Search results

1

Źródła zakupu przez Siły Zbrojne RP nowych ciężarówek wojskowych

100%

Brach J.

Ekonomia XXI Wieku

|

2017

|

issue 4 (16)

201-219

PL

Artykuł jest poświęcony zagadnieniu wyboru przez Siły Zbrojne RP nowych ciężarówek. Celem tego artykułu jest wskazanie dostępnych źródeł zakupu przez Siły Zbrojne RP nowych ciężarówek wojskowych. W tym kontekście omówiono zasady funkcjonowania w ostatnich latach europejskiej branży pojazdów użytkowych, w tym głównie sektora ciężarówek, co właśnie przekłada się na możliwe źródła wyboru dostaw kołowego sprzętu transportowego dla naszej armii. Artykuł powstał głównie na podstawie analizy poświęconych temu zagadnieniu jawnych i parajawnych artykułów, publikacji i dokumentów wewnętrznych zainteresowanych stron, w tym opublikowanych w opracowaniach naukowych i prasie fachowej, uzupełnionych przez wnioski własne autora

2

Zdolność polskiego przemysłu do zaopatrzenia Sił Zbrojnych RP w ciężarówki klas tonażowych średniej i ciężkiej

100%

Brach J.

Prace Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu

|

2018

|

issue 523

77-94

PL

Artykuł jest poświęcony zdolności polskiego przemysłu do zaopatrzenia Sił Zbrojnych RP w ciężarówki klas tonażowych średniej i ciężkiej. Kwestia ta jest istotna z dwóch zasadniczych powodów. Po pierwsze, aktualnie w wymiarze czysto taktycznym i po części strategicznym transport wojskowy bazuje na pojazdach kołowych – ciężarówkach, zabudowach, przyczepach oraz naczepach różnych klas i typów. I po drugie, obecne władze mocno – ze względów po części politycznych – stawiają na krajowy przemysł i krajowych dostawców. Celem tego artykułu jest wskazanie, na ile dzisiaj rodzimy przemysł – podmioty o wyłącznie polskim kapitale – jest w stanie zabezpieczyć dostawy niezbędnego naszemu wojsku taboru samochodowego klas tonażowych średniej i ciężkiej. Artykuł powstał głównie na podstawie analizy dedykowanych temu zagadnieniu jawnych i parajawnych artykułów, publikacji i dokumentów wewnętrznych zainteresowanych stron, w tym opublikowanych w opracowaniach naukowych i prasie fachowej, uzupełnionych przez wnioski własne autora.

3

Obraz Cerkwi unickiej w obwodzie białostockim na początku XIX wieku

100%

Matus I.

Studia Wschodniosłowiańskie

|

2015

|

vol. 15

587-608

EN

Uniate Church in the Republic of Poland was established as a result of the Brest Union in 1596. During the following centuries it evolved towards Latin Church. Mainly on the basis of the adopted by zamoyski synod (1720) resolutions it underwent widespread Latinizing and Polonization. It concerned the dogma, liturgy, church services, rituals, laity and clergy. The interiors of the churches were changed, iconostasis, sacrificial tables and altars equipped according to the Greek rite were removed. The main and side altars, confessionals, pulpits, organs and other Latin utensils were introduced instead. The actions of the Basilian congregation were of equal significance. As a result of those changes the Uniate Church gradually wondered off from the eastern rite bringing itself closer to the Latin one. The Polonization was in full swing. Old Slavonic was replaced by Polish. From that moment on this was the language of prayers, sermons, religious singing and communication with the priests. At the turn of the 18th and 19th centuries Polonization of the Unite Church was advanced. The prestige of the clergy and of the Church as an institution didn’t raise, what was expected at the moment of introducing the union, the same could be said about its economic situation. All that was leading to the fall. The situation was worsened by the fact that the church founders, most often of the different faith weren’t interested in supporting financially the churches of their serfs. The sad picture of the Uniate Church emerges from the deans’ inspections from the end of 18th and the beginning of 19th century. In the Bialystok district constituting the religious and ethnic borderland Latinizing and Polonization of the Uniate Church were the most intensive.

4

Imię Maria w polskiej ojkonimii

89%

Czopek-Kopciuch B.

Onomastica

|

2017

|

vol. 61

|

issue 2

43-51

EN

Place names derived from the given name Maria belong to the category of place names generated from women’s names. They appear quite late in history, the earliest records dating to c. the 16th and 17th centuries. They preserve and honour the names of the wives, daughters and other relatives of the locations’ founders. Formally, they belong to many types of derivatives, while their base is often a diminutive form of the name Maria. Foreign place names of French and German origin, adapted in many ways to the Polish language (phonetically, morphologically, lexically), are also of note. Such names are mainly found in central and northern Poland, and are entirely absent from the southern regions.The older place names, recorded around the 13th–14th centuries, are those derived from the name Maria, which refer to Blessed Mother Mary as the patron of a monastery (Teutonic Order) or church. There are many found in the Elbląg and Olsztyn voivodeships (regions), which is indeed related to the presence of Teutonic Order monasteries in this area. This type of place name is not entirely foreign to the Polish method of name giving, however it appears rarely, and (other than Mariańsk) later. The Blessed Mother Mary as a patron saint is a common inspiration for church and street names. However, in comparison to church and street names, there are no place names inspired by the qualities of the Blessed Mother Mary (except Marzęcin, German Jungfer and Niepokalanów, however the latter refers to a monastery, not a place).

5

Pierwszy rok szkolny na Pomorzu Zachodnim z perspektywy 75-lecia polskiego regionu

88%

Kozłowski K.

Edukacja Humanistyczna

|

2020

|

issue 2

9-25

PL

W 1945 roku rozpoczął się, w trudnych uwarunkowaniach, proces budowania polskiego regionu na Pomorzu Zachodnim. Doniosłą rolę odegrała w tym zakresie oświata. Na wschodnich obszarach regionu już wiosną tego roku, staraniem mieszkających tam jeszcze przed wojną Polaków, organizowano polskie szkoły. W zachodniej części okręgu, w tym w Szczecinie, pierwszy polski rok szkolny organizowały władze państwowe, a głównie kuratorium zachodniopomorskiej oświaty, którym kierował przez kilka miesięcy znany humanista, literat dr Stanisław Helsztyński. Jego następcą we wrześniu 1945 roku został Józef Kania. Pierwsze polskie placówki oświatowe działały w oparciu o założenia programowe funkcjonujące w II Rzeczypospolitej. W Szczecinie pierwszy polski rok szkolny zainaugurowano 4 września 1945. Niniejszy artykuł prezentuje uwarunkowania historyczne, polityczne, społeczne towarzyszące budowie polskiego szkolnictwa na Pomorzu Zachodnim.

EN

In 1945, under harsh conditions, began the process of building the Polish region in Western Pomerania. In this field education played an important role. Thanks to the efforts of the Poles living there before the war, polish schools were organized in the eastern parts of the region already in the spring of this year. In the western part of the district, including Szczecin, the first Polish school year was organized by the state authorities, mainly The Education Office of Western Pomeranian, which was, for several months, headed by a well-known humanist, writer Dr. Stanisław Helsztyński. In September 1945 his successor became Józef Kania. The first Polish educational institutions operated on the basis of program assumptions functioning in The Second Polish Republic. In Szczecin, the first Polish school year was inaugurated on September 4, 1945. This article presents historical, political and social conditions accompanying the building of Polish education in Western Pomerania.

6

Nadodrze Tadeusza Różewicza. O reportażu "Most płynie do Szczecina"

75%

Browarny W., Uniwersytet Wrocławski I. F. P., Wojciech Browarny (ur. 1970) a. w. I. F. P. U. W.

Czytanie Literatury. Łódzkie Studia Literaturoznawcze

|

2013

|

vol. 02

PL

Artykuł ten przedstawia problemy polskiej tożsamości, świadomości kulturowej i refleksji nad zmianami cywilizacyjnymi po 1945 roku, związane z przesunięciem państwa polskiego na ziemie nad Odrą i Bałtykiem, polonizacją dawnych terenów niemieckich oraz historycznym i politycznym dyskursem uzasadniającym ich przejęcie. Tadeusz Różewicz jako reportażysta nie tylko opisywał – od czasu wyprawy odrzańską barką z Koźla do Szczecina w 1947 roku – kolonizację „poniemieckiego” Nadodrza, ale diagnozował także narodziny nowej indywidualnej i społecznej tożsamości mieszkańców tego pogranicznego obszaru, dostrzegając ścierające się tutaj narracje historii, biografii i literatury narodowej oraz nakładające się ślady różnych kultur i pamięci.

7

Adaptacja? Asymilacja? Wykluczenie? Powojenna polityka państwa polskiego wobec Ślązaków

63%

Szmeja M.

Opuscula Sociologica

|

2016

|

issue 4(18)

5-18

PL

W artykule rozważana jest polityka kolejnych rządów powojennej Polski wobec Ślązaków jako mieszkańców Ziem Zachodnich i Północnych, czyli włączonych w 1945 roku do Polski. Polityka ta nosiła znamiona czystek etnicznych, mianowicie przeprowadzano weryfikację narodowościową, po której wysiedlono osoby uznane za Niemców, prowadzono szeroko zakrojoną akcję asymilacyjną do kultury polskiej, rugując lokalną kulturę. Na podstawie dokumentów z Archiwum Akt Nowych dotyczących Ministerstwa Ziem Odzyskanych widać, jak niespójna była polityka państwa, jak wiele zależało od decyzji lokalnych decydentów.Prowadzono polonizację ziem włączonych do państwa, eliminując kultury regionalne – na Śląsku polegało to na polonizacji imion, nazwisk i nazw geograficznych, zakazie mówienia po śląsku, usunięciu księży nieposługujących się płynnie językiem polskim, zakazie porozumiewania się po niemiecku, usuwaniu z życia społecznego lokalnych elit. Taka działalność stanowiła analogię do tej prowadzonej przez nazistów w latach 30. XX wieku. Odzwierciedleniem tej polityki były badania socjologiczne, które od pewnego momentu zatraciły wymiar obiektywny i sprzyjały oficjalnym posunięciom władz. Obecna polityka wobec Śląska niewiele się różni. Nadal silna jest presja polonizacyjna, a próby uzyskania autonomii czy rejestracji języka śląskiego jako regionalnego rodzą agresywne reakcje polityków.

EN

The article presents the policy implemented by several governments of the post-war Poland towards Silesians, inhabitants of the Recovered Territories, that is to say the territories that became part of Poland after World War 2. That policy included elements that may be called ethnic cleansing; there was ethnicity identification according to which persons identified as Germans were displaced; and an assimilation action was taken to promote Polish culture and to remove the local one. Documents from the Archives of Current Acts concerning the Ministry of Recovered Territories prove that the State’s policy was incoherent and many questions depended on local decision-makers. The Polonisation of the recovered territories eliminated regional cultures; in Silesia it consisted in Polonisation of surnames, personal and geographical names, a ban on speaking Silesian and German, displacement of priests who did not speak Polish fluently and local elites in general. That policy may be compared to the one pursued by the Nazis in the 1930s. One of the results of such a policy were sociological studies, which – at a certain point – stopped being objective and started supporting the official policy. The present-day policy towards Silesia is hardly different; the Polonisation pressure is still quite strong, and any attempts to gain autonomy or recognition of the Silesian language as a regional one meet with aggression on part of politicians.

8

Diachroniczna analiza nazw ulic w Schwerin an der Warthe/Skwierzyna

63%

Dubiec-Stach J.

Język. Religia. Tożsamość

|

2018

|

issue 1(17)2018

23-34

XX

Przedmiotem analizy w niniejszymi artykule są zmiany w nazewnictwie ulic w Schwerin an der Warthe/Skwierzyna. Punkt wyjścia stanowi teza, że semantyka nazwy ulic wpływała na proces przekształcenia nazw. Pierwszym etapem była zatem semantyczna klasyfikacja niemieckich nazw ulic. Analiza wykazała, iż część niemieckich nazw ulic została przetłumaczona, ale większą część całkowicie zmieniono. Proces tworzenia nowego nazewnictwa ulic był jednym ze środków polonizacji tych terenów. Większość nazw ulic w Skwierzynie oczyszczono ze wszelkich niemieckich naleciałości. Nawet spośród niemieckich nazw ulic o neutralnym charakterze przetłumaczono zaledwie co drugą.

EN

The first step of the analysis was a semantic classification of German street names as it was thought that the semantics affected the process of changes in the names of streets. The analysis showed that some of the street names were translated, the greater part, however, was completely changed. The process of new naming was one of the measures of Polonization of the areas. Most street names in Skwierzyna were cleared of any German traces. Even the street names of a neutral character were translated barely in 50 per cent.

9

Udział Kościoła w propagandzie na rzecz Ziem Odzyskanych (1945-1949)

63%

Cichocka M.

Przegląd Zachodniopomorski

|

2019

|

issue 1

55-81

PL

Celem artykułu było ukazanie i ocena udziału Kościoła katolickiego w uprawianej w latach 1945-1949 propagandzie na rzecz Ziem Zachodnich i Północnych. Teza zaś brzmi: Kościół katolicki w Polsce odgrywał świadomą i celową rolę w procesach polonizacji Ziem Odzyskanych między innymi uprawiając na ich rzecz propagandę. W roku 1945 w interesie Polski i Kościoła leżało trwałe zintegrowanie Ziem Zachodnich i Północnych z resztą kraju. Jednym z elementów koniecznych do osiągnięcia tego celu był przyjazd na te ziemie Polaków, ich adaptacja, zaangażowanie w odbudowę i zagospodarowanie oraz pozostanie na stałe. W nie znające precedensu, przedsięwzięcie zaangażowano przede wszystkim siły państwowe, które miały doprowadzić do realizacji polityki faktów dokonanych prowadzonej przez Józefa Stalina. Zajęcie Ziem Zachodnich było wówczas zgodne z polską racją stanu, dlatego włączyły się w to dzieło również ośrodki naukowe i Kościół. Zaraz po wojnie rozpoczęto akcję propagandową na rzecz Ziem Odzyskanych skierowaną do Polaków z województw centralnych (by ułatwić im zaakceptowanie zmian granicznych), do mieszkańców Kresów Wschodnich (by nadać sens ich migracji na zachód) oraz do społeczeństwa tworzącego się na terenach poniemieckich (by pozostali i zaczęli utożsamiać się z nową małą ojczyznę). Propaganda uprawiana przez Kościół różniła się od tej stosowanej przez państwo i ośrodki naukowe głównie tym, że odwoływała się do haseł ponownej chrystianizacji tych, protestanckich dotąd ziem. Specyficzny pod tym względem był region Pomorza Zachodniego, najsłabiej powiązany historycznie z Polską i długo borykający się z próżnią osadniczą. Stąd propaganda była tu bardziej intensywna, wykorzystywano w niej lokalną prasę katolicką i kościelną (zwłaszcza: "Tygodnik Katolicki" oraz "Zarządzenia Administracji Apostolskiej Kamieńskiej, Lubuskiej i Prałatury Pilskiej"), która stanowi podstawowe źródło do badań poruszanego problemu. W roku 1949, wraz ze zmianą polityki władz państwowych, działalność propagandowa na rzecz Ziem Odzyskanych straciła na znaczeniu. Jest to również ważna cezura ze względu na możliwości funkcjonowania Kościoła, które zostały od tego roku poważnie ograniczone, również w zakresie uprawianej przezeń propagandy.

10

Wpływ idei jagiellońskich na walkę o polonizację i niezależność Uniwersytetu Jagiellońskiego w XVIII i XIX w.

63%

Iwanowicz A.

Perspektywy Kultury

|

2023

|

vol. 41

|

issue 2/2

153-164

EN

The article is about the influence of Jagiellonian Ideas on the struggle for Polonization and independence of the Jagiellonian University in the eighteenth and nineteenth centuries. The research on this matter is not popular. The literature is also scarce. The analyses of specific events in the history of the Jagiellonian University highlighted the influence of the Jagiellonian ideas. The cross-cutting analysis of the whole partition period outlined the significant role of those ideas in the university’s history.

PL

Artykuł dotyczy wpływu idei jagiellońskich na walkę społeczności akademickiej o polonizację i niezależność Uniwersytetu Jagiellońskiego w XVIII i XIX w. Badania w tym zakresie nie cieszą się dużą popularnością. Literatura przedmiotu jest uboga. Przeanalizowano konkretne wydarzenia z historii Uniwersytetu Jagiellońskiego w celu wskazania wpływu idei jagiellońskich. Poprzez przekrojową analizę całego okresu zaborów uwypuklono istotną rolę owych idei w historii uczelni.

11

Obraz zaboru rosyjskiego w oczach żołnierzy i urzędników państw centralnych w latach 1914–1917

51%

Brudek P.

Dzieje Najnowsze

|

2018

|

vol. 50

|

issue 3

PL

Podczas I wojny światowej wojska Niemiec i Austro-Węgier zajęły całe terytorium zaboru rosyjskiego dawnej Rzeczypospolitej Obojga Narodów. Pod ich kontrolą znalazły się terytoria całkowicie odmienne pod kątem ludnościowym, kulturowym czy przyrodniczym. Doświadczenie kontaktu z rzeczywistością Królestwa Polskiego, guberni suwalskiej, Białostocczyzny, Litwy, Kurlandii, Białorusi, Polesia i Wołynia w latach 1914–1918 stało się nieodłącznym tematem wspomnień, dzienników, listów, tekstów publicystycznych i naukowych oraz artykułów w prasie żołnierskiej, sporządzanych przez żołnierzy i urzędników administracji okupacyjnej państw centralnych. Poniższy artykuł jest próbą syntetycznego ujęcia obrazu „porosyjskiego Wschodu” w ich oczach. During World War I the German and Austrian troops annexed the whole territory of the Russian partition of the Polish-Lithuanian Commonwealth. Thus, they took control over the lands that were totally different as regards population, culture or natural environment. Experiences of the reality of the Kingdom of Poland, Guberniya of Suwałki, Region of Białystok, Lithuania, Courland, Belarus, Polesie and Volhynia in 1914–1918 became inseparable part of memories, journals, letters, journalistic or scholarly texts, and articles in the military press, written by soldiers and officials of the administration of Central Powers. The present article attempts at a synthetic presentation of the “pro-Russian East” seen through their eyes.

12

Integracja galicyjskich Żydów w świetle lwowskiej „Ojczyzny” (1881–1892)

51%

Jasnowski P.

Kwartalnik Historyczny

|

2016

|

vol. 123

|

issue 3

EN

The article examines the history of Galician integrationists, depicted in the light of their press organ, the Polish-Jewish bi-weekly “Ojczyzna”, issued in Lwów from April 1881 to the middle of 1892. While presenting the origin of this social formation the author discusses its most prominent targets, programme, and activity. Special attention is paid to the reaction towards growing anti-Semitism and Jewish nationalism (Zionism), i.e. movements that ultimately resulted in the atrophy and decomposition of the integrationist camp. The formation of Galician integrationists began to assume shape in the second half of the nineteenth century under the impact of a favourable political situation (the defeat of Austria in the wars against France and Prussia), legal emancipation, progressing acculturation, and generational shift. The integrationists, who originated predominantly from the intelligentsia and the prosperous bourgeoisie in larger towns (primarily Lwów and Cracow) referred to the Haskalah ideology, although they carried out its considerable modification and radicalization by representing a post-Haskalah ideological option. The needs and aspirations of the successors of the Galician Maskilim grew considerably as the outcome of formal emancipation and acculturation. The integrationists sought a way to realise their goals outside the cultural ghetto within the Polish environment, in which they enjoyed a firm foothold due to formal equal rights and cultural adaptation. For several decades they believed that repression and intolerance are relics of the past and an anachronism, which sooner or later must be replaced by “civilisation”. The integrationists were also of the opinion that having fulfilled their civic duties they gained a place within non-Jewish society. Emancipated and culturally adapted - in contrast to previous generations and the Jewish masses - they were much more concerned with what the non-Jews said and thought about them. The author indicates that the openly declared and demonstrated animosity of the non-Jewish surrounding was particularly grievous: it destabilised and ultimately destroyed integrationist ideology.

PL

Przedmiotem artykułu jest historia środowiska galicyjskich integracjonistów ukazana w świetle jego prasowego organu, polsko-żydowskiego dwutygodnika „Ojczyzna”, który ukazywał się we Lwowie od kwietnia 1881 do połowy 1892 r. Autor, przedstawiając genezę formacji, omawia następnie jej najważniejsze cele, program i działalność. Osobne miejsce poświęca reakcji na narastający antysemityzm i nacjonalizm żydowski (syjonizm) - ruchy, które w ostatecznym rozrachunku doprowadziły do atrofii i dekompozycji obozu integracjonistów. Środowisko integracjonistów galicyjskich zaczęło formować się w drugiej połowie XIX w., pod wpływem korzystnej sytuacji politycznej (klęski Austrii w wojnach z Francją i Prusami), prawnej emancypacji, postępującej akulturacji i zmiany pokoleniowej. Wywodzący się głównie z warstw inteligencji i bogatej burżuazji większych miast (przede wszystkim Lwowa i Krakowa) integracjoniści czerpali z ideologii haskali, choć sami dokonali jej znaczącego przesunięcia i radykalizacji, reprezentując posthaskalową opcję ideologiczną. Wraz z formalną emancypacją i akulturacją potrzeby i aspiracje potomków galicyjskich maskili znacznie wzrosły; szukali oni sposobu ich realizacji poza kulturowym gettem w polskim otoczeniu, w którym stali już jedną nogą, mocą formalnego równouprawnienia i kulturowej adaptacji. Integracjoniści przez okres kilku dziesięcioleci wierzyli, że ucisk i nietolerancja stanowią anachronizm i relikt przeszłości i prędzej czy później muszą ustąpić „cywilizacji”. Właściwie było przekonanie, że spełniwszy obywatelskie obowiązki, znajdą dla siebie miejsce w nieżydowskim społeczeństwie. Wyemancypowani i kulturowo zaadaptowani - w przeciwieństwie do poprzednich pokoleń i żydowskich mas - znaczniej bardziej troszczyli się o to, co myślą i mówią o nich nie-Żydzi. Dla nich - jak pokazuje autor - otwarcie deklarowana i okazywana niechęć była szczególnie dotkliwa; dla samej ideologii zaś destabilizująca, a w ostatecznym rozrachunku - rujnująca.

13

The Diet of Galicia and Lodomeria in Relation to the Government at the Dawn of the Constitutional Era in Austria

51%

Dziadzio A.

Studia Iuridica Lublinensia

|

2016

|

vol. 25

|

issue 3

EN

The Diet of Galicia and Lodomeria had no legally binding means to influence the activity of the government. Despite the unsuccessful attempt to strengthen its position relative to the government administration, the Diet used its available powers to affect the administrative actions of the government. The results of these interpellations were varied. In cases where the local interests and those of the Vienna government were divergent, the Diet was not able to persuade the government to alter its policy, as demonstrated by the futile efforts to convince the government to take a more liberal position on the matter of the Polish refugees. However, in cases where the national interest and the political plans of the central government could be reconciled, the actions of the Diet were more effective. The central government cooperated with the autonomous Galician institutions on matters like education or military service.

PL

Galicyjski Sejm Krajowy nie miał efektywnych środków prawnych, dzięki którym mógłby wiążąco wpływać na działania namiestnictwa. Próba wzmocnienia stanowiska wobec administracji rządowej zakończyła się niepowodzeniem. Nie znaczy to jednak, że Sejm nie starał się wykorzystywać przysługujących mu uprawnień do wywierania wpływu na czynności administracyjne namiestnictwa. Interpelacje i wezwania kierowane do namiestnika były mniej lub bardziej skuteczne. W sprawach, w których interesy kraju i władz centralnych wyraźnie się rozmijały, Sejm nie mógł liczyć na zmianę w postępowaniu namiestnictwa. Dowodzą tego między innymi wysiłki Sejmu w celu skłonienia administracji rządowej do prowadzenia bardziej liberalnej polityki wobec polskich uchodźców. Tam, gdzie interesy kraju dawały się pogodzić z polityką rządu, oddziaływanie Sejmu na namiestnictwo przynosiło lepsze efekty. Pokazuje to po części współdziałanie organów autonomicznych i rządowych Galicji w takich sprawach, jak szkolnictwo czy służba wojskowa.

14

Kwestia tożsamości narodowej ukraińskojęzycznej ludności północnego Podlasia

45%

Roszczenko M.

Roczniki Kulturoznawcze

|

2014

|

vol. 5

|

issue 2

5-20

PL

Północne Podlasie było obszarem kresowym, kolonizowanym przez sąsiednie narody. Przed¬miotem artykułu są tereny położone w międzyrzeczu Bugu i Narwi, na których osiedlili się ruscy (ukraińscy) osadnicy z Wołynia i południowego Polesia, tworząc tam zwarty obszar gwar północno¬ukraińskich. Owej ukraińskojęzycznej, prawosławnej ludności było na północnym Podlasiu w końcu XIX wieku ok. 75 000. Według dwóch polskich międzywojennych spisów ogromna większość owej ludności została uznana za Białorusinów. Dokonane odgórnie „przenarodowienie” miało ogrom¬ne znaczenie dla procesu kształtowania się świadomości narodowej u prawosławnych mieszkań¬ców północnego Podlasia. W latach osiemdziesiątych ubiegłego wieku odrodził się na tym terenie, głównie wśród mło¬dzieży, ruch ukraiński. Doprowadziło to do ostrej rywalizacji między działaczami białoruskimi i ukraińskimi o prawosławne „dusze”. Dwa ostatnie spisy ludności wykazały, że ukraińską świadomość narodową na północnym Podlasiu deklaruje jeszcze niewiele osób. Wykazały one również, że zachodzi na tym terenie przyśpieszony proces polonizacji.

XX

Northern Podlachia is a part of Poland’s eastern territories once colonized by neighbouring peoples. The paper focuses on the territory situated in the basin area of the Bug River and the Narew River, where the area of Northern-Ukrainian local dialects has been formed as a result of the settlement of Ruthenians (Ukrainians) from Volhynia and Southern Podlachia. In the 19th century, the population of Ukrainian-speaking Orthodox inhabitants of Northern Podlachia was estimated at about 75,000. According to two inter-war population censuses, the vast majority of this population was recognized as Belarusians. This arbitrary classification for the purpose of the censuses had an enormous impact on national identity processes among the Orthodox inhabitants of Northern Podlachia. In the eighties of the 20th century, the Ukrainian national movement was revived in this territory, mostly among the youth. This led to a severe competition for the Orthodox “souls” between Belarusian and Ukrainian activists. The two recent population censuses have shown that only a small number of inhabitants of Northern Podlachia declare their Ukrainian national identity. The censuses have also proven the acceleration of polonization processes in this territory.

15

Problemy narodowościowe i wyznaniowe w kontekście szkolnictwa konfesyjnego w Bielsku (Bielsku-Białej) w XX wieku

45%

Bujakowski M.

Rozprawy z Dziejów Oświaty

|

2019

|

vol. 56

11-26

EN

The article deals with the issues of religious education, its transformations and geopolitical and ethnic conditions in Bielsko (Bielsko-Biała). It presents the ethnic structure of the city at the time when Poland regained independence as well as subsequent changes that took place during the interwar period and after the Second World War. Once in Poland, Bielsko embarked upon an accelerated process of Polonisation, which stifled German education and led to a rapid expansion of Polish education. In practice, German education was limited to religious education in the Bielski Syjon (Bielitzer Zion) district. Numerous restrictions along with the spread of fascist ideology led to the complete radicalisation of the German community, thus giving the impression that Evangelical education equals German education. Unfortunately, the stigmatisation of Evangelical education and evangelicals themselves as Germans led to persecutions and alienation attempts after the war. The fate of the Catholic school run by the School Sisters of Notre Dame was similar. The accusations of collaboration with Nazi Germany during the occupation and the postwar state policy towards the Catholic Church made the sisters cease their education agenda. Despite difficulties, religious education in Bielsko-Biała recovered quickly after the 1989 political transformation. Today, it is experiencing its renaissance. Schools run by various religious denominations, often scoring high in education rankings, are very popular among both students and parents.

Refine search results

Źródła zakupu przez Siły Zbrojne RP nowych ciężarówek wojskowych

Zdolność polskiego przemysłu do zaopatrzenia Sił Zbrojnych RP w ciężarówki klas tonażowych średniej i ciężkiej

Obraz Cerkwi unickiej w obwodzie białostockim na początku XIX wieku

Imię Maria w polskiej ojkonimii

Pierwszy rok szkolny na Pomorzu Zachodnim z perspektywy 75-lecia polskiego regionu

Nadodrze Tadeusza Różewicza. O reportażu "Most płynie do Szczecina"

Adaptacja? Asymilacja? Wykluczenie? Powojenna polityka państwa polskiego wobec Ślązaków

Diachroniczna analiza nazw ulic w Schwerin an der Warthe/Skwierzyna

Udział Kościoła w propagandzie na rzecz Ziem Odzyskanych (1945-1949)

Wpływ idei jagiellońskich na walkę o polonizację i niezależność Uniwersytetu Jagiellońskiego w XVIII i XIX w.

Obraz zaboru rosyjskiego w oczach żołnierzy i urzędników państw centralnych w latach 1914–1917

Integracja galicyjskich Żydów w świetle lwowskiej „Ojczyzny” (1881–1892)

The Diet of Galicia and Lodomeria in Relation to the Government at the Dawn of the Constitutional Era in Austria

Kwestia tożsamości narodowej ukraińskojęzycznej ludności północnego Podlasia

Problemy narodowościowe i wyznaniowe w kontekście szkolnictwa konfesyjnego w Bielsku (Bielsku-Białej) w XX wieku