue is approached through the figure of the narrator’s half-brother, spawned to be the saviour of the world and the narrator’s attitude towards promises of a grand future, an epitome of Graham Swift’s overall distrust of totalising narratives. The desire for a complete and final explanation is shown to be as inescapable as it is impossible to fulfil.

19

Bulwark or political playground? Teodor Parnicki’s Count Julian and King Roderic

63%

Markiewka T.

Świat i Słowo

|

2015

|

vol. Świat i Słowo 2015, nr 1 (24)

115-128

EN

The term Bulwark of Christendom (Antemurale Christianitatis) was for centuries defining the special – even Messianic – role of those European countries (Poland and Spain in particular) which were exposed to the direct influence (and attacks) of the Muslim world. Difficult encounter between Christianity and Islam and the role of the European “borderlands” is a theme of an early historical novel by Teodor Parnicki (1908-1988) Count Julian and King Roderic (1935). Contrary to the ideological interpretations of the Islamic invasion of Spain (711 AD) Parnicki presents this historical process as a product of complex political and ecclesiastical conflicts within the Visigoth state and, as a result, questions the ideological interpretations of this event. Thus the novel seems to be the anti-Messianic statement, which criticizes deeply ingrained belief in the special historical role of the those nations which are perceived as defenders of Christianity. The novel can be interpreted as the first, still somewhat veiled, polemic with Henryk Sienkiewicz’s intellectual heritage, yet, what makes the novel important, is the problem of the complexity of political mechanisms which eventually produce simplistic, ideological “grand narratives”. The writer’s university lectures (1973) provide an additional, more elaborate reflection on the theme presented in the writer’s first historical novel.

20

Skazani na Zwycięstwo. Powieść Aleksandra Prochanowa Człowiek Gwiazdy

63%

Syska K.

Świat i Słowo

|

2020

|

vol. 35

|

issue 2

137-153

EN

Alexander Prokhanov is one of the most significant figures in the patriotic-conservative circles in Russia. What makes him extraordinary is his versatility – he is a political activist, journalist, media personality and a writer. The idea of special historical destiny of Russia is a constant component of his political views which have a strong mystical background. The novel Star Man is a typical example of the literary expansion of his political concepts by referring to the poetics of myth.

Refine search results

Mesjanizm Camõesa (po polsku)

Skazani na Zwycięstwo. Powieść Aleksandra Prochanowa Człowiek Gwiazdy

Not a saviour of the world: dismissal of messianism in Graham Swift’s Waterland

Mesjanizm „kenotyczny”. O rosyjskiej idei Wiaczesława Iwanowa

Kino powojenne i pułapki naszej świadomości

Mesjanizm rozproszony. Epigonia oraz Polonia aeterna Wojciecha Wencla

Karol Wojtyła / Jan Paweł II i myśl religijna Zygmunta Krasińskiego we wczesnej epistolografii

Polski mesjanizm romantyczny

Mesjanizm w filozofii Augusta Cieszkowskiego

„A słowo stało się Ciałem” (J 1,14). Mesjasz mostem dialogu między Bogiem i człowiekiem

Ekstrapolacja norwidowskiej krytyki mesjanizmu w tekstach Józefa Tischnera

Polska myśl mesjanistyczna w analizach Tadeusza Krońskiego

Mesjanizm Stanisława Przybyszewskiego

Mesjańska maszyna – szkic teorii mesjanizmu

Obraz literatury polskiej XIX wieku w pismach Stanisława Szczepanowskiego

Kilka uwag na temat polskiej filozofii narodowej

Not a saviour of the world: dismissal of messianism in Graham Swift’s Waterland

Bulwark or political playground? Teodor Parnicki’s Count Julian and King Roderic

Skazani na Zwycięstwo. Powieść Aleksandra Prochanowa Człowiek Gwiazdy