Search results

1

Beyond the human. Notes on a post-anthropocentric problem of location

100%

Markiewicz M.

Anthropos?

|

2015

|

issue 24 Miasto i miejsce

110-120

EN

The article is an attempt to consider a place for a subject in perspective of post-anthropocentric point of view. Post-anthropocentrism is a heavyweight issue of the posthumanism, a critical theory, which is based on rejection of human domination over the world and which considers human as a part of life-itself. However, is human capable of rejecting the anthropocentric point of view? Is overstepping the Anthropos even possible? What we can do to not allow the post-anthropocentrism become one of anthropocentric instruments of power? Author tries to answer these questions referring to feminist critical theories - Adrienne Rich's politics of location and Donna Haraway's situated knowledge. It seems that, the proper question is rather, could human beings become a part of life-itself, remaining themselves in the same time.

2

„Nie myślę, lecz jestem”: mózg, umysł i serce filmowej postaci zombie w kontekście paradygmatu posthumanistycznego

76%

Nowakowski J.

Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Literacka

|

2018

|

issue 34

145-161

EN

The article presents the character of the zombie popular in the contemporary audio-visual culture by placing it in the context of post humanist paradigm. He concentrates on the brain symbolism representative for the character, which, in the classical understanding of the living dead, due to dissimilar functioning, makes it different from humans and their brain-like traits: the mind and heart. Analysing the recent films such as Warm Bodies and The Girl with All the Gifts, he demonstrates the present inadequacy of such a division. Unlike the classical Night of the Living Dead, they are in line with post anthropocentric and new materialism philosophy, by differently symbolically depicting the role and place of the human in the world. It is presently tantamount to the place of non-humans: animals, objects, artefacts and monsters including the living dead. The change of the cultural and film paradigm observed in zombie horrors indicates a deeper strategy of authors of those popular films.

3

Gość/inność dyskursu posthumanistycznego. Recenzja książki Anny Filipowicz, „(Prze)zwierzęcenia. Poetyckie drogi do postantropocentryzmu”, Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego, Gdańsk 2017

71%

Juchniewicz A.

Czytanie Literatury. Łódzkie Studia Literaturoznawcze

|

2018

|

issue 7

325-337

EN

The reviewed book by Anna Filipowicz entitled (Prze)zwierzęcenia. Poetyckie drogi do postantropocentryzmu is one of the key dissertations analyzing human and animal relations as exemplified by Polish poetry of the 20th and 21st century. The author is innovative in her interpretation of poems by poets considered to be canonical (Anna Świrszczyńska, Tadeusz Różewicz, Marcin Świetlicki, Ryszard Krynicki, Tomasz Różycki, Jarosław Marek Rymkiewicz and Julian Tuwim), using her knowledge of ethology and natural science. The greatest strength of the dissertation, in the opinion of the reviewer, is the micrological analysis of individual works, enhancing the importance of the detail, due to which the reader receives a compendium of major problems connected with animal emancipation in two time planes (during the Warsaw Uprising and in contemporary times). Filipowicz calls for rejecting stereotypes which so far have enhanced species chauvinism and hierarchical structure in accidental encounters (the case of animals living in zoos and non-urbanized areas) as well as developing interspecies sensitivity. Its manifestations could include, for instance, concern about noticing individual biographies of animals during armed conflicts or preventing the destruction of biotopes. Filipowicz’s work is not only an example of skillful application of methodology bordering on environmental humanities, animal studies and affective studies, but also an important voice in the debate on constructing environmental order and the place/role of animals in human life.

PL

Recenzowana książka Anny Filipowicz (Prze)zwierzęcenia. Poetyckie drogi do postantropocentryzmu jest jedną z kluczowych rozpraw badających związki ludzko-zwierzęce na materiale poezji polskiej XX i XXI wieku. Autorka w sposób innowacyjny odczytuje wiersze poetów uznanych za kanoniczych (Anny Świrszczyńskiej, Tadeusza Różewicza, Marcina Świetlickiego, Ryszarda Krynickiego, Tomasza Różyckiego, Jarosława Marka Rymkiewicza i Juliana Tuwima), wykorzystując wiedzę etologiczną i przyrodoznawczą. Największym atutem rozprawy, zdaniem recenzenta, jest mikrologiczna analiza poszczególnych utworów, dowartościowująca szczegół, dzięki czemu czytelnik otrzymuje kompendium podstawowych problemów związanych z emancypacją zwierząt w dwóch planach czasowych (podczas powstania warszawskiego i w czasach współczesnych). Filipowicz postuluje odrzucenie stereotypów, które do tej pory wzmacniały szowinizm gatunkowy i hierarchiczność w ramach akcydentalnych spotkań (casus zwierząt zamieszkujących ogrody zoologiczne i przestrzenie niezurbanizowane) i wypracowanie wrażliwości międzygatunkowej. Jej przejawami mogłyby być m.in. troska o dostrzeżenie indywidualnych biografii zwierząt w trakcie konfliktów zbrojnych lub zapobieganie niszczeniu biotopów. Rozprawa Filipowicz jest nie tylko przykładem zręcznego aplikowania metodologii z pogranicza humanistyki ekologicznej, animal studies, affective studies, lecz również ważnym głosem w debacie o budowaniu ładu ekologicznego i miejscu/roli zwierząt w życiu człowieka.

4

Dlaczego zwierzęta? "Poemat o miejskiej rzeźni" jako narracja zookrytyczna

63%

Juchniewicz A.

Tematy i Konteksty

|

2022

|

vol. 17

|

issue 12

194-213

EN

The article's author proposes a zoocritical reading of Tadeusz Śliwiak's Poem about the Urban Slaughterhouse and poems from other volumes in which animals appear. The basic assumption is an attempt to notice in the volume from 1965 threads testifying ecological sensitivity, which anticipated the subsequent development of ecological literature. The author, taking into account the poems created since the 60s of the twentieth century, postulates the recognition of Śliwiak as a poet who shows a tendency to include not only people but also animals in the "community of the wounded". The emotion that allows us to build a new order based on care and responsibility is the humiliation experienced by the poet during his stay in the city slaughterhouse during the Second World War. What testifies to the persistent return of memories from that period is the metaphor of the "scar of memory", appearing in many poems. The author of the article argues that long-term observation of the mass death of animals could have been a traumatic experience for the poet.

PL

Autor artykułu proponuje zookrytyczną lekturę Poematu o miejskiej rzeźni Tadeusza Śliwiaka, a także wierszy z innych tomów, w których pojawiają się zwierzęta. Podstawowym założeniem jest próba dostrzeżenia w tomie z 1965 wątków świadczących o wrażliwości ekologicznej, które antycypowały późniejszy rozwój literatury ekologicznej. Autor, biorąc pod uwagę wiersze powstałe od lat 60. XX wieku, postuluje uznanie Śliwiaka za poetę przejawiającego skłonność do włączania do "wspólnoty zranionych" nie tylko ludzi, lecz również zwierzęta. Emocją, która pozwala na budowanie nowego ładu, opartego na trosce i odpowiedzialności, jest upokorzenie, doznawane przez poetę w czasie zamieszkiwania miejskiej rzeźni w czasie drugiej wojny światowej. Tym, co świadczy o uporczywym powracaniu wspomnień z tamtego okresu, jest metafora "blizny pamięci", pojawiająca się w wielu tomach. Autor artykułu dowodzi, że długotrwałe obserwowanie masowej śmierci zwierząt mogło być dla poety doświadczeniem traumatycznym.

5

Twórca wyzwalający rzeczywistość przeciwko dyktatowi „mise en scène”? „Five” Abbasa Kiarostamiego

63%

Zawojski P.

Kwartalnik Filmowy

|

2023

|

issue 122 Krajobrazy, panoramy, terytoria

156-178

PL

Five (2003) Abbasa Kiarostamiego jest interpretowane w tym artykule w kontekstach medialnych, technologicznych i filozoficznych. Najpierw zostają przedstawione okoliczności powstania filmu, sens ewoluującego tytułu oraz różne wersje ekspozycyjne. W kolejnych pięciu częściach artykułu autor podejmuje następujące kwestie: inspiracje, jakie Kiarostami czerpał z twórczości Yasujirō Ozu, oraz utopijne marzenie o tworzeniu filmu bez autora (I); możliwości, jakie dała twórcy technologia cyfrowa (II); intencje stworzenia filmu bez historii (III); postantropocentryczna strategia wyrażająca się zwrotem ku przedmiotom (IV); pejzaż wizualny, który zostaje zastąpiony widzeniem na granicy widzialności (V). W zakończeniu artykułu autor interpretuje instalację Doors without Keys (2015) jako votum separatum wobec powszechnego dziś przekonania o dominacji ruchomych obrazów jako środków prezentowania rzeczywistości.

EN

Abbas Kiarostami’s Five (2003) is interpreted in this article in media, technological, and philosophical contexts. The author begins by presenting the circumstances of this production, the evolving title, and various display versions. In the subsequent five parts of the article, he addresses the following issues: the inspiration Kiarostami drew from the works of Yasujirō Ozu, the utopian dream of making a film ‘without an author’ (I); the possibilities offered by digital technology (II); Kiarostami’s intention to create a film ‘without history’ (III); a post-anthropocentric strategy expressed by a cinematic shift towards objects that replace the dominant tendency towards human subjects (IV); visual landscape replaced by seeing at the edge of visibility (V). At the end of the article, the installation Doors without Keys (2015) is interpreted as a votum separatum against the popular belief that moving images dominate as means of presenting reality.

6

Antropologiczne otwarcie na postantropocentryzm. Sprawczość bytów poza-ludzkich w procesie ekologizacji wiedzy

51%

Majbroda K.

Lud

|

2021

|

vol. 105

243-274

EN

The article focuses on the opening of anthropology to post-anthropocentrism, and the more-than-human world. We are living in the Anthropocene, a new geological era in which human activities are affecting climate, ecosystems and the environment like never before. However, the dominant understanding of the global environmental history does not adequately account for its connections to social theory, even though these themes are inextricably linked to the sociality and materiality of the changing world of humans and non-humans. Within the framework of the world's socio-cultural anthropology are being developed, and the representatives of the discipline are taking increasingly firm stances on climate change, developing practices that creatively can be called the ‘ecologisation of anthropology’ as a response to the notion that the world is overheated. A movement of conceptual transgression of the category ‘human’, which is the core of anthropocentric knowledge, can become an opportunity for anthropology not only to prognose the future of societies, but also to co-produce scientific knowledge anticipating and explaining its shapes.

PL

Artykuł koncentruje się wokół otwarcia antropologii na postantropocentryzm oraz świat więcej-niż-społeczny w procesie ekologizacji wiedzy. Żyjemy w Antropocenie, nowej epoce geologicznej, w której działania człowieka wpływają na klimat, ekosystemy i środowisko jak nigdy przedtem. Tymczasem, dominujące rozumienie globalnej historii środowiska nie uwzględnia należycie jej powiązań z teorią społeczną, mimo że wątki te są nierozerwalnie związane ze społecznością i materialnością zmieniającego się świata ludzi i nie-ludzi. W ramach światowej antropologii społeczno-kulturowej przedstawiciele dyscypliny zajmują coraz bardziej zdecydowane stanowiska wobec zmian klimatycznych, rozwijając praktyki, które inwencyjnie można by nazwać ‘ekologizacją antropologii’ jako odpowiedź na tezę o przegrzaniu świata. Ruch konceptualnej transgresji kategorii ‘człowiek’, która jest podstawą antropocentrycznej wiedzy, może stać się dla antropologii szansą nie tylko na prognozowanie przyszłości społeczeństw, lecz także na współtworzenie wiedzy naukowej antycypującej i wyjaśniającej jej kształty.

7

Filozoficzna koncepcja człowieka na gruncie posthumanizmu

51%

Krupa A.

Analiza i Egzystencja. Czasopismo Filozoficzne

|

2021

|

vol. 56

75-94

EN

The article analyses the concept of posthuman from a philosophical perspective. The paper aims to present and determine the meaning of the notion of posthuman. The considerations are based on the assumption that posthumanist philosophy can be distinguished within posthumanism. The subject matter of posthumanist philosophy is human being and human situation in the changing world due to the development of science and technology. The starting point for the analysis is the posthumanist postulate of ‘working-through’ the humanist tradition, which results in a non-essentialist and non-anthropocentric concept of posthuman. The article presents the process of shaping this concept in reference to works of D. Haraway and N.K. Hayles. Then the paper analyses the standpoint of R. Braidotti in order to show that posthumanism was inspired by feminism and deconstructivism (these inspirations had a significant impact on the vision of posthumanity). The characteristics of posthuman are presented in reference to Braidotti’s conception of relational subjectivity. The article elucidates why the posthuman subject is materialistically embedded in order to explain the thesis about significant role of human embodiment. The paper shows how the abolition of the opposition between body and thinking leads to a post-dualistic conception of human being.

PL

Artykuł analizuje koncepcję postczłowieka z filozoficznej perspektywy. Celem pracy jest przedstawienie oraz dookreślenie znaczenia pojęcia postczłowieka. Rozważania opierają się na założeniu, że w ramach nurtu posthumanizmu można wyróżnić filozofię posthumanistyczną, której przedmiotem namysłu jest człowiek oraz jego sytuacja w zmieniającym się świecie za sprawą rozwoju nauki i techniki. Punktem wyjścia dla analiz jest posthumanistyczny postulat przepracowania tradycji humanistycznej, którego rezultatem jest nieesencjalistyczna oraz nieantropocentryczna koncepcja postczłowieka. Artykuł przedstawia kształtowanie się koncepcji postczłowieka w odwołaniu do twórczości D. Haraway oraz N.K. Hayles. Następnie analizuje stanowisko R. Braidotti, aby wykazać feministyczne oraz dekonstruktywistyczne inspiracje posthumanizmu, które miały znaczący wpływ na wizję postczłowieczeństwa. Charakterystyka postczłowieka zostaje przedstawiona w odwołaniu do koncepcji Braidotti ujmującej ludzką podmiotowość relacyjnie. Artykuł tłumaczy, czemu służy materialistyczne umocowanie podmiotu posthumanistycznego, aby następnie wyjaśnić twierdzenie o istotnej roli ludzkiego ucieleśnienia. Praca ukazuje, jak zniesienie opozycji między cielesnością a myśleniem prowadzi do post-dualistycznej koncepcji człowieka.

8

Proces otwierania się architektury od modernizmu po współczesność

51%

Włodarek M.

Przestrzeń Społeczna

|

2020

|

vol. 1

|

issue 1/2020 (19)

143-164

EN

The process of the opening of architecture – from modernism to the present day In this paper, the selected processes of the opening of architecture, observed from modernism to the present day, are analysed. The opening category can be understood as an attempt to introduce new actors to the process of design and architecture. In the paper, four categories of openness of architecture were distinguished. The first one is the opening to the idea of progress, society, the architect himself and the object in the material and spatial sense. It is a kind of opening that appears in modernism, and architecture becomes a tool in the hands of architects to build a new society. The second type of opening proposed in the text is the opening to the user, the involvement of residents in the process of creating architecture. This is typical of postmodernist architecture, which corrects modernist architecture, opening itself to the intervention of the future user. The third type of opening is the openness to technology, observed since the 1960s. As a result of the development of programmes supporting the design process, architecture breaks with the paradigm of a dead and static building. The use of technology in the process of generating architecture has allowed architects to create forms that draw inspiration directly from nature. The last opening is the openness to nature, which is becoming more and more important in contemporary architectural projects. The Actor-Network Theory was used to illustrate the process of the opening up architecture, which best illustrates the changes in architecture now. The application of this theory shows the relationship between architecture and human and inhuman actors. In this paper, the projects of Zaha Hadid, Oskar Hansen and Greg Lynn are presented.

Refine search results

1 Analiza i Egzystencja. Czasopismo Filozoficzne

1 Anthropos?

1 Czytanie Literatury. Łódzkie Studia Literaturoznawcze

1 Kwartalnik Filmowy

1 Lud

1 Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Literacka

1 Przestrzeń Społeczna

1 Tematy i Konteksty

2 Juchniewicz A.

1 Krupa A.

1 Majbroda K.

1 Markiewicz M.

1 Nowakowski J.

1 Włodarek M.

1 Zawojski P.

1 2023

1 2022

2 2021

1 2020

2 2018

1 2015