Full-text resources of CEJSH and other databases are now available in the new Library of Science.
Visit https://bibliotekanauki.pl

Results found: 7

first rewind previous Page / 1 next fast forward last

Search results

Search:
in the keywords:  mowy
help Sort By:

help Limit search:
first rewind previous Page / 1 next fast forward last
1
Publication available in full text mode
Content available

Teologiczne konotacje physis w odniesieniu do świata stworzonego w mowach Grzegorza z Nazjanzu

100%
Widok N.
Vox Patrum
|
2001
|
vol. 40
219-226
EN
The article presents the semantic values of physis in reference to the natural world seen in its entirety. Gregory employs physis to describe the material world as a divine reality. It means that it is created by God. Therefore it is perfect and full of beauty, which is manifest in its harmony, creative power, dynamism and ontic coherence.
2
Publication available in full text mode
Content available

The Role and the Place of the Speeches in the Work of Theophylact Simocatta

100%
Kotłowska A., Różycki Ł.
Vox Patrum
|
2016
|
vol. 66
353-382
PL
Powyższy artykuł poświęcony został analizie mów (tzn. wypowiedzi w ora­tio recta) w Historii powszechnej Teofilakta Symokatty, najważniejszym dziele historiografii bizantyńskiej pierwszej połowy VII w. Przeprowadzony przegląd pozwolił na dokonanie konkretnych ustaleń. Mianowicie, Teofilakt w pełni akcep­tuje rolę kompozycyjną mów (zgodnie z tradycją klasyczną) w aspekcie a) mowy jako możliwość wypowiedzi własnej autora, b) mowy jako środek wzmocnienia płaszczyzny aksjologicznej, tzn. to, co mówione posiada wiarygodność wyższą od tego, co przekazane w mowie pośredniej (oratio obliqua itp.). Niemniej, uważna lektura pozwoliła wyodrębnić cechy szczególne stylu Teofilakta. Są nimi: nadmierna afektacja, brak dobrego smaku w doborze egzemplów i, niestety, nadużywanie argumentacji religijnej, zbliżające się do fanatyzmu (chociaż w tym ostatnim wypadku należy przeprowadzić badania, by stwierdzić, czy jest to kwes­tia osobista, czy ‘duch czasów’, tzn. polityka religijna Herakliusza). To, co zasługuje na uznanie, to dbanie o aspekt formalny. Teofilakt bardzo wyraźnie zaznacza te partie tekstu w mowie niezależnej, których nie stworzył, lecz wiernie cytował z dostępnej mu dokumentacji. Używa przy tym ścisłej i jed­noznacznej terminologii filologicznej. Zabieg ten świadczy o rozumieniu, zarów­no przezeń, jak i jego odbiorców, konwencji związanej z komponowaniem mów. Podsumowując, w zakresie przedmiotowym poddanym badaniu, Historia powszechna Teofilakta Symokatty spełnia standardy historiografii późnoantycznej.
3
Publication available in full text mode
Content available

Inspiracje Cycerońskie w Marcina Kromera Monachus, sive Colloquiorum de religione […] liber I (1568:34-40)

99%
Dziuba A.
Roczniki Humanistyczne
|
2020
|
vol. 68
|
issue 3
7-22
EN
Martinus Cromerus (1512-1589), the secretary of last Polish kings from Jagiellonian dynasty: Sigismundus I and Sigismundus II Augustus, bishop of Warmia, was distinguished humanist and appreciated historiographer. His work was part of a polemic dialog with Reformation. Between 1541-1544 four anonymous volumes of Rozmowy Dworzanina z Mnichem were published. Their main purpose was to discourage Polish people from converting to Evangelism. Cromerus wrote about it in latin prafaetio for two first editions of Colloquiorum de religione from 1559 year and completed edition titled Monachus, sive Colloquiorum de religione libri quattuor... from 1568 year. In preface he mentioned reasons of creating latin versions of the dialogs, and in edition for year 1568 about his work method with text. Both authors declarations, comparison of polish and latin texts and between latin editons show that Monachus, sive Colloquiorum de religione libri quattuor is not a translation of Polish dialog. Individual editions of colloquiorum libri... contain differences in content as well as in style. Stylistical devices used by Cromerus in the fragment of first dialog from first volume Monachus… is the subject of this article. The author described riots and religious conflicts (mostly war with Smalcaldica confoederatio) imitating style of Ciceros speeches. Analysis of chosen sentences from above mentioned fragment provides evidence that Kromer has purposely used rhetorical devices and their connections form Ciceronian speeches (eg. De imperio Cn. Pompei, Pro Caelio). Analysed passaged seems to be the most rhetorical passus in over 1000 pages of Cromerus’ work, is a great ilustration of Warmian Bishops rhetorical abilities and therefore it deserves sixteenth century polish-latin prose researchers’ attention.
PL
Marcin Kromer (1512-1589), sekretarz ostatnich królów polskich z dynastii Jagiellonów – Zygmunta I Starego i Zygmunta II Augusta, biskup warmiński, był wybitnym humanistą i cenionym historiografem. Włączył się też swoim pisarstwem w polemiczno-teologiczny dialog z reformacją. W latach 1541-1544 wyszły kolejno 4 księgi anonimowych polskojęzycznych Rozmów Dworzanina z Mnichem. Głównym celem ich napisania było zniechęcenie rodaków do przechodzenia na stronę ewangelików i umocnienie w wierze katolickich Polaków. Kromer pisze o tym w łacińskich praefationes do wydania dwóch pierwszych rozmów w języku łacińskim z 1559 r. i do kompletnego wydania, noszącego tytuł Monachus, sive Colloquiorum de religione libri quattuor... z 1568 r. We wstępach pisze też o powodach stworzenia łacińskich wersji dialogów, a w wydaniu z 1568 r. wspomina o pracy z tekstem. Zarówno uwagi odautorskie, jak i staranne porównanie tekstów polskich z łacińskimi oraz łacińskich wydań między sobą pozwalają wysnuć wniosek, że łacińskie wydania dialogów nie są tłumaczeniem polskich rozmów, a poszczególne wydania colloquiorum libri... wykazują zmiany zarówno w warstwie merytorycznej, jak i stylistycznej. Właśnie ta ostatnia jest przedmiotem analizy zamieszczonej w artykule. Fragment opisujący zamieszki i wojny religijne (głównie wojnę ze Związkiem Szmalkaldzkim) wykazuje wyraźne inspiracje stylem mów Cycerona. Analiza wybranych zdań z fragmentu pierwszej rozmowy z pierwszej księgi dostarcza dowodów na to, że Kromer świadomie korzystał ze środków retorycznych i ich połączeń używanych przez Cycerona w jego mowach (np. De imperio Cn. Pompei, Pro Caelio) oraz na wzór Arpinaty łączył istotne dla omawianej treści wyrazy. Analizowany passus zdaje się najbardziej obfitować w figury stylistyczne w całym liczącym ponad 1000 stron dziele Kromera. Jest również znakomitą ilustracją umiejętności retorycznych biskupa warmińskiego. Z tego też względu zasługuje na uwagę badaczy szesnastowiecznej prozy polsko-łacińskiej.
4
Publication available in full text mode
Content available

Retoryka włoska w rękopisie z sygnaturą 126 ze zbiorów Biblioteki Jagiellońskiej

80%
Horeczy A.
Biuletyn Biblioteki Jagiellońskiej
|
2017
|
vol. 67
29-75
EN
The present article contains an analysis of the rhetorical texts which are to be found in a fifteenth-century manuscript held by the Jagiellonian Library (shelfmark 126). This collection was probably copied from a codex brought to Cracow from Italy by Jan of Ludzisko, who studied medicine in Padua from 1430 to 1433. It consists of humanist and mediaeval texts (mainly speeches and letters) and clearly served as a model for the speeches which were written both by Jan himself and by his pupil Piotr Gaszowiec. An analysis of the full texts (and not only of the incipits) allows us to identify the hitherto unknown authors and/or the time and place of origin of some of these works. This in turn shows that the texts in the collection are divided into certain sections, some consisting of works by the same author (e.g. the speeches of Cristoforo Barzizza or the panegyrics of Bernardo Messalta) and some of speeches meant to be delivered on particular occasions (e.g. praising the sciences or mourning someone’s death). Apart from very popular fifteenth-century texts such as Andrea Giuliano’s speech for the funeral of Emanuel Chrysoloras, the collection also includes Italian rhetorical texts which had hitherto been known only from the Cracow manuscripts. An analysis of the manner in which the works are arranged within the volume in question allows us to distinguish certain “packages” of texts that are also present in other European manuscripts. Most of the texts which are included in this collection came into existence in circles having connections with Padua and Venice, but some of them were written during the Council of Constance by the outstanding Florentine humanists Poggio Bracciolini and Leonardo Bruni. For this reason, Ms 126 makes it possible to carry out research on the reception of Italian intellectual culture as well as on the very process of the transmission of Italian patterns of writing to Cracow circles. It also proves that the circles of Padua and Venice served as important intermediaries or ‘filters’ in the process of the transmission of Italian patterns to Cracow.
PL
Niniejszy artykuł zawiera analizę tekstów z kolekcji retorycznej, znajdującej się w piętnastowiecznym rękopisie Biblioteki Jagiellońskiej z sygnaturą 126. Miała ona zostać odpisana z kodeksu przywiezionego z Włoch do Krakowa przez Jana z Ludziska, studenta medycyny w Padwie w latach 1430–1433. Ta złożona z utworów o charakterze humanistycznym, a częściowo średniowiecznym (głównie mów i listów), kolekcja dostarczyła wzorców dla umieszczonych po niej w tymże rękopisie mów Jana z Ludziska i jego ucznia Piotra Gaszowca. Przeprowadzona analiza pełnych tekstów, a nie samych incipitów, pozwoliła na identyfikację nierozpoznanych dotąd autorów i/lub miejsca i czasu powstania niektórych utworów. Pozwoliło to pokazać sposób uporządkowania tekstów w obrębie tej kolekcji i wyróżnić w niej określone bloki tekstów, na przykład grupy utworów tego samego autora (na przykład mowy Cristofora Barzizzy, panegiryki Bernarda Messalta) czy mów wygłaszanych w określonych okolicznościach (na przykład mowy z pochwałami nauk czy mowy pogrzebowe). W skład tej kolekcji obok bardzo popularnych w XV wieku utworów, takich jak mowa Andrei Giuliana na pogrzeb Emanuela Chryzolorasa, wchodzą także teksty retoryczne włoskie znane dotąd tylko z rękopisów krakowskich. Analiza kolejności ułożenia tekstów pozwoliła wskazać w rękopisie BJ 126 „pakiety” tekstów występujących obok siebie również w innych rękopisach europejskich. Większość tekstów wchodzących w skład omawianej kolekcji powstała w środowisku padewsko-weneckim, ale są wśród nich także utwory napisane w czasie soboru w Konstancji przez wybitnych humanistów florenckich Poggia Braccioliniego i Leonarda Bruniego. Z tego względu rękopis BJ 126 umożliwia badania nad recepcją włoskiej kultury intelektualnej i nad samym procesem transmisji włoskich wzorców do środowiska krakowskiego. Dowodzi też znaczenia środowiska padewsko-weneckiego jako „pośrednika” czy „filtra” w procesie transmisji włoskich wzorców do Krakowa.
5
Publication available in full text mode
Content available

Funkcja keryksa w mowach Grzegorza z Nazjanzu

80%
Jaśkiewicz G.
Vox Patrum
|
2002
|
vol. 42
177-185
IT
II nome di araldo di Cristo portano tutti quelli che rendono pubblico ii Suo insegnamento (cioe il Vangelo), lo difendono in estremita fino la morte come araldi eroici. Possiamo dire che gia in IV secolo il ministero di araldo funziona come la tromba pubblica. Gregorio Nazianzeno voleva che i cristiani prendessero i propri impegni.
6
Publication available in full text mode
Content available

Italian Rhetoric in the Manuscript No. 126 from the Collection of the Jagiellonian Library

80%
Horeczy A., Sekułowicz A.
Biuletyn Biblioteki Jagiellońskiej
|
2020
|
vol. Special Issue
13-64
EN
The present article contains an analysis of the rhetorical texts which are to be found in a fifteenth-century manuscript held by the Jagiellonian Library (shelfmark 126). This collection was probably copied from a codex brought to Cracow from Italy by John (Jan) of Ludzisko, who studied medicine in Padua from 1430 to 1433. It consists of humanistic and medieval texts (mainly speeches and letters) and clearly served as a model for speeches which were written both by John himself and by his student Piotr Gaszowiec. An analysis of the full texts (and not only of the incipits) allows us to identify the hitherto unknown authors and/or the time and place of origin of some of these works. This in turn shows that the texts in the collection are divided into certain sections, some consisting of works by the same author (e.g. the speeches of Cristoforo Barzizza or the panegyrics of Bernardo Messalta) and some of speeches meant to be delivered on particular occasions (e.g. praising the sciences or mourning someone’s death). Apart from very popular fifteenth-century texts such as Andrea Giuliano’s speech for the funeral of Manuel Chrysoloras, the collection also includes Italian rhetorical texts which had hitherto been known only from Cracow manuscripts. An analysis of the manner in which the works are arranged within the volume in question allows us to distinguish certain ‘packages’ of texts that are also present in other European manuscripts.
PL
Niniejszy artykuł zawiera analizę tekstów z kolekcji retorycznej, znajdującej się w piętnastowiecznym rękopisie Biblioteki Jagiellońskiej z sygnaturą 126. Miała ona zostać odpisana z kodeksu przywiezionego z Włoch do Krakowa przez Jana z Ludziska, studenta medycyny w Padwie w latach 1430–1433. Ta złożona z utworów o charakterze humanistycznym, a częściowo średniowiecznym (głównie mów i listów), kolekcja dostarczyła wzorców dla umieszczonych po niej w tymże rękopisie mów Jana z Ludziska i jego ucznia Piotra Gaszowca. Przeprowadzona analiza pełnych tekstów, a nie samych incipitów, pozwoliła na identyfikację nierozpoznanych dotąd autorów i/lub miejsca i czasu powstania niektórych utworów. Pozwoliło to pokazać sposób uporządkowania tekstów w obrębie tej kolekcji i wyróżnić w niej określone bloki tekstów, na przykład grupy utworów tego samego autora (na przykład mowy Cristofora Barzizzy, panegiryki Bernarda Messalta) czy mów wygłaszanych w określonych okolicznościach (na przykład mowy z pochwałami nauk czy mowy pogrzebowe). W skład tej kolekcji obok bardzo popularnych w XV wieku utworów, takich jak mowa Andrei Giuliana na pogrzeb Emanuela Chryzolorasa, wchodzą także teksty retoryczne włoskie znane dotąd tylko z rękopisów krakowskich. Analiza kolejności ułożenia tekstów pozwoliła wskazać w rękopisie BJ 126 „pakiety” tekstów występujących obok siebie również w innych rękopisach europejskich. Większość tekstów wchodzących w skład omawianej kolekcji powstała w środowisku padewsko-weneckim, ale są wśród nich także utwory napisane w czasie soboru w Konstancji przez wybitnych humanistów florenckich Poggia Braccioliniego i Leonarda Bruniego. Z tego względu rękopis BJ 126 umożliwia badania nad recepcją włoskiej kultury intelektualnej i nad samym procesem transmisji włoskich wzorców do środowiska krakowskiego. Dowodzi też znaczenia środowiska padewsko-weneckiego jako „pośrednika” czy „filtra” w procesie transmisji włoskich wzorców do Krakowa.
7
Publication available in full text mode
Content available

Constantine’s summus deus and the Nicene unus deus: imperial agenda and ecclesiastical conviction

80%
Toom T.
Vox Patrum
|
2014
|
vol. 61
103-122
PL
Cesarz Konstantyn Wielki w zachowanych listach i mowach wielokrotnie odnosił się do Boga. Odniesienia te jednak rzadko przybierały postać rozważań teologicznych na temat Jego istoty; zwykle ograniczały do wykorzystywania pewnych ambiwalentnych Jego tytułów. W niniejszym artykule przeanalizowano cesarską koncepcję Boga przy pomocy tak zwanej „małej teologii”. Wygląda na to, że konstantyńskie rozumienie Boga rozwinęło się z zamkniętego pogańskiego henoteizmu w zaawansowany chrześcijański monoteizm, mimo że zachowało rys wiary w istnienie wielu postaci Boga. Niejasność kwestii teologicznych służyła ustanowieniu możliwie najszerszego kompromisu teologicznego w Cesarstwie Rzymskim. W tym samym czasie owa zamierzona niejasność wpłynęła na róż­ne sposoby interpretowania konstantyńskich wypowiedzi teologicznych i – być może – w pośredni sposób oddziaływała na trynitne spory w łonie Kościoła. Porównanie konstantyńskiej i nicejskiej koncepcji Boga pokazuje zarówno waż­ny kompromis, jak i istnienie różnorakich, leżących u jego podstaw czynników.
first rewind previous Page / 1 next fast forward last
JavaScript is turned off in your web browser. Turn it on to take full advantage of this site, then refresh the page.