Full-text resources of CEJSH and other databases are now available in the new Library of Science.
Visit https://bibliotekanauki.pl

Results found: 7

first rewind previous Page / 1 next fast forward last

Search results

Search:
in the keywords:  pochodzenie społeczne
help Sort By:

help Limit search:
first rewind previous Page / 1 next fast forward last
1
Publication available in full text mode
Content available

Ścieżki edukacyjne a zdolności i pozycja społeczna

100%
Domański H., Federowwicz M., Pokropek A., Przybysz D., Sitek M., Smulczyk M., Żółtak T.
Studia Socjologiczne
|
2016
|
issue 1(220)
67-98
PL
Z badań prowadzonych w niektórych krajach wynika, że wybór ścieżki kształcenia może być silniej związany ze zdolnościami uczniów niż z pochodzeniem społecznym. O szansach przechodzenia, czy to do zasadniczej szkoły zawodowej, czy do liceum ogólnokształcącego bardziej decydują wyniki testów psychologicznych niż to, kim byli rodzice. Celem naszej analizy jest ustalenie tego dla Polski. Posługując się danymi z badań panelowych postaramy się stwierdzić, w jakim stopniu zdolności uczniów oddziałują na szanse przechodzenia do szkół średnich i wyższych. Nasze ustalenia wskazują, że niezależnie od pochodzenia społecznego wyższe umiejętności zapewniają więcej szans dostępu do szkół licealnych, najwyżej lokowanych na pierwszym progu selekcji, w porównaniu z technikami i szkołami zawodowymi. Poziom umiejętności jest również istotnym wyznacznikiem szans przechodzenia na studia i różnicuje dostęp do różnych rodzajów uczelni, zapewniając największe szanse podjęcia studiów bezpłatnych w uczelniach państwowych, cieszących się najwyższym prestiżem. Równocześnie, występowanie różnych ścieżek kształcenia jest czynnikiem wzmacniającym bariery selekcji. Absolwenci liceów najczęściej podejmują naukę w uczelniach bezpłatnych, podczas gdy szkoły prowadzone w trybie niestacjonarnym, przyjmujące kandydatów ze słabszymi wynikami i pobierające opłaty, relatywnie częściej przyciągają absolwentów techników.
EN
Research on educational inequalities disclosed that educational choices may be more strongly affected by students’ abilities than by class membership of their fathers. The purpose of this analysis is to establish how these relationships look like in Poland. By using data from panel studies 2014 we attempt to establish to what extent the abilities affect chances of transition to secondary and tertiary schools. According to our findings, higher abilities increase chances of access to lyceums offering general education than to technical secondary and basic vocational schools. The cognitive skills also increase the chances of transition to tertiary education, differentiating access to public universities, which enjoy the highest prestige. Level of cognitive skills is an important determinant of transition to tertiary education and it affects entry to various types of universities, providing the greatest chances of enrolment in freeof-charge public universities. At the same time, our findings confirm that choosing different tracks maintains class divisions in educational career. Graduates of lyceums are more likely to enroll in free-of-charge public universities whereas institutions which offer part-time programs, accept candidates with poorer scores, and charge tuition, are more likely to attract graduates of technical secondary schools.
2

Pochodzenie społeczne i ścieżki dojścia do zawodu nauczycieli szkół podstawowych

100%
Hernik K., Malinowska K.
Edukacja
|
2015
|
issue 2(133)
44–57
PL
Różne badania pokazują, że status społeczno-ekonomiczny rodziny jest czynnikiem silnie wpływającym na osiągnięcia edukacyjne, a także na dalsze wybory życiowe ludzi. W artykule podjęto zagadnienie pochodzenia społecznego nauczycieli szkół podstawowych. Na podstawie Badania szkolnych uwarunkowań efektów kształcenia starano się odpowiedzieć na pytanie, w jakim stopniu nauczyciele dziedziczą po swoich rodzicach pozycję społeczną, a w jakim ich wykształcenie i wykonywany zawód są efektem awansu społecznego. O pochodzeniu społecznym nauczycieli wnioskowano na podstawie wielkości miejscowości pochodzenia oraz danych dotyczących ich rodziców (osobno matek i ojców): poziomu wykształcenia, aktywności zawodowej i rodzaju wykonywanego zawodu. Na tej podstawie zbadano kapitał kulturowy nauczycieli, który posiadali w momencie wyboru przyszłej drogi zawodowej. Zrekonstruowano także niezwykle zróżnicowane ścieżki kształcenia nauczycieli oraz sposoby uzyskania przez nich formalnego przygotowania pedagogicznego na przestrzeni kilku dziesięcioleci.
XX
Various studies indicate that family socio-economic status determines academic achievement, as well as future life decisions. Such investigations have been conducted among others in relation to students. The issue of primary teachers’ social background is studied in the following paper using findings from the Longitudinal School Effectiveness Study conducted by the Educational Research Institute. The aim was to address the extent to which teachers’ education and occupation followed their social advancement and inherited social status. Indicators used for social background included: the population of place of origin and their parents’ level of education, their occupation activity and professions (separately for mothers and fathers). The varied pathways leading to teacher education and preparation to be teachers were also reconstructed. This allowed conclusions to be drawn about the cultural capital in teachers’ command when deciding on a career.
3

Zmiany w nierównościach edukacyjnych w Polsce. Uwagi polemiczne do tekstu Zbigniewa Sawińskiego „Gimnazja wobec nierówności społecznych”

100%
Sitek M.
Edukacja
|
2016
|
issue 2(137)
113–130
PL
Zbigniew Sawiński w tekście opublikowanym w EDUKACJI („Gimnazja wobec nierówności społecznych”, Edukacja, 135(4), 2015) twierdzi na podstawie analiz danych programu OECD PISA z lat 2000–2012, że reforma gimnazjalna nie spowodowała zmniejszenia nierówności w polskiej edukacji: znaczenie pochodzenia społecznego dla osiągnięć uczniów utrzymywało się na podobnym poziomie jak przed reformą, nie zmniejszył się znacząco wpływ pochodzenia społecznego na wybór szkoły średniej, a obserwowane w Polsce różnicowanie się gimnazjów nie doprowadziło do wzrostu nierówności edukacyjnych. W artykule przedstawiono argumenty metodologiczne i wyniki powtórnej analizy danych PISA wskazujące na zmiany w szerzej rozumianych nierównościach edukacyjnych. Między 2000 a 2012 r. (a) nie zmieniła się wprawdzie siła związku wyników osiąganych przez piętnastolatków ze statusem społeczno-ekonomicznym rodzin uczniów, ale: (b) zmniejszyło się zróżnicowanie wyników, co było przede wszystkim zasługą poprawy wyników najsłabszych uczniów; (c) zmniejszyły się różnice między uczniami o niskim i wysokim statusie społeczno-ekonomicznym; (d) zmniejszył się wpływ pochodzenia społecznego na wybór szkoły ponadgimnazjalnej. Wpływ ten jest w dużej mierze bezpośredni: nie jest zapośredniczony przez osiągnięcia edukacyjne uczniów. W polemice podkreślono także złożoność tzw. reformy gimnazjalnej, która nie ograniczyła się jedynie do wprowadzenia gimnazjów. Wskazano na rolę innych czynników, które utrudniają analizowanie efektów reformy gimnazjalnej w kategoriach przyczynowo-skutkowych, w tym przede wszystkim na rolę nieobserwowanych w badaniu PISA zmiennych dotyczących zmian zachodzących w środowisku uczenia się kolejnych kohort uczestniczących w badaniu.
EN
In his text published in EDUKACJA („Polish lower secondary schools in the face of social inequalities” Edukacja, 135(4), 2015), Zbigniew Sawiński argues that based on the analyses of data from the 2000 to 2012 editions of the OECD PISA study, lower secondary school reform has not reduced educational inequalities in Polish education. The importance of students’ social origin remained at the same level as before the reform, the impact of social origin on the choice of type of secondary school remained the same, and an increasing differentiation of lower secondary schools did not lead to an increase in educational inequalities. The article presents methodological arguments and the results of a re-analysis of PISA data, indicating changes in wider educational inequalities. Between 2000 and 2012: (a) the strength of association in the performance of 15-year-olds with the socio-economic status of students’ families did not change, but (b) the variation of results decreased, which was mainly due to the improved performance of the lowest performing students; (c) the differences between students of high and low socio-economic status decreased; (d) the influence of social origin on the choice of the type of upper secondary school decreased. The effects of socio-economic status on upper secondary school choice is largely direct: it is not mediated by the educational achievements of students. The polemic also highlights the complexity of the so-called lower secondary school reform, which was not only limited to the introduction of such schools. The role of other factors is indicated, which makes it difficult to analyse the results of lower secondary school reform in terms of cause and effect – particularly the role of unobserved variables in the PISA study on changes in the learning environment of subsequent cohorts of study participants.
4
Publication available in full text mode
Content available

Omniworyzm jedzenia i stratyfikacja społeczna

100%
Domański H.
Studia Socjologiczne
|
2016
|
issue 2(221)
123-143
PL
Opierając się na danych z badań przeprowadzonych w 2013 roku na próbie ogólnopolskiej próbuję ustalić, w jakim stopniu omnioworyzm, czyli różnorodność zwyczajów jedzenia, koncentruje się w kategoriach struktury społecznej o wyższym statusie, podobnie jak stwierdzono to w krajach zachodnich. Po drugie, czy zjawisko to zastąpiło wymiar hierarchicznego podziału na kategorie o wysokim statusie, które reprezentują najbardziej „prestiżowe” wzory kultury, i kategorie reprezentujące kultury popularno-ludowe. Uzyskane wyniki potwierdzają, że omniworyzm jedzenia okazuje się stopniowalnym zjawiskiem, które najsilniej dochodzi do głosu w kategorii określanej mianem inteligencji, wyprzedzającej właścicieli, niższe klasy średnie i znacznie poniżej – robotników i kategorie rolników. Potwierdza się również występowanie zbieżności między omniworycznością i stratyfikacją kultury, co wskazywałoby, że omniworyczność jest jednym z czynników sprzyjających odtwarzaniu się stratyfikacji klasowej pod względem stylu życia.
EN
The idea of the cultural omnivore is increasingly popular. Research that embraces this idea suggests that upper-class individuals prefer an above-average diversity of cultural products, and that this diversity of tastes is a new marker of high status. Using the data from the 2013 Polish national survey, the current study replicates the studies carried out in Western societies with respect to the patterns of eating. By analyzing the preferences of tastes I aim (1) to establish whether omnivorism in eating is mostly displayed among representatives of highbrow culture, and (2) to examine to what extent it replaces hierarchical distinction between highbrow and lowbrow categories. The analysis confirms that omnivorism in eating in Poland exists and that it prevails among higher managers and specialists. It slightly displays among owners and members of lower middle class, and is relatively least represented among working class and farmers. Furthermore, although the cultural omnivorism is a new pattern of taste, it correlates strongly with the cultural division in a highbrow and lowbrow categories.
5

Związek wyników egzaminu maturalnego z pochodzeniem społecznym i regułami merytokracji

100%
Domański H.
Edukacja
|
2017
|
issue 3(2017)
70–82
PL
Przedmiotem tego artykułu są nierówności edukacyjne. Opierając się na badaniach ogólnopolskich, przeprowadzonych na zbiorowości uczniów urodzonych w latach 1992 i 1993, analizuję zależności między osiągnięciami edukacyjnymi a statusem rodziny i zdolnościami jednostek. Wskaźnikiem osiągnięć edukacyjnych są wyniki egzaminu maturalnego. Z przedstawionej analizy wynika, że pochodzenie z klas wyższych daje uczniom więcej szans awansu edukacyjnego w porównaniu z pochodzeniem z klas niższych, co można traktować jako świadectwo odtwarzania się barier społecznych. Równocześnie poziom zdolności znacznie silniej różnicuje oceny maturalne niż pochodzenie społeczne, co świadczyłoby o większej roli merytokracji niż dziedziczenia pozycji rodziców. Okazuje się również, że oceny maturalne są związane ze zróżnicowaniem szkół średnich pod względem jakości kształcenia. Nauka w szkołach charakteryzujących się wyższą efektywnością kształcenia zwiększa prawdopodobieństwo uzyskania lepszego wyniku egzaminacyjnego, niezależnie od pochodzenia społecznego i poziomu zdolności.
EN
This paper extends debate on educational inequalities in Poland. Drawing on the longitudinal study based on pupils born in 1992–1993 I investigate effect of social origin and cognitive skills on student’s performance in matura. Evidence suggests that students from advantaged backgrounds receive higher marks as compared to students originating from the lower classes which may be regarded as reproduction of educational inequalities. At the same time student performance is much more affected by cognitive skills that may indicate substantial role of meritocracy. In addition, it shows that student performance is linked with quality of secondary schools related to learning facilities, proper guidance, relevant curricula, etc. Students attending more effective schools are more likely to perform better regardless of social origin and cognitive skills.
6
Publication available in full text mode
Content available

Locators of the settlements under Wallachian law in the Sambor starosty in XVth and XVIth c. Territorial, ethnic and social origins.

61%
Gawron J.
Balcanica Posnaniensia Acta et studia
|
2019
|
vol. 26
269-290
PL
Lokatorzy osad na prawie wołoskim w starostwie samborskim w XV i XVI w. Pochodzenie terytorialne, etniczne i społeczne. Niniejszy artykuł porusza kwestie związane z pochodzeniem lokatorów osad prawa wołoskiego na przykładzie wsi powstających w starostwie samborskim w XV i XVI w. Opiera się on przede wszystkim na analizie informacji zawartych w dokumentach lokacyjnych osad powstających na tym obszarze. Przeprowadzone badania doprowadziły do wniosków, że pierwszymi właścicielami wsi wołoskich na obszarze starostwa samborskiego byli przedstawiciele szlachty wołoskiej, pochodzący najprawdopodobniej z terenów Siedmiogrodu, którzy otrzymali w XV w. obszerne nadania ziemskie od króla Władysława Jagiełły. Z założonych przez nich osad wywodzili się kniaziowie zakładający w XVI w. nowe wsie wołoskie w obrębie domeny królewskiej. W głównej mierze byli pochodzili oni ze stanu chłopskiego, a rekrutowali się przeważnie ze zrutenizowanych rodzin kniaziowskich i z poddanych tych samych dóbr. Choć etniczni Wołosi stanowili niewielki odsetek mieszkańców starostwa samborskiego i szybko ulegali rutenizacji, to ich potomkowie wciąż wiedli prym wśród lokatorów. W pracy zwrócono również uwagę na charakterystykę rozwoju sieci osadniczej na Samborszczyźnie. Nowe osady najczęściej powstawały w niewielkiej odległości od macierzystych ośrodków wiejskich, otaczając je z różnych kierunków. Owe „wsie-córki” po pewnym czasie także mogły stać się matkami” dla kolejnych osad. Nowe lokacje powstawały zazwyczaj na terenach położonych wyżej od rodzimych miejscowości osadźców, którzy szukając pustek osadniczych, kierowali się w górę biegu cieków wodnych, będących naturalnymi szlakami komunikacyjnymi. 
EN
This article deals with issues related to the origin of locators of the Wallachian settlements on the example of villages established in the Sambor starosty in the XVth and XVIth centuries. It relies primarily on the analysis of information found in the location documents of settlements arising in this area. The research carried out here leads to the conclusion that the first owners of the Wallachian villages in the Sambor starosty were the representatives of the Wallachian nobility, most probably from the Transylvania area, who received extensive land bestowals from the king Vladyslav Jagiello in the XVth century. From the knyazships founded by the nobility came the knyazes who founded new Wallachian villages within the royal domain in the XVIth century. They were mainly from the peasant estate, and most of them were recruited from the ruthenised knyaz families and from the subjects of the same domains. Although the ethnic Vlachs constituted a small percentage of residents of the Sambor starosty and were quickly subjected to ruthenisation, their descendants continued to lead the ranks among the locators. The work also draws attention to the characteristics of the development of the settlement network in the Sambor area. New settlements were most often created at a short distance from the home rural centres surrounding them from various directions. After some time, these "villages" could also become "home" for subsequent settlements. New settlements were usually located in areas situated higher than the home settlements of founders who, looking for new settlement areas, headed upstream as the rivers were natural communication routes.
7
Publication available in full text mode
Content available

Struktura demograficzna uczniów Gimnazjum Lubelskiego w latach 1832–1864

51%
Sadurski I.
Bibliotekarz Lubelski
|
2019
|
issue 62
111-141
EN
The results of the research based on the source documentation of the State Archive in Lublin allow us to summarise the essential elements of the demographic structure of the students of the Lublin Gymnasium in the inter-insurrection period. The school functioned within this new political reality in the years 1833–1862. As a result of Aleksander Wielopolski's reform in 1862, the school was converted into a secondary school, which demonstrated that the institution had been imparted a nature which went beyond the framework of an ordinary gymnasium school. Finally, at the end of 1864, it was redesignated as a Gymnasium again. Over the course of these over thirty years, 95.5% of all students came from the Kingdom of Poland. The vast majority came from the Lublin Province (81.86%), including nearly 21% from Lublin itself. As far as the governorates bordering with Lublin are concerned, 6.92% of the pupils came from the Warsaw Governorate and 4.28% from the Radom Governorate. The eastern territories of the former Commonwealth accounted for 3.49% of the total. 56.71% of the students recruited from Congress Poland came from urban centres, and 43.28% from rural areas. In terms of the Lublin Governorate, 46.19% of the total number of students came from urban centres, while 20.35% originated from rural settlements. The sons of officials, coming from noble and bourgeois families, constituted the largest group among the gymnasium students. Although the required age for starting education was determined by the Act of 1833, the figures indicate a fundamental discrepancy between the requirements of this Act and the actual age of students at the time of starting gymnasium. The youngsters were Roman Catholic, and only a few were recruited from Orthodox, Evangelical, Mohammedan (as called then), and Uniate faiths.
RU
Результаты исследований, основанных на источниках, хранящихся в Люблинском государственном архиве, позволяют обобщить основные элементы демографической структуры учащихся Люблинской гимназии в период между восстаниями. Эта школа функционировала в новой политической реальности в 1833–1862 годах. В результате реформы Александра Велёпольского в 1862 году, она была преобразована в лицей, что свидетельствовало о придании институции характера, выходящего за рамки обычной средней школы. Однако, в конце 1864 года ее снова переименовали в гимназию. За тридцать с лишним лет 95,5% учеников выводилось из Царства Польского. Подавляющее большинство было из Люблинской губернии (81,86%), в том числе почти 21% из самого Люблина. Из губерний, граничащих с Люблином, 6,92% воспитанников были из варшавской губернии и 4,28% из радомкой губерни. С восточных территорий бывшей Речи Посполитой происходило 3,49%. Ученики, набираемые из Конгрессовки, в 56,71% выводились из городских центров, а 43,28% – из деревни. С территории люблинской губернии на долю городских центров приходилось 46,19%, а на сельские поселения приходилось 20,35% всех учащихся. Самой многочисленной группой среди гимназиалистов были сыновья чиновников из дворянских и мещанских семей. Хотя требуемый возраст для начала обучения был определен в законе 1833 года, цифры указывают на фундаментальное несоответствие между требованиями этого закона и фактическим возрастом ученика, в моменте поступления в гимназию. Молодые люди были в основной массе католиками, и лишь немногие принадлежали к православному, протестантскому, мусульманскому или униатскому вероисповеданям.
PL
Wyniki badań oparte na dokumentacji źródłowej Archiwum Państwowego w Lublinie, pozwalają dokonać podsumowania zasadniczych elementów struktury demograficznej uczniów Gimnazjum Lubelskiego w okresie międzypowstaniowym. Szkoła ta w nowej rzeczywistości politycznej funkcjonowała w latach 1833–1862. W wyniku reformy Aleksandra Wielopolskiego w 1862 r. została ona zamieniona na Liceum, co świadczyło o nadaniu placówce charakteru wykraczającego poza ramy zwykłej szkoły gimnazjalnej. Ostatecznie pod koniec 1864 r. ponownie została przemianowana na Gimnazjum. Na przestrzeni ponad trzydziestu lat z terenu Królestwa Polskiego wywodziło się łącznie 95,5% uczniów. Zdecydowana większość pochodziła z guberni lubelskiej (81,86%), w tym blisko 21% z Lublina. Z guberni graniczących z lubelską, 6,92% wychowanków wywodziło się z guberni warszawskiej i 4,28% z guberni radomskiej. Z ziem wschodnich byłej Rzeczypospolitej łącznie pochodziło 3,49%. Uczniowie rekrutujący się z Kongresówki wywodzili się w 56,71% z ośrodków miejskich, a 43,28% pochodziło ze wsi. Z obszaru guberni lubelskiej na ośrodki miejskie przypadało 46,19%, natomiast na osady wiejskie 20,35% ogółu uczniów. Najliczniejszą grupę wśród gimnazjalistów stanowili synowie urzędników, wywodzący się z rodzin szlacheckich i mieszczańskich. Choć wymagany wiek rozpoczęcia nauki określała ustawa z 1833 r. to dane liczbowe wskazują na zasadniczą rozbieżność, jaka zachodziła między wymogami tej ustawy, a faktycznym wiekiem ucznia w momencie wstępowania do gimnazjum. Młodzież była wyznania rzymskokatolickiego, a tylko nieliczni rekrutowali się z prawosławnych, ewangelików, mahometanów i unitów.
first rewind previous Page / 1 next fast forward last
JavaScript is turned off in your web browser. Turn it on to take full advantage of this site, then refresh the page.