Search results

1

Tworzenie wspólnego ciała, czyli o przetwarzaniu terenu wśród boliwijskich Moré

100%

Chyc P.

Etnografia. Praktyki, Teorie, Doświadczenia

|

2021

|

issue 7

363-382

EN

The aim of this anthropological essay is to present the emotional and intellectual processes accompanying me over the years of field research among the Bolivian Moré, who belong to the Chapacura language family. The narrative structure is twofold: addressing both topics and issues that motivated me intellectually to do the research, and the attitudes of Moré themselves, as well as conceptual categories around which their narratives seem to focus. Some passages of this essay take a more analytical form, as I focus on the impor- tance of unpredictable events, the context, and the transformation of field experience over time during the research process. I conclude that both sides of the fieldwork encounter face the task of getting to know the Other. Each gets to know the Other in a particular way through conceptual categories and ways of acting that result from their current way of being in the world.

2

El valor de la literatura para el perspectivismo. Reflexiones a partir de José Ortega y Gasset y Hervé Guibert

72%

Garrido Rodríguez N.

Forum for Contemporary Issues in Language and Literature

|

2022

|

issue 3

66-77

ES

Este trabajo toma como punto de partida algunas reflexiones de José Ortega y Gasset para pensar la relación entre la literatura y la filosofía y mostrar el valor de la literatura para el pensamiento filosófico. La estructura de una narración literaria es un interesante espacio de trabajo para el perspectivismo, y las obras literarias de Hervé Guibert son un caso de estudio clave para ejemplificar esta idea. Se defenderá que la filosofía y literatura son dos perspectivas que pueden coincidir y favorecer un estudio más complejo de la pluralidad de perspectivas, sus contrastes y contenidos.

EN

In order to better understand the relationship between literature and philosophy, the paper takes as its starting point a number of reflections by José Ortega y Gasset; indeed, his ideas help demonstrate the value of literature for philosophical thought. The structure of a literary narrative is an interesting working space for perspectivism, and the literary works of Hervé Guibert serve as a useful case study to exemplify this idea. It will be argued that philosophy and literature are two perspectives that coincide and favour a more complex study of the plurality of differing viewpoints, which applies to both their content and dissimilarities.

3

Pytanie Raula. Obraz dziecka wśród Indian E’ñepá (Amazonia wenezuelska)

72%

Buliński T.

Problemy Wczesnej Edukacji

|

2012

|

vol. 8

|

issue 3(18)

49-59

EN

The article discusses the E’nepá Indians’ image of a child. Its frame subject is Raul’s (a member of the E’nepá group) question as to whether Polish people kill their fourth child after it is born. In order to explain the source of this question, I try to present: 1) the E’nepá Indians’ image of the world, 2) the process of building a person, 3) relations between adults andstion about humanity, and about the process of socialization as a process of humanization.

4

Perspectivism and special relativity

72%

Khalili M.

Teorie vědy (Theory of Science)

|

2021

|

vol. 43

|

issue 2

191-217

EN

Th e special theory of relativity holds signifi cant interest for scientifi c perspectivists. In this paper, I distinguish between two related meanings of “perspectival,” and argue that reference frames are perspectives, provided that perspectival means “being conditional” rather than “being partial.” Framedependent properties such as length, time duration, and simultaneity, are not partially measured in a reference frame, but their measurements are conditional on the choice of frame. I also discuss whether the constancy of the speed of light depends on perspectival factors such as the idealized defi nition of the speed of light in a perfect vacuum and the Einstein synchronization convention. Furthermore, I argue for the view that the constancy of its speed is a robust property of light according to the conditions of currently acceptable experimental setups pertaining to special relativity, and conclude that this view supports perspectivism.

CS

Speciální teorie relativity je obzvláště zajímavá z hlediska vědeckého perspektivismu. V tomto článku rozliším dva související významy pojmu „perspektiva“ a pokusím se ukázat, že vztažné soustavy lze chápat jako perspektivy za předpokladu, že perspektivou rozumíme spíše „být podmíněný“, a nikoli „být dílčí“. Vlastnosti závislé na vztažné soustavě, jako je délka, časové trvání a simultánnost, nejsou v dané vztažné soustavě měřeny neúplně, ale jejich měření jsou podmíněna výběrem vztažné soustavy. Rovněž se budu zabývat otázkou, zda stálost rychlosti světla závisí na perspektivních faktorech, jako je idealizovaná defi nice rychlosti světla v dokonalém vakuu a Einsteinova synchronizační konvence. Na závěr se pokusím ukázat, že konstantní rychlost je robustní vlastností světla dle podmínek aktuálně přijímaných experimentů týkajících se speciální relativity a že tento pohled podporuje perspektivismus.

5

Pasja życia. O filozofii Fryderyka Nietzschego

58%

Błaszczyk M.

Analiza i Egzystencja. Czasopismo Filozoficzne

|

2019

|

vol. 48

145-150

PL

Marta Soniewicka, Utrata Boga. Filozofia woli Fryderyka Nietzschego, Copernicus Center Press, Kraków 2016, ss. 388

6

Gramatyka i historiografia, czyli językowy obraz świata w relacji historyka

51%

Tabakowska E.

Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury

|

2018

|

vol. 30

EN

In spite of the growing interest in the relations that hold between language and culture, most works written within the frameworks of ethnolinguistics or cultural linguistics focus on lexical material. The purpose of this article is to substantiate von Humboldt’s statement that “grammar reflects spiritual identity of nations more intimately than lexis”. One of the crucial aspects of historical narrative is discussed: the influence of the English system of grammatical tenses upon the linguistic worldview that emerges from historical narrative of a particular type, as well as the changes that occur in its Polish translation, due to systematic differences between English and Polish. The focus falls on the domain of time, which is crucial for historiography.The paper claims that conceptualizations differ significantly between languages, even in the case of languages which belong to cultures that are not very distant; a case in point is that of grammatical tenses and their relation to time in English and Polish. The problem falls within the domain of research on linguistic worldviews, as these differences result, on the one hand, from different conceptualizations of time as an element of the (conventional) worldview, and, on the other hand, from its relation to people who experience time and who talk about time.The main types of historical narrative are defined according to the criterion of Langacker’s concept of subjectification. The empirical part brings an analysis of fragments of Beneath Another Sky. A Global Journey into History by the British historian Norman Davies and their Polish translations.

PL

Mimo rosnącego zainteresowania związkami języka z kulturą, w większości prac powstających w ramach językoznawstwa kulturowego i etnolingwistyki dominują analizy materiału leksykalnego. Niniejszy esej jest próbą dostarczenia dowodów na poparcie tezy Humboldta, że „gramatyka jest bliższa duchowej swoistości narodów niż leksyka”. Przedmiotem analizy jest jeden z istotnych aspektów narracji historycznej: wpływ gramatycznej kategorii czasu w języku angielskim na językowy obraz świata wyłaniający się z anglojęzycznej narracji historycznej określonego typu oraz zmiany tego obrazu w polskim przekładzie, które się pojawiają w wyniku różnic systemowych między językami angielskim i polskim. Rozważania teoretyczne koncentrują się na domenie czasu, która stanowi podstawowy wymiar historiografii.Na wstępie uzasadniono tezę, że w konceptualizacjach domeny czasu występują znaczące różnice – także między językami z nieodległych kultur – na przykład w obrębie systemu czasów gramatycznych i ich relacji do czasu fizykalnego. Problem ten wpisuje się w zakres tematyki badawczej JOS, ponieważ jego korzenie tkwią z jednej strony w rozbieżności sposobów pojmowania czasu jako elementu (konwencjonalnego) językowego obrazu świata, z drugiej zaś – w jego relacji do ludzi, którzy doświadczają (upływu) czasu i którzy o nim mówią.W artykule omówiono sposoby konceptualizacji czasu oraz językowych odniesień do domeny czasu w obu językach, a także zdefiniowano podstawowe rodzaje narracji historycznej, wyróżnione według kryterium Langackerowskiej subiektyfikacji. W części empirycznej artykułu omówiono kilkanaście fragmentów książki brytyjskiego historyka Normana Daviesa Na krańce świata w oryginale i w polskim przekładzie.

7

Don Quijote: jiná modernita

51%

Sánchez Fernández J. A.

Svět literatury – Časopis pro novodobé literatury (World of Literature – Journal for Modern Literatures)

|

2015

|

vol. 52

116-124

EN

Is it possible to read Don Quijote de la Mancha as a work representing modernity, and if so, in which sense? So sounds the question that this essay tries to answer. On the one hand, Close has warned about the problems of the romantic reading of Don Quijote, like, for instance, to assert that the book symbolizes Spain or an epoch. But, on the other hand, Cervantesʼ major work is in contact, through Huarte de San Juan, with the problem of truth, developed by renaissance thought in 16. century. That problem of truth, and the origin of knowledge criticism, is interpreted by Kundera as characteristic of modernity, even if different to the tradition founded by Descartes.

8

Aktualność myśli José Ortegi y Gasseta: dlaczego powinniśmy do niej powracać?

44%

Sastre G.

Kultura i Wartości

|

2019

|

issue 28

DE

Das Ziel des Artikels ist es, die Aktualität des Gedankens von Ortega für die gegenwärtige Philosophie zu verteidigen. Am Anfang wird erläutert, was für Ortega das Hauptmoment der modernen Welt bildet: die Konstruktion der eigenen Identität auf der Grundlage der individuellen Veranlagungen. Ortega zufolge bildet sie den wichtigsten Aspekt europäischer Kultur, den man um jeden Preis verteidigen sollte. Wenn man diese Idee in der Theorie des Wissens anwendet, bekommt man als Ergebnis den Perspektivismus, der die Legitimation für liberale Demokratie bildet.

EN

The aim of the article is to provide explanation as to why José Ortega is still relevant for the current philosophical thought. It begins with exploration of what he claims to be a central element of the modern world: the construction of own identity according to individual criteria. In opinion of Ortega, this personal undertaking constitutes a pivotal component of the European culture, and therefore must be defended at all costs. This idea, when translated into a theory of knowledge, results in the emergence of perspectivism that serves to legitimize liberal democracy.

ES

Nuestro propósito es defender la relevancia de Ortega para el pensamiento filosófico actual. Para ello exponemos lo que según Ortega era un elemento central del mundo moderno: la construcción por parte de cada uno de su propia identidad atendiendo a criterios personales. De acuerdo con Ortega este proyecto constituye una característica importantísima de la cultura europea que hay que defender a toda costa. Por último, cuando esto se traduce a teoría del conocimiento el resultado es un perspectivismo que legitima la democracia liberal.

PL

Celem artykułu jest obrona aktualności myśli Ortegi dla współczesnej myśli filozoficznej. Na początku zostaje wyjaśnione to, co dla Ortegi stanowi centralny moment współczesnego świata: konstrukcja własnej tożsamości na podstawie indywidualnych predyspozycji. Według Ortegi, jest to najbardziej istotny aspekt kultury europejskiej, którego należy bronić za wszelką cenę. Jeśli tę ideę przełożyć na teorię wiedzy, jako rezultat otrzymuje się perspektywizm, który stanowi legitymizację dla liberalnej demokracji.

9

O wielości kultur i wartości

44%

Porębski C.

Kwartalnik Filozoficzny

|

2022

|

vol. 50

|

issue 1-4

233-261

EN

The philosophical problem of the plurality of cultures is coeval with philosophy itself. There are three groups of answers to the basic questions: how many cultures are there, and why? The first one includes all the philosophical conceptions – let us call them “uniculturalist” – that hold that only one culture exists actually, or at least potentially, namely: the universally human one. The opposite conceptions – let us call them “pluriculturalist” – regard the plurality of cultures as a fundamentally important and insurmountable feature: plurality of values then follows from their monadic nature. All the intermediate conceptions that can be located between these extremes form the third group. The paper first presents these three groups in more general terms and then, for the sake of a more detailed presentation, follows it up with a discussion of the problem of the plurality of cultures in the conceptions of Edmund Husserl, Max Scheler and Roman Ingarden. However different these three phenomenologists’ ways of approaching this issue might appear, they certainly have at least this in common: they offer their respective solutions against the background of the results of their axiological investigations. The final part of the paper deals with some selected motifs of the contemporary debate concerning the differentiation of cultures. One of them is the impressive frequency of making new uses of Husserl’s concept of the Lebenswelt, especially by Asian and African authors. Another motif: apart from the axiological choices of cultures, other “philosophical determinations” (Levinas’ term), such as the accepted concept of time, are analyzed as important factors making cultures different and numerous. In this context, Ingarden’s works on cultures and the different ways of experiencing time appear ever more interesting.

Refine search results

1 Analiza i Egzystencja. Czasopismo Filozoficzne

1 Etnografia. Praktyki, Teorie, Doświadczenia

1 Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury

1 Forum for Contemporary Issues in Language and Literature

1 Kultura i Wartości

1 Kwartalnik Filozoficzny

1 Problemy Wczesnej Edukacji

1 Svět literatury – Časopis pro novodobé literatury (World of Literature – Journal for Modern Literatures)

1 Teorie vědy (Theory of Science)

1 Buliński T.

1 Błaszczyk M.

1 Chyc P.

1 Garrido Rodríguez N.

1 Khalili M.

1 Porębski C.

1 Sastre G.

1 Sánchez Fernández J. A.

1 Tabakowska E.

2 2022

2 2021

2 2019

1 2018

1 2015

1 2012