Search results

1

Praktyki apotropeiczne dotyczące owiec w pasterstwie huculskim Tradycja i współczesność

100%

Zacharek N.

Studia Etnologiczne i Antropologiczne

|

2018

|

vol. 18

67-81

EN

Until the beginning of the 20th century, animal husbandry in the pastoral community in the vicinity of Werchowyna was one of the main axes of the organization of the year of farm work. Nowadays, the role of animals in this region is still important, and animal farming is one of the main factors of the local economy. Basing on the source materials collected by Polish and Ukrainian researchers, the article presents the most important practices for the old Hutsul community, which were often of magical character and aimed at protecting animals, and socio-economicmotives that were the inspiration in the old sheep farming during summer grazing. All these have constituted the historical background for compiling information that enable determining the contemporary image of sheep in the community of Hutsulshepherds

2

Ius Valachicum w Polsce średniowiecznej. Część II. Osadnictwo wołoskie na ziemiach chełmskiej i lubelskiej w tekstach źródłowych przechowywanych w Archiwum Państwowym w Lublinie

100%

Jawor G.

Res Historica

|

2015

|

issue 40

EN

The source texts contained in the current edition, collected from different archive units from State Archives in Lublin, are the continuation of the text published in the renowned Romanian journal “Istros” in 2014. The areas of Chełm and Lublin region were not intensively colonised by Walachian settlement at the turn of the Middle Ages and at the beginning of the modern times. It was used only in those areas which could not be colonized by regular farmers due to natural conditions, or when particular owners of farming villages strove to enrich their current agricultural profile with the breeding aspect, which took place through settling particular Walachian families. Thus, the significance of this period in the times of Walachian colonization was not to be found in its spread, the number of colonists or the villages inhabited by them. Instead, it is notable that those few Walachian settlements indicate the northern borderline of this colonising movement on the border of Lesser Poland and Red Ruthenia. Interestingly, the occurrence of villages which are 300 kilometers away from mountain areas, and which used Ius Valachicum, seems to contradict the established notion of Walachian settlement taking place only in the mountains and their neighbouring areas.

PL

Umieszczone w edycji teksty źródłowe, zawarte w różnych jednostkach archiwalnych przechowywanych w Archiwum Państwowym w Lublinie, stanowią kontynuację publikacji, która ukazała się drukiem w roku 2014 na łamach uznanego czasopisma rumuńskiego „Istros”. Obszary ziem chełmskiej i lubelskiej na przełomie średniowiecza i czasów nowożytnych nie były intensywnie kolonizowane przez żywioł wołoski. Osadnictwo takie występowało tylko na terenach, które ze względów naturalnych nie mogły zostać skolonizowane przez typowych rolników, albo też poszczególni właściciele wsi rolniczych zabiegali o wzbogacenie ich dotychczasowego profilu gospodarczego o wątek hodowlany, co następowało poprzez osadzanie pojedynczych rodzin wołoskich. Znaczenia tego obszaru w dziejach kolonizacji wołoskiej nie należy więc doszukiwać się w jej rozprzestrzenieniu, liczonym ilością kolonistów czy zamieszkiwanych przez nich osad wiejskich. Polega ono raczej na tym, że nieliczne osady wołoskie wyznaczają północny zasięg tego nurtu kolonizacyjnego na skraju Małopolski i Rusi Czerwonej. Odległe często o około 300 km od obszarów górskich wsie posługujące się Ius Valachicum zdają się przeczyć wciąż aktualnemu w literaturze przedmiotu jego postrzeganiu jako nurtu obejmującego wyłącznie góry i ich bezpośrednie zaplecze.

3

Changes in the Natural Environment around the Wallachian Villages on the Northern Slopes of the Carpathians in the 15th and 16th centuries

100%

Jawor G.

Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska, sectio F – Historia

|

2022

|

vol. 77

47-65

PL

Problem wpływu kolonizacji gór na środowisko przyrodnicze w badanym odcinku czasowym nie spotkał się dotąd ze szczególnym zainteresowaniem historyków. W licznych pracach ograniczano się do odnotowania występowania różnych symptomów tego zjawiska, nie podejmując próby jego dokładniejszej analizy. Prezentowany tekst ma na celu przynajmniej w części uzupełnić te niedostatki. W XVI wieku na północnych stokach Karpat nastąpił gwałtowny wzrost demograficzny miejscowej populacji, manifestujący się masową lokacją nowych wsi i wzrostem ludnościowym starszych osad. Jedną z konsekwencji tego zjawiska było ograniczanie pasterstwa na rzecz uprawy roli. Takie postępowanie wynikało nie tylko z kurczących się stopniowo terenów wypasowych i ich ubożenia, ale też z zabiegów wielkich właścicieli ziemskich, wspierających przynoszące większe zyski rolnictwo. Celem artykułu jest ukazanie, w jaki sposób te procesy oddziaływały na lokalne środowisko przyrodnicze. Na podstawie różnorodnych źródeł historycznych pochodzących z XV i XVI wieku (inwentarze i lustracje dóbr szlacheckich, przywileje lokacyjne, zapisy w księgach sądowych) ukazano zmiany stanu zalesienia, wskazano na różnorodne czynniki wpływające na jego redukcję, podjęto problem gatunkowego ubożenia roślinności lasów i dzikiej zwierzyny oraz degradacji naturalnych łąk górskich, a także wskazano na próby ograniczenia występowania tych niekorzystnych zjawisk i dokonano oceny skuteczności ich stosowania.

EN

The problem of the impact of colonization on the natural environment in the 15th and 16th centuries has so far not been addressed by historians. Many publications were limited to only mentioning various symptoms of this phenomenon, without making efforts to analyse this phenomenon in more detail. This article aims at supplementing these inadequacies at least partially. There was a sudden demographic growth of the local population in the 16th century, manifested by the mass founding of new villages and the population growth in the older settlements. One of the consequences of this phenomenon was the limiting of pastoralism in favour of tillage. This activity resulted not only from the gradually shrinking grazing areas and their impoverishing, but also from the efforts of great landowners supporting the agriculture which was offering more profit. The aim of the article is to present in what way these processes influenced the local natural environment. Various historical sources from the 15th and 16th centuries (the nobility’s inventories and surveys, location charters, entries in court documents) were used in order to present the changes in the forestation status, to indicate diverse factors influencing its reduction, and to address the problem of species’ impoverishment of forest vegetation, wild game and degradation of natural mountain meadows. The efforts to limit the presence of some of these unfavourable phenomena were made, and the assessment of their application was made.

4

Cywilizacja Azji Środkowej

80%

Szynkiewicz S.

Azja-Pacyfik

|

2019

|

issue XXII

170-195

EN

The paper presents a general overview of relations between sections of the region’s population in historical perspective starting from the Bronze Age. The history of Central Asia has been in essence the constant great migration of ideas following the exchange of populace and goods. It is seen as a network of cultural, trade and political exchanges constituting its specific civilisation based on parallel relations that balance partners’ worthiness according to their merit, achievements, usefulness, creative endeavour, and political influence. Imperial neighbours of the region who had not respected cultural parity in variety were at loss in building mutual relationships.

5

Zabudowa polaniarska jako wyróżnik w badaniach nad typologią i genezą krajobrazów pasterskich polsko-ukraińskiej części Karpat Zewnętrznych

71%

Łach J., Bojko I.

TEKA Komisji Polsko-Ukraińskich Związków Kulturowych

|

2018

|

vol. 5

|

issue 13

207-221

UK

Пропонована стаття це спроба виокремити (на основі своєрідного полонарського господарського будівництва ) новий різновид пастирських ландшафтів, якими, на нашу думку, являються пастирські та сільськогосподарські ландшафти в районі низьких і середніх гір Зовнішніх Карпат. Культурні цінності волоського за походженням району класифікують його як особливо цінний за ландшафтом. Ця унікальна спільна спадщина стала вкладом у польсько-українські дослідження структури та функціонування гірської економіки з етногеографічної точки зору. Метою діяльності стає захист зникаючої, архаїчної спадщини волоських пастухів, яких можна назвати «Отцями Європи».

EN

The article is an attempt to distinguish – through specific buildings of the agro-shepherd economy – new subtypes of pastoral landscapes, which are agro-shepherd landscapes in the area of medium mountain ranges of the Outer Carpathians. The cultural values of the area of the Wallachian genesis classify it as a particularly valuable landscape. This unique legacy has given rise to joint research into the structure and function of the mountain economy in ethno-geographic terms. The aim of the activities is to protect the disappearing, archaic heritage of Wallachian shepherds called "Fathers of Europe".

PL

Artykuł jest próbą wyróżnienia – poprzez osobliwe budownictwo gospodarki polaniarskiej – nowych podtypów krajobrazów pasterskich, jakimi są pastersko-rolne krajobrazy na obszarze niskich i średnich gór Karpat Zewnętrznych. Walory kulturowe obszaru z wołoską genezą klasyfikują go do szczególnie cennych krajobrazowo. To wyjątkowe wspólne dziedzictwo stało się przyczynkiem do podjęcia polsko-ukraińskich badań nad strukturą oraz funkcją górskiej gospodarki w ujęciu etnogeograficznym. Celem działań jest ochrona zanikającego, archaicznego dziedzictwa pasterzy wołoskich nazywanych „Ojcami Europy”.

6

Osady aromańskie w górach południowego Pirynu. Odtwarzanie dawnego dziedzictwa kulturowego pasterskiej społeczności (II)

71%

Kocój E., Kocój Ł.

Balcanica Posnaniensia Acta et studia

|

2023

|

vol. 30

331-357

EN

The cultural heritage of the Aromanian (Vlach) shepherds in Bulgaria is still an underresearched topic in the field of contemporary heritology and memory studies. The Aromanians settled there after years of severe persecution perpetrated by the Turks and Albanians at the end of the 18th century. For almost two centuries, Bulgaria was a space where they created their own world, with houses, farms, and places of religious worship They set up a network of herding and trade routes leading to various regions of the Balkans and Europe. The aim of this paper is to explore the remaining traces of the cultural heritage of Aromanian shepherds that can be found in the settlements of southern Pirin in Bulgaria. It presents the main Aromanian mountain villages, former herding routes and preserved cultural heritage. The research is based on the qualitative methodology, including participant observations in the villages of Pirin and interviews with the inhabitants of Bulgarian mountain villages. The research has shown that today’s sparse Aromanian community living in the Bulgarian Pirin Mountains has retained the memory of its roots, as well as a small number of neglected cultural heritage sites. Undoubtedly, places and non-places of this community require description, documentation, and revitalisation.

PL

Dziedzictwo kulturowe aromańskich (wołoskich) pasterzy w Bułgarii jest wciąż niedostatecznie zbadanym tematem w dziedzinie współczesnej heritologii i studiów nad pamięcią. Aromani osiedlili się tam po latach dotkliwych prześladowań ze strony Turków i Albańczyków pod koniec XVIII wieku. Przez prawie dwa stulecia Bułgaria była przestrzenią, w której stworzyli swój własny świat, z domami, gospodarstwami i miejscami kultu religijnego. Stworzyli sieć szlaków pasterskich i handlowych prowadzących do różnych regionów Bałkanów i Europy. Celem niniejszego artykułu jest zbadanie pozostałych śladów dziedzictwa kulturowego pasterzy aromańskich, które można znaleźć w osadach południowego Pirinu w Bułgarii. Przedstawiono w nim główne górskie wioski aromańskie, dawne szlaki pasterskie i zachowane dziedzictwo kulturowe. Badania opierają się na metodologii jakościowej, obejmującej obserwacje uczestniczące w wioskach Pirinu i wywiady z mieszkańcami bułgarskich wiosek górskich. Badania wykazały, że dzisiejsza nieliczna społeczność aromańska zamieszkująca bułgarskie góry Pirin zachowała pamięć o swoich korzeniach, a także niewielką liczbę zaniedbanych miejsc dziedzictwa kulturowego. Niewątpliwie miejsca i nie-miejsca tej społeczności wymagają opisu, dokumentacji i rewitalizacji.

7

W poszukiwaniu ,,nowej Grammousty”. Dziedzictwo kulturowe pasterzy Aromanów (Wołochów) w południowym Pirynie w Bułgarii

71%

Kocój E., Kocój Ł.

Balcanica Posnaniensia Acta et studia

|

2022

|

vol. 29

381-398

EN

In search of a “New Grammousta”: Cultural heritage of Aromanians/Vlachs shepherds in the southern Pirine in Bulgaria (I). The history and cultural heritage of the Aromanian (Vlach) shepherds in Bulgaria is a challenging topic that requires particular inquisitiveness in scientific research. The Aromanians arrived there after years of severe persecution perpetrated by the Turks and Albanians at the end of the 18th century. In the high mountains, they created their own world, which became their refuge for decades, with settlements comprising houses, farms, places of religious worship, and pastures. They set up a network of stakeholders who purchased their goods. Due to their specific lifestyle and the oral nature of their culture, the historical and ethnographic sources illustrating their world are scarce. This paper is to present the history of the Aromanian/Vlach community from the moment they settled in the Pirin Mountains in Bulgaria in the 19th century until they left Bulgaria in the first half of the 20th century. It describes the main Aromanian settlements, including their location, traditional professions, wintering places, and the crucial herding routes in this region.

PL

Dziedzictwo kulturowe pasterzy Aromanów (Wołochów) w Bułgarii stanowi temat trudny i wymagający szczególnej dociekliwości w badaniach naukowych. Aromanie przybyli tu po dotkliwych prześladowaniach, jakie spotkały ich ze strony Turków i Albańczyków w końcu XVIII wieku. W wysokich górach stworzyli własny świat, który przez dziesiątki lat stał się ich schronieniem - zbudowali tu osady z domami, gospodarstwami, miejscami kultu religijnego, pastwiskami, stworzyli też sieć interesariuszy, którzy nabywali wytwarzane przez nich towary. Celem tego artykułu jest zbadanie jakie ślady dziedzictwa kulturowego pasterzy aromańskich zachowały się w osadach południowego Pirynu w Bułgarii. Zaprezentowano w nim główne górskie wioski aromańskie, dawne szlaki pasterskie oraz profesje, jakimi się trudnili. W badaniach wykorzystano metodologię jakościową, w tym obserwacje uczestniczące w wioskach Pirynu oraz wywiady z mieszkańcami wiosek górskich Bułgarii. Badania pokazały, że nieliczna dziś społeczność aromańska w Pirynie w Bułgarii zachowała pamięć o swoim pochodzeniu, a także niewielkie zasoby dziedzictwa kulturowego, które obecnie jest w różnym stanie - wymaga opisu, dokumentacji i rewitalizacji miejsc i (nie)-miejsc tej społeczności.

8

,,Na sałasie ni ma pani lekko“. Życie codzienne pasterzy wołoskich na szałasach na pograniczu polsko-słowackim w XXI wieku jako dziedzictwo kulturowe regionu Karpat (wybór zagadnień)

61%

Kocój E. M.

Balcanica Posnaniensia Acta et studia

|

2018

|

vol. 25

269-295

EN

The purpose of this article is to present the preliminary results of the research on the shepherds' everyday life that I have been conducting since 2015 in the field of history, migration, and cultural heritage of the Vlach minority inhabiting the areas from Albania to the northern Carpathians. One of the research stages entails the studies of the daily life and rituals of the highlanders living in the huts on the Polish side of the Carpathians. The article describes the issues concerning the organization and the time-space symbolism of a modern hut, including their daily life and schedule of activities. The research was conducted in the selected huts of Spiš, Orava, Podhale, Żywiec region, and Silesian Beskids in Poland in 2015-2018. In all cases, I applied qualitative research, mostly structured and unstructured interviews with senior and young shepherds working in the huts, as well as covert and overt participant observations conducted during selected pastoral holidays and meetings in various spaces-in temples, during highlander's and Vlach conventions, in theme meetings, and in the huts. I supplement these techniques with the analysis of the visual sources that I made during the field research, received from the enthusiasts of this topic, or found on the Internet. The research has shown that modern pastoralism oscillates between two poles: the traditional, which has made it possible to retain many elements from the past (cultural heritage), and the modern, thanks to which shepherds introduce global solutions to their huts and traditions.

PL

The purpose of this article is to present the preliminary results of the research on the shepherds' everyday life that I have been conducting since 2015 in the field of history, migration, and cultural heritage of the Vlach minority inhabiting the areas from Albania to the northern Carpathians. One of the research stages entails the studies of the daily life and rituals of the highlanders living in the huts on the Polish side of the Carpathians. The article describes the issues concerning the organization and the time-space symbolism of a modern hut, including their daily life and schedule of activities. The research was conducted in the selected huts of Spiš, Orava, Podhale, Żywiec region, and Silesian Beskids in Poland in 2015-2018. In all cases, I applied qualitative research, mostly structured and unstructured interviews with senior and young shepherds working in the huts, as well as covert and overt participant observations conducted during selected pastoral holidays and meetings in various spaces-in temples, during highlander's and Vlach conventions, in theme meetings, and in the huts. I supplement these techniques with the analysis of the visual sources that I made during the field research, received from the enthusiasts of this topic, or found on the Internet. The research has shown that modern pastoralism oscillates between two poles: the traditional, which has made it possible to retain many elements from the past (cultural heritage), and the modern, thanks to which shepherds introduce global solutions to their huts and traditions.

Refine search results

3 Balcanica Posnaniensia Acta et studia

1 Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska, sectio F – Historia

1 Azja-Pacyfik

1 Res Historica

1 Studia Etnologiczne i Antropologiczne

1 TEKA Komisji Polsko-Ukraińskich Związków Kulturowych

2 Jawor G.

2 Kocój E.

2 Kocój Ł.

1 Bojko I.

1 Kocój E. M.

1 Szynkiewicz S.

1 Zacharek N.

1 Łach J.

1 2023

2 2022

1 2019

3 2018

1 2015

Praktyki apotropeiczne dotyczące owiec w pasterstwie huculskim Tradycja i współczesność

Ius Valachicum w Polsce średniowiecznej. Część II. Osadnictwo wołoskie na ziemiach chełmskiej i lubelskiej w tekstach źródłowych przechowywanych w Archiwum Państwowym w Lublinie

Changes in the Natural Environment around the Wallachian Villages on the Northern Slopes of the Carpathians in the 15th and 16th centuries

Cywilizacja Azji Środkowej

Zabudowa polaniarska jako wyróżnik w badaniach nad typologią i genezą krajobrazów pasterskich polsko-ukraińskiej części Karpat Zewnętrznych

Osady aromańskie w górach południowego Pirynu. Odtwarzanie dawnego dziedzictwa kulturowego pasterskiej społeczności (II)

W poszukiwaniu ,,nowej Grammousty”. Dziedzictwo kulturowe pasterzy Aromanów (Wołochów) w południowym Pirynie w Bułgarii

,,Na sałasie ni ma pani lekko“. Życie codzienne pasterzy wołoskich na szałasach na pograniczu polsko-słowackim w XXI wieku jako dziedzictwo kulturowe regionu Karpat (wybór zagadnień)