Search results

1

Penderecki między sacrum a profanum

100%

Tomaszewski M., Karcz B., Tyrała R., Zając A., Delimat W., Janicki J. J., Malik J., Sterczewska L., UPJPII i., Pasek W., Karcz B., Malik J., Sterczewska L., UPJPII i., Pasek W.

Pro Musica Sacra

|

2013

|

vol. 11

EN

Krzysztof Penderecki summed up his aesthetic and philosophical attitude stating wittily: „I am tempted by both the sacrum and the profanum, God and the devil, the sublime and its violation”. Amongst over a hundred compositions he has created over the last half-century a considerable majority are of profanic nature. Some of them, of significant importance, became known world-wide, e.g. Threnody to the Victims of Hiroshima. His sacred compositions, albeit not so numerous, also won general acclaim and recognition from professionals and public, almost equal to profanic ones. They gained their well-deserved place in the canon of the 20th-century sacred music, as well as in the history of the modern Europe, as organically linked to the time and place of the earth. St. Luke’s Passion, Paradise Lost and Polish Requiem – even those three compositions resonated with exceptional intensity not only due to the value of the sacred music, but also as an expression of the composer’s involvement in the higher matters, above technicalities in which the art of the time was largely and programmatically engrossed. Their additional and peculiar value lied in the fact that they formed a series of compositions, by which Krzysztof Penderecki – as the first composer of the communist-regimented countries – broke the ban on composing the higher music on sacred themes. At the same time, he was brave enough to renounce his sonoristic, up to that time, way of expression – which brought him fame and success among the western avantgarde – as not sufficient enough to realise his own visions in the sphere of sacred art. Therefore he created his compositions with full commitment, with full awareness of his mission: „My art – as he confessed – with its deep Christian roots, aims at re-building the metaphysical space of human being, shattered by the cataclysms of the 20th century. To restore the sacred dimension of reality is one way of saving man“.The sacred compositions of Krzysztof Penderecki outstand the contemporary European music – due to their unique features. Their distinct ecumenical character can be revealed even in the very selection of genres: Catholic Stabat Mater, Magnificat, Te Deum, Polish Requiem, Credo, Veni Creator, Hymn to St. Adalbert and Missa brevis, Catholic and Evangelical Passion, Orthodox – both Matins, as well as Song Cherubins and Hymn to St. Danilov, the Old-Testamental Psalms of David and Canticum canticorum i.e. Sir ha sirim, based not only on psalms – Seven Gates of Jerusalem, the Hebrew Kaddish. Yet the universal, by nature, sacrum is often tinted with Polish intonations. These are usually Polish religious songs, sometimes plainly patriotic, which are incorporated into compositions based on Latin lyrics: Boże, coś Polskę [God Thou Hast Poland] (in Te Deum), Święty Boże /The Trisagion/ (in Passion and in Polish Requiem), Ludu mój ludu /People of My People/ and Któryś cierpiał za nas rany /You who s u f f e r e d wounds for us/ (in Credo).The sacred music of Krzysztof Penderecki in a single way tune up, into one, coherent, and completed whole, the elements of music tradition and modernity. According to the composer, huge emotions triggered out by everlasting issues, when bringing lofty ideas – in grand-scale music forms – must be founded on tradition. Krzysztof Penderecki has always been convinced that “n o artistic creativity can survive w i t h o u t r o o t s ”. The psychological structure of the composer has also encompassed a closing thought, a moral, a humanistic message. All his compositions aim at the final reflection. In this sense, the creator of Passion, Dies irae, Polish Requiem, as well as The Devils of Loudun, The Black Mask or Song of Passing (Symphony No. 8) and Song of Reverie and Nostalgia – can be ranked amongst the music moralist.Penderecki’s compositions are permeated with existential awareness of the existence of death in modern civilisation and an acute feeling of the deep crisis of culture. As a creator, by nature and in effect of the experiences of his time, “the time of Apocalypse and hope”, he could not stay aloof, living behind the curtain of alibi offered by the idea of artistic autotelism. On the contrary, he belongs to the group of fully involved composers. Those to whom a work of art is a reaction to history, life and the world. The art which takes place within the area of values and takes their side. In his public declaration he explicitly stated his viewpoint: “One more time, in man’s history, it has been proved that every attempt to turn away from God, especially a bold wish to equal Him, invariably ends with a pathetic fall. His antidote has always been “the double rootedness of art – in the earth and in the air”.

PL

Krzysztof Penderecki summed up his aesthetic and philosophical attitude stating wittily: „I am tempted by both the sacrum and the profanum, God and the devil, the sublime and its violation”. Amongst over a hundred compositions he has created over the last half-century a considerable majority are of profanic nature. Some of them, of significant importance, became known world-wide, e.g. Threnody to the Victims of Hiroshima. His sacred compositions, albeit not so numerous, also won general acclaim and recognition from professionals and public, almost equal to profanic ones. They gained their well-deserved place in the canon of the 20th-century sacred music, as well as in the history of the modern Europe, as organically linked to the time and place of the earth. St. Luke’s Passion, Paradise Lost and Polish Requiem – even those three compositions resonated with exceptional intensity not only due to the value of the sacred music, but also as an expression of the composer’s involvement in the higher matters, above technicalities in which the art of the time was largely and programmatically engrossed. Their additional and peculiar value lied in the fact that they formed a series of compositions, by which Krzysztof Penderecki – as the first composer of the communist-regimented countries – broke the ban on composing the higher music on sacred themes. At the same time, he was brave enough to renounce his sonoristic, up to that time, way of expression – which brought him fame and success among the western avantgarde – as not sufficient enough to realise his own visions in the sphere of sacred art. Therefore he created his compositions with full commitment, with full awareness of his mission: „My art – as he confessed – with its deep Christian roots, aims at re-building the metaphysical space of human being, shattered by the cataclysms of the 20th century. To restore the sacred dimension of reality is one way of saving man“.The sacred compositions of Krzysztof Penderecki outstand the contemporary European music – due to their unique features. Their distinct ecumenical character can be revealed even in the very selection of genres: Catholic Stabat Mater, Magnificat, Te Deum, Polish Requiem, Credo, Veni Creator, Hymn to St. Adalbert and Missa brevis, Catholic and Evangelical Passion, Orthodox – both Matins, as well as Song Cherubins and Hymn to St. Danilov, the Old-Testamental Psalms of David and Canticum canticorum i.e. Sir ha sirim, based not only on psalms – Seven Gates of Jerusalem, the Hebrew Kaddish. Yet the universal, by nature, sacrum is often tinted with Polish intonations. These are usually Polish religious songs, sometimes plainly patriotic, which are incorporated into compositions based on Latin lyrics: Boże, coś Polskę [God Thou Hast Poland] (in Te Deum), Święty Boże /The Trisagion/ (in Passion and in Polish Requiem), Ludu mój ludu /People of My People/ and Któryś cierpiał za nas rany /You who s u f f e r e d wounds for us/ (in Credo).The sacred music of Krzysztof Penderecki in a single way tune up, into one, coherent, and completed whole, the elements of music tradition and modernity. According to the composer, huge emotions triggered out by everlasting issues, when bringing lofty ideas – in grand-scale music forms – must be founded on tradition. Krzysztof Penderecki has always been convinced that “n o artistic creativity can survive w i t h o u t r o o t s ”. The psychological structure of the composer has also encompassed a closing thought, a moral, a humanistic message. All his compositions aim at the final reflection. In this sense, the creator of Passion, Dies irae, Polish Requiem, as well as The Devils of Loudun, The Black Mask or Song of Passing (Symphony No. 8) and Song of Reverie and Nostalgia – can be ranked amongst the music moralist.Penderecki’s compositions are permeated with existential awareness of the existence of death in modern civilisation and an acute feeling of the deep crisis of culture. As a creator, by nature and in effect of the experiences of his time, “the time of Apocalypse and hope”, he could not stay aloof, living behind the curtain of alibi offered by the idea of artistic autotelism. On the contrary, he belongs to the group of fully involved composers. Those to whom a work of art is a reaction to history, life and the world. The art which takes place within the area of values and takes their side. In his public declaration he explicitly stated his viewpoint: “One more time, in man’s history, it has been proved that every attempt to turn away from God, especially a bold wish to equal Him, invariably ends with a pathetic fall. His antidote has always been “the double rootedness of art – in the earth and in the air”.

2

„Witold Lutosławski. Correspondence with his Western Publishers and Managers. 1966–1994”, red. Zbigniew Skowron, t. 1–2, Kraków 2018 Musica Iagellonica, ss. 953. ISBN 978-83-7099-229-3

100%

Sieradz M.

Muzyka

|

2021

|

vol. 66

|

issue 4

148-154

EN

Book Review of: Witold Lutosławski. Correspondence with his Western Publishers and Managers. 1966–1994, ed. Zbigniew Skowron, vol. 1–2, Kraków 2018. The reviewed publication is an edition of nearly a thousand letters written by Witold Lutosławski and people associated with publishing houses involved in both editing the composer's work and organizing his artistic undertakings (conducting activities, lectures and public appearances). Letters that can be described as 'business' correspondence, kept, like most of the composer's legacy, in the Paul Sacher Archive in Basel (Sammlung Lutosławski), originated from 1966–94. The book is equipped with a rich apparatus of comments and footnotes.

PL

Recenzja książki: Witold Lutosławski. Correspondence with his Western Publishers and Managers. 1966–1994, red. Zbigniew Skowron, t. 1–2, Kraków 2018. Omawiana publikacja stanowi edycję blisko tysiąca listów pisanych przez Witolda Lutosławskiego i osoby związane z oficynami wydawniczymi zajmującymi się zarówno edycją twórczości kompozytora, jak i organizowaniem jego artystycznych przedsięwzięć (działalność dyrygencka, wykłady i wystąpienia publiczne). Listy, które określić można mianem korespondencji „biznesowej”, przechowywane, jak większość spuścizny kompozytora, w zbiorach Paul Sacher Archive w Bazylei (Sammlung Lutosławski), datowane są na lata 1966–94. Całość opatrzona jest bogatym aparatem komentarzy i przypisów.

3

Ewa Mazierska, 'Popular Polish Electronic Music, 1970–2020. A Cultural History', London 2020 Routledge, pp. 226. ISBN 9780367191894

100%

Santacesaria L.

Muzyka

|

2021

|

vol. 66

|

issue 4

163-167

4

Lutosławski’s Worlds, red. Lisa Jakelski, Nicholas Reyland. Woodbridge 2018 The Boydell Press, ss. 402. ISBN 978-1-78327-198-6

100%

Gamrat M.

Muzyka

|

2020

|

vol. 65

|

issue 3

169-178

5

Konstruktivismus und Intuition. Eine Analyse von Béla Bartóks Klavierstück Subject and Reflection aus dem Mikrokosmos

94%

Beyer R.

Roczniki Humanistyczne

|

2020

|

vol. 68

|

issue 12

137-153

EN

The subject of research is the piano composition Subject and Reflection from Mikrokosmos (vol. VI) by Béla Bartók. Via a detailed analysis of this work, the author proves that the structuralism of polyphony proposed by the Hungarian composer, as well as its tonal background, has a deep aesthetic and philosophical background. Bartók followed his own creative path, which was significantly influenced by his interest in folklore. His original musical language was based on such factors as original harmonics, a conciseness of musical expression (typical of folk melodies and rhythms, and foreign to the expressive poetics created by the 19th century artists) and the courage to use dissonant chords.

DE

Das Forschungsthema dieses Artikels ist ein Klavierstück von Béla Bartók: Subject and Reflection (Tükrözödés) aus dem 6. Band des Mikrokosmos. Der Komponist beweist, dass der Strukturalismus der Polyphonie und seine tonale Grundlage einen tiefen ästhetisch-philosophischen Grund haben. Bartók ist stilistisch seinen eigenen Weg gegangen, der maßgeblich von seinem Interesse an der Folklore beeinflusst wurde. Seine musikalische Sprache ist durch mehrere Faktoren geprägt, u.a.: freier Umgang mit der Harmonik, Prägnanz des musikalischen Ausdrucks, typisch für Volksmelodien und Volksrhythmen, der expressiven Poetik der Komponisten des 19. Jahrhunderts fremd sind, oder Mut in der Verwendung dissonanter Akkorde.

PL

Konstruktywizm i intuicja. Analiza utworu fortepianowego Béli Bartóka Tükröződés z VI tomu zbioru Mikrokosmos Przedmiotem badań jest utwór fortepianowy Béli Bartóka: Tükrözödés z VI tomu zbioru Mikrokosmos. Autor analizując szczegółowo tę kompozycję, dowodzi, iż strukturalizm polifonii zaproponowany przez węgierskiego kompozytora i jej tonalne podłoże mają głębokie podłoże estetyczno-filozoficzne. Bartók poszedł własną drogą kompozytorską, na którą znaczny wpływ miało jego zainteresowanie folklorem. Na jego oryginalny język muzyczny złożyły się m.in. takie czynniki, jak: swobodne operowanie harmoniką, zwięzłość wypowiedzi muzycznej, właściwa melodiom i rytmom ludowym, a obca ekspresyjnej poetyce wykreowanej przez twórców XIX wieku, czy śmiałość w stosowaniu dysonansowych współbrzmień. Konstruktivismus und Intuition. Eine Analyse von Béla Bartóks Klavierstück Subject and Reflection aus dem Mikrokosmos Das Forschungsthema dieses Artikels ist ein Klavierstück von Béla Bartók: Subject and Reflection (Tükrözödés) aus dem 6. Band des Mikrokosmos. Der Komponist beweist, dass der Strukturalismus der Polyphonie und seine tonale Grundlage einen tiefen ästhetisch-philosophischen Grund haben. Bartók ist stilistisch seinen eigenen Weg gegangen, der maßgeblich von seinem Interesse an der Folklore beeinflusst wurde. Seine musikalische Sprache ist durch mehrere Faktoren geprägt, u.a.: freier Umgang mit der Harmonik, Prägnanz des musikalischen Ausdrucks, typisch für Volksmelodien und Volksrhythmen, der expressiven Poetik der Komponisten des 19. Jahrhunderts fremd sind, oder Mut in der Verwendung dissonanter Akkorde.

6

Igor Strawiński i Wacław Niżyński artyści wizjonerzy u progu nowej epoki

84%

STACHURA-BOGUSŁAWSKA A.

Edukacja Muzyczna

|

2015

|

issue 10

221–243

PL

Kompozytor Igor Strawiński oraz tancerz i choreograf Wacław Niżyński skrzyżowali swe drogi twórcze na początku wieku XX, aby zrewidować dotychczasowe myślenie o sztuce i wprowadzić ją w nowy wiek. Apogeum współpracy tych dwóch wybitnych artystów stanowiło wystawienie baletu Święto wiosny, którego premiera w 1913 roku, zapisała się w historii jako jeden z najwięk- szych skandali muzycznych naszej epoki. Niniejszy artykuł posiada charakter kompilacyjny. Wykorzystuje znane opracowania muzykologiczne i historyczne dotyczące literatury przedmiotu.

EN

The composer Igor Stravinsky and the dancer and choreographer Vaslav Nijinsky crossed their creative paths at the beginning of the twentieth century, which made them revise their approach to art and introduce it in a new era. The collaboration of these two outstanding artists culminated with the staging of the ballet ‘The Rite of Spring’, whose premiere in 1913 made history as one of the greatest musical scandals of our time. This paper is of a compilative nature. It uses renowned musicological and historical analyses relating to the literature on the subject.

7

Twórcy – Źródła – Archiwa [Composers, Sources, and Archives]; Między Warszawą a Paryżem (1918–1939) [Between Warsaw and Paris (1918–1939)]; ‘American Dream’: Polscy Twórcy za oceanem [‘American Dream’: Polish Composers across the Atlantic], eds. Beata Bolesławska-Lewandowska and Jolanta Guzy-Pasiak, Warszawa 2017–2020 Instytut Sztuki PAN (= Muzyka polska za granicą 1–3), pp. 300 + 210 + 205. ISBN 978-83-65630-59-9, 978-83-65630-86-5, and 978-83-66519-09-1

84%

Pierce J. M.

Muzyka

|

2022

|

vol. 67

|

issue 1

165-169

8

Danuta Gwizdalanka, 'Uwodziciel. Rzecz o Karolu Szymanowskim' [The Seducer: A Book about Karol Szymanowski], Kraków 2021 Polskie Wydawnictwo Muzyczne, pp. 851. ISBN 978-83-224-0985-5

84%

Bolesławska-Lewandowska B.

Muzyka

|

2022

|

vol. 67

|

issue 2

180-184

9

Ewa Kowalska-Zając, „Zobaczyć muzykę. Notacja polskiej partytury współczesnej”, Łódź: Akademia Muzyczna im. Grażyny i Kiejstuta Bacewiczów, 2019, ss. 414. ISBN 978-83-60929-72-8

84%

Guzy-Pasiak J.

Muzyka

|

2022

|

vol. 67

|

issue 3

163-167

EN

Book Review of: Ewa Kowalska-Zając, Zobaczyć muzykę. Notacja polskiej partytury współczesnej, Łódź 2019. The changes in the musical language in the first decades of the 20th century and changes in all aspects of a musical work in the second half of the century led to a search for the possibility of adequate forms of recording these innovations. Ewa Kowalska-Zając discusses in her book Zobaczyć muzykę. Notacja polskiej partytury współczesnej [To See Music. The notation of the Polish contemporary score] the development of music notation in the 20th century (first part of the book) and presents the previously outlined tendencies on selected examples of contemporary Polish works (second part of the book); it should be emphasized that the scope of the material presented in the second part has not yet been elaborated on in a monographic manner.

PL

Recenzja książki: Ewa Kowalska-Zając, Zobaczyć muzykę. Notacja polskiej partytury współczesnej, Łódź 2019. Przemiany języka dźwiękowego muzyki w pierwszych dekadach XX w. i zmiany dotyczące wszystkich aspektów dzieła muzycznego w drugiej połowie wieku doprowadziły do poszukiwań możliwości adekwatnych form zapisu tych innowacji. Ewa Kowalska-Zając omawia w swojej książce Zobaczyć muzykę. Notacja polskiej partytury współczesnej rozwój zapisu muzyki w XX wieku (część pierwsza) oraz przedstawia zarysowane uprzednio tendencje na wybranych przykładach współczesnej rodzimej twórczości (część druga); należy podkreślić, że zakres materiału przedstawiony w drugiej części nie doczekał się dotąd monograficznego opracowania.

10

Tęsknota dźwiękami otulona. O liryce wokalnej gdańskiego kompozytora Stanisława Kwiatkowskiego (1930–2010)

84%

Kaczorowski R.

Studia Gdańskie

|

2020

|

vol. 47

243-255

EN

In the article, the author discusses six unknown songs of the Gdańsk organist and composer Stanisław Kwiatkowski (1930–2010). They are: Evening Song, Autumn Song, Sea Prelude, Why, Remembrance and Waiting for you. These songs have never been published; are available in the composer's author's manuscript. The open question remains the matter of the title longing with sounds wrapped around it. The current state of knowledge does not allow to clearly state who the object of sighs is, which the lyrics of the songs speak very clearly about.

PL

W artykule autor omawia sześć nieznanych pieśni gdańskiego organisty i kompozytora Stanisława Kwiatkowskiego (1930–2010). Są to: Pieśń wieczorna, Jesienna piosenka, Morskie preludium, Czemu, Wspomnienie oraz Czekam cię. Utwory te nigdy nie zostały opublikowane; dostępne są w autorskim rękopisie kompozytora. Pytaniem otwartym pozostaje tytułowa tęsknota dźwiękami otulona. Stan obecnej wiedzy nie pozwala jednoznacznie stwierdzić, kim jest obiekt westchnień, o którym bardzo wyraźnie mówią teksty pieśni.

11

Zygmunt Mycielski – Andrzej Panufnik: Korespondencja. Część 1: lata 1949–1969, opracowanie, wstęp i komentarze Beata Bolesławska-Lewandowska, Warszawa 2016 Instytut Sztuki, Polska Akademia Nauk, ss. 252. ISBN 9788365630315

84%

Szymańska-Stułka K.

Muzyka

|

2018

|

vol. 63

|

issue 2

147-149

12

Rafał Ciesielski, Polska krytyka jazzowa XX wieku. Zagadnienia i postawy, Zielona Góra 2017 Uniwersytet Zielonogórski, ss. 502. ISBN 978-83-7842-316-4

84%

Dziadek M.

Muzyka

|

2021

|

vol. 66

|

issue 2

177-181

13

Michał Klubiński, Bohdan Wodiczko. Dyrygent wobec nowoczesnej kultury muzycznej, Kraków 2017 Wydawnictwo Universitas, ss. 476. ISBN 97883-242-3087-7

84%

Ciesielski R.

Muzyka

|

2021

|

vol. 66

|

issue 2

182-188

14

Twórczość wokalna Jerzego Gablenza (1888-1937). Próba systematyzacji

84%

Kaczorowski R.

Roczniki Teologiczne

|

2018

|

vol. 65

|

issue 13: Muzykologia

115-125

EN

The presented article is the first attempt of presentation of the vocal works of a little-known Polish composer Jerzy Gablenz (1888-1937). He composed 86 songs, written in the period from 1907 to 1928. To this day the majority of these songs have not been published. Only the single songs were published in collections, which are to be found in the National Library. The collection also includes the songs handwritten by the composer’s himself. In total, it is a little over 30% of Jerzy Gablenz’s vocal lyric poetry. The majority of his songs, rewritten by hand by the son Tomasz, are to be found in the records of individuals such as Jan Jarnicki, the director of Acte Préalable phonographic company, who does his best to record these still undiscovered works of Gablenz on CDs. The following article may become an inspiration for the musicologists and music theoreticians to conduct extensive studies upon the works of Jerzy Gablenz, who is a composer of not only songs, but also of symphonies, symphonic poems, a piano concerto or a sonata for cello and grand piano.

PL

Prezentowany artykuł jest pierwszą próbą zaprezentowania twórczości wokalnej mało znanego polskiego kompozytora Jerzego Gablenza (1888-1937). W swoim dorobku pozostawił on 86 pieśni, pisanych w okresie od 1907 do 1928 roku. Większość tych utworów do dzisiaj nie doczekała się publikacji. Jedynie pojedyncze pieśni zostały wydane w zbiorach, znajdujących się w Bibliotece Narodowej. Księgozbiór ten zawiera również autografy pieśni kompozytora. W sumie jest to niewiele ponad 30% liryki wokalnej Jerzego Gablenza. Większość jego pieśni, przepisana ręcznie przez syna Tomasza, znajduje się w archiwach osób prywatnych, m.in. Jana Jarnickiego, dyrektora firmy fonograficznej Acte Préalable, który podejmuje wysiłki, aby tę wciąż nieodkrytą twórczość Gablenza zarejestrować na płytach CD. Niniejszy artykuł może stać się inspiracją dla muzykologów i teoretyków muzyki do szeroko zakrojonych studiów nad twórczością Jerzego Gablenza, który jest kompozytorem nie tylko pieśni, ale również symfonii, poematów symfonicznych, koncertu fortepianowego czy sonaty na wiolonczelę i fortepian.

15

The Modification of the Genre of Mystery Play in the Wagner’s, Schoenberg’s and Messiaen’s Compositions

67%

Katsia N.

Kwartalnik Młodych Muzykologów UJ

|

2017

|

issue 3(34)

97-113

EN

The purpose of my paper is to reveal the main features of the mystery genre in the European musical culture of the 19th and the 20th century on the basis of the genre features established in the Antiquity and the Middle Ages. The mystery play genre, as we know, in essence means the firm unity of certain stable features. The complexity of those features consists of two specific elements—religion and social, and a general one—the model of the world for a certain epoch. If in the mysteries of Ancient civilizations and the Middle Ages, the aforementioned components operated as a firm unity of inseparable elements; later, in the period after the “new times”, especially at the end of the 19th century and in the 20th century, the stable elements were disintegrated from each other. This process is discussed on the examples of the following operas: • The common religion and ethical model—Wagner’s Parsifal; • The code of moral rules and principles in the social context— Schoenberg’s Moses und Aron; • The explication of Thomistic ideas in the modern world— Messiaen’s Saint François d’Assise. What is outlined is the unity of necessary components of the genre of the mystery play: multidimensional sources of libretto; a mission of the main hero; the author’s interpretation of the mystery; the abundance of ritual scenes; the relationship between the internal and external dramaturgical processes; synthesis of the different theatrical genres; static dramaturgy. All of these features suggest a specific type of musical dramaturgy, in which the categories of time and space contain three main mystic spheres: divine, terrestrial and demonic. Consequently, the dramaturgy of opera staging has three levels of activity: superficial, inner and upon time.

PL

Celem niniejszego artykułu jest ukazanie głównych cech gatunku misterium w kulturze muzycznej Europy XIX i XX wieku na podstawie jego podstawowych wyznaczników, które ukształtowały się w starożytności i średniowieczu. Gatunek misterium opiera się przede wszystkim na kilku zasadach. Na złożoność jego cech charakterystycznych składają się: przede wszystkim model świata z danej epoki, a także dwa dodatkowe czynniki – religijny i społeczny. W misteriach powstałych w starożytności i średniowieczu wymienione komponenty funkcjonowały jako spójna całość współtworzona przez nierozłączne elementy; następnie, w epokach późniejszych, a zwłaszcza pod koniec XIX i na początku XX wieku, stałe części składowe misterium uległy dezintegracji. Proces ten został omówiony na przykładach z następujących oper: — wspólna religia i model etyczny: Parsifal Richarda Wagnera; — kodeks zasad moralnych w kontekście społecznym: Moses und Aron Arnolda Schoenberga; — rozwinięcie myśli św. Tomasza z Akwinu w świecie współczesnym:Saint François d’Assise Oliviera Messiaena. W moim artykule została podkreślona jedność elementów niezbędnych dla powstania gatunku misterium; wielorakie źródła libretta; misja głównego bohatera; interpretacja samej tajemnicy przez autora; obfitość scen rytuału; relacja pomiędzy wewnętrznymi a zewnętrznymi procesami zachodzącymi w dramaturgii dzieła; synteza wielorakich gatunków teatralnych; statyczna dramaturgia. Wszystkie te cechy nasuwają na myśl specyficzny typ dramaturgii muzycznej, w której kategorie czasu i przestrzeni tworzą trzy główne sfery mistyczne: boską, ziemską i diabelską. W konsekwencji dramaturgia inscenizacji operowej dzieli się na trzy poziomy aktywności: powierzchowny, wewnętrzny i ponadczasowy.

16

„Polsko-rosyjskie spotkania w przestrzeni kultury muzycznej: XIX wiek i początek XX stulecia. Studia, szkice i materiały”, red. Renata Suchowiejko, Kraków: Wydawnictwo księgarnia Akademicka, 2022, ss. 829. ISBN 978-83-8138-667-8 (druk), ISBN 978-83-8138-668-5 (PDF)

67%

Literska B.

Muzyka

|

2022

|

vol. 67

|

issue 3

173-177

17

Polish musical life in Great Britain during the Second World War

67%

Guzy-Pasiak J.

Muzyka

|

2019

|

vol. 64

|

issue 1

144-153

PL

Mimo iż powstało wiele opracowań odnoszących się do dziejów wychodźstwa i Polonii, a Londyn nazywany jest stolicą polskiej emigracji, to kwestii obecności muzyki polskiej i aktywności polskich muzyków w Wielkiej Brytanii w czasie drugiej wojny światowej nie poświęcono dotąd wystarczającej uwagi w pracach naukowych. W niniejszym tekście opisano działalność głównych instytucji służących zachowaniu naszego dziedzictwa w okresie wojny, takich jak np. wspierana przez Rząd Rzeczypospolitej Polskiej na uchodźstwie organizacja The Polish Musicians of London (1940–43), pod auspicjami której odbywały się koncerty muzyki klasycznej i która wydawała współczesne kompozycje polskie. Ogromną rolę w popularyzacji polskiego repertuaru i polskich wykonawców odegrało radio BBC i założona już w 1939 r. jego polska sekcja. Niezwykle atrakcyjną formę promocji rodzimej sztuki stanowiły występy, założonej przez Czesława Konarskiego i Alicję Halamę w 1940 r., grupy Anglo-Polish Ballet. Najbardziej charakterystycznym elementem życia muzycznego polskiego emigranta w wojennej Wielkiej Brytanii były śpiewy narodowe, patriotyczne, religijne, wykonywane przez żołnierskie chóry, z najsłynniejszym Chórem Wojska Polskiego (Polish Army Choir) na czele, rozpowszechniającym swój repertuar poprzez występy w całym kraju, koncerty radiowe i nagrania płytowe. Szeroką działalność kulturalną prowadziło Ognisko Polskie (Polish Hearth) w Londynie. Z pewnością istnieje potrzeba przybliżenia czytelnikowi tej części naszej kultury muzycznej, zwłaszcza, że w ostatnich latach wzrasta zainteresowanie tematyką muzyki polskiej za granicą. Po raz pierwszy podjęto próbę całościowego – na tyle, na ile pozwalały na to dostępne źródła – ujęcia polskiego życia muzycznego w Wielkiej Brytanii w okresie wojennym, w nadziei stworzenia punktu wyjścia do kontynuowania prac nad dziejami migracji artystycznej i monografiami poszczególnych kompozytorów i artystów.

EN

The present article is the first attempt to provide a comprehensive – as much as the available sources allow – presentation of Polish music in Great Britain during the war, without any claims to completeness. The main institution attracting Poles in London was, practically from the beginning of the war, Polish Hearth, founded by Polish artists, scholars and writers. The Polish Musicians of London association with Tadeusz Jarecki organised classical music concerts and published contemporary works by Polish composers. The organisation was instrumental in the founding of the London Polish String Quartet. The BBC Radio played a huge role in the popularisation of the Polish repertoire and Polish artists, broadcasting complete performances. What became an extremely attractive form of promoting Polish art were the performances of the Anglo-Polish Ballet, founded by Czesław Konarski and Alicja Halama in 1940. The post-war reality meant that most of the scores published at the time were arrangements of soldiers’, historical, folk and popular songs characterised by simple musical means suited to the capabilities of army bands, but conveying the spirit accompanying the soldiers of the Polish Armed Forces during the Second World War. Polish Army Choir established, as the first among such ensembles, on Jerzy Kołaczkowski’s initiative. The author hopes to prompt further studies into the history of migrations of artists and work on monographs on the various composers and performers. Undoubtedly, there is a need to bring this part of our musical culture to light, especially given the fact that interest in Polish music abroad has been growing in recent years.

18

Recepcja poematów symfonicznych „Nevermore” i „Ulalume” Eugeniusza Morawskiego w prasie polskiej w latach 1924–1949

67%

Łapeta O.

Muzyka

|

2020

|

vol. 65

|

issue 4

105-127

EN

I discuss the reception of Eugeniusz Morawski’s two surviving symphonic poems inspired by the writings of Edgar Allan Poe, Nevermore and Ulalume. The former was performed in Poland at least nine times in the years 1924–1938, while the latter was presented at least four times between 1925 and 1949. In later years, performances of works by this composer were extremely rare, owing to the poor accessibility of the scores and the composer’s ill repute related to his pre-war conflicts with Karol Szymanowski. In their time, however, both compositions were performed under such leading conductors as Grzegorz Fitelberg, Emil Młynarski, Jascha Horenstein and Walerian Bierdiajew. They attracted much critical interest and earned Morawski a reputation as one of the most interesting active composers. They were praised for their expressive power, brilliant orchestration and uncanny mood, suggestively and vividly conveying the essence of their literary models. The occasional critical remarks concerned their stylistic indebtedness to Richard Wagner and Richard Strauss, and the fact that Morawski had embraced the medium of programme music.

PL

Przedmiotem rozważań jest recepcja dwóch zachowanych poematów symfonicznych Eugeniusza Morawskiego inspirowanych dziełami Edgara Allana Poego – Nevermore i Ulalume. Pierwszy z tych utworów wykonany został w Polsce w latach 1924–1938 co najmniej dziewięć razy, natomiast drugi był w latach 1925–1949 prezentowany co najmniej czterokrotnie. Późniejsze wykonania dzieł tego kompozytora były bardzo rzadkie, a powodem była słaba dostępność partytur i zła sława otaczająca nazwisko Morawskiego ze względu na jego przedwojenne konflikty z Karolem Szymanowskim. Oba dzieła były prezentowane pod batutą czołowych dyrygentów owych lat, m.in. Grzegorza Fitelberga, Emila Młynarskiego, Jaschy Horensteina czy Waleriana Bierdiajewa. Budziły duże zainteresowanie krytyków, którzy na ich podstawie uważali Morawskiego za jednego z najbardziej interesujących kompozytorów działających w owych latach. Chwalono je za siłę ekspresji, błyskotliwą orkiestrację i pełen niesamowitości nastrój, w sugestywny i plastyczny sposób oddający istotę ich literackich pierwowzorów. Okazjonalnie wysuwane zarzuty dotyczyły zależności stylistycznych od twórczości Richarda Wagnera i Richarda Straussa czy faktu korzystania przez kompozytora z medium programowości.

19

Właściwości formalne sonat Debussy’ego w kontekście idei powrotu do tradycji muzyki francuskiej

67%

Schulz-Brzyska A.

Roczniki Teologiczne

|

2018

|

vol. 65

|

issue 13: Muzykologia

203-216

EN

The article concerns the late works by Claude Debussy – three of Six sonates pour instruments divers (the only three he had finished before his death). The analysis, particularly analysis of their form, is the main topic of this paper. The author considers the form of the sonatas in the context of the political and sociological tendency to return to the “real” French music. This idea, very popular in France in the late 19th and at the beginning of the 20th century, could have had some impact on Debussy’s last works. The aim of this paper is to describe the influence of these tendencies on the form of Debussy’s sonatas and to prove that they imposed the change of his creative attitude.

PL

Artykuł oscyluje wokół problematyki późnych dzieł C. Debussy’ego – trzech z zaplanowanych Sześciu sonat na różne instrumenty, które udało mu się dokończyć przed śmiercią. Głównym celem jest analiza układu formalnego, jaki zastosował w nich kompozytor. Rozwiązania formalne ujęte zostały w kontekście polityczno-społecznym Francji XIX/XX w., przesyconym nacjonalistycznymi poglądami na sztukę muzyczną. Tendencje te wywarły bowiem silny wpływ na kształt późnej twórczości Debussy’ego. Artykuł opisuje i charakteryzuje ten wpływ oraz dowodzi, iż ówczesna sytuacja społeczna zmieniła podejście kompozytora do procesu twórczego.

20

Wymiary czasu, dźwięku i ciszy. Krzysztof Penderecki i sacrum

59%

Cyran K.

Pro Musica Sacra

|

2021

|

vol. 19

75-92

EN

The article discusses certain aspects of a spiritual dimension in the music of Krzysztof Penderecki, seen from a perspective by himself, inspired by his crucial statements about his own art. “Restoring of the metaphysical space, crushed by the 20th century disasters” requires rethinking the principles of our culture as well as seeking new artistic means of expression. The author, referring to six decades of Polish Requiem creator’s career, focuses on a few key ideas such as: number and parameter, time and space, metaphysics of sound, ethos of a work of art and holiness present in the music itself. This interpretation aims to throw light on less exposed features of Penderecki’s music. However, in the author’s opinion, these features form its constant and important component through all periods of his artistic biography.

PL

Artykuł omawia wybrane aspekty duchowego wymiaru muzyki Krzysztofa Pendereckiego w perspektywie metafizycznej, nakreślonej przez samego kompozytora w wypowiedziach kluczowych dla jego autorefleksji. „Odbudowanie przestrzeni metafizycznej, strzaskanej przez kataklizmy XX wieku” zakłada przemyślenie podstaw dotychczasowej kultury oraz poszukiwanie nowych środków wyrazu. Autor, odnosząc się do ponad sześciu dekad działalności twórcy Polskiego Requiem, skupia się na kilku kluczowych wątkach, takich jak: liczba i parametr, czas i przestrzeń, metafizyka dźwięku, ethos dzieła i sacrum obecne w samej muzyce. Owa interpretacja stara się wydobyć mniej opisywane cechy muzyki Pendereckiego, stanowiące jednak w rozumieniu autora stały i ważny komponent we wszystkich okresach jego twórczości.

Refine search results

Penderecki między sacrum a profanum

„Witold Lutosławski. Correspondence with his Western Publishers and Managers. 1966–1994”, red. Zbigniew Skowron, t. 1–2, Kraków 2018 Musica Iagellonica, ss. 953. ISBN 978-83-7099-229-3

Ewa Mazierska, 'Popular Polish Electronic Music, 1970–2020. A Cultural History', London 2020 Routledge, pp. 226. ISBN 9780367191894

Lutosławski’s Worlds, red. Lisa Jakelski, Nicholas Reyland. Woodbridge 2018 The Boydell Press, ss. 402. ISBN 978-1-78327-198-6

Konstruktivismus und Intuition. Eine Analyse von Béla Bartóks Klavierstück Subject and Reflection aus dem Mikrokosmos

Igor Strawiński i Wacław Niżyński artyści wizjonerzy u progu nowej epoki

Danuta Gwizdalanka, 'Uwodziciel. Rzecz o Karolu Szymanowskim' [The Seducer: A Book about Karol Szymanowski], Kraków 2021 Polskie Wydawnictwo Muzyczne, pp. 851. ISBN 978-83-224-0985-5

Ewa Kowalska-Zając, „Zobaczyć muzykę. Notacja polskiej partytury współczesnej”, Łódź: Akademia Muzyczna im. Grażyny i Kiejstuta Bacewiczów, 2019, ss. 414. ISBN 978-83-60929-72-8

Tęsknota dźwiękami otulona. O liryce wokalnej gdańskiego kompozytora Stanisława Kwiatkowskiego (1930–2010)

Zygmunt Mycielski – Andrzej Panufnik: Korespondencja. Część 1: lata 1949–1969, opracowanie, wstęp i komentarze Beata Bolesławska-Lewandowska, Warszawa 2016 Instytut Sztuki, Polska Akademia Nauk, ss. 252. ISBN 9788365630315

Rafał Ciesielski, Polska krytyka jazzowa XX wieku. Zagadnienia i postawy, Zielona Góra 2017 Uniwersytet Zielonogórski, ss. 502. ISBN 978-83-7842-316-4

Michał Klubiński, Bohdan Wodiczko. Dyrygent wobec nowoczesnej kultury muzycznej, Kraków 2017 Wydawnictwo Universitas, ss. 476. ISBN 97883-242-3087-7

Twórczość wokalna Jerzego Gablenza (1888-1937). Próba systematyzacji

The Modification of the Genre of Mystery Play in the Wagner’s, Schoenberg’s and Messiaen’s Compositions

„Polsko-rosyjskie spotkania w przestrzeni kultury muzycznej: XIX wiek i początek XX stulecia. Studia, szkice i materiały”, red. Renata Suchowiejko, Kraków: Wydawnictwo księgarnia Akademicka, 2022, ss. 829. ISBN 978-83-8138-667-8 (druk), ISBN 978-83-8138-668-5 (PDF)

Polish musical life in Great Britain during the Second World War

Recepcja poematów symfonicznych „Nevermore” i „Ulalume” Eugeniusza Morawskiego w prasie polskiej w latach 1924–1949

Właściwości formalne sonat Debussy’ego w kontekście idei powrotu do tradycji muzyki francuskiej

Wymiary czasu, dźwięku i ciszy. Krzysztof Penderecki i sacrum

Wymiary czasu, dźwięku i ciszy. Krzysztof Penderecki i sacrum