Search results

1

Ks. Jan Dryja (1907-1955) – przyczynek do badania represji wobec duchownych w „ludowej” Polsce

100%

Kasprzycki M.

Horyzonty Polityki

|

2012

|

vol. 3

|

issue 4

199-222

PL

Artykuł przedstawia opis działań Urzędu Bezpieczeństwa wobec ks. Jana Dryi z parafii w Tyliczu na przełomie lat 40. i 50. XX w. Autor ukazuje je na tle terroru stalinowskiego w aspekcie polityki kolektywizacji polskiej wsi. Ks. Dryja, którego UB nieskutecznie próbował zwerbować do współpracy, został następnie uznany za inspiratora oporu w gminie Tylicz przeciw wstępowaniu do tamtejszej spółdzielni produkcyjnej i w styczniu 1951 roku aresztowany. Podczas śledztwa „ujawniono” jego wrogą wobec komunistycznego państwa działalność, za którą Sąd Wojewódzki skazał go w marcu tr. na 6 lat więzienia. Ksiądz dzięki staraniom władz kościelnych opuścił więzienie we Wronkach w styczniu 1955 roku, jednak po kilku miesiącach pobytu na wolności zmarł.

2

Działalność opozycyjna na Katolickim Uniwersytecie Lubelskim w latach 1966-1989

72%

Dąbrowski M.

Roczniki Humanistyczne

|

2018

|

vol. 66

|

issue 2: Historia. Zeszyt specjalny

197-240

PL

Przez cały okres Polski Ludowej katolicka uczelnia w Lublinie – jako autonomiczna wobec władz komunistycznych – stwarzała przestrzeń wolności i swobody działań, jaka na uczelniach państwowych była niemożliwa. Artykuł omawia, w jaki sposób owa nisza niezależności została wykorzystana przez środowisko akademickie w latach 1966-1989 do działań opozycyjnych i postaw oporu.

EN

During the all period of the communistic Poland the Catholic University of Lublin – as autonomous school in view of communistic authority – created a space of freedom and action, which to be impossible in the public college’s. The article shows, in which way those niche of independence the academic environment in the years 1966-1989 was used to a oppositional actions and resistance attitude’s.

3

Kobiety w buncie antykolektywizacyjnym w Okole w 1953 r.: wybrane konteksty interpretacyjne

72%

Jarosz D., Miernik G.

Polska 1944/45-1989. Studia i Materiały

|

2016

|

issue 14

EN

On 28 August 1953 at the village Okół in the Kielce region a rebellion broke out against the delimitation and ploughing with tractors of a large plot of land which was to be farmed jointly within a newly created cooperative. Its participants actively stood up against representatives of the local authorities and supporters of the cooperative. Some of them were beaten up, and the tractors that were ploughing the apportioned plot of land were damaged. The revolt resulted in in arrests, detentions and lawsuits of its most active participants. A special role in this rebellion was played by women, who were attacking the organisers of the cooperative. Research has revealed that this unusually large participation of women in the anti-collectivisation resistance was not only a Polish specificity. Its traditions reach back to the women’s revolts against the creation of cooperatives in the USSR that escalated in 1929–1930. Women were especially active in anti-collectivisation rebellions in some other Eastern European countries after 1948 (Bulgaria, Hungary, Romania). There are among the forms and strategies of the peasant resistance against collectivisation some which were more often used by women than by men. This “gender of the resistance” was expressed by an exceptionally emotional reaction to all the forms and manifestations of the policy against the Church, by the use of religious rituals and their instruments (singing, saints’ images, processions) in the fight against collectivisation, inclinations to use particular tools associated with the role played by women in the rural life. There is evidence to suggest that the authorities were less inclined to victimize women fighting in the revolt than men.

PL

Artykuł zawiera analizę udziału kobiet w rebelii antykolektywizacyjnej, jaka miała miejsce we wsi Okół na Kielecczyźnie 28 sierpnia 1953 r. Na podstawie różnorodnej bazy źródłowej (akta sądowe, dokumenty władz partyjnych, relacje świadków, zebrane przez autorów) poczynione zostały ustalenia dotyczące form kobiecego oporu wobec wydzielania masywu spółdzielczego. Podjęta została również próba umieszczenia buntu okolskiego w kontekście podobnych wystąpień w Związku Sowieckim (na początku lat 30. XX wieku) i w krajach Europy Wschodniej po 1948 r.

4

The Role of Bishop of Przemyśl Ignacy Tokarczuk in the Rise and Development of the Anti-Communist Opposition in Poland

72%

Jedynak W.

Roczniki Nauk Społecznych

|

2022

|

vol. 50

|

issue 1

37-66

PL

W artykule przedstawiono działalność społeczną biskupa przemyskiego Ignacego Tokarczuka, wpływającą na powstanie i rozwój opozycji antykomunistycznej. W 2006 roku hierarcha został odznaczony przez Prezydenta RP najwyższym odznaczeniem państwowym – Orderem Orła Białego za działalność na rzecz demokratyzacji życia społecznego i obrony praw człowieka. Celem badań było określenie roli biskupa w procesie organizowania i wspierania struktur opozycyjnych, zwłaszcza w południowo-wschodniej Polsce. Eksplorację przeprowadzono w oparciu o analizę wywiadów, wspomnień i opracowań naukowych. Szczególne znaczenie w procesie badawczym miała analiza wywiadów z członkami antykomunistycznej opozycji i duchowieństwem, która pozwoliła opisać i wyjaśnić postawę i zachowanie biskupa wobec ruchu antykomunistycznego. Stwierdzono, że zaangażowanie Tokarczuka w działalność opozycji antykomunistycznej okazało się niezwykle ważne dla funkcjonowania niezależnych struktur na Podkarpaciu, zwłaszcza w stanie wojennym.

EN

This article presents the social activity of Ignacy Tokarczuk, the bishop of Przemyśl, in-fluencing the emergence and development of the anti-communist opposition. In 2006, the hierarch was awarded the highest state decoration-the Order of the White Eagle-by the President of Poland for his work for democratization of social life and protection of human rights. The study aims to determine the bishop’s role in the process of organizing and supporting opposition structures, especially in south-eastern Poland. It relies on the analysis of interviews, memories and scientific studies. Analysing interviews with members of the anti-communist opposition and clergy was of particular importance in the research process, which made it possible to describe and explain the bishop’s attitude and behavior towards the anti-communist movement. It was stated that Tokarczuk’s involvement in the activities of the anti-communist opposition appeared to be extremely important for the functioning of independent structures in the Subcarpathian Region, especially during the period of martial law in Poland.

5

Wydawnictwo Dobra Powszedniego (1982–1986)

58%

Knoch K.

Dzieje Najnowsze

|

2023

|

vol. 55

|

issue 1

175-195

EN

The text presents the history of the underground publishing house Wydawnictwo Dobra Powszedniego, created during martial law at Ryjewo in the north of Poland on the initiative of the University of Gdańsk students. Based on archival research and oral accounts, this article presents the origins of the underground publishing house, identifies the places and ways of printing (as well as some of the publications) and describes the distribution system. The text also focuses on the local specificities of this publishing initiative and on related organisational problems.

PL

W tekście zaprezentowano historię podziemnego Wydawnictwa Dobra Powszedniego, które powstało w czasie stanu wojennego w Ryjewie z inicjatywy studentów Uniwersytetu Gdańskiego. Dzięki badaniom archiwalnym i relacjom ustnym udało się ustalić genezę powstania podziemnej oficyny wydawniczej, miejsca i sposoby druku, część tytułów wydrukowanych przez Wydawnictwo Dobra Powszedniego oraz scharakteryzować system dystrybucji. Skupiono się również na lokalnej specyfice inicjatywy i związanych z tym problemów organizacyjnych.

6

Karierowiczka i egoistka: opór polskich „bezkidek” wobec presji społecznej posiadania dzieci. Analiza przekazów na platformie TikTok

58%

Ryndzionek M.

Kultura i Edukacja

|

2024

|

issue 1(143)

189-205

PL

Artykuł omawia zjawisko bezdzietności z wyboru w kontekście licznych presji obecnych w przestrzeni społecznej, a szczególnie w przestrzeni Internetu i platform społecznościowych. Jako punkt wyjścia posłużył opis artykułów na temat przeprowadzonych w ostatnim czasie analiz naukowych i badań dotyczących intencjonalnej bezdzietności. Są one skupione głównie na ruchu #childfree na TikToku. Natomiast przeprowadzone przez autorkę badanie obejmuje analizę polskich treści na platformie TikTok dotyczących bezdzietności, w tym metod społecznej stygmatyzacji i zawstydzania osób wybierających życie wolne od dzieci (childfree shaming), jak też strategii obronnych stosowanych przez społeczność bezdzietnych kobiet oraz psychologicznego zjawiska „reguły autorytetu”. Takie podejście badawcze rzuca nieco światła na złożoną dynamikę społeczną wokół decyzji o pozostaniu bezdzietnym lub bezdzietną w obliczu oczekiwań społecznych, oferując istotne spojrzenie na współczesne postawy wobec tej kontrowersyjnej kwestii w społeczności TikToka. W szczególnym stopniu dotyczy to bezdzietnych kobiet, którym przypisuje się niemal obowiązkowo macierzyństwo. Platforma TikTok jest ich przestrzenią szerzenia poglądów i obrony własnego stanowiska.

EN

This article delves into the phenomenon of intentional childlessness within the context of many societal pressures prevalent on he Internet and specifically on the social platforms. It encompasses an exploration of recent scientific research and inquiries into the choice of childlessness, with a focus on the #childfree movement on TikTok. The presented study of an author covers an analysis of Polish content related to intentional childlessness on TikTok, dissecting the methods of social shaming directed at individuals opting for a child-free lifestyle, the defensive strategies employed by the child-free community, and the psychological phenomenon of the “authority rule”. This research approach sheds some light on the complex social dynamics surrounding the decision to remain child-free in the face of societal expectations, offering significant insights into contemporary attitudes towards this contentious topic within the TikTok community. This particularly concerns childless women who are almost expected to embrace motherhood as an obligation. TikTok is their space for spreading their views and defending their own position.

7

Nowi „Lubuszanie” wobec problemów osadniczych i politycznych na Ziemi Lubuskiej w latach 1945-1956 Opór – przystosowanie – uległość

37%

Osękowski C.

Studia Paradyskie

|

2018

|

issue 28

255-291

PL

Niniejszy tekst ma na celu przedstawienie obrazu nowego społeczeństwa Ziemi Lubuskiej ukształtowanego po 1945 r. i jego funkcjonowania w kilkunastu powojennych latach, w zasadzie do 1956 r. Mieszkańcy Ziemi Lubuskiej osiedlali się na poniemieckich ziemiach w różnych okolicznościach i z różnych pobudek: jedni byli do tego zmuszeni zmianą granic państwa, inni mieli nadzieję na lepsze niż dotychczas warunki życia i awans ekonomiczny. Pierwsze lata życia na Ziemi Lubuskiej dla osadników nie były łatwe, bez względu na to skąd tu przybyli, gdzie osiedli się i czym zajęli się w nowym miejscu zamieszkania. Warunki życia w nowym miejscu chociaż były najczęściej lepsze niż na ojcowiźnie były jednak obce kulturowo, krajobrazowo i mentalnie. Nie zawsze można było także liczyć na wsparcie państwa, które w tym czasie nie było jeszcze zorganizowane, było poranione wojną i zmianą granic, z dnia na dzień ewoluowało w kierunku coraz większej ideologizacji. Pomimo tego osadnicy przystosowywali się do nowych warunków, organizowali lokalne życie i zajmowali się pracą, w większości na roli. Ogromną wagę przywiązywali do życia religijnego, stąd też wspierali duchownych, dbali o lokalny kościół i byli zainteresowani lekcjami religii dla swoich dzieci. Z upływem czasu ludzie byli coraz bardziej kontrolowani przez państwo, zmuszani do udziału w absurdalnych i ideologicznych projektach narzucanych im w życiu prywatnym i rodzinnym, w pracy i miejscu zamieszkania. Państwo osaczało ludzi i zmuszało do uczestnictwa w różnych zdarzeniach wbrew ich woli, oczekiwaniom i przekonaniom. Nowe społeczeństwo Ziemi Lubuskiej dobrze radziło sobie z organizacją od podstaw codziennego życia w nowym miejscu zamieszkania. Nie zawsze jednak radzono sobie z ekspansją państwa w życie indywidualne, rodzinne, zawodowe oraz lokalne, nie zawsze udawało się ludziom obronić ważne dla wszystkich wartości. W tym kontekście kluczowe staje się pytanie o granice i obszary uległości ludzi wobec autorytarnego, a w latach 1949-1956 totalitarnego, państwa. Form oporu społeczeństwa wobec polityki stalinowskiego państwa było wiele, przybierały one różny zasięg i miały zarówno indywidualny, jak też grupowy i zbiorowy charakter.

EN

The purpose of this text is to provide the picture of the community formed after 1945 in the Lubusz Land and the community’s functioning in the post-war years, i.e., till 1956. Inhabitants in the Lubusz Land settled in the former German territories in diverse circumstances and for various reasons: due to changes in the state boarders, in hope for better living conditions and economic advancement. The fist years in the Lubusz Land were not easy for the settlers, regardless of where they came from, where they settled, or what they did for living in the new place. Even though frequently better, their living conditions were different in terms of culture, landscapes, and mentality from those in the patrimony lands. The settlers could not always count on the state’s support, which at that time was still not organized, recovering from the war and changes in the state boarders, and increasingly ideologized. Despite this, the settlers were adapting to new conditions, organizing local life, and working, mostly in agriculture. They were religious, so they supported the clergy, cared for the local church, and were interested in religion classes for their children. With time, people were increasingly controlled by the state, forced to participate in absurd and ideological projects imposed on their private and family life, at work and in the place of living. The state was besetting people, forcing them to participate in various events against their will, expectations, and convictions. The new community in the Lubusz Land coped well with the organization of everyday life in the new territory. However, people did not always cope with the state’s expansion into their individual, family, professional, and local life. Not everybody was able to defend important to them values. In this context, the key question arises about the limits and areas of people’s acquiescence in view of the authoritarian, and between 1949 and 1956 totalitarian, state. There were many forms of resistance against the politics of the Stalinist state. They had various reach and were of individual as well as group and collective nature.

Refine search results

1 Dzieje Najnowsze

1 Horyzonty Polityki

1 Kultura i Edukacja

1 Polska 1944/45-1989. Studia i Materiały

1 Roczniki Humanistyczne

1 Roczniki Nauk Społecznych

1 Studia Paradyskie

1 Dąbrowski M.

1 Jarosz D.

1 Jedynak W.

1 Kasprzycki M.

1 Knoch K.

1 Miernik G.

1 Osękowski C.

1 Ryndzionek M.

1 2024

1 2023

1 2022

2 2018

1 2016