Search results - CEJSH

1

„Emma Mörschel! Wie wär’s, wenn wir uns heiraten würden –?“ Leistungen von Figurennamen in Hans Falladas Roman Kleiner Mann – was nun?

100%

Ewald P.

Colloquia Germanica Stetinensia

|

2009

|

issue 16

127-144

PL

W niniejszym artykule dokonano analizy onomastycznej imion i nazwisk bohaterów, jak również form adresatywnych występujących w powieści Hansa Fallady Kleiner Mann – was nun? Typologia badanych leksemów opiera się na zmodyfi kowanej przez autorkę klasyfikacji Ines Sobanski, która wykorzystuje trychotomiczny model znaku językowego Karla Bühlera. W tym kontekście imiona własne są rozpatrywane pod kątem ich funkcji informatywnej, ekspresywnej i apelatywnej.

2

Miejsce nazewnictwa historycznego jako niematerialnego dobra kultury w systemie prawa

100%

Dobosz P.

Ochrona Zabytków

|

1997

|

issue 2

116-120

EN

T h e article d ea ls w ith the p r o te c tio n o f the names o f h isto r ica l lo ca litie s, squares, str e e ts and p h y sio g rap h ic o b je c ts w h ich c om p r ise a part o f cultural h e r ita g e . T h e author d iscu s se s asso r ted a sp e c ts o f this issu e aga in st the backg r o u n d o f currently b in d in g legal r e gu la tion s, w ith particular a tten tion paid the law o f 15 February 1 9 6 2 on the p ro te c tion o f cultural property. H e p r o p o se s co n c lu sio n s con c e rn ing the necessity o f ch an g in g the legislation in force by in tr odu c in g new, in stitu tion a l mech an ism s for the p ro tection o f historical names.

3

Trwanie i przemijanie w kontekście współczesnej kultury nazewniczej

100%

Mordań M.

Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia Linguistica

|

2014

|

issue 9

PL

The subject of this article is the contemporary fashion in name-giving analyzed in the linguistic and cultural context. Today, name-giving preferences are not limited to the use of names of a single certain origin. Contemporary name-giving fashion is evolving in multiple ways. Today, traditional Christian first names, first names Slavonic in origin, as well as modern names borrowed from onymic systems of other nations are popular in Poland. Anthroponyms of Christian origin enjoy the greatest popularity. Also, a change of factors decisive for the choice of a name can be observed in the contemporary name-giving culture. Previously, religious determinants and family tradition were decisive for the name of a newly born child. Today, the choice of a name is mostly affected by fashion and aesthetic preferences.

4

Nazwy rzek Świna, Ina, Jana – w poszukiwaniu źródłosłowu

100%

Duma J.

Prace Językoznawcze

|

2017

|

issue XIX/2

5-12

PL

W artykule proponuję nową interpretację nazwy rzeki Świna jako dawnego złożenia opartego na pie. pierwiastkach *h1su- 'dobry' i *h1éi̯- 'iść, poruszać się' z rozszerzeniem sufiksalnym *-n-. Całość oznaczała *'dobre przejście' na morze lub *'dobra Ina'. Jeśli za rozszerzenie pierwiastka *h1éi̯- /*h1i- 'iść' uznać derywat *h1éi̯-sh2-/*h1i-sh2- 'pędzić', to do grupy hydronimów analogicznych można dodać nazwy rzek Issa, Isar, *Isonta i inne.

EN

In the article I suggest a new interpretation of the name of the river Świna as an old compound of PIE roots *h1su- 'good ' and *h1ei̯- 'go, move' extended by suffix *-n-. The integrated whole meant: 'a good passage' on the sea or *'good Ina'. If the derivative *h1éi̯-sh2- / *h1i-sh2- 'rush' is considered to be an extension of h1éi̯-/ *h1i- 'go', the group of analogous hydronyms includes the names of the rivers Issa, Isar, *Isonta and others.

5

Słów kilka o Stanisławie, niekoniecznie o Ulaszku

100%

Szcześniak K.

Studia Rossica Gedanensia

|

2015

|

issue 2

487-491

PL

Artykuł ma charakter przeglądu onomastycznego, koncentruje się na imieniu "Stanisław". Zawiera syntetyczna analizę pragmatyczną imienia, także w ujęciu porównawczym (autorka zebrała odpowiedniki imienia w różnych językach europejskich). Tekst dedykowany jest dr Stanisławowi Ulaszkowi z okazji 45-lecia pracy dydaktycznej na Uniwersytecie Gdańskim.

6

Nazwiska polskie derywowane od nazw narzędzi rolniczych

100%

Lica Z.

Studia Wschodniosłowiańskie

|

2014

|

vol. 14

217-228

EN

The aim of the article is to analyse appellatives, recorded in "The Dictionary of surnames used in Poland in the 21st century", which were derived from Polish and German names of agricultural tools. Personal names created in this manner indivisualised a person, indicating his profession according to the metonymic model DOER FOR INSTRUMENT. The surnames subject to analysis were: "Brona", Ger. "Egge", "Cep", Ger. "Flegel", "Kosa", Ger. "Sense", "Lemiesz", Ger. "Pflugschar", "Pług", Ger. "Pflug", "Radło", Ger. "Rührpflug", "Sierp", Ger. "Sichel", "Socha", Ger. "Hakenpflug". At the moment of their creation, these surnames were characteristic of lower social strata: peasants or craftsmen. The nominainstrumenti carrier could have been the user or the maker of a given tool. The surnames are then vehicles of content and values connected with a particular individual, thus fulfilling the culture-forming function.

7

Nazwy młynów i osad młyńskich dawnego starostwa brańskiego

100%

Złotkowski P.

Studia Wschodniosłowiańskie

|

2016

|

vol. 16

EN

The purpose of this paper is to examine of the mill names and mill village names in the Bransk region of the Podlachia province from 16th to the 21th century. It was discovered that the amount of the mills in this territory has decreased over several centuries. A few mills disappeared, some of the other changed their names. The study area is dominated by toponyms related to personal names. These village names are created from the forenames, nicknames and surnames of millers. There are a good number of toponyms of West and East Slavic origin in the area, while Baltic origin are few.

8

Imiona chrzestne bielskich prawosławnych i katolików na przełomie XIX i XX wieku

100%

Mordań M.

Studia Wschodniosłowiańskie

|

2017

|

vol. 17

EN

The paper presents baptismal names of inhabitants of Bielsk Podlaski from the years 1890–1909 excerpted from the church records of Orthodox parishes and a Roman Catholic parish. In the context of this confessional diversification the frequency of individual given names, their share in terms of the religious-cultural motivation and linguistic origin, as well as the forms in which they were recorded were analysed.

9

Nazewnictwo ulic i placów w Wadowicach

100%

Nowakowski A.

Wadoviana. Przegląd historyczno-kulturalny

|

1998

|

issue 1

40-48

10

Imiona poddanych klasztoru wigierskiego z 1745 roku

75%

Biolik M.

Prace Językoznawcze

|

2008

|

issue 10

5-23

EN

The article relates to male names of the subjects in the grounds of the Camaldolese monks from the Lake Wigry area.. The names originate from the manuscript called Inwentarz Ogólny Dóbr Funduszowych Klasztoru Wygerskiego Xięży Kamaldulow przed Generalną Komissyą J.K.Mśi y Rzeczpospolitej sporządzony. Roku 1745. The subjects of the Camaldolese monastery had primarily Christian names. Among Slavic names it is possible to mention only the most popular ones that refer to Roman Catholic Church Saints such as: Stanisław and Wojciech, and names (1971 M. Malec. Budowa morfologiczna staropolskich złożonych imion osobowych Stanisława Zbijowska,Janina Zbinowska, Wrocław.) given in royal families: Kazmierz and Bolesław. However, there is an exception of a Slavic name written in a shortened form Chwaluk, derived by the suffix –uk from the names of the type of Chwalisław. There are 69 male names mentioned in the document. The most popular ones are: Jan, Andrzej, Michał, Maciej, Szymon/Siemion, Chwiodor, Jakub,Paweł, Stefan, Marcin, Bazyli / Wasyl, Grzegorz / Hryhor, Franciszek, Józef, Aleksiej/Oleksiej,Mateusz and Wojciech.

11

O niektórych nazwiskach polskich genetycznie niemieckich derywowanych od imienia Nikolaus

75%

Lica Z.

Prace Językoznawcze

|

2014

|

issue 16/3

43-51

EN

The purpose of this article is to show how the derivation of genetically German Polish names derived from the name Nikolaus. These names were taken from the Dictionary of Names Used in Poland at the Beginning of the XXI century, edited by K. Rymut (Słownik nazwisk używanych w Polsce na początku XXI wieku). The author draws attention to the ways in which they were Polonized and shows the phonetic and morphological processes that led to the existence of the name on the basis of the German language. In addition, the introduction of the article presents the etymology of the name of Nikolaus and indicates on the forms occurring in the Dictionary of Old Polish Personal Names (Słownik staropolskich nazw osobowych).

12

Katowice – Stalinogród: W klimacie dyskusji naukowych i sporów ideologicznych

75%

Sochacka S.

Onomastica

|

2021

|

vol. 65

|

issue 1

327-341

EN

The objective of this work is, on one hand, a review of the nomenclature concerning the etymology of the name of Katowice (1598), and on the other, presenting the origin of the secondary name Stalinogród (1953) related to the cult of Stalin. It was decided to present two contradictory “historical events”: the natural naming process, showing the authentic fate of the name Katowice and the political top-to-bottom interference that changed the name of the capital of Upper Silesia to Stalinogród, arousing so many negative emotions in Poland. Poles were well aware of the difference between commemorating their own worthy citizens and worshipping a foreign dictator. Every dynamically developing city was responsive to all kinds of ideological changes. The example of Katowice and Stalinogród revealed the most aggressive tendencies of the power of socialist reality and changes in social awareness. There are many disputes around the genesis of the name Katowice, and it is a well-known fact that scientists do not always reach a consensus quickly. There is nothing peculiar or unusual about this, but such a situation has enormous methodological and research consequences. This is shown by the state of research and linguists’ discussion about the name Katowice, which ultimately leads to learning the truth about the genesis of the city’s name.

PL

Tematem pracy jest przegląd materiału nazewniczego dotyczącego z jednej strony etymologii nazwy miasta Katowice (1598), z drugiej genezy wtórnej nazwy Stalinogród (1953) związanej z kultem Stalina. Zdecydowano się na przedstawienie dwu przeciwstawnych „zdarzeń historycznych”: naturalnego procesu nazwotwórczego, ukazującego autentyczne losy nazwy Katowice i odgórnej ingerencji politycznej zmieniającej nazwę stolicy Górnego Śląska na Stalinogród, budzącej w Polsce tyle negatywnych emocji. Polacy dobrze zdawali sobie sprawę z tego, czym jest upamiętnianie własnych postaci, a czym innym czczenie obcego władcy. Każde miasto o dynamicznym rozwoju, a takim były Katowice, trafiało na podatny grunt do wszelkiego rodzaju zmian o charakterze ideologicznym. Przykład Katowic i Stalinogrodu ujawnił najbardziej agresywne tendencje władzy socjalistycznej rzeczywistości i zmiany świadomości społecznej. Wokół genezy nazwy Katowice narosło wiele kwestii spornych. Wiadomo, że uczeni nie zawsze dochodzą szybko do zgodnych wniosków. Nie ma w tym ani nic osobliwego, ani niecodziennego, ale mają olbrzymie konsekwencje metodologiczno-badawcze. Ukazuje to stan badań i dyskusja językoznawców na temat nazwy Katowice, prowadząca ostatecznie do poznania prawdy o genezie nazwy tego miasta. Natomiast przykład Stalinogrodu pokazuje, że mamy tu do czynienia z innymi faktami poznania historycznego, które stały się domeną badań historyków.

13

Otwartość mechanizmów funkcjonowania języka w nazwach marketingowych na przykładzie nazewnictwa firmowego

75%

Biadala D.

Półrocznik Językoznawczy Tertium

|

2018

|

vol. 3

|

issue 2

EN

The aim of this paper is to determine and analyse language mechanisms used in branding, i.e. creating marketing names in contemporary chrematonyms on the example of Polish company names. The object of the analysis are various establishment names. These include names of shops, salons and wholesale warehouses, as well as trade, craft and service industries of various sectors: construction, finance, catering, cosmetics, medical, automotive, tourism, etc. The research material was collected on the basis of the Directory of Companies for Wrocław "TuWroclaw.com". Taking into account the ways in which company names are created in Poland, it can be seen that these mechanisms represent a great openness to word formations and, as a result, a great openness to very diverse structures: 1) single- and multi-word structures, 2) structures composed of both native and (at present very fashionable) foreign elements, 3) structures motivated directly or indirectly, 4) completely illegible structures in terms of word formations and semantics. The analysis of company names which belong to the marketing language and are related to the intensive development of civilization in recent decades allows us to notice an increasingly visible tendency to economise with language.

PL

Obiektem bliższej obserwacji w niniejszym artykule są różnego rodzaju nazwy firm. Należą do nich zarówno nazwy sklepów, salonów i hurtowni, jak również nazwy zakładów handlowych, rzemieślniczych i usługowych różnorodnych branż: budowlanej, finansowej, gastronomicznej, kosmetycznej, medycznej, motoryzacyjnej, turystycznej itd. Przedmiotem niniejszego opracowania jest ustalenie i analiza językowych mechanizmów służących brandingowi, czyli tworzeniu nazw marketingowych we współczesnej chrematonimii na przykładzie polskiego nazewnictwa firmowego. Materiał badawczy został zebrany na podstawie Katalogu Firm Serwisu „TuWroclaw.com” dla Wrocławia. Biorąc pod uwagę sposoby tworzenia nazw firmowych w Polsce można zauważyć, że mechanizmy te reprezentują dużą otwartość słowotwórczą i wynikające z tego bardzo zróżnicowane struktury: 1) jedno- i wielowyrazowe, 2) złożone zarówno z elementów rodzimych, jak i bardzo modnych współcześnie członów obcego pochodzenia, 3) motywowane bezpośrednio, jak i w sposób pośredni lub 4) całkowicie nieczytelne pod względem słowotwórczym i semantycznym. Analiza nazw firmowych, wpisujących się w język marketingowy i związanych z intensywnym rozwojem cywilizacyjnym, pozwala zauważyć coraz silniej uwidaczniającą się tendencję do ekonomiczności języka.

14

Obcojęzyczne XIX-wieczne nazwiska mieszkańców Piotrkowa Trybunalskiego z sufiksem -er

75%

Klimas A.

Prace Językoznawcze

|

2021

|

vol. XXIII/2

217–228

PL

Praca została poświęcona niepolskim nazwom osobowym, zgromadzonym w SNMP, zawierającym sufiks -er. Z analizy nazw własnych wynika, że są one charakterystyczne dla ludności pochodzenia żydowskiego lub niemieckiego. Podstawami derywacyjnymi onimów są: imiona hebrajskie, nazwy osobowe poświadczone w SNMP oraz w antroponomastykonach żydowskich i niemieckich, nazwy miejscowe z różnych części Polski – zniemczone i w rodzimej postaci, nazwy miejscowe z różnych części Europy, a także appellativa niemieckie i jidysz. Obce nazwiska z sufiksem -er realizują kategorie kognitywne, takie jak: pokrewieństwo, pochodzenie oraz wygląd i charakter. Reprezentują czasem dwie lub trzy kategorie jednocześnie, wchodząc tym samym w relacje homonimii.

EN

This article is devoted to non-Polish personal names gathered in the SNMP and containing the suffix -er. The undertaken analysis shows that these names are characteristic of people of Jewish or German origin.. Their derivative bases are: Hebrew names, personal names gathered in the SNMP and Jewish and German anthroponomic dictionaries, Germanized and native local names from different parts of Poland, local names from different parts of Europe and German and Yiddish appellativa. Foreign surnames with the suffix -er represent such cognitive categories as: kinship, origin, appearance and character. These surnames sometimes belong to two or three cognitive categories simultaneously and create homonymous relations.

15

Śląskoznawcze prace Władysława Nehringa

75%

Łobodzińska R.

Onomastica Slavogermanica

|

2011

|

vol. 30

73 - 80

EN

W. Nehring’s onomastic and dialectologic interests can be followed based on a few texts only. They document not only excellent knowledge of methodologic papers of Slavic onomastic founders as F. Miklosich but Silesian names problems — especially patronimic forms with suffixes -ic, -ice, -wice wich in German were changed into -itz, -witz as well. Nehring points out also the substitutution phenomenon and underlines that suffix -witz often replaces other Polish suffixes such as: -ce, -ec, -ica.

16

Nazwy wzgórz i wzniesień w nowej warstwie nazewniczej województwa warmińsko-mazurskiego

75%

Wolnicz-Pawłowska E.

Prace Językoznawcze

|

2021

|

vol. XXIII/2

79–90

PL

Artykuł nawiązuje do opracowania prof. Marii Biolik o oronimach motywowanych nazwami zwierząt na Warmii i Mazurach. Niniejszy tekst wykorzystuje materiały Państwowego Rejestru Nazw Geograficznych. Autor scharakteryzował zbiór oronimów z województwa warmińsko-mazurskiego, w szczególności zaś przyjrzał się nazwom wzgórz motywowanym nazwami zwierząt. Zmiany w zasobie oronimów odzwierciedlają zmiany cywilizacyjne. Dawniej nazywano obiekty terenowe ze względu na ich wartość dla rolnika i hodowcy, dziś – obiekty ważne dla mieszkańca, turysty i administratora terenu. Zwraca uwagę zmniejszanie się zasobu nazw motywowanych nazwami zwierząt hodowlanych, natomiast wzrasta liczba oronimów od nazw dziko żyjących ptaków. Prawdopodobnie ma to związek z powstaniem rezerwatów dzikiej przyrody w województwie warmińsko-mazurskim.

EN

The article refers to Prof. Maria Biolik’s studies on oronymy of the regions of Warmia and Mazury motivated by expressions denoting animals. It is based on toponymy included in Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych [Polish National Register of Geographical Names]. The author outlines the oronymy of the Warmińsko-Mazurskie Voivodship, paying special attention to the names of hills motivated by expressions standing for animals. Changes occurring in oronymy reflect civilizational changes. In the past, terrain features useful for farmers and breeders were named, nowadays objects important for inhabitants, tourists, and area administrators are given names. There are fewer toponyms motivated by expressions based on livestock, while the number of oronyms derived from names of wild birds is increasing. This is probably related to the establishment of wildlife reserves in the Warmińsko-Mazurskie Voivodship

17

Peryfrazy ojkonimów polskich

75%

Afeltowicz B.

Studia Językoznawcze. Synchroniczne i diachroniczne aspekty badań polszczyzny

|

2013

|

vol. 12

7-28

EN

In Polish onomastic terminology, ojkonym means name of the town, village or other human settlments. Periphrastic expressions arise not only for common words, but also for proper names, including geographical ones. In Polish language exist periphrases of names of continents, regions, states, names of water (hydronyms). The articles discusses the semantics and structure of about 70 periphrases relating to names of towns and villages in Poland. The most numerous collection was formed by the two-component names, whose center (the central element) was common name or a proper one. Ornamental function was the primary function of analyzed periphrases. Equally important was the marketing function, which aim is to arouse potential tourists interest.

18

Kognitywizm jako metoda interpretacji antroponimów

75%

Raszewska-Klimas A.

Annales Universitatis Mariae Curie-Sklodowska, sectio FF – Philologia

|

2019

|

vol. 37

|

issue 1

EN

Selected assumptions of cognitive methodology were used in various works for anthroponymy analysis. This methodology, which is a research perspective, does not constitute a coherent theory. In order to determine the importance of onyms, the basic theses of the aforementioned methodology, i.e. the thesis of embodied cognition, the thesis of constructing meaning as conceptualization and the thesis of symbolization were applied. Determining the importance of anthroponyms was the basis for this deep analysis with the use of cognitive concepts such as: a symbolic unit or symbolic expression, habituation, a metaphor, and conceptual metonymy, schematization, a conceptual category, a standard version of the category concept, prototype or family similarity theory. This methodological approach allowed the author to study homonymy and anthroponymic polysemy. Cognitivism is a methodology that allows for a more in depth research in the field of onomastics, which has been demonstrated on the basis of anthroponymic analysis.

PL

Celem pracy jest przedstawienie kognitywizmu jako metody interpretacji antroponimów. Wybrane założenia metodologii kognitywnej stosowane były w różnych pracach do analizy antroponimów. Metodologia ta, będąca perspektywą badawczą, nie stanowi spójnej teorii. W celu ustalenia znaczenia onimów zastosowano podstawowe założenia wspomnianej metodologii, tj. tezy o ucieleśnionym poznaniu, o konstruowaniu znaczenia jako konceptualizacji i o symbolizacji. Określenie znaczenia antroponimów było podstawą do ich pogłębionej analizy z zastosowaniem takich pojęć kognitywnych, jak: jednostka symboliczna czy wyrażenie symboliczne, habituacja, metafora i metonimia pojęciowa, schematyzacja, kategoria pojęciowa, wersja standardowa koncepcji kategorii, prototyp czy teoria podobieństwa rodzinnego. Takie podejście metodologiczne pozwoliło m.in. na zbadanie homonimii i polisemii antroponimicznej. Kognitywizm jest metodologią pozwalającą na pogłębienie badań z zakresu onomastyki, co zostało wykazane na podstawie analizy antroponimów.

19

Onomastyczne prace Profesor Krystyny Kowalik i ich wymiar interpretacyjno-dokumentacyjny

75%

Górny H.

Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia Linguistica

|

2017

|

issue 12

86-94

EN

The article describes the works of professor Krystyna Kowalik within the scope of onomastics, which are only a part of the linguist’s extensive scientific output. The researcher focuses mainly on the grammatical aspects of the modern Polish language, lexicography, and terminology, however she has also written more than a dozen texts about proper names, mainly chrematonyms (institutionyms and ideonyms). There she points out, among others, the formal structure of multi-compound names, the relations between their compounds, their number, grammatical functions, and the influence of external factors on the name form. She also discusses subjects on the border of the appellative and proprial spheres of language, taking into account the text usage of onym derivatives.

20

Między nomen appellativum a nomen proprium w poznańskich księgach ziemskich z XIV i XV wieku

75%

Trawińska M.

Acta Universitatis Lodziensis. Folia Linguistica

|

2017

|

vol. 51

|

issue 1

199-206

EN

The article discusses the transition of words from the category of common names to the category of proper names. The way of naming people in the fourteenth- and fifteenth-century court books indicates that it was a long process, in which the common denomination (e.g. voivode, castellan) fulfilled a double function before it became a proper name. In the complex descriptive and binominal formations it was additional information. When occurred alone, it often meant not only a common name, but also pointed to a particular person, i.e., it belonged to the transition phase between the nomen appellativum and nomen proprium.

PL

-

Refine search results