Search results

1

Czytając między wierszami. Rodzinna Europa Czesława Miłosza i jej angielski/amerykański przekład

100%

Biegajło B.

Przestrzenie Teorii

|

2011

|

issue 15

111-124

EN

The aim of this article is to discuss the problem of translating Polish prose, based on an analysis of a selection of samples taken from Czesław Miłosz’s Native Realm. A Search for Self-Definition translated by Catherine S. Leach. The book documents specific relations between the Western and the Eastern Europe determined by historical provenance of the realms in question. The dichotomy of the collective European history has a profound influence on the reception of Polish literature among the Western audience. Native Realm showcases the issue perfectly – it is interesting in terms of its careful account of the historical and social development of the Continent. The perception of reality is conditioned by an inherent dissimilarity of experiences between the West and the East. The intention of Miłosz was to provide an analysis of them and produce an insightful book addressed specifically to the Western readership. My discussion is an attempt to prove that the endeavour is doomed to failure due to the intrinsic differences between the cultures involved, as cultural inheritance determines the interpretation of historical facts and prompts dissimilar connotations. In the case of Native Realm, on the one hand, we encounter Miłosz’s vision/imagination that is irreversibly rooted in the Slavic way of looking at things and, on the other, the distinctively dissimilar Western vantage point. Translating these differences appears to be a major challenge for any translator.

2

Topografia mityzacji i rytuały lektury

75%

Dutka E.

Świat i Słowo

|

2020

|

vol. 34(1)

411-419

PL

Dorota Siwor, bez zbędnego kluczenia czy retorycznych popisów, już w pierwszych zdaniach swojej monografii zatytułowanej Tropy mitu i rytuału. O polskiej prozie współczesnej nie tylko najnowszej pisze o zagadnieniach, które są dla niej najistotniejsze: Literatura jest opowieścią. Najdawniejszą formą opowieści był mit. Związki pomiędzy tekstem literackim a mitem i związanym z nim ściśle rytuałem nie podlegają dyskusji. Pytanie jednak, czy dziś pozostają nadal żywe? Czy we współczesnej prozie można jeszcze odnajdywać mityczne tropy? W jaki sposób wykorzystują je twórcy? I czy z udzielonych odpowiedzi wynika coś istotnego dla interpretacji, dla czytelnika?1 Zdania te od razu wprowadzają w rzeczowy, logiczny wywód badaczki z Uniwersytetu Jagiellońskiego. Ale widzę w nich coś znacznie wykraczającego poza ramy konwencjonalnego wprowadzenia, w którym zarysowuje się obszar badań i formułuje cele pracy. Uderzająca jest dla mnie dobitność już pierwszego sformułowania: „Literatura jest opowieścią”. Tak, to prawda, ale… Od razu rodzi się pokusa, by dodawać wyjaśnienia i zastrzeżenia, rozwijać i problematyzować tę myśl, opatrzyć ją przypisami z licznych prac chociażby z zakresu antropologii literatury/literackiej. Dorota Siwor natomiast dodaje jedynie kolejne zdanie, równie dobitne jak to pierwsze: „Najdawniejszą formą opowieści był mit”. Znów trudno pozbyć się myśli, że w tym miejscu można by od razu spodziewać się, jeżeli nie długiego, erudycyjnego wywodu, w którym pojawiłyby się uwagi na temat problemów związanych z definiowaniem mitu, z nadmiarem znaczeń, to choć krótkiej uwagi o różnych ujęciach badawczych, szkołach, o odejściach od mitu i „błaganiach o mit” w kulturze. Badaczka podejmuje taką refleksję, ale we właściwym miejscu – w pierwszym szkicu, zatytułowanym Wokół mityzacji w polskiej prozie współczesnej – konteksty i strategie. Rekonesans. We wstępie zamiast tego pojawia się, będąca logiczną konsekwencją poprzednich zdań, konstatacja o związkach pomiędzy literaturą a mitem. Skłania ona do postawienia pytań o aktualność i współczesne aspekty tych powiązań. Zatrzymuję się już na Uwagach wstępnych, gdyż pozwalają one od razu poznać autorkę tej pracy jako osobę zdecydowaną, która dobrze wie, czego chce, w jakim kierunku zmierza w swoich analizach i interpretacjach, która nie komplikuje i nie udziwnia wywodu, lecz prezentuje go w sposób ścisły, konkretny i konsekwentny. Żeby tak móc pisać, potrzeba wielu doświadczeń lekturowych, interpretacyjnych, redaktorskich, a przede wszystkim niezbędne jest wypracowanie własnego stanowiska na temat tego, czym jest literatura i czego się w niej szuka.

3

Portret barbarzyńcy. O kilku przedstawieniach Polaków i Niemców w literaturze galicyjskiej drugiej połowy XIX wieku

63%

Krajkowski M.

Przegląd Humanistyczny

|

2015

|

vol. 59(2 (449))

85-94

PL

The aim of this article is to present several portraits of Poles and Germans in the Polish-language prose of the Galicia region in the second half of the 19th century, and to demonstrate their connection to the issues of colonialism. On the example of the prose of Józef Rogosz and Ignacy Maciejowski the author of the article shows that sometimes terms relating to culture, civilization and race were used to construct portraits of both nations. Thus, they perfectly fit strongly ideologized nationalistic discourse of colonization nature and reflect the anti-Polish attitudes prevailing at that time in the countries of the German cultural circle.

4

„Kpiąca myśl i szaleńcza wyobraźnia”. Niesamowite opowieści Marka Słyka

63%

Kaliszuk P.

Annales Universitatis Mariae Curie-Sklodowska, sectio FF – Philologia

|

2015

|

vol. 33

|

issue 1

EN

The author analyses the novels by Marek Słyk using terms and concepts typical for modern literature. He shows relations between Gra o super-mózg, a detective story for teen readers, and other novels, which were much more experimental and avant-garde. Słyk tried to transform the ways of defining literature as an institution especially in the late 1970s and early 1980s in Poland. Political situation of that period involved completely different socially accepted approach to prose. His offer was radically innovative but not like Słyk’s predecessors. He pointed out that modern 20th-century world was marked with permanent ambiguity, so literature had no other way but to accept this fact.

PL

Szkic stanowi próbę opisu powieści Marka Słyka przy użyciu pojęć charakterystycznych dla modernistycznego dyskursu literackiego. Autor za punkt wyjścia przyjmuje analizę powieści Gra o super-mózg, widzianej jako specyficzna realizacja konwencji powieści detektywistycznej. Następnie przygląda się modyfikacjom tej konwencji, dokonanym w pozostałych tekstach Słyka, i wynikającym stąd konsekwencjom dla rozumienia literackości i zadań powieści, a także dla procesów budowania znaczeń w rzeczywistości empirycznej. Przeobrażenia te ujęte zostają jako diagnoza określonego momentu kultury XX-wiecznej, charakteryzującego się nieokiełznaną wieloznacznością, odporną na próby totalizującego ujednoznacznienia.

5

Aksjologiczne problemy związane z najnowszą literaturą polską. Casus prozy Jakuba Żulczyka

51%

Kulczycka D.

Zeszyty Naukowe KUL

|

2018

|

vol. 61

|

issue 3

281-309

EN

The author of the article proposes the thesis that contemporary Polish literature, in many instances that include the prose and screenplays of Jakub Żulczyk, does not merely diagnose a particular moral condition of Polish society, but also generates it. Pierre F. Bourdieu’s term „symbolic violence” aptly describes this process, which involves the creation of negative or pathological behaviours. What is particularly dangerous is an increasing vulgarization of literary language, which proceeds according to the principle of the vicious circle: the author is initially inspired by the language of the street, which he subsequently enriches with new vulgar expressions. Those are, in turn, incorporated in the language. The impact of this kind of literature on the readers appears to be consistent with processes recognized by psychology such as priming, modelling, and developing scripts. Although the article makes references to Jakub Żulczyk›s prose, the phenomena it describes are not restricted to Polish literature, but universal. What might interest foreign readers are the psychological consequences of reading popular novels which exhibit the features and tendencies on which the article focuses.

PL

Autorka artykułu stawia śmiałą tezę, że współczesna literatura polska w wielu przypadkach (a na pewno w przypadku omawianej tu prozy i scenariuszy pisanych przez Jakuba Żulczyka) nie diagnozuje jedynie sytuacji obyczajowej, ale również stwarza pewne wzorce zachowania. Używając pojęcia „przemocy symbolicznej” (ukonstytuowanego przez Pierre’a-Félixa Bourdieu), twierdzi, że takie pisarstwo generuje również patologiczne i szkodliwe społecznie zachowania. Szczególnie niebezpiecznym moralnie zjawiskiem jest narastająca w literaturze wulgaryzacja języka. Jest to w istocie błędne koło: społeczeństwo podpowiada pewne wulgarne środki wyrazu; pisarz, nagminnie je stosując, daje przyzwolenie by właśnie tak, a nie inaczej wysławiać się i postępować. Uczenie się niewłaściwych zachowań zachodzi dzięki procesom, które psychologia nazywa torowaniem (ang. priming), modelowaniem i budowaniem skryptów (ang. scripts). Opisywane w artykule zjawiska, chociaż dotyczą przede wszystkim prozy polskiej, mają charakter uniwersalny. Zainteresowanie czytelnika z zagranicy mogą wzbudzić zwłaszcza psychologiczne konsekwencje odbioru literatury popularnej przejawiającej wymienione przez autorkę tendencje.

6

Chłopcy malowani (piórem Andrzeja Struga i Miroslava Krležy). Etiuda komparatystyczna

38%

Legeżyńska A.

Polonistyka. Innowacje

|

2016

|

issue 3

35-46

EN

The main subject of the article is a diverse image of the generation of World War I in Polish and Balkan literature. The two works which have been a subject of the comparative study are Badge of Loyal Service by Andrzej Strug and the novel Domobran Jambrek by Miroslaw Krleža (a part of Croatian God Mars). The author explains the principles and functions of pompous poetics of the description of war in the prose by Strug and in a completely different, ironic poetics of the stories by Krleža. Despite many similarities, the two works transmit different artistic and political ideologies. In the last part of the article, another point of reference to the subject of war is a novel by Serbian writer Miloš Crnjanski: Records of Czarnojevic. In the conclusion of her considerations, the author points to the diversity of contexts of tradition and draws attention to the importance of formative function of Polish Romanticism.

PL

Głównym tematem artykułu jest zróżnicowanie obrazu pokolenia I wojny światowej w literaturze polskiej i bałkańskiej. Przedmiotem przeprowadzonej analizy porównawczej stały się dwa utwory: Odznaka za wierną służbę Andrzeja Struga oraz opowiadanie Ambrożek domobrońca (Domobran Jambrek) Miroslava Krležy z tomu Chorwacki bóg Mars. Autorka objaśnia zasady i funkcję patetycznej poetyki opisu wojny w prozie Struga oraz zupełnie odmiennej, ironicznej poetyki opowiadania Krležy. Mimo wielu podobieństw, oba utwory emitują odmienne ideologie artystyczne i polityczne. W zakończeniu artykułu kolejnym odniesieniem dla tematu wojennego jest powieść serbskiego pisarza, Miloša Crnjanskiego pt. Zapiski o Czarnojeviciu. W konkluzji rozważań autorka wskazuje na odmienność kontekstów tradycji i zwraca uwagę na formacyjne znaczenie polskiego romantyzmu.

Refine search results

1 Annales Universitatis Mariae Curie-Sklodowska, sectio FF – Philologia

1 Polonistyka. Innowacje

1 Przegląd Humanistyczny

1 Przestrzenie Teorii

1 Zeszyty Naukowe KUL

1 Świat i Słowo

1 Biegajło B.

1 Dutka E.

1 Kaliszuk P.

1 Krajkowski M.

1 Kulczycka D.

1 Legeżyńska A.

1 2020

1 2018

1 2016