Search results - CEJSH

1

„Tworki” Marka Bieńczyka jako powieść gatunkowa

100%

Marecki P.

Przestrzenie Teorii

|

2012

|

issue 18

101-133

EN

The article’s author analyses Marek Bieńczyk’s novel Tworki (1999), using tools from genre theory and challenging the prevailing view of Bieńczyk as a postmodernist, the pantextualism of his literature, and his adherence to “non-epic prose.” Bieńczyk’s novel is contextualized as a drawnout story (gawęda), mystery story, bildundsroman. It is shown how Bieńczyk uses established genres to assemble the elements of a narrative universe (the narrator, protagonist, intrigue), and the way he handles the epic aspects of his literature. Particular emphasis is placed on an analysis of the vaudeville-cabaret layers of the novel, everything borrowed from popular culture and used to re-narrate the trauma of the Holocaust. In this respect, Bieńczyk’s novel is considered to be one of the bravest works in Polish post-1989 literature.

2

Za króla Sasa – łyżką kiełbasa! Staropolskie smaki w twórczości J.I Kraszewskiego

100%

Modlińska A.

Conversatoria Linguistica

|

2013

|

issue 7

63-75

PL

Kitchen and eating a historical phenomenon, which is part of the culture, changing in time. The study culinary and cultural history are beginning to be more and more often made in the research representatives of various scientific disciplines. Culinary tastes of our ancestors brings the writing Józef Ignacy Kraszewski. Customs Polish nobility has been depicted in several novels on the Saxon times. They represent descriptions of dishes, sumptuous feasts ora meager daily meals and table manners.

3

Demiurgiczne wymiary rzeczywistości. Na marginesie powieści Alfreda Kubina i Jana Weissa.

88%

Woźniak K.

Bohemistyka

|

2017

|

issue 1

22-38

EN

The paper discusses certain motifs common to the novels of Alfred Kubin and Jan Weiss. The author analyses symbolic domains of the plot, referring among others to the gnostic thought, the theory of utopia, or psychoanalysis. She emphasises the intertextuality of the novels discussed, which constitutes a kind of a game with the recipient in which the authors demonstrate the demiurgical aspects of reality.

PL

Artykuł przed stawia wspólne motywy powieści Alfreda Kubina i Jana Weissa. Autorka analizuje przestrzenie symboliczne fabuły, odwołując się m.in. do myśli gnostyckiej, torii utopii, psychoanalizy. Zwraca uwagę na intertekstualność omawianych powieści, będącą swego rodzaju grą z odbiorcą, poprzez którą obaj autorzy ukazują demiurgiczne wymiary rzeczywistości.

4

Zbigniew Żakiewicz — rusycysta . Uwagi i wspomnienia w piątą rocznicę śmierci.

88%

Apanowicz F.

Studia Rossica Gedanensia

|

2015

|

issue 2

513-523

PL

Artykuł przygotowany z okazji piątej rocznicy śmierci znanego rusycysty, dydaktyka, literaturoznawcy i wybitnego pisarza - dr Zbigniewa Żakiewicza. Stanowi omówienie wybranej części dorobku artystycznego i naukowego Żakiewicza.

5

Obraz społeczności miejskiej na przykładzie wybranych powieści Ewy Ostrowskiej

75%

Forma M.

Zeszyty Naukowe Zbliżenia Cywilizacyjne

|

2021

|

vol. 17

|

issue 2

10-28

EN

The aim of this article is showing the view of townspeople portrayed by Ewa Ostrowska in her works: Sidła strachu (The snare of fear), Abonent czasowo niedostępny (The subscriber temporarily unavailable), Pamiętaj o Róży (Remember Rose), Co słychać za tymi drzwiami (What is heard behind this door), Bez wybaczenia (Without forgiveness). In Ewa Ostrowska’s works, contemporary townspeople in their free time prefer to walk in modern shopping centers, to watch TV and also to peek at neighbours or to write denunciation of theirs. Her novels are ruthless criticism of townspeople morality and reveal their faults and vices. It is also a synthetic depiction of European civilization’s changes in the 20th century.

PL

Celem niniejszego artykułu jest próba scharakteryzowania współczesnego mieszczaństwa, sportretowanego na kartach utworów Ewy Ostrowskiej pt. Sidła strachu, Abonent czasowo niedostępny, Pamiętaj o Róży, Co słychać za tymi drzwiami, Bez wybaczenia. Mieszczanie w wolnym czasie najczęściej spacerują po nowoczesnych centrach handlowych, oglądają telewizję, plotkują, podglądają sąsiadów lub piszą na nich donosy. Powieści Ewy Ostrowskiej są bezwzględną krytyką moralności mieszczan, odsłaniają ich wady i przywary. Dają jednocześnie syntetyczny obraz przemian, jakie zaszły w europejskiej cywilizacji w XX wieku.

6

Przestrzeń jako obraz świadomości w powieści Stanisława Lema „Pamiętnik znaleziony w wannie”

75%

Mazurkiewicz A., Uniwersytet Łódzki Z. D. J. P. i. L., adammazurkiewicz@o2.pl

Acta Universitatis Lodziensis. Folia Litteraria Polonica

|

2013

|

vol. 22

|

issue 4

PL

Artykuł poświęcony jest jednej z najbardziej wieloznacznych powieści Stanisława Lema — Pamiętnikowi znalezionemu w wannie. Świat bohatera Pamiętnika, pozbawiony łączności z tym, co zewnętrzne, zawiera się w umyśle postaci. Samoidentyfikacja wiążąca się nierozerwalnie z odosobnieniem, jest paradoksalnie niemożliwa do osiągnięcia w labiryncie korytarzy budowli. „Ja” bohatera, dążące do „bycia sobą”, nie może zdobyć pełni tożsamości, ponieważ niezdolne pozostaje do dookreślenia siebie w relacji do struktur Gmachu.

EN

This paper deals with one of the most polysemic novels by Stanisław Lem – Pamiętnik znaleziony w wannie. The protagonist's world, bereft of liaison with what is outside, contains itself in the mind of the hero. Paradoxically, it is impossible to achieve self-identification, indissolubly linked with isolation, in the labyrinth of corridors. “I” of the protagonist, striving to “be oneself” cannot attain plenitude of identity because it is not able to define itself in relation to the structures of the Building.

7

Syberia przepisana

75%

Kopeć Z.

Zagadnienia Rodzajów Literackich

|

2014

|

vol. 57/114 z. 2

139-148

PL

W latach trzydziestych, między innymi na łamach „Sybiraka”, kwartalnika związanego z obozem Piłsudskiego, pojawiło się pojęcie literatury i powieści syberyjskiej mające zarówno charakter postulatywny jak i opisowy. W dużej części dotyczyło fikcjonalnych utworów literackich, które nie koncentrowały się na męczeństwie Polaków, ale przedstawiały Syberię jako zwykłą krainę geograficzną o nieograniczonych walorach przyrodniczych i gospodarczych. Taka literatura miała sprawić, że Syberia przestanie być kojarzona z cierpieniem Polaków. Pojęcie powieści syberyjskiej obejmowało utwory o różnych walorach artystycznych i różnej przynależności gatunkowej, a ich akcja rozgrywała się na Syberii. Właśnie temu zjawisku poświęcony jest niniejszy artykuł.

EN

In the thirties a concept of a Siberian literature and novel, revealing not only an aspirational but a descriptive character as well, emerged on the quarterly published “Sybirak”, a periodical connected with Piłsudski’s supporters. To a great part it concerned fictional literary works which did not concentrate on the Polish martyrdom but presented Siberia as an ordinary geographic land with unlimited natural and economic values. Such a literature was meant to stop readers from associating Siberia with the martyrdom of Polish citizens. The concept of a Siberian novel included literary works of different artistic values and genres the action of which took place in Siberia. This very paper is devoted to this concept.

8

Elementy sacrum w powieści Corpus Christi Patricka Rotha

75%

Piasta E. A.

Roczniki Humanistyczne

|

2015

|

vol. 63

|

issue 5: Neofilologia

159-171

PL

Artykuł został poświęcony powieści Corpus Christi, będącej trzecią częścią literackiej trylogii Patricka Rotha, współczesnego niemieckiego pisarza, mieszkającego obecnie w Los Angeles. Wszystkie opowiadania Rotha oscylują wokół pytania o stosunek człowieka do przekazanego mu przesłania o mesjańskim Jezusie. Autor koncentruje się na obrazie Jezusa obecnym w psychice współczesnego człowieka, aby ukazać proces poznania spraw duchowych. Celem analizy jest prześledzenie w utworze zarówno odniesień biblijnych, jak i elementów opisujących przeżycie mistyczne, prowadzące do przemiany wewnętrznej człowieka. W powieści Corpus Christi, której już sam tytuł ma konotacje teologiczne, występują zaczerpnięte z Biblii sceny, postaci, schematy fabularne, które autor moduluje w sposób nowatorski. W dziele więcej jest odniesień do transcendencji niż opisów doczesności. Obie te rzeczywistości są tutaj nierozdzielne i wzajemnie się przenikają. Sacrum, a więc to, co święte, wywołujące potrzebę czci, przekraczające horyzont doczesności, jest przedstawiane za pomocą obrazów zakorzenionych w tradycji judeochrześcijańskiej.

EN

The article discusses the novel Corpus Christi, the third part of a literary trilogy by Patrick Roth, a contemporary German writer currently living in Los Angeles. All Roth’s plots focus on human attitudes towards the received message concerning the Messianic Jesus. The author concentrates on the image of Jesus present in the psyche of contemporary people in order to show the process of cognition of spiritual matters. The analysis aims to trace in the novel both biblical references and elements which depict the mystical experience leading to an individual’s spiritual transformation. The novel Corpus Christi, whose very title has theological connotations, features scenes, characters and plot patterns derived from the Bible. they are, however, subject to the author’s innovative modifications. The text contains more references to the transcendental than depictions of the temporal. Both realities are inseparable and intersect. The sacred, which imposes the need for worship and transcends the horizon of the temporal, is shown by means of images deeply rooted in the Judeo-Christian tradition.

9

Murzynek B. by Artur Daniel Liskowacki

75%

Bujak M.

Autobiografia. Literatura. Kultura. Media

|

2021

|

vol. 17

135-139

EN

This article is a review of the book Murzynek B. Arthur Daniel Liskowacki wrote his novel in a very characteristic way. Short, jagged sentences huddle in one long text. It looks like a train of thoughts, discussions and descriptions of events. The reader must pick up, guess, analyze and read very carefully to not get lost in this fight between good and evil, between black and white.

PL

Niniejszy artykuł stanowi omówienie powieści Murzynek B. Artur Daniel Liskowacki napisał ją w charakterystyczny sposób. Krótkie, postrzępione zdania tworzą jednolity tekst, choć na pierwszy rzut oka to strumień świadomości, dialogów, opisów wydarzeń. Do czytelnika/czytelniczki należy podążanie za narracją, analizowanie jej i uważna lektura, która pozwoli nie zagubić się w ogniu walki między dobrem a złem, między „czernią” a „bielą”.

10

Czarodziejska góra Tomasza Manna jako przestrzeń transgresji

75%

Nowicka D.

Góry, Literatura, Kultura

|

2017

|

vol. 11

143-164

EN

Thomas Mann’s The Magic Mountain is analysed with regard to elements pointing to the transgressive nature of the mountain and its impact on the protagonists of the novel. The author of the article focuses on the impact of time spent in the sanatorium on the mountain on the patients’ perception of the world below, on the plains, taking into account both external and mental changes. The selected fragments refer primarily to the transformations of the main protagonist, i.e. Hans Castorp, but also those of other protagonists, for example Dr Behrens or patients in whom changes of moral character can be observed. Life “up there” prompts people to see the world “down there” differently and thus figures as a place of internal transformation and crossing of boundaries, which should not be seen only topographically in this case.

11

Żakiewicz jeden a dwoisty (wspomnienie)

75%

Czermińska M.

Studia Rossica Gedanensia

|

2015

|

issue 2

537-539

PL

Tekst wspomnieniowy napisany z okazji piątej rocznicy śmierci pisarza i wykładowcy - dr Zbigniewa Żakiewicza. Stanowi syntetyczny przegląd najbardziej znanych utworów literackich Żakiewicza, nawiązujących do rodzinnych Kresów.

12

The “Legiony” (Legions) Project. On Henryk Sienkiewicz’s final novel

71%

Kuniczuk-Trzcinowicz A.

Acta Universitatis Lodziensis. Folia Litteraria Polonica

|

2019

|

vol. 55

|

issue 4

53-64

PL

Brulion Legionów, ostatniej powieści Henryka Sienkiewicza, zawiera 139 oddzielnych stron, w tym zarówno rzuty odmian tekstowych, kolejne warianty, jak i wersję drukowaną. Zróżnicowany materiał i pozostałe notatki pisarza pozwalają badaczowi przedstawić metody pisania autora i jego dylematy. Bogata kolekcja listów jest źródłem dodatkowej wiedzy na temat procesu pisania. Podobnie jak w innych sytuacjach twórczych, Henryk Sienkiewicz w swoisty sposób pracował nad koncepcją kluczowych fragmentów, a także sposobu narracji.

EN

The archived rough draft of Legiony, the last novel by Henryk Sienkiewicz, contains 139 separate pages, including drafts of textual varieties, subsequent variants, and the printed version. The diverse material and the remaining writer’s notes enabled the researcher to present the author’s writing methods and his dilemmas. The rich collection of letters was the source of additional facts on his writing process. Similarly to other creative situations, Henryk Sienkiewicz worked in his characteristic way on the concept of the crucial fragments as well as on the mode of narration.

13

Les Hors nature et La Jongleuse de Rachilde : entre le réalisme du « donner à voir » et la représentation de l’impossible

71%

Staroń A.

Acta Universitatis Lodziensis. Folia Litteraria Romanica

|

2016

|

issue 11

211-221

PL

Pełen obrazowych porównań styl Rachilde zachęca do przyjrzenia się występujących w jej powieściach hypotypozom. Ciekawe przykłady tej figury spotykamy w dwóch utworach: Les Hors nature i La Jongleuse. W obu przypadkach chodzi o sceny odważne erotycznie. Ze względu na cenzurę obyczajową Rachilde musi jednocześnie działać na wyobraźnię czytelnika siłą swoich obrazów, unikać jasnych sformułowań i uciekać się do sugestii. Liczne figury stylistyczne: elipsy, peryfrazy, metafory, zaburzają jasny przekaz, który, według Yves’a Le Bozeca, stanowi jeden ze składników hypotypozy. Artykuł stawia sobie zatem za cel omówienie budowy tej figury u Rachilde. - Z drugiej jednak strony wybrane sceny mają posłużyć jako demonstracja teorii miłości idealnej – niemożliwej – którą powieściopisarka zawarła w swoich powieściach. Wykraczając poza ramy teoretycznego dyskursu, bohaterowie reżyserują swoje wystąpienia na oczach zamarłych z oburzenia widzów. Ten rodzaj przestawienia teatralnego wzmacnia efekt hypotypozy, a reakcje świadków naocznych zastępują zwroty zachęcające do przyjrzenia się scenie, częste w hypotypozach teatralnych. Tego rodzaju połączenie ma głęboko wstrząsnąć czytelnikiem. - Ostatecznie warto się zastanowić, czy Rachilde, niezależnie od pierwotnych zamierzeń aksjologicznych, nie uległa pokusie prowokacji za pomocą szokujących obrazów i czy potęga stworzonych przez nią hypotypoz nie stanowi ostatecznie jednego z jej podstawowych osiągnięć.

EN

The style of Rachilde which abounds in picturesque comparison invites a reader to examine her use of hypotyposis. Two of her novels: Les Hors Nature and La Jongleuse offer particularly interesting examples of this figure, both of them mainly in erotically uninhibited scenes. Because of the bowdlerisation of the time, while impressing the reader's imagination with the power of images, Rachilde had to avoid clear wording and resort to suggestion. That’s why many rhetorical figures: ellipses, circumlocutions, metaphors blur the clarity of description, which according to Yves Le Bozec makes one of the formal features of hypotypose. The aim of this paper is to analyse the construction of this figure in Rachilde's literary output. - On the other hand, the scenes in question were designed to illustrate the concept of ideal love – the impossible one – that the novelist develops in her works. Crossing the limits of the theoretical discourse, the protagonists direct their own performances, watched by the stunned and outraged viewers. This way of presentation enhances the hypotypotique effect. The reactions of eyewitnesses replace the phrases designed to encourage the audience to observe the scene. Such phrases are common in theatrical hypotyposis. This interweaving is designed to impress the reader deeply. - However, the question arises whether Rachilde, despite her primary axiological intention, did not succumb to the temptation to provoke the public with shocking images, and whether the strength of her hypotyposis does not remain, in the end, one of her major achievements.

14

Powieści Anny Mostowskiej – ponowne odczytanie

71%

Urbańska M.

Acta Universitatis Lodziensis. Folia Litteraria Polonica

|

2016

|

vol. 34

|

issue 4

197-210

EN

Mostowska`s novel had no editon since it`s first publication in the first decade of XIX century. For years her literary output was ignored and depreciated. Undoubtely in spite of some flaws, Mostowska` s literary output includes didactic value, innovatory current and tendency. Mostowska was one from the first woman writers. She engaged herself in cultural and literary life, watched over publication of her works. The premise of modern editing Mostowska`s novel is not only to allow reading after two hundred years of break, in the optimum editorial form, but also to show Mostowska`s achievements in a new light. Contemporary edition is an attempt to re‑read and objectify the clerical image of this author. At the beginning of the edition appeared belief or argument that language fault of author should not prevent the critical edition, especially when we are dealing in the artistic achievements, which was not published outside the first edition ever.

15

O czym milczy syrena Kraszewskiego?

63%

Rudkowska M.

Annales Universitatis Mariae Curie-Sklodowska, sectio FF – Philologia

|

2020

|

vol. 38

|

issue 2

EN

The article is dedicated to a novel by Józef Ignacy Kraszewski, originally published under the title Syrena [The Mermaid] in the Warsaw paper Gazeta Codzienna [The Everyday Daily] in 1859, then as a book under the title Piękna pani [The Beautiful Lady] in Lviv in 1871. The novel was appraised negatively by literary critics, mainly due to the role played in it by a strong demonic female figure threatening the male world, which for the reviewers was difficult to accept. Taking into account the contexts of Kraszewski’s other novels (e.g. the novel Orbeka, 1867) which presented the image of the femme fatale and feminocentric mythological themes, the article proposes a reading of this work as an open, ambiguous, controversial text, and thus one creatively recorded in the history of the 19th-century literature and criticism. The mermaid’s silence mentioned in the title becomes a metaphor for what is not said directly in the novel and what is connected to the experience of femininity – an experience that is disturbing, difficult, painful – the metaphor also translating into the Polish collective experience.

PL

Artykuł dotyczy powieści Józefa Ignacego Kraszewskiego, opublikowanej pierwotnie pod tytułem Syrena w warszawskiej „Gazecie Codziennej” z 1859 roku, a następnie w wersji książkowej pod tytułem Piękna pani we Lwowie w 1871 roku. Powieść została negatywnie oceniona przez krytykę literacką, co miało związek przede wszystkim z trudną do zaakceptowania przez recenzentów rolą, jaką odgrywała w powieści silna, demoniczna postać kobieca zagrażająca światu męskiemu. Biorąc pod uwagę konteksty innych powieści Kraszewskiego (np. powieść Orbeka, 1867), prezentujących wizerunek femme fatale oraz feminocentryczne wątki mitologiczne, w artykule przedstawiono propozycję lektury tego utworu jako dzieła otwartego, wieloznacznego, wywołującego kontrowersje, a tym samym twórczo zapisanego w historii literatury i krytyki XIX wieku. Tytułowe milczenie syreny staje się metaforą tego, co w powieści nie zostało wypowiedziane wprost, a co wiąże się z doświadczeniem kobiecości – niepokojącym, trudnym, bolesnym, przekładającą się również na polskie doświadczenie zbiorowe.

16

Reaktywacje dystopii w najnowszej literaturze popularnej. Na marginesie lektury powieści Margaret Atwood i Ignacego Karpowicza

63%

Piechota D.

Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego

|

2020

|

vol. 6

85-100

EN

Dystopia seems to be one of the most popular motifs in the latest pop culture. One of the reasons for it is that political, economic, and social transformations have happened in many countries. Looming crises in many countries prove the populist politicians take over to start a revolution to change people’s lives and make their nations powerful again. Their point of view seems to be very radical and dangerous. Rapid change from multicultural society into patriarchal society shows that many people are marginalised. Atwood’s and Karpowicz’s novels show countries after transformation where violence and terror is a major rule to control citizens’ lives. Regime breaks the significant laws, and as a result of it, many minorities are discriminated. Their existence is worthless for many reasons. What is more, rebellious citizens are eliminated from society. Both novels reveal dangers that once imposed upon the society by the ultranationalist governments may lead to yet another war.

PL

Dystopia wydaje się jednym z najpopularniejszych motywów w najnowszej kulturze popularnej. Jeden z powodów, dla których jest tak znany, wiąże się z przemianami politycznymi, gospodarczymi i społecznymi, jakie mają miejsce w wielu krajach. Liczne kryzysy potwierdzają fakt, iż populistyczni politycy przejmują władzę, aby rozpocząć rewolucję, która ma zmienić życie ludzi oraz sprawić, że ich narody ponownie staną się potężne. Ich punkt widzenia wydaje się bardzo radykalny i niebezpieczny. Szybka transformacja ze społeczeństwa wielokulturowego w patriarchalne pokazuje, iż wiele osób jest marginalizowanych. Powieści Atwood i Karpowicza pokazują kraje po transformacji, w których przemoc i terroryzm są główną regułą kontrolującą życie obywateli. Reżim łamie podstawowe prawa, w rezultacie czego wiele mniejszości jest dyskryminowanych. Ich istnienie jest bezwartościowe z wielu powodów. Co więcej, zbuntowani obywatele są eliminowani ze społeczeństwa. Obie powieści są mocnym ostrzeżeniem przed niebezpieczeństwami ultranacjonalistycznego rządu, który może doprowadzić do kolejnej wojny światowej.

17

Ciało w fabryce. O Cygarniczce Artura Gruszeckiego

63%

Rybicka E.

Czytanie Literatury. Łódzkie Studia Literaturoznawcze

|

2022

|

issue 11

149-162

EN

The article is an analysis of the novel Cygarniczka (Mouthpiece) by Artur Gruszecki, published in 1904. It focuses on the situation of women workers in a cigar factory in Krakow, their submission to the factory regime, which is another embodiment of the patriarchal power over the female body. On the other hand, the article emphasizes the acts and microstrategies of resistance presented in the novel, proving the liberation of women from the patriarchal order. The interpretation takes into account the double emancipatory context at the turn of the 19th and 20th centuries – both women and workwomen. The novel presents progressive solutions concerning the working conditions of female workers and is close to emancipated women.

PL

Artykuł stanowi analizę opublikowanej w 1904 roku powieści Artura Gruszeckiego Cygarniczka. Koncentruje się na sytuacji robotnic w krakowskiej fabryce cygar, ich podporządkowaniu reżimowi fabrycznemu, jako kolejnemu wcieleniu patriarchalnej władzy nad kobiecym ciałem. Z drugiej strony akcentuje przedstawione w powieści akty i mikrostrategie oporu, dowodzące wyzwalania się kobiet z patriarchalnego porządku. W interpretacji został uwzględniony podwójny kontekst emancypacyjny umiejscowiony na przełomie wieku XIX i XX – zarówno kobiet, jak i pracownic fabryk. Powieść prezentuje progresywne rozwiązania dotyczące warunków pracy robotnic i bliskie środowiskom emancypantek.

18

Kultura literacka Anglii końca XIX wieku w relacjach Edmunda Naganowskiego

63%

Budrewicz A.

Napis. Pismo poświęcone literaturze okolicznościowej i użytkowej

|

2021

|

vol. 27: IZOLACJA I KOMUNIKACJA – ROZWAŻANIA NAD FORMAMI KOMUNIKACJI LITERACKIEJ I KULTUROWEJ

190-207

EN

Edmund Naganowski (1853–1915) wrote dispatches from London for numerous Polish magazines, published in Warsaw, Kraków and Lviv, for nearly twenty five years. The topics of his writings were often the English literary and theatre culture. For some titles, he would send his correspondence in for a year, but for other, select ones, he would do it for over a decade. His long-term cooperation with editorial teams of Biblioteka Warszawska, Przegląd Powszechny, Gazeta Polska (Warsaw) and Gazeta Lwowska illustrates how the aesthetic tastes of British middle class would change over time. Naganowski wrote separate articles about particular writers and texts, but he was primarily interested in the phenomenon of literary mass production and consumption, as well as in the spread of popular culture and the kitsch aesthetic. He described the take-over of the literary and readership market by female British writers, and documented it from a statistical angle. In the eyes of the critic, the end of the nineteenth century in England signified a collapse of societal, moral and aesthetic values.

19

„Mikołaja Doświadczyńskiego przypadki” jako powieść przejścia

63%

Borkowska G.

Pamiętnik Literacki

|

2021

|

vol. 112

|

issue 2

43-54

PL

Autorka artykułu traktuje dzieło Ignacego Krasickiego „Mikołaja Doświadczyńskiego przypadki” (1776) jako formę pograniczną: z jednej strony – wobec romansu i epopei; z drugiej – wobec powieści nowoczesnej. Pograniczność przejawia się w różnych zawęźleniach fabuły i narracji, a jej najpełniejszym wyrazem są residua mityczne, pozwalające „rzutować” dzieje Mikołaja na matryce zaprojektowane przez Odysa (Telemaka), Robinsona i Don Kichota. Dyskretna mityzacja sprawia, że realizm powieści nie daje się sprowadzić do realizmu formalnego (według Iana Watta), czyli do mimetycznego naśladowania rzeczywistości historycznej, jak zakładał Tomasz Pokrzywniak, lub do formuły biograficznej, jak rzecz ujmowała Teresa Kostkiewiczowa. Można założyć, że czytelnik XVIII-wieczny odbierał mit powieściowy bezpośrednio, jako „prawdę żywą”. Autorka zaznacza również przesunięcie pola badawczego w odniesieniu do powieści dawnej: wcześniej powieść XVIII-wieczna postrzegana była jako przykład realistycznego awantażu, dzisiaj zwraca się uwagę na szerokie wprowadzenie fikcyjności jako zasady opowiadania (fikcyjności obwarowanej regułami prawdopodobieństwa), która zastąpiła konwencję odnalezionego autentyku (manuskryptu).

EN

The authoress of the paper treats Ignacy Krasicki’s work “Mikołaja Doświadczyńskiego przypadki” (“Adventures of Nicolaus Doświadczyński,” 1776) as a borderline form between the romance and the epopee on the one hand, and the modern novel on the other hand. The borderline manifests itself in the various complications of the plot and narration, while its most vivid expressions are the mythical remains that allow to project the life of Nicolaus on the patterns developed by Odysseus (Telemachus), Robinson Crusoe, and Don Quixote. A discrete reference to the mythical makes it impossible to reduce the novel’s realism to formal realism (in Ian Watt’s view) and thus, as suggested by Tomasz Pokrzywniak, to mimetic imitation of historical reality, or to a biographic formula, as Teresa Kostkiewiczowa conceives of the problem. It can be assumed that the 18th c. reader received the novel’s myth indirectly, as a living truth. The authoress also marks the shift of the research field in reference to the old novel; previously, the old novel was seen as an example of a realistic attack on literature, while today attention is paid to a widespread introduction of fictionality as a mode of telling the story (fictionality solidified by probability rules) that substitutes the convention of a regained authentic (a manuscript).

20

Na mostach Irzykowskiego. Rec.: Sylwia Panek, Mosty Karola Irzykowskiego. Poznań 2019

63%

Paczoska E.

Pamiętnik Literacki

|

2021

|

vol. 112

|

issue 1

230-234

PL

Recenzja omawia książkę Sylwii Panek poświęconą „mostom” Karola Irzykowskiego, czyli jego spotkaniom jako krytyka literatury i kultury z twórcami polskiego modernizmu (Stefan Żeromski, Zofia Nałkowska, Wilhelm Feldman), z antropologiem Georgiem Simmlem oraz teoretykiem Wiktorem Szkłowskim. Przedstawiając dialogi Irzykowskiego z myślą cudzą, Panek rekonstruuje koncepcje literatury Irzykowskiego i jego warsztat jako krytyka. Tę prezentację i analizę autorka recenzji ocenia wysoko.

EN

The review discusses Sylwia Panek’s book on Karol Irzykowski’s “bridges,” i.e. his encounters as a literary and cultural critic with the founders of the Polish modernism (Stefan Żeromski, Zofia Nałkowska, Wilhelm Feldman), with the anthropologist Georg Simmel, and with the theoretician Viktor Sklovsky. Presenting Irzykowski’s dialogues with someone else’s thought, Panek reconstructs the writer’s conceptions of literature and his workshop as a critic. The reviewer fully appreciates Panek’s presentation and analysis.

Refine search results