Search results

1

Przeciw myśleniu modelami w teologii. Polemika

100%

Słomka J.

Studia Bobolanum

|

2021

|

vol. 32

|

issue 1

71-82

EN

Model-based theological reasoning is present in many areas of modern theology. It derives its justification from, inter alia, from I. Barbour’s book Myths, Models, and Paradigms, in which the author validates the use of a model, a concept derived from modern sciences, in theology. The basic principle of this legitimation is an analogy. Jacek Kempa in his article Relacje między modelami w soteriologii. Glossa do dyskusji o komplementarności (roughly translated: Relationships between models in soteriology. Glossary to the discussion of complementarity) presented such theological reasoning. His article inspired my polemic with the very idea of using models in theology. My objection is fundamental. With the use of the concept of „a model”, theology adopts „with the benefit of inventory” the entire paradigm of modern science and guides its reasoning within the principles of mathematical logic. I argue that the analogy used by Barbour is illegitimate, because the model as a mathematical category does not provide a good starting point for the analogy. An important thread in Barbour’s book is the metaphor. He proves that metaphors are simply models and it is precisely as models that they regain their rightful place in science, especially in theology. It is an understanding of metaphor characteristic of analytic philosophy. Twentieth-century European philosophers analyze the metaphor in a completely different way. For them, the metaphor is a full-fledged and primal expression of the human language. I believe that theology should not take metaphors as models, but follow the analyses of the European hermeneutics. My opposition to the use of models in theology presented here and the interpretation of metaphors as models is a contribution to the answer to the fundamental methodological question: can thinking in the paradigm of modern science, the highest form of which is mathematics, become theology’s own thinking? In my opinion – no. Such thinking is purely objective and formal. There is no openness to the subjective nor to the sensual. Even less is it able to be used to express „the truth about God”.

PL

Rozumowanie teologiczne oparte na modelu jest obecne w wielu dziedzinach współczesnej teologii. Swoje uzasadnienie czerpie ono m.in. z książki I. Barboura Mity, modele, paradygmaty, w której Autor uprawomocnia stosowanie „modelu” – pojęcia wywodzącego się z nauk nowożytnych – w teologii. Podstawową zasadą tego uprawomocnienia jest analogia. Jacek Kempa w swoim artykule Relacje między modelami w soteriologii. Glossa do dyskusji o komplementarności” przedstawił właśnie takie rozumowanie teologiczne. Jego artykuł stał się inspiracją dla mojej polemiki z samą ideą stosowania modeli w teologii. Mój sprzeciw jest fundamentalny. Otóż wraz z zastosowaniem pojęcia „model” teologia przyjmuje „z dobrodziejstwem inwentarza” cały paradygmat nauki nowożytnej i swoje rozumowania prowadzi wewnątrz zasad logiki matematycznej. Twierdzę, że zastosowana przez Barboura analogia jest nieuprawniona, bo model jako kategoria matematyczna nie tworzy dobrego punktu wyjścia do analogii. Ważnym wątkiem w książce Barboura jest metafora. Udowadnia on, że metafory są po prostu modelami i właśnie jako modele odzyskują w nauce, a zwłaszcza w teologii, pełnoprawne miejsce. Jest to rozumienie metafory charakterystyczne dla filozofii analitycznej. Zupełnie inaczej analizują metaforę dwudziestowieczni filozofowie europejscy. Dla nich metafora jest pełnoprawnym i pierwotnym wyrazem ludzkiego języka. Sądzę, że teologia nie powinna uznawać metafor za modele, ale iść za analizami hermeneutyki europejskiej. Przedstawiony tu mój sprzeciw wobec używania modeli w teologii oraz interpretowania metafor jak modeli jest przyczynkiem do odpowiedzi na zasadnicze pytanie metodologiczne: czy myślenie w paradygmacie nauki nowożytnej, którego najwyższą formą jest matematyka, może stać się myśleniem własnym teologii? Według mnie ‒ nie. Takie myślenie jest czysto przedmiotowe i formalne. Nie ma w sobie żadnego otwarcia na to, co podmiotowe, ani na to, co zmysłowe. Tym bardziej nie jest w stanie posłużyć do wypowiadania „prawdy o Bogu”.

2

„Et stupebant super doctrina ejus” (Mk 1:22). On the Role of Wonderment in the Theological Method

89%

Smuniewski C.

Teologia w Polsce

|

2020

|

vol. 14

|

issue 2

49-62

PL

Opracowanie niniejsze jest przyczynkiem do badań dotyczących metody teologicznej i ukazuje motyw zdumienia w nauczaniu i poezji Jana Pawła II jako doświadczenia zapraszającego człowieka do coraz wnikliwszego poznawania Boga i Jego dzieł. Ludzkie doświadczenie zdumienia się Bogiem zostało przedstawione jako wydarzenie teologiczne – łaska zdolności zachwytu Bogiem, przybliżenia się do Niego i mówienia o Nim. Autor artykułu dochodzi do wniosku, że z misją teologa nierozerwalnie związane jest pielęgnowanie w sobie zdolności do zdumiewania się Bogiem i Jego dziełami. Doświadczenie zdumienia jest jednym z elementów prowadzących do komunii z Chrystusem Teologiem, który objawia Ojca.

EN

The study is a contribution to research on the theological method and shows the motif of wonderment in the teaching and poetry of John Paul II as an experience inviting man to get to know God and His works ever more deeply. The human experience of being amazed with God has been presented as a theological event – a grace of the ability to stand in awe of God, to get closer to Him and to speak about Him. The author of the article comes to the conclusion that the mission of a theologian is inseparably connected with cultivating the ability to be amazed with God and His works. The experience of wonderment is one of the elements leading to communion with Christ the Theologian, who reveals the Father.

3

Metody badawcze stosowane w pracach dyplomowych z etnologii religii

71%

Kupisiński Z.

Roczniki Teologii Fundamentalnej i Religiologii

|

2009

|

vol. 1

111-129

EN

The present article explains the concept of the research method, what such a method is in the general meaning, then it presents those research methods that are most frequently used in writing master’s and doctoral dissertations in ethnology of religion that undertake issues connected with folk religiousness. In dissertations such methods, among others, are used, as the method of ethnographic field research, the method of analysis and critique of writings, the comparative method and the theological method. Most attention was devoted to the ethnographic method, because ethnology is not included in the curriculum of theological studies. Due to the complexity of the subject of research, that is of religion, it requires a multi-faceted approach, so that its essence as well as the rites and rituals that are performed in it can be properly understood.

4

Thomistic Themes in Joseph Ratzinger/Benedict XVI’s Theology

71%

Blanco-Sarto P.

Wrocławski Przegląd Teologiczny

|

2022

|

vol. 30

|

issue 1

35-66

PL

Spośród wielu autorytetów Ratzinger otrzymał swoją formację od „trzech wielkich mistrzów”: Augustyna, Bonawentury i Tomasza z Akwinu. Odrzucając nieosobową i esencjalistyczną scholastykę, uznaje on autorytet Akwinaty – postrzegany poprzez „tomizm augustiański” – w antropologii, doktrynie o łasce i stworzeniu, a także w naturze aktu wiary i metodzie teologicznej. Niemiecki teolog stara się pogodzić perspektywę ontologiczną z perspektywą historyczno-zbawczą, perspektywę personalistyczną z metafizyczną. Na potrzeby syntezy wiary i rozumu, filozofii i teologii Ratzinger znajduje u Akwinaty dobry model, który opiera się nie tylko na porządku łaski, ale także na porządku stworzenia.

EN

Among many other sources, Ratzinger received his formation from the “three great masters” – Augustine, Bonaventure and Thomas Aquinas. While rejecting an unpersonal and essentialist scholasticism, he recognizes the authority of Aquinas – seen through an “Augustinian Thomism” – in anthropology, the doctrine of grace and creation, as well as in the nature of the act of faith and the method of theology. The German theologian tries to make the ontological perspective compatible with the historical-salvific perspective, the personalist perspective with the metaphysical point of view. In the synthesis between faith and reason, philosophy and theology, Ratzinger finds in Aquinas a good model, which is based not only on the order of grace but also on the order of creation.

5

Da Rio de Janeiro a Medellin: la nascita della teologia post-conciliare latinoamericana

71%

Campagnaro M.

Warszawskie Studia Teologiczne

|

2021

|

vol. 34

|

issue 2

26-44

EN

In recent decades, from a theological point of view, the Church in Latin America has gone from being a "receiving" church to being a "protagonist" church. This happened thanks to the dynamic development of a new way of practicing theology. Latin American post-Conciliar theology presents a new existential, kerygmatic and methodological approach based on a wise balance (hermeneutic circle) between orthopraxis and orthodoxy. The article presents and attempts to critically analyze the most important events of the period from the first Latin American Episcopal Conference in Rio de Janeiro in 1955 to the second in Medellin in 1968, which laid the foundations for the birth of post-Conciliar Latin America theology: the rise of CELAM, the choice of John XXIII, the Cuban Revolution and the Vatican Council II and especially the Constitution Gaudium et Spes, which introduces a new theological paradigm that recognizes the historical realities of pluralism of nations and cultures, as well as social, political and economic structures. Undoubtedly, the election of Cardinal Bergoglio as Pope is a "sign of the times" that makes the richness and freshness of Latin American theological reflection powerfully join the world theological discourse.

6

¿Qué es la teología? Vida y teología en Joseph Ratzinger

71%

Sarto P. B.

Roczniki Teologii Dogmatycznej

|

2009

|

vol. 1

79-117

PL

Profesor Uniwersytetu Nawarry analizuje specyfikę teologii Josepha Ratzingera, starając się wykazać, na ile teologia ta jest syntezą wiary i rozumu. Omawiana teologia widziana jest jako wiara przemyślana, jako doktryna wiary − fides quaerens intellectum, zgodnie z klasycznym określeniem anzelmowym. Jednocześnie wskazuje na źródła i inne dyscypliny, które mogą współdziałać w tej szczególnej nauce, będącej zarazem życiową praktyką i mądrością. Wiara, rozum i piękno stanowią tu trzy kolumny, które podtrzymują cały ten teologiczny gmach. Analizowane treści dotyczą teologii Josepha Ratzingera, a nie magisterium papieża Benedykta XVI. Zdaniem Blanco, teologia, jaką prezentuje Ratzinger, jest jednocześnie wiedzą, praxis i mądrością. Jest wiedzą z racji jej racjonalnej i spekulatywnej dokładności, w czym pomocą staje się metoda filozoficzna. Jest mądrością, gdyż zakłada również wiedzę praktyczną dotyczącą samego życia, zarówno naturalnego, jak i nadprzyrodzonego. Tak rozumiana nauka, zarówno w wymiarze praktycznym, jak i spekulatywnym, źródło swoje posiada w Biblii, a jej rozwój dokonuje się w Kościele, przez co przybliża się z wielkim szacunkiem i uwagą do liturgii i świadectwa Ojców Kościoła. Jednocześnie przywiązuje wielką wagę do dorobku historii, wymogów języka, doświadczenia świętych, a nawet piękna sztuki chrześcijańskiej. Ponadto – zdaniem Ratzingera – wszelka teologia winna być nauką oświeconą, mądrością partycypowaną: powinna starać się być jednocześnie wiedzą Chrystusa i mądrością Ducha (por. 1 Kor 2, 1-5). Ratzinger przypomina, iż w chrześcijaństwie, w odróżnieniu od innych religii, rozum zajmuje miejsce centralne, co też staje się fundamentem naukowości teologii. Wiara chrześcijańska stwierdza, iż Jezus żył, umarł i zmartwychwstał w konkretnej epoce historycznej, a Bóg, który stał się człowiekiem w Chrystusie, jest jednocześnie Stworzycielem świata. Przez takie stwierdzenia wiara chrześcijańska pozostawia poza sobą obszar poznania czysto symbolicznego, a zagłębia się w przestrzeń rozumu historycznego i filozoficznego; usiłuje przemówić wprost do rozumu, a tym samym pozyskać go jako „motor” aktu nawrócenia. Wiara i teologia, podobnie jak inne rodzaje wiedzy i mądrości, są poznaniem, w którym osoby (nie tylko Boskie) odgrywają decydującą rolę. Ten głęboko personalistyczny wymiar teologii ukazał Ratzinger w konferencji, opublikowanej w 1966 pod tytułem Pojęcie osoby w teologii. Wiedza i życie, ontologia i historia, dogmat i doświadczenie życiowe: teologia nie jest jednak jedną z wielu nauk pozytywnych, lecz stanowi wiedzę sui generis, dostosowaną do swojego przedmiotu i treści. Jedną z jej cech szczególnych jest jej relacja z tym, co duchowe. W 1986 Ratzinger pisał, iż „jedność teologii i świętości nie jest jakimś sentymentalnym czy pobożnym dyskursem, lecz posiada swój fundament w logice rzeczy, a na jej korzyść przemawia świadectwo całej historii”. Jest to więc w konsekwencji wymóg metodologiczny. W ten sposób wymiary naukowy, mądrościowy i duchowy teologii ukazane są, w myśli teologicznej Ratzingera, jako głęboko ze sobą złączone. Prezentację myśli ratzingerowskiej prof. Blanco dokonuje w następujących sekwencjach tematycznych: Biblia, Kościół i teologia; wiara, rozum i teologia; Kościół, teologia i pluralizm; historia, język i teologia; nauka, praktyka i mądrość; miłość, prawda i piękno. Dla polskiego środowiska naukowego artykuł posiada wartości poznawcze, ukazujące wizję teologii J. Ratzingera i sposób jej recepcji przez określone środowiska współczesnej teologii zachodniej. Może być perspektywą inspirującą polskich badaczy „Mozarta teologii” i ukierunkować dialog naukowy polskiej i zachodniej teologii.

7

Teologia duchowości jako dyscyplina naukowa. Zarys problematyki

71%

Chmielewski M.

|

2019

|

vol. 66

|

issue 5: Teologia duchowości

115-132

EN

Among the specialties offered by theological faculties at universities and colleges, there is often theology of spirituality. This means that it is a full-fledged scientific discipline. Therefore, it has its own history, own name that identifies it, the subject of research, specific sources and an adequate research method. At the university level, it is practiced by a large number of scientists whose achievements are recognized and appreciated in the world of science. In addition to university structures in which research and teaching are conducted, and conferences are convened, spiritual theologians form organizations and associations that have legal personality. The article aims at to deeping aforementioned issues, taking polish theological and ecclesiastical background on board. The awareness of the main methodological matters is very important for every committed theologian and his reliable scientific work, as well his spiritually-ecclesiastical vocation.

PL

Wśród specjalności oferowanych przez wydziały teologiczne na uniwersytetach i uczelniach często znajduje się teologia duchowości. Oznacza to, że jest to pełnoprawna dyscyplina naukowa. Ma ona swoją historię, własną nazwę, która ją identyfikuje, przedmiot badań, konkretne źródła i odpowiednią metodę badawczą. Na poziomie uniwersyteckim teologią duchowości zajmuje się wielu naukowców, których osiągnięcia są uznawane i doceniane w świecie nauki. Oprócz struktur uniwersyteckich, w których prowadzone są badania i dydaktyka oraz zwoływane konferencje, teologowie duchowości tworzą organizacje i stowarzyszenia posiadające osobowość prawną. Artykuł ma na celu pogłębienie wyżej wymienionych zagadnień, biorąc pod uwagę polskie środowisko teologiczne i kościelne. Znajomość głównych kwestii metodologicznych jest bardzo ważna dla każdego zaangażowanego teologa, rzetelnej pracy naukowej, a także jego powołania w Kościele.

Refine search results

1 Roczniki Teologiczne

1 Roczniki Teologii Dogmatycznej

1 Roczniki Teologii Fundamentalnej i Religiologii

1 Studia Bobolanum

1 Teologia w Polsce

1 Warszawskie Studia Teologiczne

1 Wrocławski Przegląd Teologiczny

1 Blanco-Sarto P.

1 Campagnaro M.

1 Chmielewski M.

1 Kupisiński Z.

1 Sarto P. B.

1 Smuniewski C.

1 Słomka J.

1 2022

3 2021

1 2020

1 2019