Search results

1

Urządzenie peryferyjne - o funkcjonowaniu kultury na peryferiach

100%

Gądecki J.

Kultura Współczesna. Teoria. Interpretacje. Praktyka

|

2019

|

vol. 107

|

issue 4

182-187

2

Translation as a Poetics Constituent

84%

Pavlović C.

Przekłady Literatur Słowiańskich

|

2020

|

vol. 10

|

issue 1

173-189

PL

August Šenoa należy do przejściowego okresu w literaturze chorwackiej przypadającego na czas pomiędzy romantyzmem a realizmem. Artykuł przedstawia analizę relacji między licznymi przekładami autorstwa Šenoi a jego utworami oryginalnymi yrażającymi skłonność do estetyki realizmu, w przeciwieństwie dodominującego postrzegania poetyki Šenoi jako romantycznej. W tekście uwzględnionokulturę źródłową i docelową, kulturowe powiązania, kontakty i wymiany, a także możliwe zwroty w postrzeganiu kulturowych peryferii, jak i wpływ gospodarki na politykękulturalną.

EN

August Šenoa belongs to a transitional period of Croatian literature, falling between Romanticism and Realism. The paper analyses the relations between Šenoa’s numerous translations and the poetics of his texts focusing on his proclivity towards the aesthetics of Realism, as opposed to the dominant perception of his poetics as Romanticist. This paper researches the source and target cultures, cultural links, contacts and exchanges, but also possible twists in the perception of cultural periphery, as well as the influence of economy on cultural politics.

3

Bukowina rumuńska jako centrum i peryferie – wyzwania i szanse. Perspektywa polska

84%

Szczurowski M.

Cywilizacja i Polityka

|

2020

|

vol. 18

|

issue 18

28-39

EN

The concept of the center and the periphery concerns the description of a selected fragment of the surrounding reality using the model of asymmetric spatial relations occurring in various spheres of life: social, economic, political, military, cultural and other – characterizing the dependence of peripheral areas on the dominant center. Bukovina undoubtedly meets the criteria of the center in terms of the concentration of the social and cultural life of the Polish minority in Romania. Another attribute of the „Polish” Bukovina as a future center is the development in the region of a diversified, including highly specialized, service infrastructure, mainly of a tourist and hotel nature. Finally, Bukovina is a place where a part of Polish cultural heritage is concentrated. On the other hand, Bukovina is a periphery, mainly in terms of geography, politics and administration. However, the borderland of this region results in specific features of the local Polish minority, characteristic of this type of community.

PL

Koncepcja centrum i peryferii dotyczy opisu wybranego fragmentu otaczającej rzeczywistości za pomocą modelu asymetrycznych stosunków przestrzennych zachodzących w różnych sferach życia: społecznej, gospodarczej, politycznej, militarnej, kulturowej i innych – charakteryzujących zależność obszarów peryferyjnych od dominującego centrum. Bukowina bez wątpienia spełnia kryteria centrum w kwestii koncentracji życia społeczno-kulturowego mniejszości polskiej w Rumunii. Kolejny atrybut „polskiej” Bukowiny jako przyszłego centrum to rozwój na terenie regionu zróżnicowanej, w tym wysoce specjalistycznej, infrastruktury usługowej, głównie o charakterze turystyczno-hotelarskim. Jest wreszcie Bukowina miejscem koncentracji części polskiego dziedzictwa kulturowego. Z drugiej strony Bukowina to peryferie, głównie w ujęciu geograficzno-politycznym i administracyjnym. Jednak kresowość tego regionu skutkuje szczególnymi cechami miejscowej mniejszości polskiej, charakterystycznymi dla tego typu społeczności.

4

Reprezentacja interesów regionu na przykładzie Związku Miast Bałtyckich

84%

Radek R.

Border and Regional Studies

|

2016

|

vol. 4

|

issue 1

75-92

PL

Reprezentacja interesów regionu na forum międzynarodowym jest niezwykle ważnym elementem wspierania i przyspieszania rozwoju społeczności lokalnych i regionalnych. Współdziałanie różnych podmiotów, w tym miast oraz innych struktur terytorialnych, przyczynia się do przezwyciężania słabości tkwiących w poszczególnych regionach i wykorzystywania istniejących szans. Niektóre struktury regionalne i transgraniczne radzą sobie dość dobrze i wypracowują skuteczny model reprezentacji wspólnych interesów, inne z kolei mają z tym spore problemy. Celem zasadniczym zaproponowanej analizy jest próba zweryfikowania tezy, iż Związek Miast Bałtyckich (Union of the Baltic Cities, UBC) pozwala skutecznie wspierać interesy regionu bałtyckiego i przyczynia się do przezwyciężania słabości tkwiących w tymże regionie oraz wykorzystywania istniejących szans, dzięki różnym wspólnym działaniom. Warto przypomnieć, że Związek Miast Bałtyckich jest aktywną siecią współpracy ponad 100 miast członkowskich, powstałą w celu rozwijania współpracy i wymiany doświadczeń pomiędzy miastami członkowskimi. Nadrzędnym celem ZMB jest dążenie do demokratycznego, gospodarczego, społecznego, kulturalnego, jak i przyjaznego dla środowiska rozwoju regionu Morza Bałtyckiego. Związek Miast Bałtyckich został powołany do życia na konferencji założycielskiej, która odbyła się w Gdańsku, w dniach 19-20 września 1991 roku, podczas której przedstawiciele 32 miast podpisali deklarację wyrażającą wolę utworzenia organizacji zrzeszającej miasta bałtyckie. Wieloletnia współpraca stanowi zatem doskonałą okazję do próby oceny dokonań tej struktury działającej ponad granicami państw.

EN

Representation of interests of the region in international forums is an extremely important element in supporting and accelerating the development of local and regional communities. The cooperation of various entities, including cities and other territorial structures, contributes to overcoming the weaknesses of the various regions and the use of existing opportunities. Some regional and cross-border structures can cope fairly well and work out an effective model for representation of common interests, while others have big problems. The main goal of the proposed analysis is to verify the thesis that the UBC (Union of the Baltic Cities, UBC) can effectively promote the interests of the Baltic region and contributes to overcoming the weaknesses of the region and using existing opportunities, through various joint actions. It is worth remembering that the UBC is an active cooperation network of over 100 member cities and was founded in order to develop cooperation and exchange of experiences between the member cities. The fundamental UBC goal is to strive for democratic, economic, social, cultural and environmental development of the Baltic Sea region. The UBC has been brought to life at the Founding Conference, held in Gdansk on 19-20 September 1991, during which representatives of 32 cities signed the Declaration expressing a wish to create an organization of Baltic cities. Long-term cooperation of this crossborderly operating structure is therefore an excellent opportunity to try the assessment of its achievements.

5

Od centrum ku peryferii – szanse i bariery w rozwoju strefy granicznej polsko-ukraińskiej. spojrzenie ze strony polskiej

84%

Czerny M., Kałamucka W., Czerny A.

Journal of Modern Science

|

2016

|

issue 1(28)

263-290

EN

State borders and border zones are a subject of study in many disciplines. Where geography is concerned, the political, economic and social aspects of border regions are especially interesting, with these regions being treated as examples of a particular socioeconomic type, given that their location most often ensures a trajectory to development different from those noted in other parts of a country. The aim of this article is to present the peripherality of the Polish border region in Lubelskie Voivodeship in relation to the rest of the country, and specifically to consider what it is that ensures that this area – with a border location that ought to offer it considerable development opportunities – is still not well-prepared to play the role of motor for cross-border co-operation on a large scale, and is not serving as a nucleus from which development impulses of a transboundary nature can radiate out either.

PL

Granice państwowe i strefy przygraniczne stanowią przedmiot badań wielu dyscyplin naukowych. W studiach geograficznych analizy regionalne stref przygranicznych dotyczą szerokiej gamy problemów – od środowiskowych, przez społeczne i ekonomiczne po polityczne i kulturowe. Cechy te różnią najczęściej te regiony od pozostałych w kraju. Celem tego artykułu jest analiza zjawiska peryferyjności strefy przygranicznej Polski w województwie lubelskim. Zakłada się, że pomimo peryferyjnego położenia i pewnych cech niedorozwoju w stosunku do centralnych regionów kraju, obszar ten posiada potencjał rozwojowy, który, właściwie wykorzystany może przynieść korzyści całej strefie przygranicznej – zarówno po stronie polskiej, jak i ukraińskiej.

6

The Centre–Periphery Antagonism in Adjudication: A Case Study on the Spatial Dimension of the Political

84%

Mańko R.

Acta Universitatis Lodziensis. Folia Iuridica

|

2021

|

vol. 94

121-140

PL

Jednym z kluczowych elementów krytycznej teorii orzekania jest identyfikacja obiektywnie istniejącego antagonizmu, którego dotyczy dane orzeczenie. Identyfikacja antagonizmu pozwala rozwinąć oś, wzdłuż której układane są możliwości interpretacyjne, od najkorzystniejszej dla grupy społecznej A (np. pracowników) do najkorzystniejszej dla grupy społecznej B (np. przedsiębiorców). Artykuł analizuje słynne orzecznictwo Laval-Viking, którego przedmiotem są podstawowe prawa pracownicze (prawo do strajku i działania zbiorowego) oraz ich relacja do swobód gospodarczych przedsiębiorców, którzy zmierzają do uchylenia się od wyższych standardów ochrony praw pracowniczych w ich własnym kraju, już to poprzez zmianę miejsca rejestracji statku na tanią banderę (Viking), już to poprzez import taniej siły roboczej z zagranicy bez zapewnienia pracownikom sprowadzonym równych praw pracowniczych (Laval). Podczas gdy większość badaczy postrzega orzecznictwo Viking–Laval jako dotyczące społeczno-gospodarczego antagonizmu pracowników i przedsiębiorców, słoweński badacz Damjan Kukovec zaproponował odczytanie alternatywne. Jego zdaniem rzeczywisty antagonizm ma miejsce pomiędzy pracownikami z peryferii (Europy Środkowej, in casu Pribałtyki) a pracownikami centrum (Europy Zachodniej, in casu państw skandynawskich). Wprowadzając wymiar przestrzenny do polityczności, Kukovec całkowicie zmienia sposób sformułowania analizowanego antagonizmu. Artykuł podejmuje krytykę analizy Kukovca, argumentując, że obiektywny interes środkowoeuropejskich pracowników nie polega na tym, by sprzedawać swą pracę po cenach dumpingowych, ale by uzyskać te same gwarancje ochrony socjalnej, jak na Zachodzie.

EN

One of the key elements of the critical theory of adjudication is the identification of an objective antagonism that is at stake behind a given court case. The identification of the antagonism allows to develop an axis, along which interpretive possibilities can be spread and arranged from those most favourable to social group A (e.g. workers) to that most favourable to social group B (e.g. businesses). The paper discusses the famous Laval–Viking case-law which was concerned with the fundamental rights of workers (right to strike and undertake collective action) and their relation to the economic freedoms of businesses, seeking to escape the high standards of worker protection in their own country either by changing the flag of a ship to a flag of convenience (Viking) or by importing cheap labour force from abroad, without guaranteeing the workers equal rights (Laval). Whereas the vast majority of scholars have interpreted the Viking–Laval jurisprudence as relating to the fundamental socio-economic antagonism opposing workers and businesses, the Slovenian scholar Damjan Kukovec has proposed an alternative reading. According to him, the real antagonism is ultimately between workers from the periphery (Central Europe, in casu Baltic countries) and workers from the centre (Western Europe, in casu Scandinavian countries). By introducing the spatial dimension to the political, Kukovec entirely changes the formulation of the underlying antagonism. The paper engages critically with Kukovec’s analysis and argues that the objective interest of Central European workers lies not in selling their labour at dumping prices, but gaining the same guarantees of social protection as existing in the West.

7

Buildings, archetypes and cosmogonies on the edge of the contemporary city

84%

Pérez F. A. G.

Architectus

|

2019

|

issue 3(59)

83-90

EN

Despite the supposed desacralization of the contemporary world, it is still possible today to trace symbols that come from ancient times. The present article argues that although the symbols involved in the original act of the foundation of a city are distant in time, sometimes they can still be recognized in the construction processes of our cities. The analysis of a specific architectural complex developed in a contemporary city will exemplify the survival of the archetype in the development of our urban peripheries.

PL

Pomimo rzekomej desakralizacji współczesnego świata, wciąż jest możliwe podążanie symbolami pochodzącymi z czasów starożytnych. Niniejszy artykuł dowodzi, że symbole związane z pierwotnym aktem założenia miasta, choć odległe w czasie, wciąż można rozpoznać w procesach budowy naszych miast. Analiza konkretnego kompleksu architektonicznego, rozwiniętego we współczesnym mieście, egzemplifikuje archetyp rozwoju naszych urbanistycznych peryferii.

8

Centra i peryferie jako rama analityczna i pojęciowa

84%

Kwarcińska K.

Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego w Krakowie

|

2017

|

issue 3(963)

5-22

PL

Celem artykułu jest zbadanie, na ile rama centrów i peryferii jest teoretycznie i praktycznie użyteczna jako narzędzie analityczne i wyjaśniające procesy koncentracji i polaryzacji przestrzennej, społecznej, kulturowej (w tym symbolicznej), politycznej i ekonomicznej. Artykuł składa się z dwóch części. W pierwszej przeanalizowano teoretyczne zagadnienia związane ze stosowaniem pojęć centrum i peryferii. Zauważono problem z arbitralnością tych pojęć, obecność licznych, niewyrażanych wprost założeń dodatkowych oraz pretendowanie tej ramy do uniwersalności. W drugiej części artykułu zbadano możliwości stworzenia czytelnej typologii centrów i peryferii na podstawie dominujących procesów i składających się na nie zjawisk obserwowalnych. Artykuł ma charakter metateoretyczny, przeglądowy i zmierza do określenia dalszych kierunków badań nad centro-peryferyjnością. W rezultacie analizy sformułowano listę obserwowalnych kategorii składających się na opis centrów i peryferii, które mogą służyć jako podstawa typologizacji i operacjonalizacji w badaniach empirycznych. Kategoria „kompensacja peryferyjności” wydaje się szczególnie istotna dla badań. Kompensowanie peryferyjności potwierdza bowiem status peryferii i ujawnia kierunek relacji dominacji.

EN

The aim of the article is to investigate the centre – periphery framework for its practical usefulness as an analytical and explanatory tool to study the processes of space, cultural (including symbolic), political, and economic concentration and polarisation. There are two parts. The first examines theoretical problems concerning the application of the centre and periphery. The issues discussed include the fact that these concepts can be arbitrary, while there are many tacit additional assumptions surrounding the concepts of centre and periphery, which seem to make up a universal conceptual framework. The second part investigates the possibility of making a clear typology of centres and peripheries based the dominant processes and observable phenomena that make up the processes (examples are given for some of them). The article is a kind of metatheoretical overview and aims to identify further directions of centres-periphery research. As a result of the analysis, a list of observable categories comprising the description of centres and peripheries was made. These categories can be the foundation of a typologisation and operationalisation in empirical research. The concept of „periphery compensation” is of particular significance. It confirms the status of peripheries and reveals the direction of a dominant relation.

9

The Brazilian Contemporary Dance Scene of the Periferia

84%

Alves Guimarães M. C.

Pamiętnik Teatralny

|

2024

|

vol. 73

|

issue 1

57-81

PL

Celem tego artykułu jest omówienie zmian w tańcu scenicznym w Brazylii w ostatnich latach. Do początku XXI wieku praktykowany był głównie przez białych tancerzy z klasy średniej, ale od niedawna w większym stopniu uczestniczą w nim także Afro-Brazylijczycy i osoby ze środowisk mniej uprzywilejowanych społecznie pochodzące z obrzeży miast (periferia). Zdaniem autorki ta zmiana paradygmatu jest efektem polityki kulturalnej władz lokalnych, które począwszy od lat dziewięćdziesiątych starają się zapobiegać przemocy w dużych ośrodkach miejskich, zapewniając mieszkańcom rozrywkę i zajęcia artystyczne. Celem artykułu jest omówienie rosnącej obecności artystów i grup tanecznych poruszających kwestie etniczne i społeczne i rzucających wyzwanie hegemonicznym wartościom, uwzględniając efekty prowadzonej od dwudziestu lat polityki kulturalnej, a także procesy dekolonializacji w szerszej panoramie Ameryki Łacińskiej. Autorka odwołuje się do teorii społecznych związanych z dekolonizacją i marginalizowanymi społecznościami peryferii, sformułowanych między innymi przez Frantza Fanona, Miltona Santosa, Stuarta Halla, Boaventurę de Souza Santosa, Waltera Mignolo i Anibala Quijano.

EN

The aim of this article is to discuss the recent changes in scenic dance in Brazil. Until the beginning of the 2000s, scenic dance was primarily practiced by middle class white dancers, whereas more recently there is a greater representation of Afro-Brazilians and socially less privileged people who come from the outskirts of cities (periferia). The author argues that this change of paradigm is happening due to cultural policies implemented by local governments, as they attempted to provide entertaining and creative activities to help diminish violence in large urban centers, starting in the 1990s. Since these cultural policies have been developing and increasing during the last twenty years, and taking into consideration the issues of decolonialization present in the broader panorama of Latin America, this article’s goal is to discuss the growing presence of artists and dance collectives addressing ethnic and social issues in their work in an attempt to challenge established hegemonic values. In order to accomplish this task, the author refers to social theories related to decolonialization and marginalized communities of the periphery as established by various theoreticians, including Frantz Fanon, Milton Santos, Stuart Hall, Boaventura de Souza Santos, Walter Mignolo, and Anibal Quijano.

10

Translacja i dominacja. Struktura przepływu tłumaczeń w światowych i polskich naukach społecznych

71%

Warczok T.

Acta Universitatis Lodziensis. Folia Sociologica

|

2016

|

issue 57

151-165

EN

The article shows the global hierarchy of social sciences, analyzed in the frames of books’ translation flows. The author, using the UNESCO database (Index Translationum), examines the structure and evolution of the system and points out that translation exchanges are deeply involved in global power relations. Two main elements are introduced: the distinction between import and export of the translations (“from” and “into” a given language) and “the balance of the translation exchanges” which can be calculated analogously to the balance of trade. These analytical tools are used to determine countries’ position in the intellectual world-system with special emphasis on the centre-peripheral relations. Calculations presented in the article indicate the increasing gap between the centre and the periphery what led to the situation in which Western ideas become more and more popular while the ideas produced in the periphery and semi-periphery are marginalized. The position of the Polish social science remains stable (in spite of openness to the Western ideas after 1989), they are located in the semi-periphery.

PL

Artykuł przedstawia hierarchię światowych nauk społecznych, zarysowaną przez pryzmat struktury przepływu tłumaczeń książek. Stojąc na stanowisku, że wymiany translatorskie są uwikłane w globalne relacje władzy, autor, posługując się danymi z bazy UNESCO (Index Translationum) analizuje strukturę i ewolucję tak rozumianego systemu. Wprowadzone zostaje kluczowe rozróżnienia na „eksport” i „import” translacji (tłumaczenie „na” dany język i „z” danego języka) oraz możliwość dokonywania obliczeń „bilansu wymian translatorskich” (analogicznie do salda importu i eksportu w ekonomii wymian międzynarodowych). Wszystko to służy określaniu pozycji poszczególnych języków i krajów na znanej z teorii systemu światowego płaszczyźnie centrum– peryferie. Przedstawione w artykule obliczenia wskazują na powiększający się, silny rozdźwięk między centrum i peryferiami, prowadzący do sytuacji, w której idee zachodnie stają się coraz popularniejsze w świecie, zaś idee wytwarzane na peryferiach i półperyferiach są konsekwentnie marginalizowane. Pozycja polskich nauk społecznych w tak zarysowanym układzie, pomimo otwarcia na zachodnie idee po 1989 r., pozostaje stabilna i lokuje się półperyferiach systemu.

11

Ludowa historia Polski – książka ważna i zasługująca na krytyczną lekturę

67%

Obracht-Prondzyński C.

Kultura i Społeczeństwo

|

2020

|

vol. 64

|

issue 4

199-217

PL

This essay concerns Adam Leszczyński’s book Ludowa historia Polski. Historia wyzysku i oporu. Mitologia panowania [A People’s History of Poland: A Story of Exploitation and Resistance – the Mythology of Ruling] (2020) and presents Leszczyński’s main theses concerning the mechanism of the centuries-long exploitation of the popular classes by the nobility and later elites, the ideological justification of their domination, and the violence that accompanied it. The essay highlights how Leszczyński constructed his narrative, his theoretical and methodological premises, and his clearly declared ideological and ethical attitude. At the same time, however, the essay emphasizes that the book is highly selective in several aspects, as can primarily be seen in its omission of the history of the western and northern parts of Poland and concentration on the social and economic processes unfolding in the territory of the Russian partition. This focus had an impact on Leszczyński’s findings and conclusions, which the author of the essay questions.

12

O powrocie Polski do Europy. Przyczynek do rekonceptualizacji dychotomii centrum-peryferie.

67%

Grzymski J.

Kultura i Polityka

|

2010

|

issue 7

68-82

PL

Transformacja przeprowadzana w latach 90. miała, w powszechnym odczuciu,dokonać modernizacji i europeizacji Polski oraz przeistoczyć ją (przetransformować) z kraju wschodniego w kraj zachodni. Zarówno z punktu widzenia entuzjastów, jak i krytyków westernizacji pytanie o bilans transformacji sprowadzałoby się więc do tego, czy Polska stała się już krajem centralnym, zachodnim i pozbyła się piętna wschodniości i peryferyjności? W artykule kreślę inny model interpretacji procesu transformacji, statusu peryferii i europeizacji Polski, wykraczający poza schemat udanej/nieudanej westernizacji, twórczej/imitacyjnej linearnej przemiany w kraj demokratyczny, wolnorynkowy, zachodni. Uznaję jednak za bardzo relewantną dychotomię przestrzenną Zachód-Wschód. W latach 90. pozycja Polski była ambiwalentna – zarazem w Europie i nie-wpełni-europejska, czego uosobieniem było traktowanie naszego kraju zarówno przez Zachód, jak i przez samych Polaków jako części Europy Wschodniej. Wschodniość odnosiła się do głęboko zakorzenionej reprezentacji peryferyjności i zacofania. Transformacja w Polsce i „wschodnie” rozszerzenie Unii Europejskiej, które, według wielu, wieńczyło reformy rozpoczęte w 1989 roku w dawnych krajach postkomunistycznych, były podtrzymywane w znaczącym stopniu przez esencjalizującą różnicę między Europą i Europą Wschodnią. Zamiast mówić o absolutnej dychotomii centrum-peryferie mieliśmy raczej do czynienia ze złożoną strukturą odcieni i stopniowania europejskości oraz wschodniości. W istocie każde miejsce w Europie Wschodniej czy w Polsce może być skonstruowane jako europejskie albo wschodnioeuropejskie. Przestrzeń oraz ludzie w Europie są bowiem klasyfikowani poprzez stopniowanie europejskości i wschodniości. Jest to gradacja Europy i Wschodu za pomocą bliskości i podobieństwa do wyidealizowanej Europy i zorientalizowanego Wschodu. W tym sensie paradoksalnie w centrum jest miejsce na peryferie, jak i na peryferiach jest miejsce dla centrum. Dyskurs „wschodniego” rozszerzenia UE zakładał podział Europy na w pełni europejskie centrum i nie-w-pełni-europejską Europę Wschodnią. Mimo że w latach 90. często przywoływano opozycję centrum-peryferie, w niniejszym artykule będę bronił tezy, że nie można mówić o całkowitym dualizmie tych dwóch pojęć.

EN

The accession of Poland to the European Union (EU) is commonly regarded as the successful finalization of the consecutive stages in European integration and the end point of the transformation sarted after 1989. In an ecstatic style, Timothy Garton Ash announced after the first round of the so-called ‘Eastern’ Enlargement, that it eventually made Europe ‘whole and free’. Nevertheless, the process of both political transformations and integration efforts aiming to meet EU entry conditions revealed a distinction between Europe and Eastern Europe, where the latter represented the distance from and the lack of “Europeanness” (the essential and idealized Europe). One could argue that there was a kind of dual framing of Eastern Europe as being simultaneously in Europe and not yet European. In the meantime, Poland and most of the countries called either ‘Eastern’, ‘Central-Eastern,’ ‘South-Eastern’ or ‘Central’ European in bulk strongly referred to their profound Europeanness and their historiographies rendered it one of the most vital topos. Therefore, it seems to be paradoxical that during the post-socialist transformation the watchword, ‘the Return to Europe’ captured political and popular imaginations in those countries. For many, ‘being in transition’ meant linear passage from authoritarian rule to democratic, from a socialist, state-ruled economy to a market economy and finally from Europe’s East to Europe Proper. From this perspective the meaning of terms like ‘Europe’ and ‘democracy’ were predominantly taken for granted and treated as given, natural and transhistorical. Europe was perceived as doomed by the historical necessity to be ‘whole,’ ‘free’ and ‘democratic.’ In the enlargement discourse there was the categorization of Europe into a fully European core and not-yet-fully European Eastern Europe. The interesting, emerging question is how this discourse constructs the accession states as learners and adopters of European norms. The massive learning process employed by Central European politicians and intellectuals – i.e. adherence to the EU conditionality – was predominantly maintained by rhetorical strategies to discursively locate their own countries in ‘Europe’ while ‘othering’ their Eastern neighbours.

13

Contemporary artist and the notion of center and periphery

67%

Sztabińska P.

Art Inquiry. Recherches sur les arts

|

2014

|

vol. XVI (XXV)

45-55

EN

Taking into account the division into centers and peripheries was an important component of modern artistic consciousness. Given the development of global culture in the second half of the twentieth century, one might think that this division has become outdated. Such a view, however, is overly simplistic. First of all, there are many models of globalization (imperial, network, reception, institutional). Each of them takes into account the tension between the center and the periphery and the desire to change their mutual relations. In my article, I will briefly characterize individual models of globalization, and then move on to discuss the work of Mirosław Bałka and Zbigniew Libera. These artists make the complexity of the contemporary relationship between the central (associated with the pursuit of generality) and the local the subject of their creative reflection. Bałka transforms the provincial into a component of the global culture, while Libera focuses on the implicit meanings of the products of the global culture. The discussed examples show that the boundaries between the center and the periphery in contemporary art have become complicated. The most important thing is not to keep up with what is happening in the center, but to observe how artists creatively and individually combine global with local elements.

PL

Uwzględnianie podziału na centra i peryferie stanowiło istotny składnik nowożytnej i nowo-czesnej świadomości artystycznej. Biorąc pod uwagę rozwijającą się w drugiej połowie XX wieku kulturę globalną, można by sądzić, że podział ten dezaktualizuje się. Pogląd taki jest jednak nadmiernie uproszczony. Przede wszystkim istnieje wiele modeli globalizacji (impe-rialny, sieciowy, recepcji, instytucjonalny). W każdym z nich brane jest pod uwagę napięcie między centrum i peryferiami oraz dążenie do zmiany relacji między nimi. W artykule krótko charakteryzuję poszczególne modele globalizacji, a następnie przechodzę do omówienia twórczości Mirosława Bałki i Zbigniewa Libery. Artyści ci czynią przedmiotem twórczej re-fleksji złożoność współczesnych relacji między lokalnym i centralnym (związanym z dąże-niem do ogólności). Bałka dokonuje przekształcania tego, co prowincjonalne w składnik kul-tury światowej, natomiast Libera koncentruje się na niejawnych znaczeniach wytworów kultury globalnej. Omówione przykłady pokazują, że granice między centrum a peryferiami w sztuce współczesnej komplikują się. Najistotniejsze bowiem nie jest nadążanie za tym, co dzieje się w centrum, a to, na ile twórczo i indywidualnie artysta łączy elementy globalne z tym, co lokalne.

14

From the Peripheries to the Centre via Asia: The Notion of European Identity in Polish and Serbian Travel Writings About Asia (1850s–1920s)

67%

Ewertowski T.

Colloquia Humanistica

|

2023

|

issue 12

1-26

PL

W niniejszym artykule analizuję różne wymiary europejskiej tożsamości w polskich i serbskich relacjach z podróży do Azji w okresie od lat pięćdziesiątych XIX wieku do lat dwudziestych XX wieku. Na podstawie kilku studiów przypadku pokazuję, jak podróżnicy często określali siebie jako Europejczyków, lecz nierzadko problematyzowali różne aspekty europejskiej tożsamości i mieli problemy z taką autodefinicją. Moja analiza opiera się na dużym korpusie polskich i serbskich relacji podróżniczych, ale szczegółowo omawiam teksty autorstwa Gustawa Olechowskiego, Karola Lanckorońskiego, Pavla Petrovicia, Jerzego Bandrowskiego, Milana Jovanovicia, Eugeniusza Romera, Jadwigi Marcinowskiej, Jeleny Dimitrijević. Omawiane są następujące problemy: przyjmowanie europejskiej tożsamości, europejska tożsamość i świadomość planetarna, przekraczanie orientalizmu, kompleks peryferyjny, odwrócony orientalizm i okcydentalizm, patriotyzm i utożsamianie się z Azjatami.

EN

The paper focuses on various dimensions of European identity in Polish and Serbian travel writings about Asia in the period from the 1850s to the 1920s, examining several case studies that show how travellers often identified themselves as Europeans, but sometimes discussed various aspects of European identity and had many issues with this self-description. The analysis is based on a large corpus of Polish and Serbian travelogues, but works by Gustaw Olechowski, Karol Lanckoroński, Pavel Petrović, Jerzy Bandrowski, Milan Jovanović, Eugeniusz Romer, Jadwiga Marcinowska and Jelena Dimitrijević are scrutinised in detail. The following issues are discussed: assuming European identity, European identity and planetary consciousness, overcoming Orientalism, the periphery complex, reversed Orientalism and Occidentalism, patriotism, and identification with Asians.

15

Wordless Mantras: Transcultural Engagements in Pan Jianfeng’s “Roses from the Dark”

67%

Pawlik K.

Colloquia Humanistica

|

2023

|

issue 12

1-18

PL

Niniejszy artykuł stanowi refleksję na temat transkulturowego cyklu Róże z ciemności autorstwa Pana Jianfenga, kwestionującego zasadność zastanych hierarchii i opozycji w zakresie języka, kultury i wartości artystycznej. Nie próbując ustalać jednoznacznie „znaczenia” czy „efektu” Róż, artykuł ten skupia się raczej na analizie współzależności różnych wpływów, geografii i artystycznych procesów twórczych, umożliwiających powstawanie tak wielopoziomowych dzieł sztuki. Na podstawie wywiadów przeprowadzonych z Panem, jak również tekstów pochodzących z różnych epok i kręgów, niniejszy artykuł ujawnia szereg ukrytych połączeń, a tym samym ukazuje bezzasadność przekonania o istnieniu jakichkolwiek ściśle definiowalnych granic między kulturami. W końcowej części artykułu uwaga skierowana zostaje na język, a konkretnie na obrazowość chińskiego pisma, w celu rozważenia sposobów zawieszenia tradycyjnych modeli czytania lub rozumienia, aby piękno Róż Pana zostało zaakceptowane w całej ich złożoności.

EN

The paper discusses artist Pan Jianfeng’s transcultural series Roses from the Dark as a reconsideration of hierarchical binaries associated with language, culture, and artistic value. By relinquishing a focus on any “meaning” or “outcome” of Roses, the paper instead considers the communication between Pan’s influences, geography, and artistic process in creating such multilayered works of art. Using interviews with Pan himself, as well as sources across time and space, the paper draws various connections to emphasize the lack of validity in perceived cultural boundaries. Finally, a look at language – and specifically the imagery of Chinese script – considers the ways in which traditional models of reading or understanding must be suspended in order to accept the beauty of Pan’s Roses.

16

Periphery within One Language: Challenges of Dialect Fairy Tales Translation into Standard Slovak

59%

Gavurová M.

Przekłady Literatur Słowiańskich

|

2020

|

vol. 10

|

issue 1

113-129

SK

Štúdia sa zameriava na prekladateľské výzvy intralingválneho prevodu medzi periférnou varietou - dialektom - a spisovnou slovenčinou. Materiálom na preklad i prekladovú analýzu boli unikátne šarišské rozprávky, zachované v obci Fintice, publikované nedávno v šarišsko-slovenskej edícii pod názvom Zazračni dzvonček - Zázračný zvonček (FACE 2018). V prvej časti sa autorka sústreďuje na periférne aspekty analyzovaného textu a zdôrazňuje dôležitosť zachovania takýchto zabudnutých literárnych prejavov pre identitu komunity a pre zachovanie kultúrneho dedičstva komunity. Druhá časť štúdie pozostáva z translatologickej analýzy, ktorá pomenúva rozdiely medzi dvoma varietami, ktoré sa objavujú najmä na morfo-syntaktickej a lexikálnej rovine, ako aj v stupni expresivity výrazu. Pomenované špecifiká robia z periférneho nárečového textu jedinečný odraz mimojazykovej skutočnosti, ktorý sa oplatí zachovať.

PL

W artykule opisano wyzwania tłumaczenia wewnątrzjęzykowego - z dialektu peryferyjnego na urzędowy, standardowy język słowacki - na przykładzie tłumaczenia baśni z regionu Szarysz, zachowanych w wiosce Fintice. Baśnie te, zatytułowane Zazračni dzvonček - Zázračný zvonček, ukazały się nakładem wydawnictwa FACE w 2018 roku w formie dwujęzycznej (z tłumaczeniem na język słowacki). W pierwszej części artykułu wyszczególniono peryferyjne aspekty analizowanego tekstu i podkreślono potrzebę wydawania zapomnianych utworów literackich dla podtrzymania tożsamości społeczności i jej dziedzictwa kulturowego. W drugiej części artykułu zawarto analizę przekładu, wskazując różnice między oryginałem a translacją na poziomie morfosyntaktycznym i leksykalnym oraz różnice w stopniu ekspresji.

EN

The present study focuses on the challenges of the intralingual translation from the peripheral dialect into official, standard Slovak that has been performed on unique Šariš region dialect fairy tales preserved in the village Fintice. They have been published recently in a bilingual form with their Slovak translation Zazračni dzvonček - Zázračný zvonček (FACE 2018). The first part of the paper points out the peripheral aspects of the analysed text and stresses the importance of presenting such forgotten literary pieces for the community identity as well as for preserving community cultural heritage. The second part of the paper focuses on translation analysis and differences between the two texts on morpho-syntactic and lexical level, and in the degree of expressiveness.

Refine search results

Urządzenie peryferyjne - o funkcjonowaniu kultury na peryferiach

Translation as a Poetics Constituent

Bukowina rumuńska jako centrum i peryferie – wyzwania i szanse. Perspektywa polska

Reprezentacja interesów regionu na przykładzie Związku Miast Bałtyckich

Od centrum ku peryferii – szanse i bariery w rozwoju strefy granicznej polsko-ukraińskiej. spojrzenie ze strony polskiej

The Centre–Periphery Antagonism in Adjudication: A Case Study on the Spatial Dimension of the Political

Buildings, archetypes and cosmogonies on the edge of the contemporary city

Centra i peryferie jako rama analityczna i pojęciowa

The Brazilian Contemporary Dance Scene of the Periferia

Translacja i dominacja. Struktura przepływu tłumaczeń w światowych i polskich naukach społecznych

Ludowa historia Polski – książka ważna i zasługująca na krytyczną lekturę

O powrocie Polski do Europy. Przyczynek do rekonceptualizacji dychotomii centrum-peryferie.

Contemporary artist and the notion of center and periphery

From the Peripheries to the Centre via Asia: The Notion of European Identity in Polish and Serbian Travel Writings About Asia (1850s–1920s)

Wordless Mantras: Transcultural Engagements in Pan Jianfeng’s “Roses from the Dark”

Periphery within One Language: Challenges of Dialect Fairy Tales Translation into Standard Slovak