Full-text resources of CEJSH and other databases are now available in the new Library of Science.
Visit https://bibliotekanauki.pl

Results found: 11

first rewind previous Page / 1 next fast forward last

Search results

Search:
in the keywords:  nowela
help Sort By:

help Limit search:
first rewind previous Page / 1 next fast forward last
1

Komponent strukturalny wzorca tekstowego noweli wobec przemian gatunku

100%
Rejter A.
Roczniki Humanistyczne
|
2014
|
vol. 62
|
issue 6: Językoznawstwo
137-160
PL
Praca dotyczy wykładników komponentu strukturalnego noweli w perspektywie ewolucji gatunku pojmowanego jako fenomen nie tylko literacki, ale także jako element komunikacji społecznej, osadzony w kontekście kulturowym i antropologicznym. Forma generyczna rozumiana jest jako składnik konstelacji gatunkowej, w skład której wchodzi np. anegdota, facecja, opowiadanie. W wypadku prototypowej noweli, czyli gatunku prozatorskiego o krótkich bądź stosunkowo krótkich rozmiarach można mówić o tendencji do zauważalnej stabilności, jako że stan staropolski i dziewiętnastowieczny charakteryzuje się względnym podobieństwem: w obu wypadkach obserwujemy trójdzielny model, choć różna bywa jego aktualizacja. Z czasem rozbudowaniu ulega segment centralny, niemniej wciąż można wskazać trzy podstawowe ogniwa kompozycyjne. Wyraźny jest tu związek z innymi gatunkami spokrewnionymi, przede wszystkim facecją i anegdotą, które – począwszy od czasów antycznych – wykazują silne związki strukturalne z nowelą. Zmianie ulega także rola puenty, która w staropolszczyźnie stanowiła znaczący element struktury gatunku, nawet gdy nie była wyrażona expressis verbis. Nowela pozytywistyczna z uwagi na fakt zmiany tematyki, a tym samym funkcji w uniwersum komunikacyjnym, rezygnuje z puenty na rzecz bardziej skomplikowanego przesłania, leżącego prawie zawsze po stronie odbiorcy tekstu. Kluczem do stabilności strukturalnej noweli wydaje się jej krótka forma, związana z genetycznym dziedzictwem anegdoty jako krótkiej, zwięzłej narracji codziennej, oralnej u swej podstawy.
EN
This article discusses the exponents of the structural component of the novella, as seen from the perspective of the evolution of this genre - understood not only as a literary phenomenon, but also a case of social communication, embedded in its cultural and anthropological environment. The generic form is understood as a component of the genre constellation, comprising such text types as anecdote, joke or story. In the case of a prototypical novella, that is a genre that relies on the form of a short or relatively short prose text, one can observe a tendency towards its noticeable stability, since the Old Polish and the 19th-century status of this genre is largely comparable. In both époques, one can observe the prevalent tri-partite pattern, yet the way in which it was practically realized could differ at times. With time, the central segment of the novella tended to be expanded, yet the three main structural components were easily recognizable. This structural organization betrays a clear link with other related genres, like the joke and the anecdote. These three text types remained in a close structural correlation since antiquity. The role of the story punch line also changed. In Old Polish, it constituted a vital structural component of the genre, even though it was not always overtly expressed. The Positivist novella resigns from its reliance on the punch line, which is owing to the changes in the subject matter and, hence, its role in the communication universe. The punch line is substituted with a more complex message that is almost always placed on the side of the text recipient. The constrained length of the novella seems to be paramount in ensuring its structural stability. This shortness is anchored genetically in the heritage of the anecdote - short and concise, daily life, oral narrative.
2
Publication available in full text mode
Content available

BLIŹNIACZE FORMY, BLIŹNIACZE TWORY. ZEZ STEFANA GRABIŃSKIEGO I WILLIAM WILSON EDGARA ALLANA POE

100%
Mikuła E.
Ogrody Nauk i Sztuk
|
2015
|
issue 5
472-480
PL
Można powiedzieć, że ułożony przez Grabińskiego program literacki metafantastyki to wypadkowa cech poetyki utworów Poego zwanych short stories. Z tego powodu autorka artykułu zestawiła ze sobą utwory obu pisarzy. Wybrane nowele – William Wilson Poego i Zez Grabińskiego – są reprezentacyjne dla fantastyki psychologicznej i dotykają problemu zaburzonej osobowości człowieka. Narracja prowadzona jest w sposób sprawozdawczy, a opisane wydarzenia mają z pozoru charakter realistyczny. Wspólny mianownik stanowi także motyw przewodni – sobowtór – który zajmie w tym opracowaniu szczególne miejsce.
EN
It could be said that Grabinski’s literary theory program of meta-fiction is the result of the characteristics of Poe's short stories. For this reason I decided to correlate the works of both writers. I selected two short stories which concern the problem of disordered personality – William Wilson by Edgar Allan Poe and Zez by Stefan Grabinski. I found them typical of the psychological fiction. Both of them have reporting narration and the plots are seemingly realistic. Another common feature is a doppelganger leitmotif, which has a special place in this paper.
3
Publication available in full text mode
Content available

Antybaśń w nowelistycznej ramie. O Naszyjniku Guy de Maupassanta

99%
Chomiuk A.
Czytanie Literatury. Łódzkie Studia Literaturoznawcze
|
2017
|
issue 6
195-205
EN
The article focuses on the analysis and interpretation of a short story by Guy de Maupassant, entitled The Necklace. The description of the assumptions related to the structure and the plot of this literary work was combined with a depiction of its psychological and philosophical contexts (Bovarysme, Schopenhauerism). Two plot layers were distinguished within the work. Onto a realistic background, the author applied an innuendo to the fairy tale about Cinderella in order to demonstrate the discrepancy between reality and daydreams. The reference to the tale as moralistic preaching on a potential turn of fate for the better became, within “the real story”, a tale on the price Cinderella pays for the possibility to go to the ball.
PL
Treścią artykułu jest analiza i interpretacja noweli G. de Maupassanta Naszyjnik. Opis założeń konstrukcyjno-fabularnych utworu powiązano z wyeksponowaniem jego psychologiczno-filozoficznych kontekstów (bowaryzm, schopenhaueryzm). W utworze zostały wyodrębnione dwa porządki fabularne. Na realistyczne tło autor nałożył aluzje do baśni o Kopciuszku, służące ukazaniu rozdźwięku między rzeczywistością i marzeniami. Odwołanie do baśni jako moralistycznego pouczenia o możliwej zmianie losu na lepsze stało się w „prawdziwej historii” opowieścią o cenie, jaką płaci Kopciuszek za możliwość pójścia na bal.
4
Publication available in full text mode
Content available

Między reportażem a feature. Teoria i praktyka

80%
Spyra P.
Ogrody Nauk i Sztuk
|
2015
|
issue 5
421-426
PL
Artykuł stanowi próbę porównania reportażu jako gatunku z pogranicza literatury i publicystyki oraz formy feature ukształtowanej na gruncie amerykańskim w latach międzywojennych. W tekście zawarto ważkie rozważania teoretyczne o wyznacznikach reportażu i feature, a także poetyce noweli jako tertium comparationis. Przywołano przykłady praktycznych realizacji tych form w tekstach współczesnych polskich twórców (Anny Strońskiej, Jagienki Wilczak, Magdaleny Mazur). Artykuł zamyka podkreślenie najistotniejszych różnic pomiędzy reportażem a feature.
EN
This article attempts to provide a comparison between reportage (the literary and journalistic writing form) and 'feature' (a form moulded in the USA before the Second World War). This work covers the most important theoretical ascertainments about the determinants of reportage and feature, as well as the short story as a tertium comparationis. Practical examples of both forms are given from the output of contemporary Polish writers (Anna Strońska, Jagienka Wilczak, Magdalena Mazur. The article voncludes with the essential differences between these forms.
5
Publication available in full text mode
Content available

Maszynopis „Największa chwała” ze zbiorów Biblioteki Teologicznej Uniwersytetu Śląskiego, a nowela „Wigilia w kacecie” ks. Huberta Lacha

80%
Sadzikowska L.
Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne
|
2020
|
vol. 114
307-320
EN
The aim of the article is to present the typescript of the novella entitled “Naj-większa chwała” along its released version, published under the title “Wigilia w kacecie”. Its author, Fr. Hubert Lach, was a former inmate of the Auschwitz and Mauthausen concentration camps. The author of the study came upon the typescript and the other documents of Fr. Hubert Lach discussed in the text entirely by coincidence while searching the Theological Library of the Univer­sity of Silesia in 2018. The novella, modified and condensed, was published in the 2010 collection “Camp novellas”. Taking into account the historical con­text, the author of the article analysed and interpreted the text of the novella, arguing that Fr. Hubert Lach founded the narrative of his numerous works on the letter as a genre of applied literature. The article presents the biographical note of Fr. Hubert Lach and his accomplishments as a writer without providing a critical scientific appraisal of his literature. The focus was placed particularly on the meaning of suffering and the mechanisms of defence against total en­slavement as important themes explored in the novella.
PL
Celem artykułu jest zaprezentowanie maszynopisu noweli, zatytułowa­nego Największa chwała, oraz jej wersji opublikowanej, która przyjęła tytuł Wigilia w kacecie, autorstwa ks. Huberta Lacha, byłego więźnia obozów koncentracyjnych Auschwitz i Mauthausen. Na maszynopis oraz inne dokumenty ks. Huberta Lacha, które zostały w tekście omó­wione, autorka opracowania natrafiła przypadkowo, podczas kwerendy w Bibliotece Teologicznej Uniwersytetu Śląskiego w 2018 r. Zmody­fikowana, przede wszystkim zaś skrócona, wersja noweli została opu­blikowana w 2010 r. w zbiorze Nowele obozowe. Autorka artykułu, uwzględniając kontekst historyczny, poddała analizie i interpretacji tekst noweli, stawiając tezę, że list, jako gatunek literatury użytko­wej, stał się dla ks. Huberta Lacha fundamentem, na którym budował narrację swoich licznych utworów. W artykule przybliżono biografię ks. Huberta Lacha oraz jego dorobek pisarski, który nie był naukowo oceniany. Szczególny namysł podjęto nad zagadnieniem związanym z sensem cierpienia i przedstawionymi w noweli mechanizmami obrony przed zniewoleniem totalnym.
6
Publication available in full text mode
Content available

„Ultimus” Marii Konopnickiej – nowela o deprawacji

80%
Samborska-Kukuć D.
Czytanie Literatury. Łódzkie Studia Literaturoznawcze
|
2018
|
issue 7
311-322
EN
In her early short story entitled Ultimus Konopnicka accomplished the concept of Falkentheorie by Paul Heyse in an original way, using the motif of a crane as the thematic and composition keystone. Inspired to a large extent by Orzeszkowa’s Romanowa, Konopnicka writes about moral depravation of a young nobleman, using parallelism: man-animal in two orders – naturalistic and symbolic. The empathic reception of the text diverging from previous interpretations allows to place Ultimus among texts which stand up for miserables personas.
PL
W swojej wczesnej noweli Ultimus podjęła Konopnicka oryginalną realizację koncepcji Falkentheorie Paula Heysego, wykorzystując motyw żurawia jako tematyczny i kompozycyjny zwornik. Konopnicka, zainspirowana w dużej mierze Romanową Orzeszkowej, opowiada o deprawacji moralnej młodego szlachcica, wykorzystując paralelizm: człowiek-zwierzę w dwu porządkach: naturalistycznym i symbolicznym. Empatyczny odbiór lektury odbiegający od interpretacji dawnych pozwala usytuować Ultimusa w przestrzeni tekstów, które upominają się o miserables personas.
7
Content available remote

Авторские интенции в романе В. Аксенова Вольтерьянцы и вольтерьянки

80%
Колядич Т. М.
Studia Rossica Gedanensia
|
2014
|
issue 1
262-277
EN
Features of the organization of a narration in Aksenov's novel became a subject of a research reflection in the article. It is shown that the writer applied a special way of the text space organisation. The difficult and many-sided narration is constructed on a combination of elements of different genre systems: adventurous, historical and philological novels with inclusion of scenes of dialogues, conversations and disputes of heroes. Structural elements intertwine among themselves, reflecting formation of new forms of literature, connecting into a whole by the author's irony, addressed to the reader's reminiscences.
RU
Предметом исследовательской рефлексии в статье стали особенности организации повествования в романе Аксенова. Показано, что писатель применил особый способ устройства текстового пространства. Сложное и многогранное повествование построено на сочетании элементов разных жанровых систем: авантюрного, исторического и филологического романов с включением сцен диалогов, бесед и споров героев. Структурные элементы переплетаются между собой, отражая формирование новых форм словесности, соединяясь в единое целое авторской иронией, обращениями к читателю, реминисцентными связями.
PL
Przedmiotem badań jest narracja powieści Wasilija Aksionowa. Autor przedstawia swoisty sposób organizacji przestrzeni tekstowej. Złożona i wieloaspektowa narracja oparta jest na połączeniu elementów różnych systemów gatunkowych: powieści przygodowej, historycznej, filologicznej z włączeniem scen dialogów, rozmów i sporów bohaterów. Ukazano przeplatanie się elementów strukturalnych, kształtowanie nowych form literackich, które cechuje ironia, zwracanie się do czytelnika, reminiscencje.
8
Publication available in full text mode
Content available

Художня деталь як спосіб візуалізації тексту в оповіданнях-новелах Ірини Савки (за збіркою "Шипшинове намисто")

80%
Jankowska Ż.
Studia Ukrainica Posnaniensia
|
2023
|
vol. 11
|
issue 1
176-182
EN
Literature as an art form has various original forms and means of self-expression, which determine the extent of its artistry. One of these means is artistic detail. Modern Ukrainian writer Iryna Savka uses micro-images (artistic detail) widely in her short stories, which, in fact, is a feature that distinguishes her works from others’ and makes them all the more recognizable. The relevance of this study lies in the fact that Savka’s works have not yet been researched thoroughly, in particular, regarding the use of artistic detail. Hence, this article can be considered an attempt to include Sawka’s novellas in the area of interest of contemporary scientific discourse. It is also worth noting how the key micro-image often appears in titles of Sawka’s works, with the entire plot then being built around it. This study specifically considers those micro-images that constitute a kind of visualization of how the text is perceived and most strongly affect the reader’s imagination.
PL
Literatura jako dziedzina sztuki ma w swym repertuarze różnorodne formy i środki autoekspresji, które ostatecznie decydują o stopniu jej artyzmu. Należy do nich także mikroobraz (szczegół artystyczny). Współczesna pisarka ukraińska Iryna Sawka w swoich nowelach sięga nierzadko po mikroobrazy, które stają się istotną cechą jej prozy, czyniąc ją dobrze rozpoznawalną. Jej twórczość jak dotąd nie była jednak obiektem wnikliwszych badań literaturoznawczych, stąd też niniejszy artykuł można uznać za próbę włączenia nowelistyki Sawki do obszaru zainteresowań współczesnego dyskursu naukowego. Zwraca uwagę również fakt, że kluczowy mikroobraz pojawia się często w samych tytułach utworów Sawki, a następnie wokół niego nadbudowywana jest cała fabuła. W niniejszym badaniu uwzględniono szczególnie te mikroobrazy, które stanowią swego rodzaju wizualizację percepcji tekstu i najsilniej oddziałują na wyobraźnię czytelnika.
9

Голосні струни Лесі Українки й Меланхолійний вальс Ольги Кобилянської: художньо-типологічні паралелі

71%
Horniatko-Szumiłowicz A.
Roczniki Humanistyczne
|
2018
|
vol. 66
|
issue 7: Słowianoznawstwo
55-74
EN
One can identify at least a few points at which the artistic careers and personal lives of Lesya Ukrainka (1871-1913) and Olha Kobylianska (1863-1942) had crossed their paths. Both women are great figures of Ukrainian literature. They both lived and worked in the same time, although 8 years older Olga outlived Lesya by nearly 28 years. They shared the literary space, that is the early Ukrainian modernism, and the everyday environment, both living in the Chernivtsi district. The writers were linked by a special spiritual bond which was reflected in their epistolary oeuvre and their work in general. In two works of theirs in particular, that is in Lesya Ukrainka’s essay Голосні струни and Olha Kobylianska’s novelette Valce melancolique one can trace artistic and typological parallels stemming from the similarities between their personal lives and work. These are: timewise similarity, similarity within the genre, autobiographism of both texts and their intellectualism. In both works a conflict between the reality and Art is present, interpreted as a variant of the conflict between an artist and the society, as well as the feature of broadly understood ‘musicality’. Moreover, in both texts the motifs of longing/ melancholy and silence/ quietness, as well as the then popular motif of beauty/ ugliness are intertwined.
PL
Można wskazać co najmniej kilka punktów, w których przecinają się twórcze i życiowe drogi Łesi Ukrainki (1871-1913) i Olgi Kobylanskiej (1863-1942). Obie kobiety – to wielkie postaci literatury ukraińskiej. Obie żyły i tworzyły w tym samym czasie, choć starsza o osiem lat Olga przeżyła Łesię o blisko 28 lat. Wspólna przestrzeń obu kobiet to wczesny modernizm ukraiński w literaturze oraz czerniowieckie adresy – w życiu realnym. Pisarki łączyła niezwykła więź duchowa, znajdująca swoje odzwierciedlenie zarówno w ich spuściźnie epistolarnej, jak i w twórczości. Szczególnie w dwóch utworach: szkicu Голосні струни Łesi Ukrainki i noweli Valce melancolique Оlgi Kobylanskiej, obecne są artystyczno-typologiczne paralele, wynikające ze wskazanych wyżej punktów stycznych w życiu i twórczości obu pisarek. Należą do nich: prawie ten sam czas napisania utworów, podobieństwo w obrębie gatunku, autobiograficzność obu tekstów, intelektualizm. W obu utworach obecny jest konflikt między realną rzeczywistością a sztuką, pojmowany jako wariant konfliktu artysta–społeczeństwo, szeroko pojęta „muzyczność” tekstów. W obu tekstach wzajemnie przeplatają się również motywy tęsknoty/melancholii oraz milczenia/ciszy, a także szczególnie popularny w okresie modernizmu motyw piękna/ brzydoty.
10
Publication available in full text mode
Content available

НОВЕЛІСТИКА ВАСИЛЯ ҐАБОРА: ТРАДИЦІЇ Й НОВАТОРСТВО

71%
ДАШКО Н.
Studia Ukrainica Posnaniensia
|
2020
|
vol. 8
|
issue 1
217-227
EN
The article presents an attempt at interpreting Gabor’s works to disclose some ambiguities. The investigation is carried out within the research framework of modern Ukrainian novel varied by genre aspects and stylistic features. This determines the topicality of the paper, which aims to identify traditions and innovations in the writer’s novels. The investigation leadsto the conclusion that V. Gabor has contributed to further development of a classical novel genre and simultaneously has ventured to experiment. He recreates not only the form, but also the content. Works of the novelist are primarily marked with the modernist poetics features. Short stories Shchob ne byv bubon, Zvir, Shvonts (the collection Knyha ekzotychnykh sniv ta realnykh podii ) are dramatic and laconic in a Stefanyk style. The main dilemma of expressionism is realized in those novels - the confrontation of life and death, the tragedy of mental outlook, psychologism, important functional role of artistic detail. In the novels of the collection Pro shcho dumaie liudyna there are signs of impressionism, which brings V. Gabor to M. Kotsiubynskyi. Simultaneously key features of the modern modified novel appear when the internal action becomes the main one with profound associativity, metaphors, figures of speech highlighted. In addition, the components of Gabor’s style are both realism and romanticism, the combination of which becomes the basis for the fantastic realism (novel Pomynky).
PL
Artykuł poświęcony jest twórczości W. Gabora w kontekście zróżnicowanej gatunkowo i stylistycznie współczesnej ukraińskiej nowelistyki. Celem artykułu jest ukazanie twórczości wspomnianego pisarza w dialektyce tradycji i nowatorstwa. W wyniku dogłębnej analizy można dojść do wniosku, że W. Gabor kontynuuje gatunek klasycznej noweli i jednocześnie eksperymentuje, wprowadzając innowacje nie tylko w obrębie formy, ale i treści. Wczesne utwory prozaika wykazują cechy poetyki modernistycznej. Silnym dramatyzmem i lakonicznością w duchu W. Stefanyka wyróżniają się nowele Щоб не бив бубон, Звір, Швонц (tom Книга екзотичних снів та реальних подій), w których realizowane są główne postulaty ekspresjonizmu - konfrontacja życia i śmierci, tragiczny światopogląd, psychologizm, ważna rola szczegółu artystycznego. W nowelach ze zbioru Про що думає людина pojawiają się cechy impresjonizmu łączące W. Gabora z M. Kociubynskim. Jednocześnie można wyróżnić w powyższym tomie główne cechy współczesnej noweli modyfikowanej, gdy działania wewnętrzne bohaterów wychodzą na plan pierwszy, podobnie jak pogłębiona asocjatywność, metaforyczność, wyobrażenia. Ponadto w stylu W. Gabora można wyróżnić zarówno elementy realistyczne, jak i romantyczne, których połączenie stanowi podstawę fantastycznego realizmu pisarza (nowela Поминки).
11
Publication available in full text mode
Content available

Die heilige Cäcilie oder die Gewalt der Verdrängung. Zu Hartmut Langes Novelle "Das Konzert" und einigen Aspekten ihrer ,deutschen‘ Rezeption

61%
Quinkenstein L.
Convivium. Germanistisches Jahrbuch Polen
|
2012
121-147
PL
Artykuł analizuje nowelę Hartmuta Langego Das Konzert pod kątem literackiego rozprawiania się z Szoa. Opiera się na przypuszczeniu, iż romantyczne założenia, które tworzą podstawę tego tekstu, prowadzą do wątpliwych rezultatów. Istotne aspekty swojej krytyki autor artykułu zawdzięcza Jeanowi Améry’emu.
EN
The article deals with Hartmut Lange’s short story Das Konzert under the perspective of the literary approach to the Shoah. The analysis bases on the presumption that the ideas of romantic aesthetics, which form the ground of the short story, lead to questionable results. The critical reading of Lange’s text is mainly inspired by Jean Améry.
DE
Der Beitrag untersucht Hartmut Langes Novelle Das Konzert im Hinblick auf die literarische Auseinandersetzung mit der Shoah. Die Analyse stützt sich auf die Annahme, dass die romantischen Prämissen, die diesem Text zugrunde liegen, fragwürdige Resultate liefern. Wesentliche Anregung für seine Kritik bezieht der Aufsatz von Jean Améry.  
first rewind previous Page / 1 next fast forward last
JavaScript is turned off in your web browser. Turn it on to take full advantage of this site, then refresh the page.