Search results

1

Autoreferencyjność w dwóch baśniach europejskich: w „Oślej Skórce” Charlesa Perraulta i w „O głupim, co ożeniuł się z królowną i został królem” (baśń polska)

100%

Monluçon A.-M.

Creatio Fantastica

|

2016

|

issue 2(53)

7-21

EN

The article Autoreferentiality in Two European Fairy Tailes: Charles Perrault’s “Donkeyskin” and “On a Fool who Married a Princess and Became a King” offers a critical introduction to Charles Perrault’s Donkeyskin fairy tale, published for the first time in Polish in this very issue of “Creatio Fantastica” journal, as well as a comparative analysis of French and Polish editions of the aforementioned work along with a lesser known Polish one, entitled On a Fool who Married a Princess and Became a King. Anne-Marie Monluçon uses those texts as an exemple of the use of the “text-within-a-text” or “story-within-a-story” (mise en abyme) narrative device and proceeds with an in-depth interpretation and close reading of the fairy tales in order to explore their autoreferentiality. Finally, the author focuses on how Charles Perrault succeded in finding a “middle voice” between the literary fairy tale and a folk one—and, at the same time, how autoreferentiality and mise en abyme may be successfully utilized in both genres, challenging the way one may want to draw differences between literature performed for the courtly joy of the highborns and on the backyard for the common folk.

2

Polska edukacja domowa jako mise en abyme między kondycją ludzką a społecznymi konstrukcjami oświatowymi

89%

Budajczak M.

Studia Paedagogica Ignatiana

|

2017

|

vol. 20

|

issue 3

47-32

PL

Edukacja domowa, rozumiana jako społeczna forma organizacji edukowania dzieci i młodzieży, której koordynatorami są rodzice, a nie zawodowi oświatowcy pracujący w szkole, staje się, nie tylko w Polsce, główną alternatywą wobec państwowej oferty oświatowej. Nic zatem dziwnego, że właśnie w okresie znacznego jej ilościowego poszerzania się towarzyszą jej funkcjonowaniu szczególnie ożywione dyskusje. Przy wykorzystaniu krytycznoliterackiej i – szerzej – krytyczno-artystycznej kategorii mise en abyme autor chciałby wykazać „rozpięcie” edukacji domowej między powszednimi, ateoretycznymi rodzicielskimi wglądami w kondycję dziecka, a ściślej w antropologiczne warunki edukacji z ich osobniczymi konkretyzacjami, a politycznie motywowanymi przesądzeniami co do tego, kim młody człowiek jest, a kim winien się stać wskutek regularnej, a więc szkolnej edukacji. Będzie to perspektywa układu zwierciadeł, z ich walorami i defektami, które to zwierciadła tyleż adekwatnie oddają, co politycznie zniekształcają człowieczeństwo w ramach pojedynczych edukacyjnych zdarzeń i ich ciągów. Tak postrzegana, aktualna kondycja polskiej edukacji domowej wydaje się trudna, acz dysponuje sporym potencjałem optymalizacyjnym.

EN

Home education, treated as a social organizational form of instructing children and youth, where the coordinators are the parents instead of professional teachers working at a school, emerges as the main alternative to the governmental offer in the field of education, and not just in Poland. It is no surprise then that in the period of important quantitative expansion, home education is being discussed fervently. By using a literary and artistic criticism notion of mise en abyme, the author would like to demonstrate the tensed span of home education between the everyday, atheoretical parental insights into their child’s condition, and, more precisely, into the anthropological conditions of education with a personal substantiation, and politically motivated conclusions as to who a young person is, and – as a result of a regular, school education – who he or she shall become. It will be a perspective of a set of mirrors, with all their advantages and deficiencies, which adequately represents, or politically deforms humanity within single educational events or their continuations. In this way, the present condition of Polish education seems to be relatively hard, having at its disposal considerable optimizing potential as well.

3

Chevreuse de Patrick Modiano, ou la quête mémorielle d’un passé insaisissable

89%

Vergnol M.

Quêtes littéraires

|

2022

|

issue 12

234-245

EN

Following in the footsteps of vanished existences is one of the motifs of Patrick Modiano’s writings. Chevreuse is a variation on this theme, featuring a character who tries to recover his past threatened by oblivion. It is, however, singular that the modality of this memorial quest is introspective. This article will explore how the narrative navigates the tension between the apparent looseness of the plot, which becomes mimetic of the experience of remembering itself, and the attempt to create, by means of writing, a network allowing the memories to make sense of one another. From this perspective, we will study the two valences of the writing which embrace the convolutions of a lacunar memory on its becoming a hermeneutic instrument; then we will demonstrate that this ars memoriae endows itself with a poetics of dream and imagination to overcome this ambivalence and to proceed to the mental recreation of a disappeared world.

FR

C’est un topique des écrits de Patrick Modiano que de partir sur les traces d’existences disparues. Mettant en scène un personnage qui tente de se ressaisir de son propre passé menacé par l’oubli, Chevreuse se comprend comme une variation sur thème. Il est toutefois singulier que la modalité de cette quête mémorielle soit introspective. Aussi s’agit-il d’explorer la manière dont la narration élabore une tension entre l’apparente lâcheté de l’intrigue qui se fait mimétique de l’expérience même de remémoration, et la tentative d’élaborer par l’écriture un réseau permettant aux souvenirs de faire sens les uns par rapport aux autres. Dans cette perspective, nous étudierons les deux valences de l’écriture qui embrasse les circonvolutions d’une mémoire lacunaire autant qu’elle se mue en instrument herméneutique ; puis nous montrerons qu’en dernière instance, cet ars memoriae se dote d’une poétique du rêve et de l’imagination afin de dépasser cette ambivalence et de procéder à la recréation mentale d’un monde disparu.

4

LOST IN THE TEXTUAL MAZE? CONCEALMENTS AND DOUBLINGS IN PETER STRAUB’S MR. X

75%

Studniarz S.

Acta Neophilologica

|

2010

|

vol. XII

193-202

EN

The article explores the textual intricacy and the epistemological uncertainty projected by the 1999 novel of Peter Straub titled Mr. X. Already the title of the novel hints at secrecy, hidden identities, and cryptic messages. Indeed, the novel seems to be conceived as a cryptogram and a kind of literary “Russian doll”. This applies as much to the person of the narrator as to the construction of the narrative, its layers upon layers of secrecy and deception. This cryptic character of the novel is reinforced by the lack of closure and the ambiguity of the ending: “the fog” that shrouds everything as well as “undecipherable signs” that Ned meets along the way serve as a trope that projects the implied reader’s loss of certainty. The sense of being lost in the textual maze is compounded by the abundant instances of doubling and mirroring in the text. This is first observed in the composition of the novel as the dual-level narrative, consisting of the part narrated by Ned, and of the diary of Mr. X, the mysterious figure seen by Ned in his dreams, later revealed to be his father. The two, Ned and Mr. X, in their own peculiar ways act out the same pattern: Ned’s quest to find out the identity of his father is paralleled by his father’s (futile) attempts to confirm his own unearthly origins. However, duality is most powerfully expressed by the motif of doppelganger: Ned, the narrator, in time realizes the existence of his not-entirelyhuman brother, Robert, his “shadow self”, his “dark half”. Finally, even the novel, Mr. X, finds itself reflected in the work of fiction written by Mr. X, a story titled Blue Fire. Blue Fire, introduced at length into the narrative, serves as its specular text, mise en abyme, encapsulating its two central themes, as verbalized by the narrator: “the obsession with the ancestral house” and “the flight from and the pursuit of the Other”.

5

Mise en poeme: Epic (Auto)reflexivity and South Slavic Poetry in the Age of Romanticism

75%

Brajović T.

Poznańskie Studia Slawistyczne

|

2023

|

issue 25

47-73

EN

This paper deals with the discursive phenomenon of reflexivity in the epic poetryof South Slavic romantic poets around the middle of the 19th century. Reflection is here understood as a kind of poetic self-formation procedure of romantic literary subject and his efforts to renovate epic mode in its original form. Starting with concept of “epic Romanticism”, in a way specific to South Slavic literatures, the author proceeds by distinguishing basic modes: explicit, implicit, and intertextual reflexivity. While the first two are related to typical romantic affectivity (D. Demeter, F. Prešeren) and/or rhetoric identification with oral folk rhapsodists’ tradition (P. P. Njegoš), the third one is marked with so-called “integration story” (I. Mažuranić), or mise en abyme, i.e. “the mirror in the text” effect as a medium of artistic auto-perspectivization and possible creative invention which leads to indications of the early pro-modern poetic procedures.

6

„Práce, o kterou se pokoušíte,se vám ani v nejmenším nedaří“ Reflexe psaní v povídkách Karla Miloty

71%

Šebek J.

Svět literatury – Časopis pro novodobé literatury (World of Literature – Journal for Modern Literatures)

|

2021

|

vol. 31

|

issue 1

41-58

EN

The article deals with three short stories from Karel Milota’s collection The Night of Mirrors (Noc zrcadel; 1981, rev. ed. 2005): the eponymous text, “Carol” (“Koleda”) and “Pastoral” (“Pastorála”). These second-person narratives foreground the character of the writer (or, in the case of the “Pastoral”, the composer) and the process of creation — or rather its failure. The argument presented in this article proceeds in three steps. First, it focuses on the unnatural narration and paradoxical narrative techniques, namely mise en abyme and ontological metalepsis. Next, it analyzes the representation of architectural space and “musicalisation” of fiction as basis for building literary atmospheres. Finally, it concentrates on the (self-) presentation of the writer and indistinct quality of literary and theoretical discourse in the stories. These three mutually related aspects persistently engage the reader’s cognitive and emotional faculties, and vividly stage the identity of the author and creative process.

7

Autotematyzm – antyrealizm? Na przykładzie jednego wiersza Tomasza Pułki

71%

Waligóra A.

Forum Poetyki

|

2019

|

issue 15-16

80-93

EN

The paper is an attempt at drawing the relationships between realism and mise en abyme. Starting with Artur Sandauer’s concept, who understood the development of mise en abyme poetics as a result of the demise of realist ideas, the text discusses the connections that take place between those seemingly contradictory tendencies in the history of literature, referring to philosophy and linguistics. The proposed theses are supported by an interpretation of the poem “Kochana liryko” by Tomasz Pułka which shows how modern Polish poetry positions itself against the possibility to experience reality in art and the very definition of art.

PL

Artykuł jest próbą zarysowania relacji między pojęciami realizmu i autotematyzmu. Wychodząc od koncepcji Artura Sandauera, który uznawał rozwój poetyki samotematycznej za konsekwencję wygaśnięcia idei realistycznych, tekst odwołuje do powiązań zachodzących między pozornie sprzecznymi tendencjami w historii literatury, wspierając się myślą filozoficzną i językoznawczą. Proponowane tezy poparte są praktyką w postaci interpretacji wiersza Kochana liryko Tomasza Pułki, pokazującego, jak najnowsza polska poezja ustawia się względem możliwości poznania rzeczywistości w sztuce oraz samej definicji sztuki.

8

Autotematyzm w piosence na przykładzie twórczości Pablopavo (Pawła Sołtysa)

63%

Gajda K.

Forum Poetyki

|

2022

|

issue 27

28-43

EN

The paper is devoted to the works of Pablopavo, a song artist for whom mise en abyme is an important means of expression. Although the term has been recognized in literature studies for decades, it has rarely been considered an important element of song lyrics. The paper discusses numerous examples which illustrate different ways in which Pablopavo uses mise en abyme, creating attractive paraliterary constructions, breaking the genre limitations of songs, directing the message towards literariness. Mise en abyme becomes a device which allows him to construct an understanding with the addressee which goes beyond entertainment. Distance from the form, irony, comicality help make the message authentic, situating the very process of communication, based mostly on language, at the center.

PL

Tematem artykułu jest twórczość Pablopavo, artysty piosenki, dla którego jednym z ważnych środków wyrazu jest autotematyzm. Termin ten, od dziesięcioleci rozpoznawany w badaniach literaturoznawczych, rzadko (lub prawie wcale) był dotąd rozpatrywany jako ważny element tekstów piosenek. W artykule znajdziemy liczne przykłady, które pokazują, jak na różne sposoby warszawski songwriter wykorzystuje autotematyzm, tworząc atrakcyjne konstrukcje paraliterackie. Dzięki takim zabiegom udaje się przekraczać ograniczenia gatunkowe piosenki, kierując przekaz w stronę literackości. Autotematyzm staje się chwytem, który pomaga budować porozumienie z odbiorcą ponad poziomem rozrywkowym. Dystans wobec formy, ironia, komizm służą ocaleniu autentyzmu przekazu, stawiając w centrum zainteresowania sam proces komunikacji, oparty przede wszystkim na języku.

9

Metalepsa jako strategia narracyjna w dziełach literackich i filmowych (analiza zjawiska na wybranych przykładach)

63%

Karkiewicz M.

Załącznik Kulturoznawczy

|

2015

|

issue 2

384-375

PL

Przedmiot niniejszej rozprawy stanowią strategie narracyjne powiązane z metalepsją: logicznie zakazane przejścia, niemożliwe transgresje, postacie fikcyjne przemierzające granice pomiędzy poziomami (nie)rzeczywistości, gry z „ramą” artystycznej prezentacji. Pojęcie metalepsy wywodzi się z retoryki, a na pole narratologii zostało zaanektowane w latach 70. przez Gérarda Genette’a, autora Figures III. Rozprawa francuskiego teoretyka stała się punktem wyjścia dla kolejnych badań skupiających się wokół zagadnienia metalepsy, które szczególną popularność zdobyły na zachodzie Europy. Jak zauważono, metalepsa charakteryzuje się potencjałem komicznym (czego doskonały przykład stanowi film Purpurowa Róża z Kairu Woody’ego Allena), jednak jej funkcje wydają się o wiele bardziej złożone. Analizowane przykłady wykorzystania metalepsy jako strategii narracyjnej (m.in. proza Julia Cortázara) uwydatniły specyfikę oddziaływania owej figury na odbiorcę. Korespondując z takimi zjawiskami, jak „mise en abyme” czy „tekst w tekście”, metalepsa kieruje uwagę na postać samego odbiorcy, czytelnika lub widza, naznacza poniekąd i jego egzystencję ontologiczną niepewnością…

10

Fotografia pierwszego stopnia – o niemożliwości powrotu do źródła. Na przykładzie Mercedesa-Benza Pawła Huellego

63%

Osińska O.

Przegląd Humanistyczny

|

2019

|

vol. 63(4 (467))

63-76

PL

The article compares two memoirs about family’s histories from 2001: In the Garden of Memory by Joanna Olczak-Ronikier and Mercedes-Benz by Paweł Huelle, in which photographs play an important role: In the Garden of Memory by Joanna Olczak-Ronikier and Mercedes-Benz by Paweł Huelle. While in the former, more old-fashioned family’s biography, the function of photos is to prove the trustworthiness (referentiality) of the narrative, in the latter, which is rather an autofictional novel, reading photos becomes a starting point for blurring non-fiction biography with fictional Dichtung. The aim of the study on Mercedes-Benz’study carried out by the author of this article is to outline the concept of the photography in the first degree. That is also why the mise en abyme and the postmemory are contextually recalled.

11

Kilka uwag o opisie autotematycznym (i nie tylko). Wiersz (Trackless) Andrzeja Sosnowskiego w perspektywie filozofii języka

54%

Waligóra A.

Forum Poetyki

|

2020

|

issue 20

62-73

EN

The paper attempts at interpreting the famous poem Wiersz (Trackless) by Andrzej Sosnowski based on some theses of language philosophers (Fregge, Searle, Russel). The notions of a trace and trope extracted from the poem serve as the basis for interpteting the phenomenon of mise en abyme (which, as is suggested, has a trope-like structure). Issues such as a trope, trace, mise en abyme, language philosophy, are problematized according to the category of description, which is understood as: 1. The basic way of framing “lack” and “loss”, key terms in Sosnowski’s poetry; 2. A key element of an autothematic poem which – according to Jonathan Culler – consists of the described and describing layers; 3. Fundamental way of cognition, especially in the face of ambiguities related to the category of a name supposed by language philosophy.

PL

Artykuł jest próbą zinterpretowania słynnego Wiersza (Trackless) autorstwa Andrzeja Sosnowskiego na podstawie tez filozofów języka (Frege, Searle, Russell). Wywiedzione z wiersza pojęcia śladu i tropu służą interpretacji zjawiska autotematyzmu (który – jak próbuje wskazać autorka – ma strukturę tropiczną). Wskazane problemy (trop, ślad, autotematyzm, filozofia języka) zostają omówione w świetle kategorii opisu, który ujmowany jest jako: 1) podstawowy sposób ujmowania „braku” i „straty”, pojęć istotnych dla projektu poetyckiego omawianego autora; 2) istotna składowa utworu autotematycznego, który – zgodnie z tezami Jonathana Cullera – dzieli się na warstwę opisywaną i opisującą; 3) fundamentalny sposób poznania, zwłaszcza w obliczu suponowanych przez filozofię języka niejasności wiązanych z kategorią nazwy.

12

Poeci, afekty i miejsca wspólne czyli In Memory of My Feelings Franka O’Hary i Cover Andrzeja Sosnowskiego w perspektywie autotematycznej

54%

Waligóra A. W.

Forum Poetyki

|

2019

|

issue 17

84-97

EN

This paper is an attempt at another interpretation of the poems In Memory of My Feelings by Frank O’Hara and Cover by Andrzej Sosnowski, in the light of their autothematic motifs. The paper focuses first on a close examination of the relationship between the two poems, looking at both differences (language, emblems, symbols, contexts) and similarities, trying to assess how O’Hara influenced Sosnowski. Later, the focus shifts to the relationship between the two poems and a discussion of a possible interpretation of Sosnowski’s poem in terms of interpoetics.

PL

Artykuł jest próbą ponownego zinterpretowania poematów In Memory of My Feelings Franka O’Hary oraz Cover Andrzeja Sosnowskiego w świetle ujawnionych w nich wątków autotematycznych. Autorka skupia się najpierw na bliższym zbadaniu relacji, jaka została między owymi tekstami nawiązana, przyglądając się zarówno różnicom (język, emblematy, symbolika, konteksty) oraz podobieństwom, usiłując zbadać, jaki wpływ na utwór Sosnowskiego wywarł poeta szkoły nowojorskiej. Później natomiast uwaga zostaje zwrócona na wytworzenie między dziełami swoistej przestrzeni zależności – tekst dyskutuje możliwość rozpatrywania wiersza Sosnowskiego w kategoriach interpoetyki.

13

Fotografia w filmie „Powiększenie” Michelangelo Antonioniego

51%

Ziółkowska-Kurczuk N.

Zeszyty Naukowe KUL

|

2018

|

vol. 61

|

issue 1

387-398

EN

The article deals with „Blowup” movie by Michelangelo Antonioni, a masterpiece of the auteur cinema, which script is based on the short story of Julio Cortazar. This almost classic movie has autothematic character and takes up the problem of getting to know the world through image, and especially through photograph. It also refers to the problem of creation in the pop culture world. However, above all it is a metaphorical discourse about being human in the world. The author of article undertakes analysis of film in the context of photography, which is a fictional and aesthetic base and also allows to make universal considerations.

PL

Artykuł traktuje o filmie „Powiększenie” Michelangelo Antonioniego, arcydzieła kina autorskiego, którego scenariusz oparty został na opowiadaniu Julio Cortazara. Ten niemal klasyczny film ma charakter autotematyczny i podejmuje problem poznania świata przez obraz, a szczególnie poprzez fotografię. Odnosi się również do problemu kreacji w świecie popkultury. Jest jednak przede wszystkim metaforycznym dyskursem na temat bycia człowieka w świecie. Autorka podejmuje analizę filmu, w kontekście fotografii, która stanowi fabularną i estetyczną materię, a zarazem pozwala podjąć uniwersalne rozważania.

14

Między pisaniem a milczeniem. O esejach Herty Müller z perspektywy polskiego czytelnika

51%

Gleń A.

Transfer. Reception studies

|

2022

|

vol. 7

263-288

EN

The paper focuses on the truth of language work in Herta Müller’s essays. The author is interested in what way and where the experience of the primal discrepancy between a word and a thing leads the essayist, how it affects her understanding of literature, and what kind of a picture of writing stems from her considerations. Müller’s observations are analysed in the context of the philosophy of the source language. Such a comparative approach leads to an attempt of determining what formulas of language identity and reality can be found in the essays of the German Noble prize-winner.

DE

Im Mittelpunkt des Beitrags steht der Umgang mit Sprache in den Essays von Herta Müller. Der Autor des Aufsatzes interessiert sich dafür, wie und wohin die Ur-Erfahrung der Diskrepanz zwischen Wort und Ding die Essayistin führt, wie diese sich auf ihr Literaturverständnis auswirkt und welches Bild von Schrift sich aus ihren Überlegungen ergibt. Müllers Beobachtungen werden im Zusammenhang mit der Philosophie der Ausgangssprache analysiert. Die vergleichende Methode erlaubt herauszufinden, welches Konzept von Sprachidentität und Wirklichkeit sich in den Essays der deutschen Nobelpreisträgerin finden lässt.

PL

Artykuł poświęcony jest prawdzie pracy z językiem w esejach Herty Müller. Autora interesuje to, w jaki sposób i dokąd prowadzi Noblistkę jej doświadczenie pierwotnej nieprzystawalności słowa do rzeczy, jak rzutuje ono na widzenie samego fenomenu rozumienia literatury, jaki obraz pisania wywodzi w swojej refleksji autorka Nizin. Uwagi Müller analizowane są w kontekście filozofii języka źródłowego. Takie komparatystyczne ujęcie prowadzi do próby określenia tego, jakie formuły tożsamości języka i rzeczywistości odnajdziemy w esejach niemieckiej Noblistki.

15

Hypotypoza – zapoznana figura na mapie relacji werbalno-wizualnych

51%

Słodczyk R.

Ruch Literacki

|

2018

|

issue 2

Refine search results

Autoreferencyjność w dwóch baśniach europejskich: w „Oślej Skórce” Charlesa Perraulta i w „O głupim, co ożeniuł się z królowną i został królem” (baśń polska)

Polska edukacja domowa jako mise en abyme między kondycją ludzką a społecznymi konstrukcjami oświatowymi

Chevreuse de Patrick Modiano, ou la quête mémorielle d’un passé insaisissable

LOST IN THE TEXTUAL MAZE? CONCEALMENTS AND DOUBLINGS IN PETER STRAUB’S MR. X

Mise en poeme: Epic (Auto)reflexivity and South Slavic Poetry in the Age of Romanticism

„Práce, o kterou se pokoušíte,se vám ani v nejmenším nedaří“ Reflexe psaní v povídkách Karla Miloty

Autotematyzm – antyrealizm? Na przykładzie jednego wiersza Tomasza Pułki

Autotematyzm w piosence na przykładzie twórczości Pablopavo (Pawła Sołtysa)

Metalepsa jako strategia narracyjna w dziełach literackich i filmowych (analiza zjawiska na wybranych przykładach)

Fotografia pierwszego stopnia – o niemożliwości powrotu do źródła. Na przykładzie Mercedesa-Benza Pawła Huellego

Kilka uwag o opisie autotematycznym (i nie tylko). Wiersz (Trackless) Andrzeja Sosnowskiego w perspektywie filozofii języka

Poeci, afekty i miejsca wspólne czyli In Memory of My Feelings Franka O’Hary i Cover Andrzeja Sosnowskiego w perspektywie autotematycznej

Fotografia w filmie „Powiększenie” Michelangelo Antonioniego

Między pisaniem a milczeniem. O esejach Herty Müller z perspektywy polskiego czytelnika

Hypotypoza – zapoznana figura na mapie relacji werbalno-wizualnych