Full-text resources of CEJSH and other databases are now available in the new Library of Science.
Visit https://bibliotekanauki.pl

Results found: 4

first rewind previous Page / 1 next fast forward last

Search results

Search:
in the keywords:  panchrony
help Sort By:

help Limit search:
first rewind previous Page / 1 next fast forward last
1
Publication available in full text mode
Content available

Polski leksem dziecko i angielski leksem felicity jako wyrazy pokrewne: studium etymologiczno-historyczne

100%
Żyśko A.
Heteroglossia. Studia Kulturoznawczo-Filologiczne
|
2022
|
issue 13
309-320
EN
According to etymological sources, Polish dziecko ‘a child’ and English felicity ‘joy, happiness’ are cognates, as they derive from the same Proto-Indo-European root *dhe(i) ‘to suck’. Despite the fact that these two have chosen two different paths in their semantic evolution in different cultures (dziecko in Slavic one, and felicity first in Romance culture, later in Germanic one), it seems that they were both mentally associated with babyhood and maternity at a certain moment in the past. The objectives of the paper are the following. First, I want to present the Slavic etymology of the lexeme dziecko, as well the Romance and Germanic etymology of felicity. Second, I aim to chase and discuss their semantic evolution from Proto-Indo European root *dhe(i) ‘to suck’ to their contemporary meanings. Third, I choose to find and explain the extralinguistic (cultural) factors which motivated the above mentioned semantic changes. In order to explicate the motivation behind culturally conditioned semantic alteration, a reference is made to the theory of linguistic worldview, as understood by Jerzy Bartmiński (2002, 2006), as well as to panchrony, as viewed by Przemysław Łozowski (2010, 2018).
2
Publication available in full text mode
Content available

Entering the World of the Sacred: Memory, Time and Space in John Paul II’s „Roman Triptych”

88%
Stadnik K.
Horyzonty Wychowania
|
2016
|
vol. 15
|
issue 36
67-86
EN
RESEARCH OBJECTIVE: The paper addresses the role of memory in sustaining the continuity of culture. While culture is seen as an idealised cognitive system, comprising the knowledge, values, and beliefs of members of a community, language is viewed as a cognitive tool that functions an aid to cultural transmission. THE RESEARCH PROBLEM AND METHODS: We underscore the fundamental importance of memory as a cornerstone of the correlation between the axiological and pedagogical aspects of the transfer of knowledge across generations of community members. The paper adopts a cognitive‑cultural viewpoint on the phenomenon of memory and its grounding in culture. We employ the cognitive‑linguistic methodology of converging evidence, including selected insights from cognitive psychology. In our study, we investigate this issue by exploring the imagery of religious language, the Bible being the ultimate source of Christian ideas on how to represent abstract notions concerning religious truths. THE PROCESS OF ARGUMENTATION: Specifically, we analyse the use of linguistic imagery in John Paul II’s Roman Triptych. Since the Author’s speculative thought encourages meditation on the human condition in the world and their relationship with God, a substantial amount of imagery is Biblical in nature. RESEARCH RESULTS: We underscore the creativity of Wojtyła’s linguistic choices that reveal a specific conceptualisation of time and space, which derives from the Author’s sociocultural situatedness. CONCLUSIONS, INNOVATIONS AND RECOMMENDATIONS: In conclusion, we account for the role of spatial thought and external representations in shaping the unique space‑time of the Triptych. We suggest that the results of the linguistic‑cultural analysis may foster the dialogue between science and religion by offering our own interpretation of panchrony, which we show to be derivative of human situated cognition, rather than a label applicable to a perspective onto the language‑time relation within the domain of linguistic study (vis‑à‑vis the dichotomy of synchrony and diachrony).
3

Obrazowość polszczyzny średniowiecznej i jej współczesne korelaty. Rozważania wprowadzające

63%
Rejter A.
Prace Językoznawcze
|
2020
|
issue XXII/4
139–149
PL
Przedmiotem artykułu są wstępne rozważania dotyczące obrazowości jako cechy polszczyzny średniowiecznej. Uwzględniono dwa obszary funkcjonowania kategorii: struktury analityczne o różnym stopniu ustabilizowania oraz złożenia jako typ derywatów stanowiących przekształcenie konstrukcji składniowej. W wypadku pierwszego obszaru wyróżniono wykładniki obrazowości. Są to: dosłowność, analityczność, redundancja i ekspresywność. Obrazowość złożeń natomiast manifestuje się w ich dosłowności lub metaforyczności semantycznej. Konstrukcje uznane za wyraz obrazowości języka staropolskiego mają swe współczesne odpowiedniki, które zostały szkicowo przybliżone.
EN
The article presents preliminary remarks concerning picturesqueness as a feature of medieval Polish. Two fields of the category of picturesqueness were taken into account: analytical structures of various stability levels and compounds as a type of derivates originating as a result of syntactic structure transformations. In the first field a few exponents were distinguished, such as: literality, descriptiveness, redundancy and expressiveness. The picturesqueness of the analysed compounds demonstrates itself in their semantic literality or figurativeness. The structures recognized as an expression of picturesqueness of Old Polish have their contemporary correlates, which were also briefly presented.
4

Structurele toekomst, predicties, natijdigheid en emergente grammatica: Een bijdrage tot de discussie over panchronie

45%
Konvička M.
Roczniki Humanistyczne
|
2016
|
vol. 64
|
issue 5: Neofilologia. Numer specjalny
63-82
NL
In dit artikel onderzoek ik twee theoretische concepten met betrekking tot de aard van grammaticale structuren. Ten eerste bespreek ik het begrip panchronie als een niet-reductief alternatief voor de structurele dichotomie van diachronie versus synchronie. Ten tweede introduceer ik een emergentistische benadering van taal die de idee van taal als een statisch, stabiel systeem verwerpt. Daarna laat ik zien hoe een panchronische taalvisie de emergentistische benadering ten goede komt. Hierbij zal ik het belang van structurele posterioriteit benadrukken die in traditionele grammaticamodellen vaak wordt verwaarloosd en in emergentistische alleen geïmpliceerd. De opkomende aard van de taal, zoals ik ga aanvoeren, kan alleen worden beschreven als ook rekening wordt gehouden met structurele voorspellingen van de sprekers. Afgezien van het combineren van de structurele anterioriteit, d.w.z. diachronie, en structurele contemporaneïteit, d.w.z. synchronie, moet ook rekening worden gehouden met de structurele posterioriteit. In dat geval bouwt elke spreker in elke uitspraak voort op vroegere taalkundige ervaring en vormt daardoor, in zekere mate, toekomstige uitspraken.
PL
W artykule badam dwie teoretyczne koncepcje odnoszące się do rodzajów struktur gramatycznych. Na początku omawiam pojęcie panchrony (panchronii) jako nieredukcjonistycznej alternatywy dla strukturalnej dychotomii diachronii vs. synchronii. Kolejno krótko wprowadzam podejście emergentystyczne do języka, które odrzuca pomysł języka statycznego, inaczej mówiąc — ideę języka jako systemu stabilnego. Następnie pokazuję, jak panachroniczny obraz języka wpływa na podejście emergentystyczne. Mianowicie odkreślam wagę strukturalnej posteriority (późniejszości), która jest często pomijana w tradycyjnych modelach gramatycznych, a rozumiana tylko w tych emergentystycznych. Emergentną naturę języka można określić tylko wtedy, gdy strukturalne przewidywania osoby mówiącej też są brane pod uwagę, co zresztą podważam. Oprócz łączenia strukturalnego anteriority (pierwszeństwa), tj. diachronii, strukturalnej contemporaneity (teraźniejszość), tj. synchronii, musi też zostać wzięta pod uwagę strukturalna późniejszość. W tym przypadku przecież każdy mówca w każdej wypowiedzi opiera się na swoich wcześniejszych doświadczeniach językowych, a tym samym — do pewnego stopnia — tworzy swoje przyszłe wypowiedzi.
EN
In this article, I investigate two theoretical concepts pertaining to the nature of grammatical structures. Firstly, I discuss the notion of panchrony as a non-reductionist alternative to the structuralist dichotomy of diachrony versus synchrony. Secondly, I shortly introduce the emergentist approach to language that rejects the idea of language as a static, stable system. Afterwards, I am going to show how a panchronic view of language benefits the emergentist approach. Namely, I am going to stress the importance of the structural posteriority which is often neglected in traditional grammar models and only implied in emergentist ones. The emergent nature of language, as I am going to argue, can only be described if the speakers’ structural predictions are taken into account as well. Apart from combining the structural anteriority, i.e. diachrony, and structural contemporaneity, i.e. synchrony, structural posteriority has to be taken into account as well. In that case, every speaker in every utterance builds upon their earlier linguistic experience and thereby—to some degree—forms their future utterances.
first rewind previous Page / 1 next fast forward last
JavaScript is turned off in your web browser. Turn it on to take full advantage of this site, then refresh the page.