Search results

1

O świecie zanurzonym w modalności

100%

Szwat-Gyłybowa G.

Zeszyty Cyrylo-Metodiańskie

|

2020

|

vol. 9

EN

A review of: Siedlecka, Sylwia. Złote piachy [Golden Dusts]. Wołowiec: Czarne, 2019. The author presents an overview of the separate texts in Siedlecka’s book on post-communist Bulgaria. While stating that the texts belong to nonfiction, the review questions the critical definitions of those texts as reports, suggesting further discussions on their genre.

PL

Recenzja książki: Siedlecka, Sylwia. Złote piachy. Wołowiec: Czarne, 2019.

2

Socjologia historyczna polskich zmian społecznych. Od powstania Solidarności do transformacji systemowej

100%

Kolasa-Nowak A.

Annales Universitatis Mariae Curie-Sklodowska, sectio I – Philosophia-Sociologia

|

2015

|

vol. 40

|

issue 2

EN

It has been very rare to start analyzing the post-communist transformation from the Solidarity movement. Neither the conceptual achievements, nor the social dimension of this popular collective experience has been treated as a valuable resource for the new post-communist project. Historical sociology can provide inspiration in the form of methodological proposals and stimulate reflection by giving a framework of interpretation to explain the processes. Extending the model by incorporating the perspective of vast social processes of modern history of Western Europe will enrich the interpretations of Polish social and cultural change since 1980.

PL

Do historycznego punktu startowego przemian ustrojowych, jakim był ruch Solidarności, sięga się w refleksji nad polską transformacją bardzo rzadko. Ani dorobek koncepcyjny, ani wymiar społeczny tego fenomenu nie został zaliczony do wartościowych zasobów nowego projektu ustrojowego. Wyjaśnienie natury tych procesów przez osadzenie ich w kontekście historycznym jest elementem niezbędnym do zrozumienia zmiany systemowej. Socjologia historyczna może dostarczyć inspiracji w postaci propozycji metodologicznych i może pobudzać rodzimą refleksję nad wychodzeniem z komunizmu przez proponowanie ram interpretacyjnych i sposobów wyjaśniania tych wydarzeń. Poszerzenie perspektywy przez włączenie modelowych procesów społecznych z nowożytnej historii Europy Zachodniej wzbogaci interpretacje naszych przemian społecznych i kulturowych od 1980 r.

3

„Być postkomunistyczną rośliną” na przykładzie powieści "W ciemność" Anny Bolavy

100%

Szklarczyk J.

Kultura Współczesna. Teoria. Interpretacje. Praktyka

|

2018

|

vol. 103

|

issue 4

200-210

EN

The text tries to analyze the radical gesture of breaking with the post-communist social reality. On the example of the novel Do tmy [Into Darkness] by Anna Bolavá, the author of the article draws the socio-political landscape of the Czech Republic after the dissolution of Czechoslovakia. The main character of the book, Anna, stands out as a woman, irritates and queers the well-established space, only to finally smash it by proposing – now as a plant – a new social order (not only with people as social actors). Anna Bolavá’s novel not only diagnoses the postmodern times, with their abundance of sounds and images, but also offers a strategy how to change the reality.

4

Nicolae Iorga as everybody’s political ally in post-communist Romania

100%

Țăranu G.

Historia Slavorum Occidentis

|

2023

|

issue 4(39)

114-139

EN

This chapter discusses how the memory of an influential figure of modern Romania’s history like Nicolae Iorga (1871–1940), a foremost historian-politician and nationalist intellectual, became instrumental in the three decades following the end of communism by politicians. As he is considered the father of Romanian nationalism and a symbol of the nationalist struggle on the eve of WWI, Iorga’s memory in contemporary Romania allows us to examine nationalism in politics. In the research, a qualitative approach was adopted to the subject by dealing with discourses and initiatives produced by politicians as agents of memory in post-communist Romania. By looking at the various strategies of remembrance used after 1989 by these memory entrepreneurs, the research investigates the politicians who honoured Iorga, the purpose of their engagement in such politics of memory, and what this says about how post-communist politics, nationalism and memory mingled.

5

Colonialism in another Way. On the Applicability of Postcolonial Methodology for the Study of Postcommunist Europe

80%

Riabczuk M.

Porównania

|

2013

|

vol. 13

47-59

PL

Artykuł broni użyteczności podejścia postkolonialnego do studiów nad różnorakimi procesami, zachodzącymi w krajach postkomunistycznych, które przez dekady należały do zewnętrznych lub wewnętrznych części imperium sowieckiego. Artykuł wykazuje w szczególności, jak niektóre zjawiska na postsowieckiej Ukrainie mogą być lepiej zrozumiane w kontekście rosyjsko-sowieckiego kolonializmu wewnętrznego oraz jak całkowita ukraińska ambiwalencja i wyrazisty regionalizm wynikają historycznie z różnych typów kolonizacji w różnych regionach. Autor mimo wszystko nalega na czytelne uznanie istotnych ograniczeń podejścia postkolonialnego, które wynikają przede wszystkim z nieobecności czynnika rasistowskiego w sowieckim imperializmie – komponentu, który jest kluczowy dla klasycznej sytuacji (post)kolonialnej i fundamentalnie odróżnia ją od sytuacji sowieckiej w kwestii całkowitego wykluczenia/potencjalnego wykluczenia podporządkowanych narodów. W rezultacie, cała przydatność teoretyzowania postkolonialnego do analizowania postkomunistycznego świata nie powinna powstrzymywać badaczy od uznania jejjedynie częściowej i warunkowej przydatności, wymagającej ograniczeń, autorefleksji i samokontroli.

EN

The paper defends the usefulness of the postcolonial approach to the study of various processes in the postcommunist countries that belonged, for decades, to the inner and outer parts of the Soviet empire. The paper shows, in particular, how some developments in post-Soviet Ukraine can be better understood in the context of Russo-Soviet internal colonialism, and how Ukraine’s thoroughgoing ambivalence and conspicuous regionalism result historically from different types of colonization of different regions. The paper insists, nonetheless, on a clear recognition of intrinsic limitations of the postcolonial approach, determined primarily by the absence of the racist component in Soviet imperialism – the component that is crucial for the classical (post)colonial situation and that makes it profoundly different from the Soviet one in terms of the complete exclusion / potential inclusion of subjugated peoples. In sum, all the usefulness of postcolonial theorizing for the analysis of the postcommunist world should not inhibit researchers from the recognition of its only partial and very conditional applicability, and of the need for due reservations, selfreflection and self-restrain.

6

Borys Jelcyn jako przywódca polityczny

80%

Bartnicki A. R.

Środkowoeuropejskie Studia Polityczne

|

2018

|

issue 1

43-60

EN

Boris Yeltsin successfully led to the fall of the USSR and the monopolization of power. However, he was not mentally prepared to be the leader of the nation during the transformation in the 1990s. He did not attempt to consolidate the state, but rather to build his own leadership. The power system he had created became the foundation upon which the authoritarian regime of Vladimir Putin was formed. It was Yeltsin who taught the Russian elite how to bend and even dodge democratic procedures, how to dismiss and marginalize the opposition, appropriate mass media and corrupt journalists; how to incapacitate politicians and intelligentsia; how to push society away from influencing political life; how to disintegrate and disregard political life. All these factors triggered a social longing for stability and the rule of a “strong hand.” Yeltsindiscouraged Russians from democracy and the free market, allowed the emergence of Russian “oligarchism,” restored Russia’s old perception of international reality, and legalized state violence. In fact, it was not about ideology, but about the people who stood in his way. Many elements of the Soviet state were intentionally adopted by Yeltsin. In this way, a specific transposition of communism took place. Its imperial, social and political power was adapted to the idea of new Russia. Yeltsin undoubtedly contributed to the creation of independent Russia, but the whole sphere of freedom was only an active development of the changes initiated by Mikhail Gorbachev.

PL

Borys Jelcyn bardzo sprawnie doprowadził do rozwiązania ZSRRi zmonopolizowania władzy, nie był jednak mentalnie przygotowany do tego, by być przywódcą narodu w okresie transformacji lat 90. W jego działaniach nie widać było zamiaru umocnienia, konsolidacji państwa, a jedynie chęć umocnienia własnego przywództwa. Budowany przez niego system władzy stał się fundamentem, na którym powstał reżim autorytarny Władimira Putina. To właśnie Jelcyn nauczył rosyjskie elity, jak naginać, anawet omijać procedury demokratyczne jak lekceważyć i marginalizować opozycję, zawłaszczać środki masowej informacji ikorumpować dziennikarzy; jak ubezwłasnowolnić polityków iinteligencję; jak odsuwać społezeństwo od wpływu na życie polityczne; w jaki sposób życie to dezintegrować lekceważyć, wywołał społeczną tęsknotę za stabilizacją i rządami „silnej ręki”,zniechęcił Rosjan do demokracji i wolnego rynku, umożliwił powstanie rosyjskiego „oligarchizmu”, przywrócił Rosji stare sowieckie postrzeganie rzeczywistości międzynarodowej, na nowo zalegalizował przemoc państwową. Jelcyn zwalczał komunizm, ale tak naprawdę nie chodziło tu o ideologię, tylko o ludzi, którzy stali na jego drodze. Wiele elementów państwa sowieckiego zrozmysłem zresztą przejął.W ten sposób doszło do swoistej transpozycji komunizmu. Jego część imperialną,społeczną itę dotyczącą władzy politycznej zaadaptowano do idei nowej Rosji.Jelcyn miał niewątpliwe zasługi w tworzeniu się niepodległej Rosji, cała sfera wolności była już jednak tylko aktywnym rozwinięciem przemian zapoczątkowanych przez Michaiła Gorbaczowa.

7

Socjologiczne nawrócenie. Jakuba Karpińskiego teoria komunizmu

80%

Łuczewski M.

Stan Rzeczy

|

2015

|

issue 2(9)

190-211

PL

Celem artykułu jest ocena socjologii Jakuba Karpińskiego, a w szczególności – jego teorii komunizmu. Opierając się na teorii Rene Girarda, która na przykładzie pisarzy wyjaśnia „powieściowe nawrócenie”, artykuł opisuje „nawrócenie socjologiczne” polskiego socjologa. To socjologiczne nawrócenie polegało na pozbyciu się iluzji autonomicznego podmiotu i odkryciu własnej zależności od czegoś, co przekracza jednostkę i czemu można dać świadectwo. Już na samym początku swojej drogi akademickiej Karpiński wybrał służbę swojej wspólnocie narodowej i naukowej, a całe jego pisarstwo jest opisem tego, w imię czego i przeciw czemu walczył. Wynikiem pracy polskiego socjologa jest integralna teoria komunizmu, która wartościuje i wszechstronnie opisuje miniony system, a zarazem wskazuje dwie drogi wyjścia z niego: prawdę i solidarność.

EN

The goal of the paper is to describe Jakub Karpiński’s sociology and specifically – his theory of Communism. It extends the Girardian concept of „novelistic conversion” to show that sociologists, just as novelists, undergo conversion that makes them realize that they are dependent on something they can give witness to. Already in the beginning of his academic career, Karpiński decided to serve his scholar and national community. His further work articulated what he fought against and what he fought for. In consequence, he constructed an integral theory of Communism, which validates, describes the bygone system as well as points to ways of overcoming it: truth and solidarity.

8

Hungarian Stories of the Regime Change: Voices and Perspectives

80%

Balázs I. J.

Porównania

|

2020

|

vol. 27

|

issue 2

127-139

PL

Narracje o zmianie ustroju w literaturze węgierskiej zyskały nowy charakter około 2010 r., po dwóch dziesięcioleciach postkomunizmu. Artykuł analizuje strategie narracyjne powieści przedstawiających ten temat, pokazując ich tendencję do przyjmowania mikrohistorycznego punktu widzenia. Omówione zostały również powieści napisane przez autorów wywodzących się z mniejszości etnicznych, takich jak Ádám Bodor, Andrea Tompa, Sándor Zsigmond Papp, Zsolt Láng, którzy w swojej prozie opisują dramatyczną zmianę ustroju, jaka miała miejsce w Rumunii w 1989 r.

EN

Regime change narratives in Hungarian literature gained a new type of consistency around 2010, after two decades of postcommunism. The article analyses narrative strategies of novels written about the regime change, showing their tendency towards a microhistorical approach. The discussed novels include works by such minority authors as Ádám Bodor, Andrea Tompa, Sándor Zsigmond Papp, Zsolt Láng, who represent in their novels the dramatic regime change that took place in Romania in 1989.

9

Impostors and Wardens. Lost in the Peripheral Trap of Identity

80%

Kubiak A.

Wschodni Rocznik Humanistyczny

|

2019

|

vol. XVI (2019)

|

issue 1: Filozofia: Lwów-Preszów-Rzeszów

135-148

EN

The focus of this paper is particular trap in Polish identity narrative and its politics as framed, not only by its rhetoric, within center-periphery and postcolonial dis-course. While strongly focused on regaining dignity and agency, said narrative – as is argued there – is not only unable to archive its goals, but in effect its out-comes are the opposite. Strengthening dependency and effectively leads to inabil-ity to act as an actor with its own agency. In this paper the main topic of the inquiry are entangled relations between an actual narrative position of the Poland (and in general: region), and selected current identity narratives: the perpetual victimness, post-communism, and the dependency one.

PL

Przedmiotem tego artykułu jest szczególna pułapka widoczna w narracji polskiej tożsamości i jej polityce w ramach, nie tylko retoryki, w centrum peryferii i dys-kursu postkolonialnego. Chociaż jest ona mocno skoncentrowana na odzyskaniu godności i niezależności, wspomniana narracja - jak się tam dowodzi - nie tylko nie jest w stanie zarchiwizować swoich celów, ale w rzeczywistości jej wyniki są odwrotne. Wzmocnienie zależności i skutecznie prowadzi do niezdolności do działania jako aktor we własnej agencji. W niniejszym artykule głównym tematem dowodzenia są splecione relacje między faktyczną pozycją narracyjną Polski (i ogólnie: regionu), a wybranymi aktualnymi narracjami tożsamościowymi: wieczna ofiara, postkomunizm i uzależnienie.

RU

В центре внимания данной статьи находится особая ловушка в польском нарративном повествовании и его политике в рамке не только его риторики, но и внутри периферии центра и постколониального дискурса. Несмотря на то, что основное внимание уделяется восстановлению достоинства и актив-ности, указанное повествование - как утверждается там - не только не в со-стоянии архивировать свои цели, но в действительности его результаты про-тивоположны. Усиление зависимости и эффективно приводит к неспособно-сти действовать как актер с собственным агентством. В этой статье основной темой исследования являются запутанные отношения между фактической нарративной позицией Польши (и в целом: региона) и выбранными теку-щими нарративными нарративами: вечной жертвой, посткоммунизмом и зависимостью.

10

Patterns of Lutheran politics in a post-communist state: the case of Estonia

80%

Kilp A.

Kultura i Polityka

|

2009

|

issue 6

66-77

EN

The article addresses two major issues: the legacy of the communist regime on the popular attitudes towards religion and the Church, and the patterns of religious politics and the political behaviour of the Lutheran Church in a traditionally Lutheran post-communist country. In Estonia, the general alienation from organized religion has, in addition to the experience of the communist regime, also been aided by a weak relationship between the Estonian national identity and the Lutheran church of the pre-communist period. Religious politics in post-communist Estonia follows four main types—civil religion, an unofficial neoliberal-conservative-clerical alliance, the emergence of a Christian-Protestant political party and a moderate anti-clerical left-wing religious ideology. In general, Lutheranism in Estonia provides a framework of religious politics, where religious symbols and values culturally unite the whole political community, and allows the ‘politics of religion’ and ‘religious politics’ to be interpreted to a large extent according to the private preferences of individual politicians and activist pastors.

PL

Artykuł omawia dwa podstawowe zagadnienia: wpływ reżimu komunistycznego na obecny stosunek obywateli do religii i Kościoła oraz paradygmat polityki religijnej i zaangażowania politycznego ze strony Kościoła luterańskiego w kraju postkomunistycznym, tradycyjnie luterańskim, jakim jest Estonia. Jej obywatele w większości znajdują się poza instytucją zorganizowanej religii – spowodowane jest to doświadczeniem reżimu komunistycznego oraz słabym związkiem estońskiej tożsamości narodowej z Kościołem luterańskim przed epoką komunistyczną. Polityka religijna w postkomunistycznej Estonii przybiera cztery podstawowe formy: religii obywatelskiej, nieoficjalnego związku neoliberalno-konserwatywno-klerykalnego, chrześcijańsko-protestanckiej partii politycznej oraz umiarkowanej antyklerykalnej lewicowej ideologii religijnej. Ogólnie rzecz ujmując, luteranizm w Estonii definiuje i tworzy ramy polityki religijnej, w której symbole oraz wartości religijne stanowią kulturowy łącznik pomiędzy członkami wspólnoty politycznej. Kościół luterański poprzez swoje działania powoduje, że polityka religijna („politics of religion” i „religious politics”) może być definiowana w dużej mierze w zależności od indywidualnych preferencji poszczególnych polityków oraz zaangażowanych politycznie pastorów.

11

Post-communism, liberalism and solidarity in the countries of central and eastern Europe after 1989

80%

Kobyliński A.

Seminare. Poszukiwania naukowe

|

2018

|

vol. 39

|

issue 4

105-115

EN

The main aim of this article is to analyze the transition from communism to post-communism in Eastern Bloc countries after 1989. Post-communism in Central and Eastern Europe gradually transformed into various forms of democracy. The political project implemented in post-communist societies is a selective kind of liberalism, which entailed a number of negative consequences. Unfortunately, in the process of transition from post-communism to liberal democracy, a very small role was played by the category of solidarity as an important virtue of social life. We need today a global expansion of solidarity as a new worldwide ethos.

PL

Głównym celem artykułu jest analiza przejścia od komunizmu do postkomunizmu w krajach Bloku Wschodniego po 1989 roku. Postkomunizm w Europie Środkowej i Wschodniej przekształcił się stopniowo w różne formy demokracji liberalnej. Projekt polityczny realizowany w społeczeństwach postkomunistycznych jest liberalizmem selektywnym, który doprowadził do wielu negatywnych konsekwencji. Niestety, w procesie przejścia od postkomunizmu do demokracji niewielką rolę odegrała kategoria solidarności jako ważna cnota życia społecznego. Potrzebujemy dzisiaj globalnej ekspansji solidarności jako nowego światowego etosu.

12

Suffering into patrimony: dealing with communist repression in postcommunist Romania

80%

Dobre C.-F.

Historia Slavorum Occidentis

|

2023

|

issue 4(39)

95-113

EN

Analyses of communist repression in post-communist Romania focused on anticommunism and its totemic figures. Laws, institutions and people promote this perspective, transforming the suffering of the formerly politically persecuted into a patrimony meant to be preserved and passed on. On the official level, the anticommunist paradigm gained momentum in December 2006 when the communist regime was condemned as ‘criminal and illegitimate’. However, a majority of the population have not embraced the official approach to communism as the fallen regime still acts as a ‘millieu de memoire’ (as defined by Pierre Nora). My article deals with the main institutions and laws which aimed at promoting and transmitting the memory of repression in post-communist Romania. Analyzing the memory politics as regards the communist repression might provide fresh insight into the ongoing process of building a cultural memory through selection, reconstruction and adjusting figures, deeds, and memorial items.

13

Polish Postcommunist Cinema and the Neoliberal Order

80%

Mazierska E.

Images. The International Journal of European Film, Performing Arts and Audiovisual Communication

|

2012

|

vol. 11

|

issue 20

53-63

EN

Polish Postcommunist Cinema and the Neoliberal Order This essay discusses three Polish films from the last 10 years: Bailiff (Komornik, 2005), directed by Feliks Falk, Edi (2002), directed by Piotr Trzaskalski, and Silesia, directed by Anna Kazejak-Dawid, which is the first part in the omnibus film Ode to Joy (Oda do radości, 2005) of which the two remaining parts were directed by Jan Komasa and Maciej Migas. The main methodological tools are the concepts of neoliberalism and bare life. The article argues that the fall of communism led to the neoliberalisation of Polish society and the production of bare life. The aforementioned films attest to these changes and offer an assessment of them which conveys a specific ideology. By focusing on the construction of their narratives and characters, the article attempts to establish its main features and offer its explanation.

14

Authoritarianism: Change and Continuity in the Global Perspective

80%

Ficek R.

Athenaeum. Polskie Studia Politologiczne

|

2022

|

vol. 75

87-104

PL

Podstawowym celem artykułu jest ukazanie specyfiki reżimów autorytarnych działających w globalnej sieci zawiłych i wielowymiarowych stosunków międzynarodowych. Autor artykułu stawia pytanie: w jakim stopniu dynamicznie zmieniający się paradygmat ideologii autorytaryzmu jest odpowiedzialny za występowanie różnego rodzaju napięć, rywalizacji i antagonizmów wywoływanych przez reżimy autorytarne, których skutki i konsekwencje dotykają nie tylko narodowych i regionalnych uwarunkowań politycznych, ale także wywołują poważne reperkusje międzynarodowe? Zastosowana metoda badawcza pozwala wyeksponować złożoną specyfikę reżimów autorytarnych w kontekście wielowymiarowej dynamiki współczesnych przemian geopolitycznych. Ma to kluczowe znaczenie w przypadku, gdy wiele współczesnych trendów ideologicznych często bagatelizuje barbarzyński charakter wielu systemów autorytarnych, a nawet traktuje „model autorytarny” – zwłaszcza w wydaniu autokracji socjalistycznych – jako „specyficzne zjawisko historyczne”, próbujące rozwiązać wiele złożonych i wielorakich kwestii politycznych i gospodarczych.

EN

The article analyzes the specificity and distinctiveness of authoritarian regimes operating in a global network of complex and multidimensional international relations. The author of the article asks the question: to what extent the dynamically changing paradigm of authoritarian ideology is responsible for the occurrence of various types of tensions, rivalries, and antagonisms caused by authoritarian regimes, the effects and consequences of which affect not only national and regional political conditions but also cause severe international repercussions? The applied research method allows exposing the complex particularity of authoritarian regimes in the context of the multidimensional dynamics of recent geopolitical changes. It is crucial when a number of modern ideological trends often downplay the brutal nature of many authoritarian systems and even treat the “authoritarian model” – especially in the form of socialist autocracies – as a “specific historical phenomenon” trying to resolve many complex and multiple political and economic issues.

15

Catching Up And Falling Behind: Four Puzzles After Two Decades Of Post-Communist Transformation / Doganianie Czy Pozostawanie w Tyle: Cztery Zagadki Po Dwóch Dekadach Transformacji Postkomunistycznej

71%

Norkus Z.

Comparative Economic Research. Central and Eastern Europe

|

2015

|

vol. 18

|

issue 4

63-79

EN

After more than two decades since the exit from Communism, no former communist country has been completely successful in catching up with the technological frontier countries. However, they divide into two groups: those which decreased the GDP gap with frontier countries since 1989-1990, and those which failed to do so. One may ask: What were the decisive causal conditions for their progress or failure in convergence? Were they the early implementation of Washington consensus style market reforms; their neighbourhood with advanced affluent countries; peaceful transition; accession to the EU; endowment with natural resources; state sovereignty before postcommunism; or interactions between these factors (or others)? Because of the small N, statistical analysis is not an appropriate tool for testing these hypotheses. Hence this paper uses qualitative comparative analysis to identify four explanatory puzzles of the catching-up growth performance of the postcommunist countries.

PL

Po ponad dwudziestu latach od upadku komunizmu, żaden z byłych krajów bloku komunistycznego nie był w stanie całkowicie dogonić krajów technologiczne przodujących. Jednak, kraje postkomunistyczne można podzielić na dwie grupy: te, którym udało się zmniejszyć lukę w produkcie krajowym brutto (PKB) w stosunku do krajów technologiczne przodujących, i te, którym nie udało się tego zrobić. Nasuwa się zatem pytanie, jakie uwarunkowania zadecydowały o powodzeniu lub niepowodzeniu konwergencji? Czy to było wczesne wdrożenie reform rynkowych w stylu Konsensusu waszyngtońskiego; Sąsiedztwo zaawansowanych gospodarczo krajów zamożnych; spokojny, pokojowy przebieg transformacji systemowej; przystąpienie do Unii Europejskiej, zasobność kraju w zasoby naturalne, skala suwerenności państwa przed transformacją lub interakcje między tymi czynnikami (lub inne czynniki)? Ze względu na małą liczebność próby (N), analiza statystyczna nie jest odpowiednim narzędziem do testowania tych hipotez. Dlatego w artykule zastosowano jakościową analizę porównawczą identyfikując cztery zagadki w wyjaśnianiu przyczyn powodzenia lub klęski wzrostu doganiającego w krajach postkomunistycznych.

16

TRANSFORMACJA PRZYWILEJÓW WŁADZY CZY TRANSFORMACJA TYPÓW DOMINACJI KLASOWEJ?

71%

Krzysztof Brzechczyn K. B.

Porównania

|

2019

|

vol. 24

|

issue 1

243-349

EN

The paper is a critical commentary of The Legacies of Totalitarianism: A Theoretical Framework authored by Aviezer Tucker. This book presents the evolution of totalitarian communism, its transformation and analysis of problems surfacing in East-Central European societies. Although the reviewed book is a very rare attempt at a synthetic view on the genesis and transformation of communism, its author accepts a very narrow understanding of class and class interest which leads to an idealistic interpretation of Stalinist purges and the institutionalistic understanding of transformation which does not allow to place economical dimensions of post-communist transformation in a wider social perspective.

PL

Artykuł jest krytycznym komentarzem do książki Aviezera Tuckera The Legacies of Totalitarianism: A Theoretical Framework, która przedstawia koncepcję ewolucji totalitarnego komunizmu i jego transformacji oraz wynikającą stąd analizę problemów posttotalitarnych społeczeństw Europy Środkowo-Wschodniej. Zdaniem autora tekstu, choć omawiana książka jest nader rzadką próbą syntetycznego wyjaśnienia zarówno genezy systemu realnego socjalizmu, jak i jego transformacji, to Tucker przyjmuje zbyt wąskie pojmowanie klasy i interesu klasowego, co prowadzi do idealistycznej interpretacji czystek stalinowskich i wyłącznie instytucjonalistycznego pojmowania transformacji. Takie spojrzenie na transformację ustrojową nie pozwala osadzić jej ekonomicznych wymiarów w szerszej społecznej perspektywie.

17

DLACZEGO DZIEDZICTWA MAJĄ ZNACZENIE: ODPOWIEDŹ NA ODCZYTANIA LEGACIES

71%

Tucker A.

Porównania

|

2019

|

vol. 24

|

issue 1

285-292

EN

If the legacies of totalitarianism are significant for understanding the present, the global emergence of populism in post-totalitarian, post-authoritarian, and post-liberal societies since 2010 is puzzling. It seems to support some version of economic determinism rather than historical path dependency. I arguethat the universal common denominator is blocked social mobility. The elites that protect them selves by blocking mobility and their social and political contexts are local. 1989 was a political, not a social revolution. The continuous late Communist elite transmuted political into economic capital and prevented the establishment of the rule of law. When economies and mobility expanded, the effects of the late totalitarian continuity laid dormant, the recession awoke them.

PL

Jeżeli dziedzictwa totalitaryzmu mają znaczenie dla zrozumienia współczesności, pojawienie się populizmu w skali globalnej w posttotalitarnych, postautorytarnych i postliberalnych społeczeństwach po 2010 roku jest zastanawiające. Aby wyjaśnić to zjawisko trzeba odwołać się do pewnej wersji ekonomicznego determinizmu niż do historycznej ścieżki zależności. Argumentuję, że pewnym wspólnym mianownikiem populizmu jest zablokowanie społecznej mobilności. Elity bronią się przed utratą swojej pozycji poprzez zablokowanie ścieżek awansu klas niższych. Sposób zablokowania społecznej mobilności zależny jest od lokalnego kontekstu społecznego i politycznego. Rok 1989 przyniósł polityczną, lecz nie społeczną rewolucję. Elity społeczne późnego komunizmu przekształciły polityczny kapitał w gospodarczy, co uniemożliwiło wprowadzenie rządów prawa. W warunkach rozwoju gospodarczego efekty posttotalitaryzmu pozostawały w uśpieniu, recesja ożywiła je na nowo.

18

О некоторых актуальных аспектах интерпретации либеральной традиции в России

61%

Gutorov V. A.

Środkowoeuropejskie Studia Polityczne

|

2019

|

issue 4

93-113

EN

The article examines the key moments of the transformation of the liberal tradition in Russia in the context of analysis of the main directions of the evolution of liberal ideological discourse and liberal culture in Western Europe and the United States. The need for such an analysis is determined, primarily, by the fact that since the early 1990s the Western liberal stereotypes became ideological basis for the new Russian political elite and the dominant trend of state propaganda. However, the main fact is often overlooked: in the XX century Russian liberalism has twice been compromised so that in the short-term the hopes for the revival of the liberal ideas are left. The crisis of the liberal tradition delineated also the West. Liberalism is undergoing there very significant transformation, with far-reaching cultural and political implications. In particular, at the end of XX – beginning of XXI cc. more active role in Western public discourse began to play the radical neo-conservative versions of an ideology that combined conservative program of political reforms with a strong libertarian (neoliberal) rhetoric, which is actively used by the ruling circles of the USA and Western Europe for ideological influence on the political elites of Russia as like as the Central and Eastern Europe during the so-called “velvet revolutions”. At the same time in the late twentieth century, more and more clearly and sharply came to the fore anti-liberal thought and criticism that has always evolved in parallel with liberalism itself and almost never stopped its existence.

PL

W artykule rozpatruje się kluczowe momenty transformacji tradycji liberalnej w Rosji w kontekście analizy głównych kierunków ewolucji liberalnego dyskursu ideologicznego oraz kultury liberalnej w Europie i USA. Konieczność tejże analizy wynika przede wszystkim stąd, iż od początku lat 90-tych XX stulecia zachodnie stereotypy liberalne stały się podstawą ideologiczną dla nowej rosyjskiej elity politycznej oraz dominującą tendencją propagandy państwowej. Zarazem często traci się z pola widzenia główny fakt: w wieku XX liberalizm rosyjski uległ dwukrotnej kompromitacji, toteż nadzieje na odrodzenie idei liberalnych w perspektywie krótkookresowej praktycznie nie istnieją. Kryzys tradycji liberalnej zaznaczył się również na Zachodzie. Liberalizm przeżywa tam głęboko znaczące przemiany, posiadające daleko idące następstwa kulturowe i polityczne. W szczególności, w końcu XX i na początku XXI wieku bardziej aktywną rolę w zachodnim dyskursie publicznym zaczęły odgrywać radykalne, neokonserwatywne wersje ideologii, łączące konserwatywny program reform politycznych z silną retoryką libertariańską (neoliberalną), którą kręgi rządzące USA oraz Europą Zachodnią aktywnie wykorzystywały w celu ideologicznego oddziaływania zarówno na elity polityczne Rosji, jak i państw Europy Centralnej i Wschodniej w okresie tzw. aksamitnych rewolucji. Zarazem w końcówce XX wieku coraz jaśniej i wyraźniej na pierwszy plan wysunęły się idee antyliberalne i krytyka antyliberalna, które zawsze rozwijały się równolegle w stosunku do samego liberalizmu i których istnienie niemal nigdy nie uległo przerwaniu.

RU

В статье рассматриваются ключевые моменты трансформации либеральной традиции в России в контексте анализа основных направлений эволюции либерального идеологического дискурса и либеральной культуры в Западной Европе и США. Необходимость такого анализа определяется, прежде всего, тем, что с начала 1990-х годов западные либеральные стереотипы стали идеологической основой для новой российской политической элиты и доминирующей тенденцией государственной пропаганды. Однако часто упускается из виду главный факт: в XX веке российский либерализм был дважды скомпрометирован так, что в краткосрочной перспективе надежд на возрождение либеральных идей практически не остается. Кризис либеральной традиции обозначился и на Западе. Либерализм переживает там очень значительные трансформации, имеющие далеко идущие культурные и политические последствия. В частности, в конце XX – начале XXI вв. более активную роль в западном публичном дискурсе стали играть радикальные неоконсервативные версии идеологии, сочетающие консервативную программу политических реформ с сильной либертарианской (неолиберальной) риторикой, которая активно использовались правящими кругами США и Западной Европы для идеологического влияния на политические элиты как России, так и стран Центральной и Восточной Европы в период так называемых «бархатных революций». Одновременно в конце двадцатого века все яснее и определеннее выходили на передний план антилиберальные идеи и критика, которые всегда развивались параллельно с самим либерализмом и почти никогда не прекращали своего существования.

19

Dyskusja o dziedzictwie osmańskim jako część współczesnych dyskusji o tożsamości w Albanii

61%

Czekalski T.

Balcanica Posnaniensia Acta et studia

|

2017

|

vol. 24

45-60

EN

The dispute over the Ottoman heritage and its influence on the identity and evolution of the Albanian nation is one of the fundamental tendencies in the identity discussions in post-communist Albania. The European aspirations of the Albanians encouraged the victimization of identity discourse and promoted seeing contemporary Albanian problems in the context of the collapse of Ottoman Empire. Demands to revise history proposed by of the Democratic Party of Albania after 2009 elections fostered the reinforcement of the mythologized vision of history but also lead to the conflict of the memory of Albania and Turkey, whose policies of memory form part of the current political needs of both countries

PL

The dispute over the Ottoman heritage and its influence on the identity and evolution of the Albanian nation is one of the fundamental tendencies in the identity discussions in post-communist Albania. The European aspirations of the Albanians encouraged the victimization of identity discourse and promoted seeing contemporary Albanian problems in the context of the collapse of Ottoman Empire. Demands to revise history proposed by of the Democratic Party of Albania after 2009 elections fostered the reinforcement of the mythologized vision of history but also lead to the conflict of the memory of Albania and Turkey, whose policies of memory form part of the current political needs of both countries.

20

W poszukiwaniu Globalnego Wschodu: Myślenie między Północą a Południem. Tłum. Anna Piekarska

61%

Müller M., Piekarska A.

Praktyka Teoretyczna

|

2020

|

vol. 37

|

issue 3

EN

Carving up the world into Global North and Global South has become an established way of thinking about global difference since the end of the Cold War. This binary, however, erases what this paper calls the Global East – those countries and societies that occupy an interstitial position between North and South. This paper problematises the geopolitics of knowledge that has resulted in the exclusion of the Global East, not just from the Global North and South, but from notions of globality in general. It argues that we need to adopt a strategic essentialism to recover the Global East for scholarship. To that end, it traces the global relations of IKEA’s bevelled drinking glass to demonstrate the urgency of rethinking the Global East at the heart of global connections, rather than separate from them. Thinking of such a Global East as a liminal space complicates the notions of North and South towards more inclusive but also more uncertain theorising.

PL

Od zakończenia zimnej wojny dzielenie świata na Globalną Północ i Globalne Południe stało się ogólnie przyjętym sposobem myślenia o globalnej różnicy. Ta opozycja binarna wymazuje jednak istnienie tego, co nazywam Globalnym Wschodem – krajów i społeczeństw, które zajmują pozycję pośrednią, pomiędzy Północą a Południem. Niniejszy artykuł problematyzuje geopolitykę wiedzy powstałą wskutek wykluczenia Globalnego Wschodu, nie tylko z Globalnej Północy i Południa, ale z koncepcji globalności w ogóle. Argumentuje, że w celu odzyskania Globalnego Wschodu dla nauki musimy wykorzystać stanowisko strategicznego esencjalizmu. Analizuje w tym kontekście globalne powiązania kryjące się za szklankami z fazowanego szkła z IKEI, by pokazać konieczność pomyślenia Globalnego Wschodu w sercu globalnych stosunków, a nie poza nimi. Myślenie o Globalnym Wschodzie jako przestrzeni liminalnej problematyzuje pojęcia Północy i Południa na rzecz bardziej inkluzywnego, ale również mniej dookreślonego myślenia teoretycznego.

Refine search results

O świecie zanurzonym w modalności

Socjologia historyczna polskich zmian społecznych. Od powstania Solidarności do transformacji systemowej

„Być postkomunistyczną rośliną” na przykładzie powieści "W ciemność" Anny Bolavy

Nicolae Iorga as everybody’s political ally in post-communist Romania

Colonialism in another Way. On the Applicability of Postcolonial Methodology for the Study of Postcommunist Europe

Borys Jelcyn jako przywódca polityczny

Socjologiczne nawrócenie. Jakuba Karpińskiego teoria komunizmu

Hungarian Stories of the Regime Change: Voices and Perspectives

Impostors and Wardens. Lost in the Peripheral Trap of Identity

Patterns of Lutheran politics in a post-communist state: the case of Estonia

Post-communism, liberalism and solidarity in the countries of central and eastern Europe after 1989

Suffering into patrimony: dealing with communist repression in postcommunist Romania

Polish Postcommunist Cinema and the Neoliberal Order

Authoritarianism: Change and Continuity in the Global Perspective

Catching Up And Falling Behind: Four Puzzles After Two Decades Of Post-Communist Transformation / Doganianie Czy Pozostawanie w Tyle: Cztery Zagadki Po Dwóch Dekadach Transformacji Postkomunistycznej

TRANSFORMACJA PRZYWILEJÓW WŁADZY CZY TRANSFORMACJA TYPÓW DOMINACJI KLASOWEJ?

DLACZEGO DZIEDZICTWA MAJĄ ZNACZENIE: ODPOWIEDŹ NA ODCZYTANIA LEGACIES

О некоторых актуальных аспектах интерпретации либеральной традиции в России

Dyskusja o dziedzictwie osmańskim jako część współczesnych dyskusji o tożsamości w Albanii

W poszukiwaniu Globalnego Wschodu: Myślenie między Północą a Południem. Tłum. Anna Piekarska