Search results

1

Antroponimy nieoficjalne na językowym pograniczu słowacko-polskim

100%

Szczerbová M.

Studia Językoznawcze. Synchroniczne i diachroniczne aspekty badań polszczyzny

|

2019

|

vol. 18

241-251

EN

Unofficial anthroponyms are common names that form a dynamic, constantly developing an-throponymic system manifested in spatial, temporal and frequency dimensions. The method of forming Unofficial anthroponyms is influenced by communication needs, socio-cultural situ-ation of particular area, local habits and the formal aspect is affected by a local dialect. This research was carried out in the language boundary of Slovakia and Poland. On both sides, two neighbouring, but remarkably distinct villages were chosen. They differ in their character and nature, area, population, etc.

PL

Antroponimy nieoficjalne są pospolitymi nazwami, które tworzą dynamiczny, stale rozwijający się system antroponimiczny przejawiający się w wymiarach przestrzennym, czasowym i częstotliwościowym. Na sposób formowania antroponimów nieoficjalnych wpływają potrzeby komunikacyjne, sytuacja społeczno-kulturowa danego obszaru, lokalne nawyki, a na aspekt formalny ma wpływ lokalny dialekt. Badanie zostało przeprowadzone na pograniczu językowym Słowacji i Polski. Po obu stronach granicy wybrano dwie sąsiednie, ale wyjątkowo różne miejscowości. Różnią się charakterem i naturą, obszarem, populacją itp.

2

Feliks Czyżewski, Antroponimia pogranicza polsko-wschodniosłowiańskiego w świetle inskrypcji nagrobnych, część 1: Słownik nazwisk. – Lublin: Wydawnictwo Polihymnia, 2013, 151 s.

100%

Frolak M.

Rocznik Slawistyczny

|

2015

|

vol. 64

167-173

3

Sposoby adaptacji polskich nazwisk do niemieckiego systemu językowego (na podstawie źródeł z dawnego komornictwa jeziorańskiego z XVII–XVIII wieku)

75%

Matusiak I.

Prace Językoznawcze

|

2008

|

issue 10

171-186

EN

The article presents the methods of germanisation of Polish names in the south of Warmia in the 17th and 18th centuries. The author analyses the names that show adaptations on phonetical, graphical and morphological levels. An analysis of the names whose form could be the effect of loan translation was not carried out. One of the conclusions goes that the pronouncing of the Polish palatal and historically palatal consonants was the most difficult. According to the article, it is also problematic to show rules of differentiating between i and y. Word-formation aspects of the analyses show that feminine forms of the names were often created by adding the German formant –in while the suffixes -son, -ert, -en, -ke, -au were used less frequently.

4

Nazwy części kosy w ukraińskiej gwarze nadsańskiej (na przykładzie rejonu mościskiego, obwodu lwowskiego)

63%

Kostecka-Sadowa A.

Gwary Dziś

|

2017

|

vol. 9

175-182

5

Co wiemy i czego nie wiemy o polszczyźnie kowieńskiej

63%

Karaś H.

Poradnik Językowy

|

2024

|

vol. 810

|

issue 1

7-23

EN

The article aims at providing a synopsis of previous studies on the Kaunas Polish language, as well as identifying knowledge gaps, i.e., the things that – despite extensive research on this language variety – are still not known. At the turn of the 20th and the 21st century, intensified research both on the current Polish language variety, as spoken in the Kaunas region, and its history (mainly over the 19th century up till the 1950s) brought about vast amounts of linguistic and extralinguistic data. However, a detailed analysis shows that there is no easy answer to the question posed in the title of the paper. The article overviews the situation of the Kaunas Polish language, its territorial range, scope, and functions, as well as its defining features observable at the beginning of the 21st century. The author also outlines how the language variety – a subdivision of the Polish in the North-Eastern Borderlands – has evolved over the 20th century.

PL

Celem artykułu jest próba podsumowania dotychczasowej wiedzy na temat polszczyzny kowieńskiej, a także pokazanie luk badawczych, a więc tego, czego jeszcze mimo wielu badań, nie wiemy o tej odmianie języka. Niezwykła intensyfikacja badań na przełomie XX i XXI wieku zarówno nad współczesną, mówioną odmianą języka polskiego na Kowieńszczyźnie, jak i nad jej dziejami (głównie w XIX i w pierwszej połowie XX wieku) dostarczyła ogromnej liczby danych językowych i pozajęzykowych. Jednak szczegółowa analiza pokazuje, że mimo to nie jest to zadanie łatwe. W artykule przedstawiono sytuację polszczyzny kowieńskiej, jej zasięg terytorialny, zakres i funkcje, jej cechy konstytutywne na początku XXI wieku. Pokazano także zmiany, jakim podlegała omawiana pododmiana polszczyzny północnokresowej w XX wieku.

6

Асаблівасці сацыялінгвістычнай сітуацыі ў камунікатыўнай прасторы кантактнай зоны Беларусі і Польшчы (гiстарычны аспект)

63%

Снігірова Н.

Socjolingwistyka

|

2014

|

issue 28

109-120

BE

Фарміраванне беларуска-польскай міжмоўнай занальнай супольнасці, якая паўстала ў выніку кантактавання моўных сістэм, адбывалася ў супярэчлівых сацыялінгвістычных варунках. Іх аналіз уяўляецца перспектыўным пры вызначэнні прычын, якія паўплывалі на сучасны арэальны падзел славянскіх моўных тэрыторый. У артыкуле аналізуюцца гістарычныя ўмовы, у якіх зараджаліся і развіваліся беларуска-польскія кантакты ў прасторы і часе, а таксама ўстанаўліваецца статус, роля і функцыі беларускай мовы ў гісторыі беларуска-польскіх узаемадачыненняў. Вялікае значэнне пры выяўленні характару беларуска-польскіх арэальных узаемасувязей мае выкарыстанне такіх метадаў, як арэальна-тыпалагічны, супастаўляльны, параўнальна-гістарычны, апісальна-аналітычны.

PL

Formowanie się białorusko-polskiej wspólnoty językowej, do wyłonienia której doszło poprzez krzyżowanie się systemów obu języków, odbywało się w niesprzyjających warunkach socjolingwistycznych. W dziedzinie kontaktów międzyjęzykowych najbardziej potrzebne na obecnym etapie badań — jak się zdaje — jest zweryfikowanie dotychczasowych poglądów i w miarę obiektywne określenie przyczyn, jakie odegrały niebagatelny wpływ na współczesny kształt i zasięg terytorialny języków pokrewnych, jakimi są polszczyzna i białoruszczyzna. W niniejszym artykule wnikliwiej analizie (w aspekcie czasowo-przestrzennym) poddano warunki historyczne, w jakich zrodziły się i rozwijały białorusko-polskie kontakty językowe. Największy nacisk położono na próbę określenia statusu, roli i funkcji języka białoruskiego w historii wzajemnych kontaktów i wpływów obu języków. Przy opisie cech białorusko-polskich zależności na badanym obszarze wykorzystano — niezwykle istotnych dla tego typu badań lingwistycznych — kilka metod: arealno-typologiczną, konfrontatywną, porównawczo-historyczną oraz opisowo-analityczną

EN

The formation of the communicative space of the Belarusian-Polish contact zone that was formed as a result of contacting of language systems took place in contradictory sociolinguistic conditions. The analysis of the conditions is perspective in case of identifying the factors that influenced on the modern areal division of Slavic language territories. The article analyzes the historical conditions in which the Belarusian-Polish language contacts originated and developed in space and time, and also defines the status, role and functions of the Belarusian language in the history of the Belarusian-Polish interrelations.

7

Zapisy toponimicznych poloników i bohemików wobec zagadnienia powstania i rozwoju polsko-czeskiej granicy językowej w średniowieczu

63%

Malicki J.

Onomastica Slavogermanica

|

2019

|

vol. 31

57-78

EN

An analysis of the material presented in the article (geographical names, hydronyms, oronyms as well as anthroponyms) makes it possible to draw geolinguistic, onomastic and historical-linguistic conclusions concerning the Polish-Bohemian language borderland (between Silesia, Moravia and Bohemia) in the Middle Ages and to establish the areas in which the two languages could influence each other. In the 12th century, Silesia was strongly linked linguistically to the other provinces of former Poland. In the 13th century, direct contact between the Polish and Czech languages occurred in an area from Ostravice to Prudnik. In the 13th and 14th centuries contacts between the two languages in the area overlapped with German–Polish and German–Bohemian contacts. This resulted in changes of names, mixed names, spread of new naming models. Part of the language area of the Polish-Bohemian borderland became a German-speaking area. This determined the local nature of the Polish-Czech or Polish-Bohemian linguistic neighbourhood.

8

Polsko-żydowskie pogranicze językowe – stan i perspektywy badań

63%

Krasowska A.

Rozprawy Komisji Językowej ŁTN

|

2019

|

vol. LXVII

149-171

PL

Polsko-żydowskie pogranicze językowe powstało w wyniku zetknięcia się ograniczonej terytorialnie jednojęzycznej kultury polskiej z wielojęzyczną i aterytorialną kulturą żydowską. W wyniku tego zetknięcia doszło do szeregu interferencji językowych, a także do ukształtowania się socjolektu mieszanego (polszczyzny Żydów) i języka mieszanego (jidysz – zgodnie z teorią slawocentryczną). Artykuł poświęcony jest omówieniu stanu polskich rozważań nad wzajemnymi wpływami polsko- -żydowskimi w dziedzinie językowej i ogólnemu zarysowaniu perspektyw badawczych, zwłaszcza w obrębie socjolingwistyki historycznej i dialektologii kontrastywnej.

EN

The Polish-Jewish language borderland was created as a result of the meeting of the territorially limited monolingual Polish culture with the multilingual and aterritorial Jewish culture. As a result of this encounter, a number of linguistic interferences and a mixed sociolect (Jewish Polish) and mixed language (Yiddish – according to the Slavocentric theory) emerged. This article discusses the state of Polish reflections on the mutual Polish-Jewish influences in the linguistic field and outlines general research perspectives, especially in the context of historical sociolinguistics and contrastive dialectology.

9

Interferencje językowe na pograniczu polsko-wschodniosłowiańskim a interpretacja materiału gwarowego (na przykładzie wsi Choroszczynka)

63%

Rembiszewska D. K., Siatkowski J.

Rocznik Slawistyczny

|

2018

|

issue 67

55-102

EN

The article deals with the question of linguistic interference among Slavic languages at the example of Choroszczynka, a bilingual village in Biała Podlaska County, Lublin Voivodeship. The presentation of two complete questionnaires for the Slavic Linguistic Atlas (OLA), Polish and Ukrainian, not only makes it possible to capture grammatical and lexical peculiarities of both sets assigned to individual dialects, but also reveals carelessness of the fieldworkers who collected the data. This, in turn, contributed to such an interpretation of dialectal data presented in OLA maps which does not reflect linguistic reality.

PL

Artykuł podejmuje kwestię interferencji w obrębie języków słowiańskich na przykładzie dwujęzycznej wsi Choroszczynka w powiecie bialskim, woj. lubelskie. Przedstawienie całości materiału z dwóch kwestionariuszy do Ogólnosłowiańskiego atlasu językowego – polskiego i ukraińskiego daje możliwość nie tylko uchwycenia osobliwości gramatycznych i leksykalnych obu zestawień przypisanych do poszczególnych gwar, ale także pokazuje nierzetelność eksploratorek prowadzących badania terenowe. W konsekwencji wpłynęło to na niezgodną z rzeczywistością interpretację faktów gwarowych zobrazowanych na mapach OLA.

10

Feliks Czyżewski, Antroponimia pogranicza polsko-wschodniosłowiańskiego w świetle inskrypcji nagrobnych. Część 1: Słownik nazwisk. – Lublin : Wydawnictwo Polyhymnia, 2013. – 151 s.

63%

Kijas A.

Rocznik Slawistyczny

|

2016

|

vol. 65

119-122

11

Uwagi o leksyce polszczyzny na Litwie na pograniczu litewsko-łotewsko-białoruskim

63%

Karaś H.

Acta Baltico-Slavica

|

2013

|

vol. 37

359-382

EN

The paper comments on the lexicon of Polish on the borderland of Lithuania, Latvia and Belarus (in the Zarasai district and the Ignalina district in Lithuania). The remarks, illustrated with selected examples, have been formulated on the basis of data gathered during field research in 2000–2001 and 2010–2011. The paper aims primarily at discussing the extent to which the collected material contributes to the state-of-the-art knowledge on the vocabulary of the North-Eastern Borderlands; the author analyzes the types of words present in the collected material in order to specify whether they are generally attested and well documented, or conversely – less known and only occasionally considered in literature. A large part of the collected material consists of vocabulary well known in Lithuania, and often in the whole area of the North-Eastern Borderlands. These include old expressions of various origin typical of the Eastern Borderlands, richly documented in works devoted to the Polish language of the North-Eastern Borderlands; loans from Lithuanian and Belorussian; or Polish archaic forms, e.g. asystentka ‘maid of honour’, budni ‘usual, ordinary’, fest ‘church fair’, gadzina ‘viper’, hurba ‘snowbank’, karszun ‘hawk’. Another numerous group are newer loanwords from Russian and Lithuanian, popularised in the post-war period, as well as in the recent years along with the changing role of the Lithuanian language, e.g. elektra ‘electric light, electricity’, awtoławka ‘travelling shop’, balnica ‘hospital’. A small, yet extremely interesting for researchers, part of the lexis is composed of vocabulary not so well known in the North-Eastern Borderlands or in Lithuania, regionally bound (exhibited solely in the examined areas or in two former tightly-knit Polish-speaking areas), with limited frequency (rare words, appearing in various regions, yet seldom recognized), or restricted as far as the chronology is concerned (not attested presently, until now known only from older, pre-war sources, mainly from the works of Halina Turska), e.g. bracienik ‘cousin’, ciuszka ‘blowhole’, czeladź ‘children, offspring’, lun ‘marsh, swamp’, babaczka ‘bow tie’, murawiejnik ‘anthill’, ciełuszutka ‘heiferdim’, światleć ‘to shine’. A separate group encompasses words previously undocumented in literature, e.g. wieczuruszkować ‘to go to soirees, parties in the evening’, including the unknown word-formation variants, e.g. walaniantówka ‘epilepsy’ vs. walentaczka/walantaczka, or the regionally-bound diminutive forms with typical suffixes, today rare, e.g. buteleniatka ‘bottledim’, chustalutka ‘handkerchiefdim’. It is worth emphasizing that certain parts of the described vocabulary might still be commonly used, however the scarcity of extensive lexical research, as well as the lack of a full dictionary of Polish of the North-Eastern Borderlands render it impossible to resolve this question.

RU

В статье изложены заметки о лексике польского языка, функционирующего в Литве на литовсколатышскобелорусском пограничье (в районах Зарасай и Игналина), составленные по материалам, собранным во время полевых исследований в 2000–2001 и 2010–2011 годы и проиллюстрированные отобранными примерами. Цель статьи состоит, прежде всего, в том, чтобы обратить внимание на то, какие новшества в польской лексике северовосточных районов отражает собранный материал, какого типа лексику он подтверждает – распространённую и хорошо закрепившуюся либо представленную словами менее знакомыми, реже обнаруживаемыми в литературе. Основная часть собранной лексики – это слова хорошо известные в Литве и на всей территории „польщизны кресовой”, слова различного происхождения из давнего словарного состава, хорошо описанные в научной литературе – литовскобелорусские генетические заимствования или польские архаизмы, напр. asystentka ‘подруга невесты’, budni ‘будничный’, fest ‘храмовый праздник’, gadzina ‘гадюка’, hurba ‘сугроб’, karszun ‘ястреб’. Значительную группу составляют более поздние заимствования из русского и литовского языков, вошедшие в обиход в послевоенный период и в последние годы в связи с новой функцией литовского языка, напр. elektra ‘электричество’, awtoławka ‘автолавка’, balnica ‘больница’. Малочисленную группу лексики, однако наиболее интересную, по мнению исследователей, составляют слова менее распространённые на бывшей польской северовосточной территории или же по всей Литве. Они ограничены территориально (лишь исследованными районами или двумя компактными польскоязычными ареалами), по частотности (редко появляются в отдельных местах), хронологически (в настоящее время не засвидетельствованны или известны лишь по довоенным работам Г. Турской и по записям речи переселенцев из Виленщины в Польшу), напр. bracienik ‘двоюродный брат, кузен’, ciuszka ‘прорубь’, chromina ‘хозяйственная постройка’, czeladź ‘дети, потомки’, lun ‘трясина, топь’, babaczka ‘бабочка, вид галстука’, murawiejnik ‘муравейник’, ciełuszutka ‘тёлка’, światleć ‘светлеть’. Отдельную группу составляют слова, не упоминавшиеся до сих пор в литературе, напр. wieczuruszkować ‘танцевать на вечеринках’, в том числе неизвестные до сих пор словообразовательные варианты, напр. walaniantówka ‘эпилепсия’ перед walentaczka/walantaczka ‘эпилепсия’, или, редкие сегодня, региональные деминутивы с характерными суффиксами, напр. buteleniatka ‘бутылочка’, chustalutka ‘платочек’. Следует оговориться, что часть вышеуказанной лексики возможно известна шире, однако отсутствие широкозапланированных лексических исследований и большого полного словаря польского северовосточного региолекта препятствует решению этого вопроса

12

Einfl üsse des Deutschen auf die grammatische Struktur slawischer Sprachen. Internationale Konferenz des Sorbischen Instituts 14.–15. 10. 2011 in Cottbus/ Chóśebuz, hrsg. von Sonja Wölke und Hauke Bartels. – Bautzen : Domowina-Verlag, 2015. – 239 S. (Schriften des Sorbischen Instituts / Spisy Serbskeho instituta 62).

51%

Janusz S.

Rocznik Slawistyczny

|

2016

|

vol. 65

146-151

Refine search results

Antroponimy nieoficjalne na językowym pograniczu słowacko-polskim

Feliks Czyżewski, Antroponimia pogranicza polsko-wschodniosłowiańskiego w świetle inskrypcji nagrobnych, część 1: Słownik nazwisk. – Lublin: Wydawnictwo Polihymnia, 2013, 151 s.

Sposoby adaptacji polskich nazwisk do niemieckiego systemu językowego (na podstawie źródeł z dawnego komornictwa jeziorańskiego z XVII–XVIII wieku)

Nazwy części kosy w ukraińskiej gwarze nadsańskiej (na przykładzie rejonu mościskiego, obwodu lwowskiego)

Co wiemy i czego nie wiemy o polszczyźnie kowieńskiej

Асаблівасці сацыялінгвістычнай сітуацыі ў камунікатыўнай прасторы кантактнай зоны Беларусі і Польшчы (гiстарычны аспект)

Zapisy toponimicznych poloników i bohemików wobec zagadnienia powstania i rozwoju polsko-czeskiej granicy językowej w średniowieczu

Polsko-żydowskie pogranicze językowe – stan i perspektywy badań

Interferencje językowe na pograniczu polsko-wschodniosłowiańskim a interpretacja materiału gwarowego (na przykładzie wsi Choroszczynka)

Feliks Czyżewski, Antroponimia pogranicza polsko-wschodniosłowiańskiego w świetle inskrypcji nagrobnych. Część 1: Słownik nazwisk. – Lublin : Wydawnictwo Polyhymnia, 2013. – 151 s.

Uwagi o leksyce polszczyzny na Litwie na pograniczu litewsko-łotewsko-białoruskim