Search results

1

Czy można wejść dwa razy do tej samej rzeki? Polska pamięć o Żydach i Zagładzie 25 lat później

100%

Kapralski S., Niedźwiedzki D., Nowak J.

Przegląd Socjologii Jakościowej

|

2019

|

vol. 15

|

issue 1

42-70

EN

In the years 1988-1993 the authors of this article participated in the research project “The Memory of Jewish Culture Among the Inhabitants of the Sub-Carpathian Region,” in result of which ca. 400 in-depth interviews with the inhabitants of southern Poland have been collected. This material for various reasons have not been elaborated at that time. In 2013, we have decided to return to it in the framework of a new project: “Strategies of Remembering the Jewish Culture in Galicia.” The new reading of the material collected 25 years ago offered us an exceptional opportunity to see how our perception has changed. We have noticed several hidden assumptions that we assumed when conducting interviews. The first of them was the location of the interviewees in the “allochronic discourse” in which they were perceived as the representatives of the past who did not belong to our commonly shared present and were not influenced by it. The second assumption was the commonsense concept of memory as mnéme, that is the present recollection of the image of events as encoded in the past. The third assumption was the acceptance as something self-evident that the interviewees must remember what they had experienced and that it is precisely the content of that experience that they share with us in the situation of the interview. While reading the interviews again, we have had to revise these assumptions. We have accepted that the visions of the past are constructed in the present, that they serve to build and to defend the constructs of identity of the respondents, and that what they delivered was in fact a result of a complicated process of interaction and overlapping of various discourses in terms of which they apprehended the past. We have also had to self-critically admit that reading the old material from the perspective of the debates that took place in Poland after the publications of Neighbors and following books by J. T. Gross revealed a certain naivety with which we had approached the Polish Jewish relations 25 years ago and a certain tendency to marginalize the Holocaust in favor of a nostalgic vision of Jewish culture. The revision of this naivety allowed us to see in the interviews the motifs, allusions, significant silences, contributing to what we describe in the final sections of the article as “non-memory” in which the past unveils more authentically than in its elaborated images.

PL

W latach 1988−1993 autorzy artykułu uczestniczyli w projekcie badawczym „Pamięć kultury żydowskiej wśród mieszkańców Podkarpacia”, w ramach którego zebrano około 400 pogłębionych wywiadów z mieszkańcami Polski południowej. Materiał ten, z różnych powodów, nie został wówczas opracowany. W 2013 roku postanowiliśmy do niego powrócić w ramach nowego projektu „Strategie pamiętania o kulturze żydowskiej w Galicji”. Odczytując na nowo materiał zebrany 25 lat temu, mieliśmy wyjątkową okazję zaobserwować, jak zmieniła się nasza percepcja wypowiedzi respondentów. Przede wszystkim dostrzegliśmy szereg ukrytych założeń, którymi posługiwaliśmy się, przeprowadzając wywiady. Pierwsze z nich to lokowanie naszych rozmówców w dyskursie, który Johannes Fabian określał jako „allochroniczny”, a więc traktowanie ich jako reprezentantów przeszłości, nienależących do naszej wspólnej teraźniejszości i nie podlegających jej wpływowi. Drugie to zdroworozsądkowa koncepcja pamięci jako mnéme, a więc jako przekazywania w teraźniejszości zakodowanego w przeszłości obrazu wydarzeń. Trzecie to przyjęcie za pewnik, że nasi rozmówcy muszą pamiętać to, co przeżyli i że właśnie treść tych przeżyć jest tym, co nam przekazują. Odczytując na nowo zebrane wywiady, poddaliśmy te założenia rewizji. Przyjęliśmy mianowicie, że wizje przeszłości są konstruowane w teraźniejszości, że służą budowie i obronie konstruktów tożsamościowych, i że to, co mówili nam respondenci, było w istocie rezultatem skomplikowanego nakładania się na siebie różnych dyskursów, w których ujmowali oni przeszłość. Samokrytycznie też musieliśmy przyznać, że odczytanie zebranego materiału z perspektywy debat, jakie przetoczyły się przez Polskę po opublikowaniu Sąsiadów i następnych książek J. T. Grossa ujawniło naiwność, z jaką 25 lat temu podchodziliśmy do stosunków polsko-żydowskich oraz pewną tendencję do marginalizacji problematyki Zagłady na rzecz nostalgicznej wizji żydowskiej kultury. Rewizja tej naiwności pozwoliła nam na dostrzeżenie w wywiadach wątków, aluzji, znaczących przemilczeń i tym podobnych, składających się na to, co określamy jako „niepamięć”, w której przeszłość ujawnia się bardziej autentycznie niż w wyartykułowanych jej obrazach.

2

Niepamięć i wynikające z niej implikacje dla pedagogów społecznych

89%

Danilewicz W.

Pedagogika Społeczna

|

2017 (R. XVI)

|

issue 4(66)

103-115

PL

Niepamięć to „społecznie znacząca luka w pamięci zbiorowej, dotycząca postaci i faktów o istotnym znaczeniu dla zbiorowości, co odróżnia ją od naturalnego procesu zapominania, który nie powoduje uszczerbku dla teraźniejszości czy przyszłej kultury lub tożsamości” (Kwiatkowski 2009, s. 144). Wybór podjętej problematyki wynika z potrzeby podjęcia przez pedagogów społecznych rozważań i działań dotyczących niektórych, aktualnych, negatywnych zjawisk społecznych w Polsce. Podejmuję zagadnienia dotyczące migracyjnej przeszłości Polaków oraz ich aktualnego przebiegu. Podaję też wybrane przykłady wielowiekowej, polskiej wspólnoty wielokulturowej, której spuściznę można dostrzec w każdej przestrzeni życia w kraju. Przykłady te są tłem do dalszych rozważań, które odnoszą się do zjawiska ich niedostrzegania, lekceważenia, niepamiętania, które zauważam w publicznej debacie i w codziennych, coraz bardziej wyraźnych działaniach niektórych osób i grup w Polsce.

EN

Non-memory is a socially meaningful gap in the collective memory of a society which concerns people and facts that are relevant for the community. It differs from a natural process of forgetting as the latter one does not cause any detriment for present or future culture or identity. The choice of the subject arises from the necessity for social pedagogues to discuss and act on some negative social phenomena currently appearing in Poland. In the following paper I address the issue of past and present migrations of Polish citizens. I, additionally, provide selected examples of centuries-old multicultural community of Poles whose legacy can be observed in every sector of life. The aforementioned examples serve as a background for further analysis, which focuses on the occurrence of non-recognition, inattentiveness, non-memory that I acknowledge in public debates as well as in everyday actions of certain groups and individuals in Poland.

3

„Nie sądzić” i „Wielki strach” – dwa małe ważne filmy

71%

Sikora S.

Kwartalnik Filmowy

|

2020

|

issue 112 Polski dokument, polska animacja

216-226

PL

W polskiej literaturze dotyczącej pamięci termin „niepamięć” (nie należy utożsamiać go z zapomnieniem) zajmuje w ostatnich latach ważne miejsce. Wydaje się, że dyskusje naukowe dotyczące kwestii doświadczeń wojennych i powojennych zostały zdominowane przez język psychoanalizy, warto jednak sięgnąć również po języki wernakularne. Autor rozważa kwestie pamięci i niepamięci w odniesieniu do niezwykle traumatycznych doświadczeń powojennych, które stały się podstawą dwóch krótkich filmów Nie sądzić (reż. Pawlina Carlucci Sforza i Magdalena Lubańska, 2017) oraz Wielki strach (reż. Pawlina Carlucci Sforza, 2020). Filmy te przedstawiają ten problem z różnych perspektyw – pierwszy w sposób pośredni, drugi wprost. Ludzie powracający po wojnie z przymusowych robót w Niemczech byli okradani i mordowani przez bandytów w lesie w okolicy Przeworska. Traumatyczne wspomnienia o tych wydarzeniach były skrywane przez ponad siedemdziesiąt lat.

EN

Recently, the term “non-memory” (which should not be equated with oblivion) has gained importance in the Polish discourse on memory. It seems that scholarly discussions analysing the issues of World War II and post-war experiences have been dominated by the language of psychoanalysis; however, it is worth taking into consideration also vernacular languages. The author discusses the issues of memory and non-memory in relation to the extremely traumatic post-war experiences depicted in the two short films Nie sądzić (Not to Judge, dir. Pawlina Carlucci Sforza and Magdalena Lubańska, 2017) and Wielki strach (The Fear, dir. Pawlina Carlucci Sforza, 2020). They deal with this issue from different perspectives: the first in a more indirect way, the second – directly. People returning from forced labour in Germany after World War II were plundered and murdered by a local gang in a forest near Przeworsk. Traumatic knowledge about these events had been hidden for over seventy years.

4

Wojna, Ukraina i literatura – Jonathana Safrana Foera wyprawa w głąb środkowoeuropejskiej niepamięci

62%

Cobel-Tokarska M.

Edukacja Humanistyczna

|

2015

|

issue 2

73-87

PL

W artykule analizuję bestsellerową amerykańską powieść wydaną po polsku przez wydawnictwo WAB: Wszystko jest iluminacją Jonathana Safrana Foera. Chcę przyjrzeć się temu, jak autor konstruuje swoją narrację, w jaki sposób dotyka problemu Zagłady i poszukiwania własnych korzeni przez przedstawicieli kolejnych pokoleń potomków ocalonych. Powieść jest ważnym przykładem nowego sposobu mierzenia się literatury z tematem Zagłady. Konteksty interpretacyjne zaczerpnęłam między innymi z pracy Kai Kaźmierskiej Biografia i pamięć na przykładzie pokoleniowego doświadczenia ocalonych z Zagłady, która analizuje zjawisko powrotu do miejsca urodzenia jako spełnienia przymusu biograficznego badanych, oraz z prac Marianne Hirsch, twórczyni pojęcia postpamięci.

EN

In the article I analyze a bestseller American novel published in Polish by WAB publishing house: Everything is Illuminated by Jonathan Safran Foer. I want to look into the way the author constructs his narration, how he addresses the issue of Holocaust and the issue of searching for one’s roots by members of next generations of the descendants of survivors. The novel is an important example of the new literary way of dealing with the topic of Holocaust. The interpretation contexts were drawn from, among others, work by Kaja Kaźmierska entitled Biography and Memory. The Generational Experience of the Shoah Survivor, in which the author analyses the phenomenon of returning to one’s place of birth as a biographical compulsion of the subjects of the study, as well as works of Marianne Hirsch, the creator of the term ‘postmemory’.

Refine search results

1 Edukacja Humanistyczna

1 Kwartalnik Filmowy

1 Pedagogika Społeczna

1 Przegląd Socjologii Jakościowej

1 Cobel-Tokarska M.

1 Danilewicz W.

1 Kapralski S.

1 Niedźwiedzki D.

1 Nowak J.

1 Sikora S.

1 2020

1 2019

1 2015

Czy można wejść dwa razy do tej samej rzeki? Polska pamięć o Żydach i Zagładzie 25 lat później

Niepamięć i wynikające z niej implikacje dla pedagogów społecznych

„Nie sądzić” i „Wielki strach” – dwa małe ważne filmy

Wojna, Ukraina i literatura – Jonathana Safrana Foera wyprawa w głąb środkowoeuropejskiej niepamięci